Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 3, Sayı 1, 2000
LiCHEN PLANUS
BiR VAKA NEDENiYLE
Dr. Rüştü GEDiK*
Dr. Sema ARICI**
Dr. Marufi HAH***
ÖZET
Liken planus nispeten yaygın görülen deri ve ağız muko-zasını tutan kronik bir hastalıktır. Oral mukozada değişik formda gözlenebilir. Oral manifestasyon daha çok bukkal mukozada, daha seyrek olarak da dil, dudak, dişeti, damak ve orofarinkste görülür. Burada sunulan olgu 3 senedir alt dudağında lezyon bulunan değişik tedaviler uygulanmasına rağmen az iyileşme kaydedilen. 67 yaşında erkek hastadır. Dermatoloji ABD'na müracaat eden hastanın klinik muayenesinden sonra yapılan biyopsi de Lichen Planus (L.P.) olarak tam almıştır.
Anahtar Kelimeler: Lichen planus, Lichenoid mucositis, Lichenoid dermatitis.
SUMMARY .
Lichen planus (L.P.) is a relatvely comman chronic der-matalogic condition that of ten presents with coincidental oral lesions. The oral lesions of lichen planus may take on a variety of forms. The oral manifestation, most commoly buccal mucosa, and less commonly tongue, lip, gingiva, palate and orafarinks are affected. In this study we deseribe a 67- year-old man who had had an ulceration on the lower lip for 3 ears. He had undergone several oral and topical therapies with little improvement. The patient presented to the department of der-matology. After, clinical examination a biopsy specimen of the lower lip lesion demonstrated, a lichenoid tissue reaction at the basement membrane zone.
Key Words:Lichen planus, Lichenoid mucositis, Liche-noid dermatitis.
GiRiŞ
Lichenoid mucositis ve lichenoid dermatitis
terimleri ile tanınan Lichen planus (LP) deri ve oral
mukoza membranında nisbeten yaygın görülen
kronik dermatozlardır. Daha çok orta yaş
erişkin-lerde görülür. Kadınlarda erkeklere oranla 3/2 daha
fazla görülür. Bu hastalık ilk defa 1869 yılında
Erasmus Wilson tarafından tarif edilmiştir.
1.6Bu lezyonlar deri veya oral mukozada
görül-düğü gibi, her ikisinde de görülebilir. Verilen
ra-porlara göre hastaların % 50'inde deri lezyonlarının
oral lezyonlarla birlikte görüldüğü açıklanmıştır.
1,6Populasyonda % 1 oranında etkili olan
lez-yonlar oral kavitenin herhangi bir yerinde
gözlene-bilir. Ancak en sık olarak yanak mukozası daha az
olarak da dudak, gingiva, dil, ağız tabanı ve
da-makta görülür.
1 ,8Oral mukozada görülen bu lezyonlar üç tipe,
daha sonra altı tipe ayrılarak incelenmiştir. Bu altı
tipi n populasyondaki oranı Retikuler - plak % 51.5
erosiv % 27.6, Atrofik - Papular % 12.6, Büllöz tip %
8,2 şeklinde dağılım göstermektedir. Bu lezyonlar %
86,5 oranında 40 yaşın üzerindeki hastalarda
görülür.
1, 11Bu lezyonlar uzun süre ağızda bulunmasına
rağmen (papular ve retiküler tip) herhangi bir
semptom vermezler, ancak rutin dental muayene
sonucu veya hasta tarafından yanağın veya dudak
mukozasının normalden daha sert olduğunun fark
edilmesi veya ağrı oluşması (atrofik erosiv, büllöz
tip) ile ortaya çıkar.
1,14.
Bazı araştırmacılar L.P.'un görülmesinde
ge-netik zeminin önemli bir roloynadığını söylemişler
ve stres, mekanik irritasyon, ilaç allerjisi,
immuno-lojik bozukluk, emosyonel faktörlere de bağlı
ola-bileceğini açıklamışdır.
15,40Bazı yazarların L.P. ve malignansı arasındaki
ilişki hakkında yeterli bilgi olmadığını ifade
etme-lerine karşın, L.P. lezyonlu hastalarda yassı hücreli
karsınoma insidansı artmaktadır.
8,41,47VAKA TAKDiMi
Vakamız 67 yaşında erkek hasta idi Hasta
ağız çevresindeki yaralar nedeniyle C.Ü. Tıp
Fa-kültesi Dermatoloji ABD polikliniğine başvurmuş.
Burada yapılan klinik muayenede alt, üst dudakta
ve angular bölgede 1-1.5
cm. ebadında kırmızı
renkte, eritemli, üzerinde yer yer krut ve yer yer
eksudasyon bulunan, palpasyona hassas, ağrılı
sert lezyonların yanı sıra alt dudak kenarında
be-yaz renkte hipopigmente alanlar gözlendi (Resim
1). Bunun üzerine Diş Hekimliği Fakültesi ile
kon-sültasyon yapıldı. Burada yapılan klinik ve
radyog-rafik muayene sonunda sağ alt 8, 7, 4 nolu ve sol
alt 7 nolu dişin çekilmesine, sağ alt 3, 2 nolu
dişIe-rin endodontik tedaviden sonra apikal
rezeksiyonu-na; periodontal tedavi yapılmasına ve alt dudaktan
biyopsi alınmasına karar verildi.
*Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Öğretim Üyesi **Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi
***Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı Başkanı
C.Ü. DiŞHEKiMLiGi FAKÜLTESi DERGiSi 2000
Resim 1: Hastanın alt dudak kenarında beyaz
renkte hipopigmente alanlar gözlenmektedir.
HiSTOPATOLOJiK TETKiK
Hastanın alt dudak mukozasından alının
bi-yopsi materyali C.Ü. Patoloji ABD'da mikroskobik
incelemeye tabi tutuldu. Burada materyalden
ha-zırlanan bazı kesitlerde yüzeyde hiperkeratoz,
gra-nüler tabakada belirginleşme, testere dişi görüntüsü
veren akantotik çok katlı yassı epitel, epitel altında
ise bant tarzında lenfositlerden zengin kronik iltihabi
infiltrasyon gözlendi (Resim 2). Bu bulgular L.P. ile
uyum gösterdi.
Resim 2: Hiperkeratoz, akantoz ve granüler
tabaka belirginliği gözlenen epidermis ile
dermisde bant şeklinde lenfosit infiltrasyonu
görülmektedir (HE x 25).
TARTIŞMA
Kronik L.P. sık görülen deri
hastalıklarından-dır. Ve çoğunlukla oral mukozayı etkiler. Oral
mu-kozada daha çok yanakta, daha az olarak da
du-dak, gingiva, dil, ağız tabanı, damak ve orofarinkste
görülür.
1,6,11Bu hastalığın etyolojisi tam olarak
bilinmemektedir. Lacy ve arkadaşları 1983 yılında
yaptıkları çalışmada L.P.'un görülmesinde genetik
zeminin önemli rol oynadığını, ancak stres, mekanik
iritasyon, ilaç, galvanik akım ve emosyonel
fak-törlerin rolünü de unutmamak gerektiğini
açıkla-mışlardır.
34Bir başka araştırmacı grubu da L.P.
lezyonu-nun bazı sistemik hastalıklara (Diabet,
hipertansi-yon, immün sistem ve karaciğer hastalıkları,-hepatit
C) eşlik ettiğini rapor etmişlerdir.
15,17,20,22,23,26, 32,36,39,401966 da Grinspin ve arkadaşları
,201973’te
CiLT: 3, SAYI: 1
Howell-Rick
22ve 1977'de Smith
26yaptıkları
çalışmalarda diabetik hastalarda LP lezyonunu
gözlediklerini açıklamışlardır.
Yine bu konuda Lundstrom,
24diabetik
has-talar üzerinde yaptığı çalışmada bu hashas-taların %
43'ünde LP lezyonuna rastladığını açıklamıştır.
L.P.'un malignensitesi hakkında değişik
gö-rüşler ortaya atılmıştır.
8,41,471998'de Camisa,
1983'de Marder, 1999'da Ragenttheren, LP'un yassı
hücreli karsinom insidansını arttırdığını açıklamıştır.
L.P. ile malignensi arasındaki ilişki hakkında
yeterli bilgi olmadığını Krutchkoff
321978'de
açık-lamıştır.
Bir diğer araştırmacı grubu olan
Neumann-Jonsen ve Pindborg
251997'de yaptıkları çalışmada
sigara alışkanlığı olan hastalarda L.P. görülme
oranının yüksek olduğunu açıklamıştır.
Rabinovich
361999 da L.P.'lu hastaların
im-mün sisteminde değişiklik gözlediklerini rapor
et-miştir.
Rojio - Moreno
311998'de psikolojik
faktörle-rin L.P. görülmesinde önemli bir rolü olduğunu
açıklamıştır.
Grote
391994'te, Jauregyi
401996'da Hepatit C
virüsü taşıyanlarda L.P.'a daha sık rastlandığını
rapor etmişlerdir.
TEDAVİ
Görülebilecek semptomları kontrol için en
et-kili tedavi şekli kısa süreli sistemik steroid ve
yük-sek potensiyell; topikal kortikosteroid
uygulaması-dır. Bunun yanı sıra topikal Siklosporin,
Sulfapyri-dine, Chloroquine phosphatc, Azathioprine
cyclop-hosphamide, sistemik ve topikal Retinoid tedavisi
ve son olarak Dapsone tedavisi
önerilmekte-dir.
12,14,33,48,49,50SONUÇ
Bir çok sistemik hastalığın oral belirtileri
ola-bileceği gibi, oral kavitedeki hastalıklarında sistemik
belirtileri olabilir. Bu nedenle bölümler arası ve hatta
fakülteler arası konsültasyon çok önemlidir.
Özellikle vakamızda olduğu gibi hem oral hem de
dermal belirtiler veren ve malignensi gösterebilen
L.P. gibi durumlarda özellikle diş hekimlerinin hasta
muayenesine çok özen göstermeleri ve gerekirse
konsültasyon istemeleri, ayrıca bu konuda hastayı
bilinçlendirmeleri ve yönlendirmeleri gerekmektedir.
Oral lichenoid lesions alter thalidomide treatment. Dermatology, 199(2) 195, 1999.
30. Koch Bahmer FA.: Oral Lesion and symptoms related to metals used in dental restorations: a clinical allergological, and histologic study. J Am A cad Dermatol Sep, 41, (3111): 422030, 1999
31. Rojo-Moreno JL, Bagan JV, RoJo-Moreno J, Donat JS, Milian Maj Jimenez Y.: Psyehologic factors, and orallichen pla-nus. Aspsychometric evaluation if 100 cases. Oral surg Oral Med Oral Pathol Aral Radiol Endod dec, 86 (6): 687- 91,1998.
32. Lodi G, Porter SR, Scully C.: Hepatitis C virus infection Reviewand implications for the dentist. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Aral Radiol Endod Jul, 86 (1) 8-22, 1998.
33. Scully C, Beyli M. Ferreiro MC. Ficarra G, Gill Y. Griffiths M, Holmstmp P, Mutlu S. Porter S. Wray D: Update on oral lic-hen planus: epiopathologenes is and management Crit Rev oral Biol Med, 9(1):86-122,1998.
34. Lacy MF, Reade PC, and Hay KD.: Liechen planus, at heiry of pathogenesis, Oral Surg, 56: 521-526, 1983.
35. Anderson H.: A tobacco boom with no smoke, Newsweek 94: 67-68, 1979.
36. Rabinovich OF, Khanukova LM, Khamidulina KF.: The characteris- tics of the immune status of patients with lichenruber planus.Stomatologiia (Mosk) 78(5): 20-3, 1999. 37. Arwill GH. and Gisslen H.: Histochemical sutudies on lic-hen planus, Oral Surg, 37: 239-248, 1974.
38. Buchanan JA, Zakrzewska JM.:Sore mouth and itchy wrists. Postgrad Med J Mar; 75 (881 ):177-9, 1999.
39. Grote M, Reichart PA, Hopf U.: Increased occurence of oral lichen planus in hepatitis C infection . Mund Kiefer Gesicht-ehir JAN; 3(1 ):30-3, 1999.
40. JauregLi L, Garca-Patos V, Pedragosa R, Vidal J, Cagells A.: Lic- hen planus associated with liver disease caused by hepatits C virus &Gastroenteol Hepatol Dec;19(10):507-10, 1996.
41. Krutchkoll DJ, Cutler L, And laskowski S.: Oral Liehen planus, the evidence regarding patential walignant trausformati-on, J. Oral pathol. 7: 1-7, 1978.
42. Marder MZ, Deesen KC.: Transformation of oral lichen p-lanus to squamous cell carcinoma. Literature reviewand report case, J.Am. Dent assoc. 105: 55-60, 1982.
43. Tyldesley WR.: Malignant transformation in oral lichen planus, Br. Dent. J. 153: 329-330, 1983.
44. Hietanen J, Paassonen MR, Kuhlefelt M, Malmstrom M.: A retrospective study of oral lichen planus patients with concur-rent or subsequent development of malignancy Oral Ancal May, 35(3): 278-82, 1999.
45. Rajentheran R, Mc Lean NR, Kelly CG, Reed MF, Nolan A.: Malignant transformation of oral liehen planus Eur J. Surg oncol oct, 25(5): 520-3,1999.
46. Vander Meij EHP, Schepman KP, Smeeles LE, Vander Wall JE, Bezemer PO, Vander Waall.: A review of the recent Ii-terature regarding malignant transformation of oral lichen pla-nus. Oral Surg, Oral med Oral patholoral Radiol Endod Sep, 88 (3): 307-10,1999.
47. Camisa C, Hamaty FG, Gay JD.: Squamous cell carcino-ma of the tougue arising in liehen planus: A cas e report and re-view of the literature. Cutis Oct. 62 (4): 175-8, 1998.
48. Lozada Nur F, Miranda C.: Oral Liehen planus: Topical and Systemic therapy. Semin Cutan Med Surg Dec, 16(4): 295-300, 1997.
49. De Argila D, Gonzalo A, Primentel J, Rovira 1.: Isolated liehen planus of the lip successfully treated with chloroquine phosphate. Dermatology; 195(3):284-5, 1997.
50. Popovsly JL, Camffi C.: Newand emergngtheıapies fordi-seasesof oralcavity.Dermatol Clin Jan; 18(1):113-25, 2000.
Yazışma
Adresi:
Dr. Rüştü GEDiK
Cumhuriyet Üniversitesi
Dişhekimliği Fakültesi
Oral Diagnoz ve Radyoloji Bilim Dalı
Tel: 219 10 10/2771
Fax: 226 17 10
C.Ü. DiŞHEKiMLiGi FAKÜLTESi DERGiSi 2000
KAYNAKLAR
1. Wood KN, Goaz WP.: Dillerent al diagnosis of oral lesions. 3 ed. The CV Mosby Co. ST. Louis, pp 99-107,1985.
2. Neville WB, Damm DD, Alien MC, Bouquot EJ.: Oral and Maxillofacial pathology. WB Saunders Co. Philadelphia, pp 572 - 576, 1995.
3. Lynch AM. Birghtman JV, Greeenberg SM.: Barkets Oral Medicine, Diagnosis and Treatment. Ged. J.B. Lippincott Co. Piladelphia, pp 99-107, 1992.
4. Langlais PR, Bricker LS, Cottone AJ, Baker RB.: Oral diagnosis Oral Medicine and Treatment planing WB.Saunders Co. Philadelphia pp.282, 1984.
5. Suclly C, Cavson AR.: Medical problems in Dentistry 2- ed. Wright Bristal pp 487-488, 1987.
6. Sonis TS, Faizo CR, Fang L.: oral Medicine 2 ed, WB Saunders Co., Philadelphia, pp 364-365, 1995.
7. Fitzpatrick TB, Arndt KA, Clark WH.: Dermatology in general Medicine, New York, , McGraw Hill Book Co, pp.733, 1971.
8. Silverman SJ, and Griffeth, M.: Studies on oral lichen planus II. Follow-up ou 200 patients, Clinical Characteristics. and associated malignancy,Oral Surg. 37:705-710, 1974. 9. Tyldesle, WR.: Oral Liehen planus. Br. J. Oral Surg 11: 206,1974.
10. Anderson, J.O.: oral lichen planus, Aclinical evalua-tion of 115 cases, oral surg. 25:31-42, 1968.
11. Bancozy J, Rosed- petersen B, Pindborg JJ, and I Hovay J.: Clinical and histologic studis on electrogalvanically in-duced oral white lesions, Oral Surg. 48: 319-232, 1979. 12. Silverman SJR, Bahl S.: Oralıichen plan us update, clinical characteritics, treatment responses, and malignant transformation AMJ Dent Dec, 10(6): 259-63, 1997
13. Cohen DM, Bhattacharyya 1., Zunt SL, Tomich CE: Linear IgA disease histopathologically and clinically masquera-ding as lichen planus. Oral Surg. Oral Med. Oral Pathol. Radiol Endod Aug, 88(2): 196-201, 1999.
14. Carrozo M, Gandolfo S.: The management of oral lichen planus. Oral Dis Jul; 5(3): 196-205, 1999.
15. Ramon- Fluixa C. Bagan Sabastian J, Milian masanel M, Sculy C.: Periodontal status in patient With oıal lichen planus: a study of 90 cases. Oral Dis oct, 5(4): 303-306 Gingva 1999.
16. Barry JN, and Kirk J, Lichenoid drug reaetion of from methyloqa, Br. J. Dermatol. 91: 475-476,1974.
17. Christensen E, Helmstrup P, Wilberg F.: Glucase tolerance in patients With oral lichen planus J. Oral pathol. 6: 143151,1977.
18. Ferguson MM, Wiessennfeld D, And macdonald DG, Oral Mucosal lichenoid eruption du to fenalfenal J. One Med 39: 39- 40,1984.
19. Finne K, Gransson K, and Winckler L.: Orallichen pla-nus and contact allergy to marcury. Int. J. Oral Surg. 11, 236-239, 1982.
20. Grinspan D, Diaz J,Villapol LO.: Licken ruber planus dela muquese buccale son association a un diabete. Bull. Soc. Fr. Dermatol Sypihilgr. 72: 721, 1966.
21. Hamburger J, Poltts AJC.: Nonsteroid anti-infa matory drugs and oral lichenoid reactions, Br. Med.; 287: 1258, 1983.
22. Howell FV and Rick GM.: Oral lichen planus and diabetes, a potentinal Syndrome, J. Calif. Dent. Assoc. 1: 58-59, July, 1973.
23. Lundstrom IMC.: Incidence of diabetes mellitus in pati-ents with oral lichen planus. Int. J. oral Surg. 12: 147-152, 1983. '
24. Lundstrom IMC.: Allergy and corrosion of dental materi-als in patients with oral lichen planus. Int. J. Oral Surg. 13: 1624 1984.
25. Neumann Jensen BG, and Pindborg JJ.: Smokng habls of 611 patientswith oral lichen planus, oral surg.43: 410415,1977.
26. Smith MJA.: Orallichen planus and diabetes mellitus a possible associaton J. OraL. Med.- 32: 110- 112, 1977. 27. Williams BG.: Oral drug reaction ta methyldopa, Oral Surg 56: 375-377, 1983.
28. Yiannias JA, el Azhary RA, Hand JH, Pakzad SY, Ro gers RS.: Relevant contact sensitivites in patiets with the diag-nosis of oral lichen planus J.Am Acad dermatol Feb, 42 (2pt 1) : 177- 82 Allerjik 2000.
29. Bez C, Lodi G, Sardella A. Dellavolpe A. Carravsi A.:
