A"kara Ü"iv Vet Fak Derg
43: 479-484, 1996
ANKARA pjYASASINDAN
SAGLANAN PASTA SÜSLERj
ve
BAZI ŞEKERLERDE
SENTETjK BOYA MjKTARLARININ
ARAŞTIRILMASI
Gülderen YENTÜR* Arzum EKtf)i** Aysel RA YHAN*
A Survey of Synthetic Dye Levels in Candy Ormanents of Cream-Cakes and Some Candies Obtained from Ankara Local Markets
Summary: This study has be en carried out with a view to determine whether or ızot the quantities of dyes used ilZthe cQ/ulied apples, lollipops. cot-ton shaper! calZr/ies and candy ornameflts of cream-cakes whic/ı are alloıved to be added with the syııthetic dyes are in conformity with the /eve/s estahlished by the Food Additives Regulation.
All samples used during this studyare numbering to 100 a pieces and they have been obtained from Ankara Local markets.
The extraction process of all samples has been carried out through the wool dyeing method. The exracted dyes have been subjected to a qualitative analysis performed through the thin layer chromatography. The quantitative de-termination of dyes observed on the candy ornaments of cream-cakes and can-dies have been perfonned by utilising the C/HSep-Pak cartridges and spectro-photometric method.
In accordance with the findings obtained during this study, excluding the candy ornaments in the shape of green leaves, the levels of dye used in all sam-ples. are above the limit levels specified by the Food Additives Regulation. Fur-thermore, the existence of banned Erythrosine was also observed in some samp-les.
Key Words: Candy ormaments. cotton shaped candies, candied apples, lollipops, synthetic food dyes.
Özet: Bu çalışma, sentetik boya ilave edilmesine izin verilen elmalı şeker, ya lama şekeri. pamuk şeker ve pasta süslerinde kullanılan boyaların miktarları-nın Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliğine (GKMY) uygun olup olmadığımiktarları-nın sap-tanması amacıyla yapılmıştır.
Araştırmada kullanılan tüm örnekler, Ankara piyasasından sağlanmış ve toplam 100 örnek üzerinde çalı~'ılmıştır.
ÖrneklerdelZ boyaZann ekstraksiyolZu yün boyama yöntemi ile yapılmıştır. Ekstre edilen boyalar Ince Tabaka Kromatogmjisi ile kalitat~f olarak incelen-miştir. Pasta siisleri ve şeker/erde saptanan boyaların miktar tayinleri, C/HSep-Pak kartuş ve spektmfotometrik yöfltem uygulanarak yapılmıştır.
Çalışmada elde edilen bulgulara göre, yeşil yapraklı pasta süsleri hariç in-celenen tüm önıeklerde, kullanılan sentetik boya miktarı GKMY'de öngörülen sınır değerin üzerindedir. Ayrıca bazı önıeklerde yasaklanmış boya OlalZeritro-sinin varlığı saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Pasta süsleri. pamuk şeker, elmalı şeker, ya lama şe-keri, sentetik gula boyaları.
• Doç. Dr. G.Ü. EC7acllık F:ıküIıcsi Besin Analizleri Bilim Dalı. ANKARA.
480
Giriş
Gıda katkı maddeleri, üretim, depolama, paketleme gibi işlemler sırasında gıda maddesi-nin doğal özelliğini korumak ve bozulmasını önlemek amacıyla kullanılmaktadır (1,24).
Gıda katkı maddeleri içerisinde önemli bir grubu oluşturan gıda boyaları sanayide, istenen ve tipik mevcut rengi korumak, artırmak veya modifiye etmek, renk değişimini, bozulmasını kontrol ederek görünüşü standart kılmak, süsle-yiCİ özellik kazandırmak, yeni ürünler oluştur-mak gibi çeşitli amaçlarla kullanılırlar. Gıda bo-yaları, düşük kaliteyi yükseltmek ve tüketiciyi yanıltmak için kullanılmamalı ve sağlığa zararlı olmamalıdır. Bu ve benzeri amaçlarla kullanım, yasal düzenlemeler yoluyla kontrol altına alın-mı~tır (20, 21).
Gıda boyaları, şekerlemelerde, yemek arası yenen gıdalarda, alkolsüz içeceklerde, pastalar-da, jelatinli tatlılar gibi birçok gıdalarda kullanı-lan katkı maddeleridir (15, 21).
Gıda endüstrisinde, teknolojinin gereği olarak, sentetik ve doğal boya maddeleri kulla-nılmaktadır (21). Ancak sentetik gıda boyaları-nın yasalara uygun sınırlamalar içinde kullanıl-maması toksik etkilerinin ortaya çıkmasına ve halk sağlığını etkileyebilecek risklerin doğması-na yol açabilmektedir. Deney hayvanları üze-rinde yapılan toksisite çalışmaları ve epidemi-yolojik kanıtlar, belirli şartlar altında boyaların karsinojenik olabileceğini ileri sürmektedir (lS, 22). Ayrıca bazı boya maddelerinin allerjik re-aksiyonlara ve astı ma neden olduğu bildiril-mektedir (2, 9, 17).
Diğer katkı maddeleri gibi gıda boyaları da, uluslararası ve ulusal yasalar çerçevesinde kullanımına izin verilen maddelerdir (15, 20, 24).
Bu çalışmada, Ankara piyasasından sağla-nan pasta süsleri, elmalı, yalama ve pamuk şe-kerlere katılmasına izin verilen sentetik gıda boyalarının miktarlarının Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği'ne (GKMY) uygun olup olmadığı-nın saptanması amaçlanmıştır.
Materyal ve Metot
Bu çalışmada, materyalolarak çeşitli pasta süsleri ile elmalı, yalama ve pamuk şekerler kullanılmıştır. Ankara'daki pastane ve benzeri satış yerlerinden gelişigüzel seçilen 50 adet pasta süsü ile bazı ilkokulların girişindeki ve sokak satıcılarından sağlanan 50 adet elmalı, yalama ve pamuk şeker olmak üzere toplam
i00 örnek üzerinde çalışılmıştır.
G. YENTÜR - A. EKŞI - A. RA YHAN
Araştırmada kullanılan boya standardları (Ponceau 4R, Tartrazin, Sunset Yellow F.C.F, Eritrosin, Indigotin, Azorubin, Patent Blue V)
%99 saflıktadır.
Örneklerdeki boya maddelerinin kalitatif tayininde; yün boyama yöntemi (IO) ve ince ta-baka kromatografisi (14) uygulanmıştır. Kalita-tif analizi yapılan ve tek boya içeren örneklerde miktar tayinleri Offical Methods of Analysis of the AssoCİation of Official Analytical Chemists (A.O.A.Crnin (4) önerdiği yöntem uygulanarak yapılmıştır. Birden fazla boya içeren örneklerde ise, Young' un (31) önerdiği CiX Sep-Pak kartuş yöntemi uygulanarak boya maddeleri ayrı Imış ve miktarları saptanmıştır. Spektrofotometrik miktar tayininde ise Sandra'nın (25) önerdiği yöntem kullanılmıştır.
Sentetik gıda boyası analizinde yöntemin verimliliği %99.45 olarak bulunmuştur.
İstatistiksel değerlendirmelerde, örneklerde saptanan boya miktarlarının GKMY'ne uygun-luğunu sapta!pak için tek yönlü varyans analizi yapılmıştır. Onemli olan özelliklerde farklılığı belirtmek için students-t testi uygulanmıştır
(ll).
Bulgular
Araştırmada, 50 adet şeker örneği (elmalı, yalama ve pamuk şeker) ve 50 adet pasta süsü olmak üzere toplam i00 örnek üzerinde çalışıl-mıştır.
Çeşitli renklerdeki örneklerde, tek ve karı-şık (birden fazla) boyaların varlığı saptanmıştır.
iO adet pembe pamuklu şeker ve iO adet pembe pasta süsünün, kullanılması yasaklanmış olan Eritrosin içerdiği belirlenmiştir. Eritrosin içeren örneklerde kantitatif analiz yapılmamıştır.
Şekerlerde ve pasta süslerinde saptanan bo-yalar ve miktarları Tablo 1,2,3,4,5,6, 7, S'de gösterilmiştir.
Tartışma ve Sonuç
Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliğine göre, şekerlere ve pasta süslerine katılması öngörülen maksimum sentetik boya miktarı i00 mg! kg'dır. Ancak pasta süslerinde lndigotin için izin verilen miktar, 200 mglkg'dır. Karışık bo-yaların bulunduğu örneklerde ise, bobo-yaların top-lam miktarı, katılan boyaların içerisinde izin ve-rilcn en yüksek değeri aşmamalıdır (3).
Elmalı şekerlerde saptanan ortalama Pon-ceau 4R miktarı 499.60 İ 30.93 mg/kg'd/r
ANKARA PIYASASıNDAN SAGLANAN PASTA SÜSLERI ve BAZI ŞEKERLERDE SENTETIK BOYA MİKTARLARININ__ 481
Tablo
ı.
Elmalı şekerlerde saptanan ortalama boya miktarlan (mg/kg).Table
ı.
The average dye levels determine<! in the candied apples (mg/kg). Elmalı Şeker Ponceau 4R n 15 X:t Si 499 .6O:t30.93 *** Minimum 243.00 Maksimum 721.00 ***p<0.001Tablo 2. Ya lama şekerlerinde saptanan ortalama boya miktarları (mg/kg).
Table 2. The average dye levels determincd in the lollipops (mg/kg).
Y:~amaşeker C-n -, x:tSX+ __ - Minimum--~~~-I
_:nceau4~
S~1~
428:~I=~t-'~_C
j
***p<0.001
Tablo 3. Sarı pamuklu şekerlerde saptanan ortalama boya miktarları (mg/kg).
Table 3. The average dye levels determined in the colton shaped and yellow candies (mg/kg).
tE
..
-,
-----San Pamuklu
Şeker n X:t Si Minimum ii Maksimum
--- ---_.- --- ---- ----
-Sunset Yellow F.C.F. Lo 5.28:1:0.66 2.40 10.00
-- ---- - --- - --- ---- - --
f---Tartrazin Lo 109.9O:t3.56 91.00 128.00
.--- --- 1--- ---
---Toplam Lo 1i5. i8:t3.47 95.12 130.40
--- --- --- ---- ..."--- --- _.
*** ***p < 0.001
Tablo 4. Yeşil yapraklı pasta süslerinde saptanan ortalama boya miktarları (mg/kg).
Table 4. The average dye levels determined in the candy ormanents in the shapc of green lcaves (mg/kg).
lndigotin Lo 79.00:t15.81
_T_o_p_ıa_m__ --~.--~-_~~-_~~-_-..--_.L-. .i~
L
~47~~2U4
Yeşil Yapraklı Pasta Süsleri Tartrazin n Lo X:t Si 68.2O:t1O.47 Minimum 31.00 34.00 69.00 Maksimum 141.00 165.00 272.00***
p<0.001Tablo 5. Kavuniçi pasta süslerinde saptanan ortalama boya miktarları (mg/kg).
Table 5. Tbe average dye levels determincd in the light yellow candy ormamcnts (mg/kg).
~~=--
-t-::
J=::~:~:::-~ml
~:~~-L~~=--_:_==~-==_-j=~O__
!_=_~ı:6.~~ı5.25 _~ [__---~~~---_***p < 0.001
482 G. YENTÜR - A. EKŞI- A. HAYHAN
Tablo 6. Kıwmı pasta süslerinde saptanan ortalama boya miktarları (mglkg).
Table 6. The average dye levels detennined in the red colored candy ormamenl~ (mglkg). Kırmızı Gül Pasta Süsleri Ponceau 4R
i---i--
!---,:
1--
_--65:O::~39_
__________ L ~----l
M~:~~~m-+--M-:~~-~---1 --- ---,----+--_- J***
p < 0.001Ta blo 7. Sarı pasta süslerinde saptanan ortalama boya miktarları (mglkg).
Tahle 7. The average dye levels determined in the yellow colored candy ormaments (mglkg).
. ..
_~
... ---Minimum Sarı Gül Pasta Süsleri TartrazinL
-1---'
i
X:tSx __ ~-__ ~-- 1~__ ~ ?X.90:t42.ı)7 i *** .. ' --i 139.00 Maksimum ---,--_._----487.00----i----____ i
______J***
p < 0_001Tablo 8. Elmalı şeker. yalama şekeri, pamuk lu şeker ve pasta süslerinde saptanan ortalama boya miktarları ve GKMY değerleri (mglkg).
Table 8. The average dye levels in the candied apples, lollipops. cotıon shaped eandies and candy ormaments and the Food Additives Regulation lcvels (mg/kg).
F.C.F .• Tartrazin Şeker Sunset Yellow San Pamuklu
Boyalar Örnekler
__ 1 ı
---Boya Değerleri GKMY Değeri p
(mglkg) (mglkg) X:tSx. -499.6fu:30.93 100 P < 0.05 ---428.80:t51.47 100 p< 0.05 ~ 100 i ! 115.18:t 3.47 100 P<~ 100 ; 147.20:1:21.14 200 P>ll~~ _ .._--_. - ----_ .. _-100 i36.50:ti5.25 100 P <0.05 , i ---- ._-_._- -- .._-_._. ..._---
---,
i i i 652.00:t5 ı.39 100 p< 0.05 ii --."---_.. --- --- . _.__._- -------j
i 282_90:t42.97 100 p <0.05 : LO LO LO LO Kavuniçi Gül Pasta Şekeri Yeşil Yapraklı Pasta Süsleri KJnnızl Gül Pasta Süsleri Sarı Gül Indigotin Tartrazin Ponceau 4R Tart razi nPonceau 4R Elmalı Şeker
Ponceau 4R Yalama Şeker
i Ponceau 4R
i
Tartrazi n iANKARA PIYASASıNDAN SAGLANAN PASTA SÜSLERI veBAZI ŞEKERLERDE SENTETIK BOYA MIKTARLARıNıN... 483
izin verilen maksimum sınınn (100 mg/kg) üze-rindedir ve fark istatistikselolarak önemli bu-lunmuştur (p < 0.05) (Tablo 8).
Yalama şekerlerinde saptanan ortalama Ponceau 4R miktan ise 428.80 :t 51.47 mg/ kg'dır (Tablo 2). Saptanan bu değer, GKMY'de (3) öngörülen sınırın üzerindedir ve fark istatis-tiksel olarak önemli bulunmuştur (p < 0.05) (Tablo 8).
İncelenen, kanşık boya içeren sarı pamuk şekerlerde, saptanan ortalama Sunset Yeııow F.C.F miktan, 5.28 :t 0.66, ortalama Tartrazin
miktan ise 109.90 :t 3.56 mglkg'dır. Toplam
ortalama boya miktarı ise 115.18 :t 3.47 mglkg olarak saptanmıştır (Tablo 3). Saptanan ou değer GKMY (3)'de öngörülen ve boyalardan birinin maksimum miktarını (I 00 mg/kg) aş-maktadır ve fark istatistiksel olarak önemli bu-lunmuştur (p < 0.05) (Tablo 8).
Yeşil yapraklı ve kanşık boya içeren pasta süslerinde saptanan ortalama Tartrazin miktan 68.20 :t 10.47, Indigotin miktarı ise 79.00 :t
15.81 mglkg'dır. Toplam ortalama boya miktarı ise 147.20 :t 21.14 mglkg olarak saptanmıştır
(Tablo 4). Saptanan bu değer, GKMY (3)'de öngörülen ve boyalardan birinin maksimum miktarını (200 mglkg) aşmamaktadır ve fark is-tatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur (p > 0.05) (Tablo 8).
Kavuniçi pasta süslerinde (karışık boya içeren) saptanan ortalama Ponceau 4R miktarı 98.30 :t4.93, ortalama Tartrazin miktarı 38.20 :t 12.63 mglkg' dır. Toplam ortalama boya
mik-tarı ise 136.50 :t 15.25 mg/kg olarak
saptanmış-tır (Tablo 5). Saptanan bu değer, GKMY (3)'de öngörülen, boyalardan birinin maksimum mik-tarını (i00 mglkg) aşmaktadır ve fark istatistik-selolarak önemli bulunmuştur (p < 0.05) (Tablo 8).
Kırmızı pasta süslerinde saptanan ortalama Ponceau 4R miktan 652.00 :t 51.39 ıngıkg'dır
(Tablo 6). Saptanan bu değer, GKMY (3)'de izin verilen maksimum sınırın (l00 mg/kg) üze-rindedir ve fark istatistikselolarak önemli bu-lunmuştur (p < 0.05) (Tablo 8).
İncelenen sarı pasta süslerinde saptanan or-talama Tartrazin miktan, 282.90 :t 42.97 mg/
kg'dır (Tablo 7). Saptanan bu değer, GKMY'de (3) öngörülen sınırın (l00 mglkg) üzerindedir ve fark istatistikselolarak önemli bulunmuştur (p < 0.05) (Tablo 8).
Analizi yapılan örneklerden Lo pamuk şeker ve LOpasta süsünde, 1993 tarih ve 5336
sayılı Gıda Katkı Maddeleri Ek Yönetmeliği'ne (26) göre yasaklanan boya olan Eritrosinin var-lığı saptanmıştır.
Araştırma bulgularına göre, yeşil yapraklı pasta süsleri hariç, incelenen tüm örneklerde kullanılan sentetik boya miktarlarının GKMY' de öngörülen sınır değerin üzerinde ol-duğu saptanmıştır. Ayrıca bazı örneklerin ya-saklanmış boya olan Eritrosin içerdiği ortaya konmuştur.
Türkiye'de yapılan diğer araştırmalar da kullanılan boyaların gıdalara bilinçsizce eklen-diğini ortaya koymaktadır. Yapılan çeşitli çalış-malarda, gıdalarda kullanılması yasaklanmış olan boyaların halcn kullanıldığı ve boya katıl-ması yasak olan gıdaların sentetik boya içerdiği bildirilmektedir (1,5, 13, 29, 30).
Bazı araştırmalarda, yasak olan boyaların kullanı ldığı ve gıda boyalarının (Poneeau 4R, Tartrazin, Sunset Yellow F.C.F) tüzük sınırları üzerinde şekerler ve pasta süslerine katıldığı saptanmıştır (6, 12, 19, 27, 28). Bu sonuçlar, çalışmamızın sonuçlannı destekler niteliktedir.
Yukanda açıklanan bu boyalarla ilgili tok-sisite çalışma sonuçlarına göre (7, 8, 16, 17, 23), bu boyaların tüzüğün öngördüğü sınırlarda kullanılması uygun olacaktır. Toksisite çalışma-larına göre, fazla miktarlarda kullanılmalannın halk sağlığı açısından risk yaratabileceği saptan-mıştır. Aynca allerjiye neden olan boyaları (Tartrazin ve Sunset Yellow EC.F.) içeren gıda maddelerinin de bilinçli olarak kullanılması ge-rekmektedir.
İncelediğimiz örnekJerin bazılarında tüzük-te izin verilen miktarl~rın üzerinde boya kuııa-nıldığı saptanmıştır. üzellikle çocukların çok sevdikleri ve tükettikleri şekerlerde saptanan boya miktarlarının fazlalığı dikkat çekicidir. Gı-dalarda kullanılmasına izin verilen boyaların ADI (Önerilen Günlük Tüketim Miktarı) değer-lerini aşılarak alınması durumunda toksik etki-ler yaratabileceği bilinmektedir. Bu nedenle bu tür gıdalarda tüzük sınırlarının üzerinde boya kullanılması tüketici çocukJarın sağlığı açısın-dan zararlı sonuçlar doğurabilir. Ayrıca gıda bo-yalarının sadece şekerlerle değil, diğer bazı gı-dalarla da alındığı gözönünde bulundurulmalı-dır.
Bilinçsizce üretilen ve tüzük sınırlarının üzerinde boya ilave edilen gıda maddelerinin yapıldığı yerlerin denetim altında tutulması sağ-Iığımız açısındaıı önemlidir. Bu tür yerlerde ya-pılan şekerler ve pasta süslerinde fırma adı ol-malı ve daha rahat kontrol mekanizmaları geliştirilmesine olanak tanınmalıdır.
484
KAYNAKLAR
i .Alperden, 1., Kocakuşak, S., Konukçu, H., Türkmen, S. (1979) Gıda Maddelerinde Çeşitli Standartlara Gğre Müsaade Edilmeyen Katkı Maddelerinin Saptanması, TUBIT AK. Marmara Bilimsel ve Endüstriyel Araştırma Enstitüsü. Yayın no: 38. 1-60.
2.Anon (1988) Colour Additives. J Assoc Off Anal Chem. 7 (1).213-215.
3.Anon (1990) T.C. Sağlık Balwnltğı. Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği Resmi Gazete. Sayl:20541
4. William, S. (1984) Offieial Methods of Analysi.~ of the Association of Ojficial Analytical Chemüts. XiV. Edition. 639-658.
S.Bayhan, A., Yentür, G. (1988) Research on the Existence of Synthetic Dyes in Silme Samples of Cemen, Sumac and Red /'epper Cııllccred fmm u)cal Markets in Ankara. J Fat: Pharm Gazi. 5(2). ı75-ı83.
6.Büyükparnukçu, E, Saldamlı, 1., (1995) Ankara PiyasaSıfulliki Sal/,m Sunuımı Şekerleme/erin Renk Maddesi Içerik/erinin Belir/cnmesi. Gıda. 20\6). 397-404.
7.Bonelleca, J.F. Hallagon, J .B. (1987) Lifetime liıxieiry/Carcinııııenecity Study of F.O.C. Red No. 3 (Erythmsine) in Mice. Fd Chem Toxie, 25(10). 735-737.
8.Brantorn, I'.G., Stevenson, B.I., Wright, M. G.
(1988) uJllıı-Term Toxicity Study of /'onceau 4R in the Rats Usinıı Animals Exposcd in Utem, Fd Chem Toxic. 25(12), 955-%2.
9. CouUate, T.P. (1993) Artificial Food Colorants. Food, The Chemistry of Its Components, Second Edition. John Wiley Sons. Newyork, 152-158.
10.Crosby, N.T. (1981) Food Colours. 311-320. [n: H. Egan (Ed,): Environmcntal Carcinogens Seleeted Methods of Analysis: Some Arornatic Arnines and A'LODyes. Vol. 4 (ARC, Lyon,
II.Daniel, D.H. (1991). Bioistatistics. a Foundationfor Analysis in the Health Sciences. 5th Ed. John Wiley Sons
[ne., Newyork.
12.Demirağ, K. AUui:, T. (1990) Ivrıir ve Çevresinde Satılan Bazı Gıdalardald Sentetik Orııanik Boyaların Saptanması, Gıda, 19, 31-36.
13. Demirer, M.A. (1974) Şekerlerdeld Boyalıırın Ince Tabaka
Krf!malOıırafisi ile Tanımlanmalan Üzerine Araşl/rmalar.
AU Vet Fak Derg, 21; 145-150.
14.FAO (1986) Manuals of Food Qualiry Control 7. Food
Analysis: General Techniques. Additivcs. Contaminants and Coml'osition, FAO Foo<! and Nutrition Paper, No: 14f7,
Rome.
i S. "'urla, E.T. (1980) Handbook of Food Additives. 2nd Ed .. C.R.C. Press Ine,. London, 339-382.
G. YENTÜR - A. EKŞI. A. BAYHAN
i 6.Gross, A.P., Lance, K., Whitlock, J.R., Blume, S. R. (ı989) Additive Allergy: Allergie Gastroentereritis J)ue 10 Yellow Dye 6. Annals of Internal Medicine, 111(1). 87-88.
17. Hutchinson, A.P., Carrick, B. (1992) Adverse Reaetiun
10Synthetic Fııod Colours: Interactions Beıween Tartrazine and Muscarinic Acethlcholine ReceplOrs in Isolated Guinea.Pig Ileum. Toxieology Leııers. 60. 165.173. 18. Anon (1978) IARC Monoııraphs on the Evaluation of
Carcinııgenic Risk of Chemicals 10Humans: Some Aromatic Amincs and Related Nitro Compounds . Hair Dyes Colouring Alients and Miscellanous Industrial Chemicals. Vol. 16. International Ageney for Researeh on Cancer. Lyon. 19. Kalyoncu, A. (1995) Ankara Piyasasında Saıılan Çeşitli
Dıındurma, ,Çeker/eme ve Pa~ta Süslerine Kaıılan Sentetik Gıda Boyalarının Kantitatif Olarak Araştırılması. HÜ Sağ Bil Ens Bilim Uzmanlığı Tezi, Ankara.
2 O. Kanali, A., Özçelik, B. (1993) Gıda Katkısı Olarak Dol:al ve Sentetik Boyalar. Gıda. 18(6).389-396.
2l.Newsome, L.R. (1990) Natuml and Synthetic Food C%urs. 327-345. In: A.L. Branen, M.P. Davidson (Ed.) Food Additivcs. Marcel Deeeer Inc .. Newyork. 22.Mısra, N.R .• Mısra. B. (1986) Genetic Toxic%gical
Testinil of Some Dyes by the Micronucleus Test. Mutation
Res,. 170, 75.88.
23.Radomski, L.J., (1974) The Toxiciry of Food Coloran/s, Annu Rev Pharmaeol. 14, 127.137.
24.Sa!.darnh, i.(1985) Gıda Karkı Maddeleri ve InKrediyenler.
H.U. Gıda Mühendisliği Bölümü, Ankara. 1.28.
2S.Sandra, J.B. (1989) Color Additives General Referce Reports. J Assoc Ofr Anal Chem. 72(1).
26.Anon (1993) TC Sağlık Bakanlığı Gulıı Katkı Maddeleri Ek Yönetmeliği. TC Resmi G37.ete. Sayı 5336.
27.Topsoy, H. (1991) Bazı Şekerli Gıdalara Katılan Sen/etik
Organik Boyaların Miktar Tayini. AÜ Sağ Bil Ens Bilim Uzmanlığı Tezi. Ankara.
28. Yaman, M. (1996) Bazı Gulıı Maddelerine Katılan Sentetik Boyaların Miktarlarının Araştırılması. GÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
29. Yentür, G., Bayhan, A. (1988) Ankara Pivasasında Açıkta Satılan ve Pastörize Tereyağlarında Aromatik Azo
Yapısındaki Gıda Boyalarının Araştırılması. Gıda, 13(6), 389.392,
30. Yentür, G., Karakaya, A.E. (1985) Kullanımı Yasaklanan Aromatik Aza Yapısındald Gıda Boyalarının Bazı Cıda Maddelerinde Araştınimasi. Gıda, 10(6),371.376. 3 i. Young, L.M. (1988) Rapid Identification of Color
Additives, Usinıı the C18Cardridge. J Assoc Off Anal Chem,
71(3),458.461.
Yazışma Adresi: Doç. Dr. Gülderen Yentür. Gazi Üniversitesi. Eczacılık Fakültesi. Besin Analizleri. 06330, Eti/er/ANKARA.
