MADDE VE ÖZELLİKLERİ
Maddenin Ortak Özellikleri Maddenin Halleri
1. Kütle 1. Katı
2. Hacim 2. Sıvı
3. Eylemsizlik 3. Gaz
4. Tanecikli yapı 4. Plazma
!!! Maddenin şekil almış haline cisim denir.
Kütle Ağırlık
Değişmeyen madde miktarıdır. Yerçekimine göre değişir.
Skaler büyüklüktür. Vektörel büyüklüktür.
Terazi ile ölçülür. Dinamometre ile ölçülür.
Birimi (ton,kg,g …) Birimi ( Newton ya da dyn )
1 kental = 100kg !!! Ağırlık bir kuvvettir.
Hacim: Maddenin boşlukta kapladığı miktardır. 1 litre = 1dm3 = 1cm3
Katı titreşim
Sıvı titreşim + öteleme
Gaz titreşim + öteleme + dönme
!!! Bütün gazların genleşme ve sıkışma katsayıları aynıdır.
Plazmalar: İyonize olmuş gazdır. Elektrik ve ısıyı iyi iletir.
Bütünsel olarak nötrdür.
Bu haldeki reaksiyonlar daha hızlı ilerler. Elektrik ve manyetik alandan etkilenir. Işığı geçirmede opak davranır.
Evrenin %96’sı plazmadır. Plazmalar sıcağa göre
Atmosferdeki gazlar
%78 Azot %21 Oksijen %1 Diğer gazlar
Eşit Kollu Terazi
Duyarlılık: Binicinin 1 bölme yer değiştirmesinin denk geldiği kütle miktarıdır. Binicinin Kütlesi
Bölme Sayısı ÖRNEK:
!!! Norveç gibi ülkelerde Dünyanın manyetik alanı Güneş ışınlarıyla etkileşerek plazmaları oluşturur. En çok yeşil renkte gözlenir.
!!! Viskosite Sıvıların akışkanlığa karşı gösterdiği dirençtir.
Kutuplarda yerçekimi maksimumdur.
Sıcak: Güneş, Yıldız, Mum alevi Soğuk: Neon lamba, Floresan, Aura !!! Auralar kutup ışığı olarak bulunur
Güneş
2xm 20
5 3
2x15 12
Binici kütlesinin 20 gram olduğu sistemde bir tane B cismi 15 gr ise A cisminin kütlesini bulalım.
ÖRNEK:
Yoğunluk (Öz kütle): Birim hacim başına düşen kütledir. Ayırt edici özelliktir.
ğ
Kütle
m
V
→
/
Fiziksel Değişim Kimyasal Değişim
Maddenin sadece dış görünüşündeki değişmedir.
Maddenin içyapısında meydana gelen değişimdir. Kırılma Yanma Ufalama Paslanma Kesme Oksitlenme Süblimleşme Çürüme Kırağılaşma Mayalanma
Gökkuşağının Oluşumu Küflenme
Solunum Fotosentez Elektroliz 80 40
Şekildeki dereceli kaba 40cm3 su konulunca kum seviyesi 100cm3 okunuyor. Buna göre kuru kumun % kaçı havadır?
120 cm3
100 cm3
80cm3 kuru kumda 20cm3 boşluk vardır. 100cm3 kuru kumda %25 boşluk vardır.
Kuru Kum 80cm3 ş 20 cm3
ş
2
ş ü
2. .
Ok yönünde tanecikler arası uzaklık ve düzensizlik artar. ÖRNEK: ÖRNEK: 15cm 2cm
Şekildeki 3gr/cm3 yoğunluğa sahip olan prizmada 2cm yarıçaplı silindir bir oyuk açılıyor. Oyuk 5gr/cm3 yoğunluğa sahip olan sıvı ile doldurulursa sistemdeki kütle artışı ne kadar olur?
3. 2 . 15
Silindirin Hacmi
180
cm
3 ş ç ş180 5
180 3
ş900 540
şgram
2 gr/cm3 60 cm3 90cm3 Boş Kap60 cm3 hacminde sıvı olan kaba, 6gr/cm3
yoğunluğunda ve 720 gram kütlesindeki x cismi bırakılıyor. Kaptaki kütle artışı ne kadar olur?
Cismin Hacmi
720
6
120
!!! Cismin yoğunluğu sıvıdan büyük olduğu için batar ve kendi hacmi kadar yer değiştirir. ÖRNEK: ş ö ü ş
720
90 2
şgram
(120-30)Verilen grafiğe göre
m
V
80
10
8 /
m
V
60
15
4 /
a) Sıvıların yoğunlukları nelerdir?
2
8
4
2
6 /
c) Sıvılar eşit hacimde karışır ise yeni yoğunluk ne olur?
2. .
2
2 4 8
4
8
16
3
/
b) Sıvılar eşit kütlelerde karışır ise yeni yoğunluk ne olur?
40
80
5
20
120
25
24
5
/
e) X sıvısından 40 gr, Y sıvısından 20k
arıştırılırsa yeni yoğunluk ne olur?240
120
30
30
360
60
6 /
d) X sıvısından 30 , Y sıvısından 120 gramk
arıştırılırsa yeni yoğunluk ne olur?ÖRNEK:
ADEZYON
SSKKOHEZYON
Sıvı moleküllerinin kendi arasındaki çekim kuvvetidir.
Sıvı Sıvı
Sıvı ve katı molekülleri arasındaki çekim kuvvetidir.
Yapışma Kohezyon Bir arada tutma
Şekil-I Şekil-II Şekil-III
Şekildeki özdeş kap ve kılcal cam borularda Cıva yüzeyinin Şekil-I ‘deki gibi kendi üzerinde toplanması kohezyon etkisinin adezyon etkisinden büyük olduğunun göstergesidir. Suda ise Şekil-II deki gibi yüzey cama doğru giderek genişlemektedir. Bu da adezyonun kohezyondan daha büyük olduğunu gösterir. Adezyon etkisi kohezyona eşitse, sıvı yüzeyi Şekil-III teki gibi düzdür.
5 .
3 .
3 5
15
15
8
15
4
f) X ve Y sıvılarının kütleleri eşittir. Sıvılar karışım yaparsa yeni yoğunluğu bulalım.
Yüzey Gerilimi: Kohezyon kuvvetinin fazla olmasından kaynaklanır. ( Su örümceğinin atacın yüzeyde kalması)
Sıvının sıcaklığının artması Deterjan eklenmesi
Kılcallık: Sıvının yerçekimine rağmen adezyon kuvvetinin fazla olması sonucu yükselmesidir.
Borunun uzunluğuna bağlı değildir.
Bitkilerin yapraklarına kadar su iletmesi kılcallık sayesinde olur. Borunun çapı küçüldükçe su daha yukarı çıkar.
!!! Islatan sıvının yüzey gerilimi daha azdır.
Dayanıklılık: Katı bir cismin gerilme, sıkışma gibi etkilere özelliğini kaybetmeden gösterdiği dirençtir.
Kesit Alanı
!!! Düzgün şekillerde dayanıklılık yükseklikle ters orantılıdır.
!!! Eşit hacimli kapalı cisimlerden yüzey alanı en küçük olan küredir. !!! Sincap gibi yüzey alanının hacmine oranı büyük canlılar enerji kaybı fazla olacağından metabolizmaları daha hızlı çalışır.
Yüzey gerilimi azalır.