'LG İN Ç Y A Y IN Ö ZETLER İ
İ L G İ N Ç Y A Y I N
Ö Z E T L E R İ
• T he A m erican Journal Of C linical N u trition , V ol. 48, 1988.
1 _ W ein sie r, R.L., B o k c r, J.R., M o rg a n , S.L., e t al. : C ro ss-sectio n al S tu d y of N u t r i t i o n K n o w le d g e a n d A ttitu d e s of M ed ical S t u d e n t s At T h r e e P o in ts , in T h e i r M edical T ra in in g At 11 S o u t h e a s t e r n M edical Schools,
p. 1.
2 — G r i m d i t c h , G.K., B a r n a r d , J., H e n d r ic k s , L., W e itz m a n , D . : P e r i p t e r a l I n s u l i n S e n s itiv ity As M o d ifie d b y D iet a n d E x e rc is e T ra in in g , p. 38.
3 — S a d u r s k i s , A., K a b ir, N„ W ager, J., F o r s u m , E. : E n e r g y M e ta b o lis m , B o d y C o m p o s itio n , a n d Milk P r o d u c t i o n in H e a l t h y S w e d i s h W o m e n D u r in g L a c ta tio n , p. 44.
4 — C o m in a c in i, L., Zocca, 1., G a rb in , U., et al. : L o n g -T erm E f f e c t of a Low-F a t, H i g h - C a r b o h y d r a t e Diet On P l a s m a L ipids of P a t i e n t s A ffected by F a m i l i a l E n d o g e n e o u s H y p e r t r i g l y c e r i d e m i a , p. 57.
5 — E b e lin g , P., Yki J o r v in e n , H., Aro, A. : G lu co se a n d L ip id M e ta b o lis m a n d I n s u l i n S e n s itiv ity in T y p e I D ia b e te s : T h e E f f e c t of G u a r G um , p. 98.
6 — D risk e ll, J.A., C hrisley, B.M., Thye, F.W., R e y n o ld s, L.K. : P l a s m a Pyri-d o x a l P h o s p h a t e C o n c e n t r a t i o n s of M en F ePyri-d D if f e r e n t Levels of V ita m i n B,;, p. 122.
7 — A a lb e r ts , J.S., W eegels, P.L., V a n d e r H e ijd e n , L. : C a lciu m S u p p l e m e n t a t i o n : E f f e c t On B lo o d P r e s s u r e a n d U r i n a r y M in e ra l E x c r e tio n I n N o r m o t e n s i v e M ale L a c t o v e g e t e r i a n s a n d O m n iv o re s , p. 131.
8 — N e re , J. V e r to n g e n , F., Capel, P . : S e le n iu m S u p p l e m e n t a t i o n in H e a lth y B e lg ia n A d u lts : R e s p o n s e in P l a t e l e t G l u t a t h i o n e P e ro x id a s e Activity a n d O t h e r B lo o d I n d ic e s , p. 139.
q — J o h n s o n , E.J., R o t h , C.A., R e i n h a r d t , J.T. M a r le tt, J.A. : D ie ta ry F ib e r I n t a k e s o f N u r s i n g H o m e R e s i d e n t s a n d I n d e p e n d e n t Living O ld e r A d u lts , p. 159.
10 — R o b i n s o n , M.F. : 1988 Me C o llu m A w a r d L e c tu re , T h e N ew Z e a la n d S e l e n i u m E x p e r i e n c e , p. 521.
11 — Flegai, K.M., H a r l a n , V.R., L a n d is, R.J. : S e c u l a r T r e n d s in B o d y M ass I n d e x a n d Skinfolcl T h ic k n e s s W ith S o c io e c o n o m ic F a c t o r s in Y oung A d u lt W o m e n , p. 535.
1Î6
İLG İN Ç Y A Y IN OZETLEP.i12 — Flegal, K.M., H a r l a n , W.R., L an d is, J.R. : S e c u l a r T r e n d s in B o d y M ass I n d e x a n d S k i n f o l d T h ic k n e s s W ith S o c io e c o n o m ic F a c t o r s in Y o u n g A d u lt M en, p. 544.
13 — C ro p o , P.A., H e n r y , R.R. : P o s t p r a n d i a l M e ta b o lic R e s p o n s e s to th e I n f l u e n c e o f F o o d F o r m , p. 560.
14 — G e lie b te r , A., W e s tre ic h , S., Gage, D. : G a s tr ic D is te n tio n b y B a llo o n a n d T est-M eal I n t a k e in O b e s e a n d L ean S u b j e c t s , p. 592.
15 — M ejia, L.A., C hew , F. : H e m a t o l o g i c a l E f f e c t of S u p p l e m e n t i n g A n em ic C h i l d r e n W ith V i t a m i n A Alone a n d in C o m b in a tio n W ith I r o n , p. 595, 16 — V in so n , J.A., Bose, P. : C o m p a r a t i v e B io a v a ila b ility to H u m a n s o f As
c o r b i c Acid A lone o r in a C itr u s E x t r a c t , p. 601.
17 — B e n d ic h , A., M a c h lin , L.J. : S a f e ty o f O ra l I n t a k e o f V i t a m i n E, p. 612. 18 — M u n o z , L.M., L o n n e r d a l , B., K een, C.L., Dewey, K.G. : C offee C o n s u m p tio n a s a F a c t o r in I r o n D eficien cy A n e m ia A m o n g P r e g n a n t W o m e n a n d T h e i r I n f a n t s I n C o s ta R ica, p. 645.
19 — Gogden.J.D ., O leske, J.M., L a v e n h a r , M.A., et al. : Zinc a n d I m m u n o c o m p é t e n c e in E l d e r l y P e o p le : E f f e c t s of inc S u p p l e m e n t a t i o n f o r 3 M o n t h s , p. 655. 20 — N a t a d i s a s t r a , G., W it t p e n , J.R., W est, K. P. : I m p r e s s i o n C ytology : A P r a c t i c a l I n d e x o f V i t a m i n A S t a t u s , p. 695. 21 — R o b e r t s , S.B., Y ou n g , V.R. : E n e r g y C o sts of F a t a n d P r o t e i n D e p o si ti o n in t h e H u m a n I n f a n t , p. 951.
22 — L losner, L., S t e r e n s , J., L e v itsk y , A., e t al. : V a r i a t i o n in E n e r g y I n t a k e D u r i n g T h e M e n s t r u a l Cycle : I m p l i c a t i o n s f o r F o o d - i n t a k e R e s e a r c h , p. 956. 23 — D o u g h c r y , R.M., F o n g , A.K.H., J a c o n o , J.M. : N u t r i e n t C o n t e n t o f th e D iet W h e n th e F a t is R e d u c e d , p. 970. 24 — H a r r i s , W.S., Z u c k e r , M.L., D u jo v u e , C.A. : N - 3 F a t t y A cids in H y p e r t r i g l y c e r i d e m i a P a t i e n t s : T r ig ly c e r id e s , I t is M eth y l E s t e r s , p. 992. 25 — Davis, J.M., L a m b , D.R., P a te , R.R., e t al. : C a r b o h y d r a t e E l e c t r o l y t e D r in k s . E f f e c t o n E h d u r a n c e C ycling in T h e H e a t , p. 1023. 26 — C o h en , J.C., S c h a ll, R. : R e a s s e s s in g t h e E f f e c ts o f S i m p l e C a r b o h y d r a tes o n t h e S e r u m T r ig ly c e r id e R e s p o n s e s to F a t M eals, p. 1031. 27 — M o u r o t , J., T h o u v e n o t , P., C o u et, C. : R e l a t i o n s h i p B e t w e e n T h e R a t e o f G a s t r i c E m p t y i n g a n d G lu c o s e a n d I n s u l i n R e s p o n s e s to S t a r c h y F o o d s in Y o u n g H e a l t h y A dults, p. 1035.
28 — W o lev er, T.M.S., J e n k i n s , D., J.A., O c a n a , A.M., e t al. : S e c o n d -M e a l E f fect : L o w G ly c e m ic -In d e x F o o d s E a t e n a t D i n n e r I m p r o v e S u b s e q u e n t B r e a k f a s t G ly c e m ic P.esponse, p. 104!.
İLG İN Ç Y A Y IN Ö Z E TLE R İ
117
29 — H o u h a l a , M.A., K o s k in e r, T., P a rv ia in e n , M., V isa k o rp i, J.K. : 25-Hydroxyv i t a m i n D in H u m a n Milk, E ffe c ts o f S u p p l e m e n t a t i o n a n d S eason, p. 1057.
30 — Micozzi, M.S., B ro w n , E.D., T aylor, P.R., Wolfe, E. : C a r o t e n o d e r m a in M e n W ith E le v a t e d C a r o te n o id I n t a k e F r o m F o o d s a n d B e ta -K a ro te n e S u p p l e m e n t a t i o n , p. 1061.
31 — S e r i m s h o w , N.S., M u r r a y , E.B. : T h e A ccep tab ility of Milk a n d Milk P r o d u c t s in P o p u l a t i o n s W ith a H ig h P re v a le n c e of L a c to se In to le r a n c e ,
p. 1083 ( s u p p le m e n t) .
t.2 — A g a n v a l , N., A ceredo, F., L eig h to n , L.S. et a l . : P re d ic tiv e Ability o f V a
r i o u s N u t r i o u s N u t r i t i o n a l V a ria b le s F o r M o r ta lity in E ld e rly People, p. 1173.
33 — W a r w i c k , P.M., E d m u n d s o n , H.M., T h o m s o n , E . S . : P r e d ic tio n of E n e r g y E x p e n d i t u r e S im p lif ie d FA O A V H O /U N U F a c to ria l M e th o d C o n t i n u o u s R e s p i r o m e t r y a n d H a b i t u a l E n e r g y I n ta k e , p. 1188.
3 4 — H a l l a k , M.H., N o m a n i, M.Z.A. : B o d y W'eight L oss a n d C hanges in Blood L ip id L evels in N o r m a l M en o n H y p o c a lo r ic D iets D u rin g R a m a d a n F a s ting, p. 1197.
3 5 — Moll, M.G., Allen, L. It. : C o m p a r a t i v e E f f e c ts o f M eals H ig h in P r o te in S u c r o s e o r S t a r c h o n H u m a n M in e ra l M e ta b o lis m a n d I n s u l i n S e c r e t io n , p. 1219. 36 — S a l o n e n , J.T., S a lo n e n , R., I h a n a i n e n , M., et al. : B lo o d P re s s u r e , Die t a r y F a t s a n d A n tio x id a n ts , p. 1226. 3 7 — S a u n i c r e , J., S a r le s , H. : E x o c r i n e P a n c r e a t i c F u n c t i o n a n d P ro tein - Ca l o r ie M a l n u t r i t i o n in D a k a r a n d A b id ja n , W e st A frica : S ile n t P a n c r e a tic I n s u f f i c i e n v , p. 1233.
3 8 — H e n d l e r , R., B o n d c , A.A. : V ery-Low -C alorie D iets W ith H ig h a n d Low P r o t e i n C o n t e n t I m p a c t on T r i i o d o t h y r o n i n e , E n e r g y E x p e n d i t u r e a n d N i t r o g e n B a l a n c e , p. 1239.
39 — M iller, J.Z., S m i t h , D.L., F lo ra , L. : C a lc iu m A b s o r p tio n F r o m C alcium C a r b o n a t e a n d a N e w F o r m o f C a lc iu m (CCM) in H e a l t h y Male a n d Fe m a l e A d o le s c e n ts , p. 1291.
40 — Y ip, R., D a l l m a n , P.R. : T h e P.oles of I n f l a m m a t i o n a n d I r o n D effiency a s C a u s e s o f A n e m ia , p. 1295.
4) — L o n n e r d a l , B „ Bell, J.G., H e n d r i c k , A.G., et. al. : E ffe c t of P h y t a t e R e m o v a l o n Z in c A b s o r p t i o n F r o m S o y F o r m u l a , p. 1301.
4 2 — G r e e n e , H.L., H a m b i d g e , M.K., S c h a n l e r , R „ T sa n g , R.C. : G u id elin es F o r T h e U se o f V i t a m i n s , T r a c e E l e m e n t s , C alcium , M a g n e s iu m a n d P h o s p h o r u s in I n f a n t s a n d C h i l d r e n R e c e iv in g T o tal P a r e n t e r a l N u t r i t i o n : R e p o r t o f t h e S u b c o m m i t t e e e o n P e d i a t r i c P a r e n t e r a l N u t r i e n t
Require-118
İL G İN Ç Y A Y IN Ö Z E T L E R İ m e n t s F r o m C o m m i t t e e o n Clinical P ra c tic e I s s u e s of T h e A m e ric a n S o c ie ty F o r Clinical N u t r i t i o n , p. 1324.43 —• Dulloo, A.G., Is m a il, M.N., Ryall, M., el al. : A L ow -B udget a n d Easy-T o -O p e ra te R o o m R c s p i r o m e t e r F o r M e a s u r i n g Daily E n e r g y E x p e n d i
t u r e in M an, p. 1367.
44 — Neville, M.C., K eller, R., S e a c a t, J., et al. : S t u d i e s in H u m a n L a c t a t i o n : M ilk V o lu m e s in L a c t a t i n g W o m e n D u rin g T h e O n s c t of L a c t a t i o n a n d F u ll L a c ta tio n , p. 1375. 45 — S w a n k , R.L. a n d G r i m s q a a r d , A. : M u ltip le S c le ro s is : T h e L ip id R e la tio n s h ip , p. 1387. 46 — P r o t e i n R e q u i r e m e n t s of I n f a n t s : A R e e x a m i n a t i o n o f C o n c e p ts a n d A p p r o a c h e s , p. 1403.
47 — S c h w a r t z , S.E., Levine, R.A., W e in s to c k , R.S., e t a l . : S u s t a i n e d P e c tin In g e s tio n . E f f e c t on G a s t r i c E m p t y i n g a n d G lu co se T o l e r a n c e in Non-I n s u l i n D e p e n d e n t D ia b e tic P a tie n ts , p. 1413.
48 — W tirsc h , P., A cheson, K., K o e l l r e u t t e r , B. a n d J e q u i e r , E. : M eta b o lic E f f e c t s o f I n s t a n t B e a n a n d P o t a t o e O v e r Six H o u r s , p. 1418. 49 — T r u s w e ll, A.S., S e a c h , J.M., T h o r b u r n , A.W. : I n c o m p l e t e A b s o r p t i o n of P u r e F r u c t o s e in H e a l t h y S u b j e c t s a n d T h e F a c i l i t a t i n g E f f e c t of G lu co se, p. 1424. 50 — G ruchow ', H.W., S o b o c in k i, K.A., B a r b o r i a k , J . J . : C a lc iu m I n t a k e a n d T h e R e l a t i o n s h i p o f D ie ta r y S o d i u m a n d P o t a s s i u m t o B lo o d P r e s s u r e , p. 1463. 51 — K n o w le s , J.B., W o o d , R.J., R o s e n b e r g , I.H. : R e s p o n s e o f F r a c t i o n a l C a lc iu m A b s o r p t i o n İ n W o m e n to V a r i o u s C o a d m i n i s t e r e d O r a l G lu c o s e D oses, p. 1471.
52 — S i m o p o u l o s , A., C hilds, B., S c r i r e r , C . R . : G e n e tic s a n d N u t r i t i o n , p. 1497.
1 — Amerika'nın Güneydoğu Eyaletlerinden 11 Tıp Fakültesi Öğrencilerinin B eslen m e B ilgi ve Davranışları
T ıp Ö ğ re n c ile rin in ö n l i s a n s t a n s o n r a k i 4 yıllık ö ğ r e n i m s ü r e l e r i n i n d e ğ i şik a ş a m a l a r ı n d a b e s l e n m e bilgi ve d a v r a n ı ş l a r ı d e ğ e r l e n d i r i l m i ş t i r . B e s l e n m e k o n u l a r ı n a ilgi g ö s t e r e n l e r i n o r a n ı ilk yıld a % 74 iken, ikinci y ılın s o n u n d a ( ö ğ r e n i m o r t a s ı ) % 13, ö ğ r e n i m i n s o n u n d a % 59 o l m u ş t u r . Ö ğ r e n c ile r in bilgi p u a n ı o r t a l a m a s ı 1 y ıld a % 53 ± 6, ikinci yıl s o n u n d a % ö7 ± 7» s o n y ıld a % 69 ± 8 b u l u n m u ş t u r . D e ğ e r l e n d i r m e y e g ö n ü llü k a t ı l ı m b i r i n c i y ıld a o r t a l a m a % 50, ö ğ r e n i m o r t a s ı n d a % 33, so n v ık la % 28 o l m u ş t u r . A r a ş t ı r m a s o n u ç l a n , b e s l e n m e b ilg is in in k lin ik ö n c e s in d e g e liştirile b ile c e ğ i, k lin ik d ö n e m d e de u y g u l a m a l ı t e k r a r l a r l a p e k iş tir ile b ile c e ğ in i i ş a r e t l e m e k t e d i r ,
İLG İN Ç Y A Y IN Ö Z ETLER İ
119
2 — Diyet ve Beden Eğitim inin İnsulin Duyarlılığına Etkisi
D eney s ıç a n la r ı değ işik d iyetlerle, d ü ş ü k y a ğ - k o m p l e k s k a r b o n h i d r a t (D Y K K ) y ü k s e k y a ğ -k o m p le k s k a r b o n h i d r a t (YKK) d ü ş ü k y a ğ -sak k aro z (DYS), y ü k s e k y a ğ - s a k k a r o z (YYS), YYS + b e d e n a l ı ş t ı r m a ile b e s le n e r e k 10 h a f t a s o n r a in s u lin d u y a rlığ ı ve glikoz to le r a n s ı ö lç ü lm ü ş tü r . YYS ve YYS 4- p o s a g r u p l a r ı n d a glikoz in to l e r a n s ı g ö r ü lm ü ş tü r . DYS, YYS, YYS + posa, YYS + b e d e n a l ı ş t ı r m a s ı g r u p l a r ı n d a in su lin direnci gözlenm iştir. İ n s u l i n d i r e n c in d e n , d i y e t t e k o m p l e k s k a r b o n h i d r a t l a r ı n b u l u n m a m a s ı , k a r b o n h i d r a t ı n b a sit ş e k e r l e r d e n s a ğ l a n m a s ı s o r u m l u g ö r ü l m ü ş t ü r . B u t ü r diyete p o s a e k le n m e s i n i n v e y a b e d e n a l ı ş t ı r m a s ı y a p ılm a s ın ın in su lin d ire n c in i ö n le m e d iğ i b e l i r t i l m i ş t i r . A r a ş t ı r m a s o n u ç la r ı d iy a b e tin o l u ş u m u n u n ö n le n m e s in d e ve iyi l e ş t i r m e d e k o m p l e k s k a r b o n h i d r a t l a r ı n ö n e m in i v u r g u l a m a k t a d ı r .
3 — İsv eç’ti Em zikli Kadınların Enerji Metabolizmaları, Beden Bileşim leri ve Süt Üretim leri
E m z i k l i l i k t e e n e r j i g e r e k s in m e s iy le ilgili f a k t ö r l e r i s a p t a m a k için 23 e m zikli k a d ı n ı n d i n l e n m e m e t a b o l i k h ız la rı (DMH) b e d e n b ile ş im le ri ve sü t ü r e t i m l e r i i n c e l e n m i ş t i r . K a d ı n l a r gebelik s ü r e s in c e 5,8 ± 4.2 kg yağ k a z a n m ı ş l a r ve b u yağ m i k t a r ı n d a 2 aylık e m z ik lilik le b i r d e ğ iş m e o lm a m ı ş t ı r . E m z ik liliğin 2 - 6 ayı a r a s ı n d a (4 ay) 1.7 ± 4.2 kg yağ a z a lm a s ı o l m u ş t u r . Bu d ö n e m d e D M H b i r a z y ü k s e lm iş , yağsız d o k u d a ise b ir a z a z a lm a o l m u ş t u r . E m z ik li l i k t e e n e r j i a l ı m ı n d a 280 ± 440 k a lo r ilik b i r a r t ı ş o l m u ş t u r . K a d ı n l a r ı n o r t a l a m a g ü n l ü k s ü t ü r e t i m i 740 ± 150 g r a m d ı r . B u n u n e n e r ji değeri 0.64 ± 0.08 k a l o r i / g r a m o l a r a k h e s a p l a n m ı ş t ı r . A r a ş t ı r m a s o n u ç la r ın a gö re em ziklilik iç in ö n e r i l e n e n e r j i n i n g e r ç e k g e r e k s i n m e d e n d a h a y ü k s e k o ld u ğ u b e lir l e n m i ş t i r . B u n u n n e d e n in in , em zik lilik le yağ y ık ım ı k a d a r yağ o lm a y a n d o k u n u n y ık ım ıy la d a e n e r j i g e r e k s i n m e s i n i n b i r k ı s m ı n ı n k a r ş ı l a n m ı ş o lm a s ı d ır .
4 — Ailevi H ipertrigliseridem isi Olan H astalarda Düşük Yağ, Yüksek Kar bonhidratlı Diyetin Plazm a Lipitlerine Uzun Siirelî Etkisi
D ü ş ü k yağ, y ü k s e k k a r b o n h i d r a t iç e re n d iy e tin h ip e r lip id e m iy e etkisini i n c e l e m e k için ailevi h i p e r t r i g l i s e r i d e m i s i o la n 10 h a s t a ö n c e 4 h a f t a u y u m d ö n e m i n d e n s o n r a 12 h a f t a d ü ş ü k yağ, y ü k s e k k a r b o n h i d r a t (DYYK) içeren d iy e tle , 8 h a f t a d a y ü k s e k yağ, d ü ş ü k k a r b o n h i d r a t iç e re n (YYDK) diyetle b e s l e n m i ş l e r d i r . Y ü k s e k yağlı d iy e tte e n e r j i n i n % 45’i y a ğ d a n , % 40’ı k a r b o n h i d r a t t a n , d i ğ e r i n d e y a k l a ş ı k e n e r j i n i n c 'o 25’i y a ğ d a n , % 60'ı k a r b o n h i d r a t t a n s a ğ l a n m ı ş t ı r . D Y Y K d i y e t i n 45 ve 90’ıncı to ta l p la z m a trig lis e r it ve k o le ste ro l d ü z e y l e r i n d e ö n e m l i (p < 0.01) d ü ş ü ş l e r g ö r ü l m ü ş t ü r . K o le s te ro ld e k i d ü ş ü ş ç o ğ u n l u k l a ç o k d ü ş ü k d a n s i t e l i l i p o p r o t e i n f r a k s i y o n u n d a k i d ü ş ü ş t e n kay n a k l a n m ı ş t ı r . Aynı d ö n e m d e d ü ş ü k d a n s ite li lip o p r o te in ve y ü k s e k d an siteli l i p o p r o t e i n f r a k s i y o n l a r ı n d a a r t ı ş l a r o l m u ş t u r . H ip e r tr ig lis e r id e m ile rin t e d a v i s i n d e d ü ş ü k yağlı, y ü k s e k k a r b o n h i d r a t l ı d iy e tin v a r a r h olacağı so n u c u n a v a r ı l m ı ş t ı r .
120
İL G İN Ç Y A Y IN Ö Z E T L E R İ5 — Tip I Diabetlilerde Glikoz ve Lipit M etabolizması ve Insuliıı Duyarlı lığı : Gııar Gumun etkisi
D iy ete g u a r g u m e k le n m e s i Tip 2 d i a b e t t e açlık k a n ş e k e r i ve insulin y a n ı t ı n ı n d e n e t i m i n d e e tk in o l m a k t a d ı r . B u ç a l ı ş m a d a 9 Tip I d ia b e tli b ir e y d e g u a r g u m u n k a n ş e k e r ve lipit d ü z e y le riy le in s u lin d u y a r lılığ ın a etkisi i n c e le n m iş tir . D iyete 5 g g u a r g u m e k le n m e s i k a h v a ltı ve öğle yem eğ i s o n r a s ı k a n glikoz d ü z e y le ri ile in su lin g e r e k s i n m e s i n d e a z a lm a y ı s a ğ la m ış tır. H e m o g lo b in A ve in su lin y a n ı t ı n d a d e ğ iş m e o l m a m ı ş t ı r . S e r u m to ta l k o le s te r o l ü n d e % 21 a z a l m a o l m u ş t u r . D iyetle g u a r g u m a h ır ım d a h e r h a n g i b i r yan e tk i g ö r ü l m e m i ş t i r . G u a r g u m u n Tip I d i a b e t l i l e r d e k a n ş e k e r d ü z e y in in d e n e t i m i n d e ve h i p e r k o l e s t e r o l e m i n i n ö n l e n m e s i n d e y a r a r l ı o lacağı v u r g u l a n m ı ş t ı r .
6 — Değişik Düzeylerde V itam in B,; İçeren Diyetle Beslenen Erkeklerin Plaz ma Pridoksal Fosfat K onsantrasyonu
S o n ç a l ı ş m a l a r b i r e y i n v i t a m i n B.; y ö n ü n d e n b e s l e n m e d u r u m u n u b e lirleyen en iyi g ö s t e r g e n i n p l a z m a p r i d o k s a l f o s fa t düzeyi o l d u ğ u n u b e l i r t m e k t e d i r . B u ç a l ı ş m a d a değ işik d ü z e y le r d e v i t a m i n B ı; i ç e r e n d iy e t a la n e r k e k le r in p la z m a p r i d o k s a l f o s f a t d ü z e y le ri s a p t a n m ı ş t ı r . D iy e tle rin v ita m in B,; içeriği h e s a p l a m a l a r a g ö re 1.22 - 1.67 m g iken, S. u v a r u m k u l l a n ı l a r a k y a p ı l a n m i k r o b i y o l o j i k a n a l i z d e 0.75 -0.98 m g o ld u ğ u g ö r ü l m ü ş t ü r . D iy etin p r o tein düzeyi 80.8 - 84.5 g o l a r a k b e l i r l e n m i ş t i r . D e n e k le r in p l a z m a p r i d o k s a l fo sfo t d ü z e y le ri n o r m a l (67.6- 125.8 m m o l/1 ) d e ğ e r l e r d e d i r . D iy etin h e s a p l a m a ve a n a liz le b u l u n a n v i t a m i n B,; d e ğ e r l e r i n d e k i fa rk lılığ ın h a z ı r l a m a ve p i ş i r m e s ı r a s ı n d a k i s u l u s ıc a k lık ve ışık la o l u ş a n k a y ı p l a r d a n k a y n a k l a n d ı ğ ı söy len e b ilir. S e b z e le r d e p i ş i r m e ile B,; k a y b ı % 4 ile 42, 3 s a a t l i k se rv is s ı r a s ı n d a k i k a y ıp Çi 9 - 7 9 a r a s ı n d a d e ğ iş tiğ i b e l i r t i l m i ş t i r . D a n a r o s t o s u n d a p i ş i r m e ile % 40.9, se rv is s ı r a s ı n d a % 58.5 k a y ıp o l m a k t a d ı r . B u d ü z e y le r d e v ita m in B,; a l i m i n i n y e tiş k in e r k e k l e r i n v i t a m i n B t; g e r e k s i n m e l e r i n i k a rş ıla ş a b ile c e ğ i s o n u c u n a v a r ı l m ı ş t ı r .
7 — Yalnız Süt ve B itkisel B esinlerle ve Karışık B eslenen Norm al Tansiyon lu E rkeklerde Diyete K alsiyum Eklenm esinin Kan B asıncına ve İdrarla Mineral Atım ına Etkisi
D ö rt h a f t a l ı k n o r m a l d ö n e m d e n s o n r a , 14 I a k t o v e j e t e r y a n ve 22 n o r m a l û e s l e n e n e r k e k l e r i n d iy e tin e 5 h a f t a s ü r e ile 27.9 m m o l / g ü n d ü z e y in d e k a ls i y u m e k l e n e r e k k a n b a s ı n c ı ve m i n e r a l a t ı m ı ö l ç ü l m ü ş t ü r . İki g r u p a r a s ı n d a b a ş l a n g ı ç t a k a n b a s ı n c ı f a rk lı b u l u n m a m ı ş t ı r . L a k t o v c j e t e r y a n l a r m t a n s i y o n u 118.3/59.3, n o r m a l b e s l e n e n l e r i n 119.5/60.7 dir. K a l s i y u m l u d iy e tin s o n u n d a n o r m a l b e s l e n e n k iş ile r d e d ia s t o l i k b a s ı n ç t a 1.4 m m H g d ü ş m e , sisto lik b a s ı n ç t a 2.1 m m H g y ü k s e liş g ö r ü l m ü ş t ü r . L a k t o v e j e t e r v a n l a r d a d a b e n z e r d e ğ iş ik lik g ö z le n m iş tir . H e r iki g r u p t a d iy e te k a ls iy u m e k le n m e s iy le k a ls i y u m ve m a g n e z y u m a t ı m ı a r t m ı ş , f o s f o r a t ı m ı a z a lm ış tır .
Normal
ta n s iy o n lu , k a l s i y u m t ü k e t i m l e r i y ü k s e k ve n o r m a l k ilo lu k iş ile r d e k a l s i y u m e k l e n m e s i n in k a n b a s ı n c ı n a e tk is i o lm a d ığ ı s o n u c u n a v a r ı l m ı ş t ı r .İLG İN Ç Y A Y IN Ö ZETLER İ 121
8 — Sağlıklı Belçikalı Yetişkinlerin Diyetine Selenyum Eklenmesi : Platelet Gk'tatyon Peroksidaz Aktivitesi ve Diğer Kan Bulgularına Etkisi.
S e lc n v u m y ete rsiz liğ in in k a n s e r ve k alp d a m a r h a s t a l ı k l a ı ı risk in i a rt t ird iğ i ç e ş itli ç a l ı ş m a l a r d a ileri s ü r ü l m ü ş t ü r . D iyetteki s e le n y u m m ik ta r ı yö re ö z e llik le rin e g ö re d e ğ iş m e k le d ir . B u ç a lış m a d a y etişk in 10 kişiye (plazm a s e r u m diizcylcı i 0.76 -1.33 m ı k r u m o l / l t d e ğ iş m e k te d ir) g ü n lü k 100 m i k r o g r a m s e l e n y u m s a ğ la y a c a k dü zey d e Dİ se le n o m e tio n in v e rile re k 60 gün s o n r a kan re i d r a r a n a liz le ri y a p ılm ış tır . P la z m a se le n y u m düzeyi y ü k s e le re k 30 ve 60 g ü n a r a s ı n d a en y ü k s e k düzey in e ç ık m ış tır . E r i t r o s i t s e le n y u m düzeyi ise 45 g ü n s o n r a y ü k s e lm iş tir . Aynı şekilde p la te le t g lu ta ty o n p e r o k s id a z aktivi- te s i n d e a r t ı ş o l m u ş t u r . A r a ş t ı r m a so n u ç la rı, a r a ş t ı r m a y a p ıla n d e n e k le r in se l e n y u m d a n y e te r s iz b e s le n m e le r i y ü z ü n d e n o p t i m u m g lu ta ty o n p e ro k s id a z a k t ¡ v i t e s i n i s a ğ l a y a m a d ı k l a r ı n ı i ş a r e tle m e k te d ir. B elçik a diy etin in g ü n lü k 5 0 - 6 0 m i k r o g r a m c iv a r ın d a s e le n y u m içerdiği, b u n u n d a sağlıklı y a ş a m için v e le r s iz o ld u ğ u s o n u c u n a v a r ılm ış tır .
9 — H u z u r E v i n d e ı c S c . b e s i Y a ş a y a n Y a ş lıla r ın P o s a A lım ları
Y aşlı k i m s e l e r a r a s ı n d a k ab ızlık sık g ö rü lü r. Bu ç a l ı ş m a d a h u z u re v in d e k a l a n ve s e r b e s t y a ş a y a n y a ş lıla rın diyetle p o s a alım d u r u m l a r ı ve p o s a ali m i n i n b a ğ ı r s a k işlevi ile ilişkisi in c e le n m iş tir. H u z u r e v in d e k a l a n l a r s e r b e s t y a ş a y a n l a r d a n d a h a ço k l a k s a t i f a l m a k t a l a r m ı ş . S e r b e s t y a ş a y a n l a r ı n g ü n lü k p o s a a lım l a r ı ; n e t d iy e t p o s a s ı o l a r a k 9.0 ± 1.6 g. t o ta l p o s a o la r a k . 18.8 ± 4.6 g b u l u n m u ş t u r . H u z u r e v i n d e v e r ile n y em eğin, p o s a içeriği b e n z e r o lm a k la b i r lik te , y a ş l ı l a r v e rile n y e m e ğ in % 75 - 85’ini t ü k e t t i k l e r i n d e n p o s a a lım la r ı d a h a d ü ş ü k t ü r . S e r b e s t y a ş a y a n l a r m e y v e p o s a s ın ı h u z u r e v in d e y a ş a y a n la r d a n d a h a ç o k t ü k e t m e k t e d i r l e r . D iy etin e n e r j i s i n e gü re h e s a p la n d ığ ın d a , h u z u r e v i n d e y a ş a y a n l a r ı n s e r b e s t y a ş a y a n l a r d a n d a h a az p o s a t ü k e ttik le r i b u l u n m u ş t u r . H u z u r e v in d e k ile r in d ı ş k ı l a m a sıklığı d a h a az ve la k s a tif k u lla n ı m l a r ı d a h a fa z la d ır. H u z u r e v i n d e özellikle h a r e k e t s i z y a ş a y a n la r ın p o s a n l u n l a r ı n m k a l s i y u m e m ilim in i e n g e lle m e y ec e k şek ild e g ü n lü k 5 - 8 g a r t t ı r ı l m a s ı n ı n b a ğ ı r s a k f o n k s i y o n u n u d ü zelteb ileceğ i ve l a k s a tif ih tiv a c m ı a z a lta b ile c e ğ i s o n u c u n a v a r ı l m ı ş t ı r .
10 — 1938 JVîe C o llu m C d ü lii K o n f e r a n s ı - Y eıü Z e la n d a S e le n y u m Deneyimi. B u d e r l e m e y az ıd a , Yeni Z e l a n d a ’d a s e le n y u m la ilgili o l a r a k yapılan 19 y ıllık a r a ş t ı r m a l a r a n l a t ı l m a k t a d ı r . S ağlıklı b ire y le rd e y a p ıla n d enge ç a lı ş m a s ı , Y eni Z e la n d a lI la r ın s e le n y u m d e n g e le r in in A m e r ik a lıla r d a n d ü ş ü k o l d u ğ u n u g ö s t e r m i ş t i r . A r a ş t ı r m a y ı g e n iş le te b ilm e k için b ire y in selenyum y ö n ü n d e n b e s l e n m e d u r u m u n u s a p l a m a te k n ik le r in in g eliştirilm e si ü z e rin d e ç a l ı ş m a l a r y a p ı l m ı ş t ı r . S e r u m , e r it r o s i t , i d r a r ve diyet se le n y u m düzeyleri ö l ç ü m l e r i n d e n b a ş k a s e le n y u m iç e re n g l u t a t y o n p e r o k s id a z enzim akıivitesi- n i n ö l ç ü l m e s i n i n y a r a r l ı o ld u ğ u s o n u c u n a v a r ılm ış tır . 1979 yılına k a d a r ya p ı l a n b ü t ü n ö l ç ü m l e r d e d e ğ e r l e r A m e r ik a ve A v r u p a 'd a y a ş a y a n i n s a n la rd a n e l d e e d ile n d e ğ e r l e r d e n 2 - 3 k a t d ü ş ü k b u lu n m u şL u r. D a h a s o n r a Çin'de ya p ı l a n a r a ş t ı r m a d a K e s h a n h a s ta lığ ı ile ilişkili o l a r a k yapılan selen y u m
öl-122
İL G İN Ç Y A Y IN Ö Z E T L E R İ e l i m l e r i n d e elde e d ile n d e ğ e r l e r Yeni Z e l a n d a 'd a k i n i n ü ç t e b i r v e y a y a n s ı k a d a r b ı ı l u n m ı ı ş t u r . D iy e tte k i m i k t a r g ü n l ü k 4 -11 m i k r o g r a m a r a s ı n d a d ı r . Et, t a v u k ve b a l ı k t ü k e t i l m e d i ğ i n d e Yeni Z e l a n d a ’n ın s e l e n y u m t ü k e t i m i de a ş a ğ ı y u k a r ı Ç in lile rin k i k a d a r b u l u n m u ş t u r . B itk is e l b e s in le r e b a ğ ım lı d iy e tin s e l e n y u m içeriği d a h a d ü ş ü k t ü r . S e l e n y u m d en g e si Yeni Z e l a n d a 'd a 0.3-1.0 m i k r o g r a m / g ü n , A B D ’in d e S - ]2 m i k r o g r a m / g ü n , Ç in 'd e — 10 ile + 1.8 m ik ro g - r a m / g ü n d ü z e y in d e r a p o r e d ilm iş tir . G e r ç e k s e l e n y u m e m ilim i % 80 o l a r a k b u l u n m u ş t u r . D iyete s e l e n y u m e k l e n e r e k ö l ç ü m l e r y a p ı l m ı ş t ı r . Ö n c e le ri se- ien at f o r m u k u lla n ılır k e n , ç if tç i l e r i n h a y v a n c ı l ı k t a s e le n e t ş e k lin d e k i selo v et k u l l a n d ı k l a r ı g ö z l e n d i k t e n s o n r a b u k a r ı ş ı m k u lla n ılm ış , d a h a s o n r a e m ilim i d a h a iyi o la n m e tio n in - s e le n e t k u l l a n ı l m ı ş t ı r . G ü n l ü k 100 veya 200 m i k r o g r a m s e le n e t e k le m e s i d e n e y le r i y a p ı l m ı ş t ı r . S e l e n y u m e k le n m e s iy le g l u t a t y o n pe- r o k s i d a z a k t i v i t e s i n d e a r t ı ş s a ğ l a n m ı ş t ı r . Yeni Z e l a n d a ’d a s e l e n y u m y e t e r sizliğine bağ lı h a s t a l ı k l a r i n c e l e n d iğ in d e Ç in d e k in e b e n z e r k a r d i o m i y o p a t i o l g u l a r ı n a r a s t l a n m a m ı ş t ı r . B azı a r a ş t ı r m a l a r d a k as y o r g u n l u ğ u ş ik a y e tle r i b e li r l e n m e s i n e k a r ş ı n , s e l e n y u m e k l e n m e s iy le iyi s o n u ç a l ı n m a m ı ş t ı r . Y alnız t o t a l p a r e n t e r a l b e s l e n m e y a p ı l a n b i r k işid e g ö r ü l e n k a s s e n d r o m u s e le n y u m e k l e n m e s iy le iy ile ş m iş tir . Yeni Z e la n d a d a s e l e n y u m y e te r s iz liğ in in b i r in c i b a s a m a k t a o ld u ğ u (k a n b u l g u l a r ı n ı n ve g l u t a t y o n p e r o k s i d a z a k t i v i t e s i n i n d ü ş ü k l ü ğ ü ) b u n u n d a o k s i d a s y o n s i s t e m i n d e v e y a d iğ e r d i r e n ç m e k a n i z m a l a r ı n d a b o z u l m a y a n e d e n o l a m a y a c a ğ ı s o n u c u n a v a r ı l m ı ş t ı r . Y e te r s iz lik d ö r d ü n c ü b a s a m a ğ a g e ld iğ in d e Ç i n ’d e o l d u ğ u gibi cid d i h a s t a l ı k l a r a n e d e n o l m a k t a d ı r ,11 — Genç Y etişkin Kadınlarda B eden K itle in d ek si ve Deri Kıvrım K alın lığında Sosyo ekonom ik Faktörlere Göre E ğilim ler
ABD U lu sal B e s l e n m e A r a ş t ı r m a l a r ı n d a n e ld e e d ile n a n t r o p o m e t r i k öl ç ü m l e r k u l l a n ı l a r a k 18-34 y aş g r u b u k a d ı n l a r d a 1960 - 1980 y ılla r ın a g ö r e b e d e n k itle in d e k s i (B K İ) ve d e r i k ı v r ı m k a lın lığ ıy la e ğ itim ve g e lir d ü z e y le ri ilişk ile ri i n c e l e n m i ş t i r . O r t a l a m a B K İ ve d e r i k ı v r ı m k a lın lığ ı d e ğ e r l e r i ile ge lir ve ö ğ r e n i m d ü z e y le ri a r a s ı n d a t e r s ilişki b u l u n m u ş t u r . G e lir ve ö ğ r e n i m dü zey i d ü ş t ü k ç e B K İ ve d e r i k ı v r ı m k a lın lığ ın d a a r t ı ş o l m a k t a d ı r . 1960’d a n 1980’e k a d a r g e ç e n 2Ü: v ıld a h e r ö ğ r e n i m ve g e lir d ü z e y in d e k i be y a z ve zenci k a d ı n l a r l a B K İ ve d e r i k ı v r ı m k a lın lığ ı d e ğ e r l e r i n d e a r t ı ş o l m u ş t u r . D ü ş ü k e ğ itim d ü z e y in d e k ile r le B K Î ’d e k i a r t ı ş d a h a fazla o l d u ğ u n d a n , z a m a n a g ö re ö ğ r e n i m d ü z e y in e g ö r e B K İ d e ğ e r i n d e k i a r t ı ş f a rk lılığ ı d a h a y ü k s e k b u l u n m u ş t u r . D ü ş ü k e ğ itim d ü z e y in d e o l a n l a r ı n b e d e n a ğ ı r l ı k l a r ı n d a b e y a z ve z e n ci o l u ş l a r ı n a g ö re d e f a r k lılık b u l u n m u ş t u r . A n c a k z a m a n l a zenci k a d ı n l a r ı n ö ğ r e n i m d ü z e y le ri y ü k s e l d i ğ i n d e n ı r k l a r a r a s ı f a r k lılık m a s k e l e n m i ş t i r . Uy g u n b e d e n y a p ıs ın ın s a ğ l a n m a s ı için e ğ i t i m i n d ü ş ü k s o s y o - e k o n o m ik d ü z e y d e o l a n l a r a y ö n e ltilm e s i g e re k tiğ i v u r g u l a n m ı ş t ı r .
112 — G e n ç Y e tiş k in E r k e k l e r d e B e d e n K itle i n d e k s i ve D e r i K ı v r ı m K alın- .
lığında Sosyo-ekonom ik Faktörlere Göre Eğilim ler
ABD U lusal B e s le n m e A r a ş t ı r m a l a r ı n d a n e ld e e d ile n a n t r o p o m e t r i k öl ç ü m l e r k u l l a n ı l a r a k 18-34 y aş g r u b u e r k e k l e r i n b e d e n k itle in d e k s i (B K İ) ve
İLG İN Ç Y A Y IN Ö Z ETLER İ
123
d e r i k ı v r ı m k alınlığı d e ğ e r le r in d e 1960- 1980 a r a s ı n d a ö ğ r e n im ve gelir d ü z e y le r in e g ö re o l u ş a n d e ğ iş im le r in c e le n m iştir. Zenci e r k e k le r d e 1976-80 ve r i l e r i n d e ö ğ r e n i m düzeyi ile B K Î a r a s ı n d a d o ğ ru s a l ilişki b u l u n m u ş t u r . Yani y ü k s e k ö ğ r e n im li zenci e r k e k le r in B K İ d e ğ e rle ri d a h a y ü k s e k tir . Gelir d ü z e y in in y ü k s e lm e s iy le B K İ d e ğ e r le r in d e a r t ı ş gö zlen m iştir. Beyaz ve zenci e r k e k l e r d e b u y ö n d e n fa rk lılık g ö z le n m e m iştir. B u v e rile r k a d ı n l a r ü z e rin d e y a p ı l a n a r a ş t ı r m a s o n u ç l a r ı n d a n fa rk lı b u l u n m u ş t u r .13 — B esinin Hazırlanma Şekline Karşı Yemek Sonrası Metabolik Cevap
S o n y ı l l a r d a k o m p le k s k a r b o n h i d r a t iç e re n değ işik b e s in le r in değişik g likoz ve in s u lin c ev ab ı o l u ş t u r d u k l a r ı o r t a y a k o n m u ş t u r . Aynı m i k t a r k a r b o n h i d r a t a k a r ş ı d e ğ işik m e t a b o l i k c e v a p la r a l ın m a s ın ın n e d e n le ri o la r a k n i ş a s t a n ı n y a p ı s ı n d a k i fark lılık , p o s a içeriği ve b e s in in iş le n m e ve servis y ö n t e m l e r i n d e k i f a r k l ı l ı k l a r g ö s te r ilm iş tir . B u ç a lış m a d a , p a t a t e s ve p ir in c in p i ş i r i l m e s i S t a n d a r d h a le g e tir ile r e k 12 n o r m a l ve 6, T ip 2 d iy a b e tli k iş id e ye m e k s o n r a s ı glikoz ve in su lin c e v a p la rı s a p t a n m ı ş t ı r . E n d ü ş ü k in su lin ve g lik o z c e v a b ı t a n e p i r i n ç y e n d iğ in d e s a ğ la n m ış tır . T a n e p ir in ç y e n d iğ in d e gli ko z ve in s u lin hızlı y ü k s e l m e m e k t e ve hızlı d ü ş m e m e k t e d i r . P irin ç ezilerek v e r i l d i ğ i n d e s a ğ l a n a n glikoz ve in s u lin cevabı d a h a y ü k s e k b u l u n m u ş t u r . P a t a t e s f ı r ı n d a b ü t ü n o l a r a k p iş m iş o l a r a k v e rild iğ in d e p i r i n ç t e n d a h a y ü k se k g lik o z ve in s u lin cev ab ı s a ğ l a n m ı ş t ı r . P irin ç ve p a t a t e s iyice ezilm iş o la r a k v e r ild iğ in d e s a ğ l a n a n glikoz ve in su lin ccvabı b e n z e r b u l u n m u ş t u r . P a ta te s in b ü t ü n v e y a e z ilm iş v e r ilm e s i glikoz ve in s u lin c e v a b ın d a fa rk lılık y a r a t m a m ı ş t ı r . S e r u m g l u k a g o n c ev ab ı b ü t ü n y e m e k le r d e b e n z e r b u l u n m u ş t u r . Diya b e t l i l e r için d iy e t d ü z e n l e n i r k e n y e m e k le r in h a z ı r l a n m a ve p iş ir ilm e ş e k ille ri n e d e d i k k a t e d ilm e s i g e re k tiğ i v u r g u l a n m ı ş t ı r .
14 — N orm al ve Şişm an Bireylerde Balonla M idenin Şişirilm esi ve Test Y e
m eği Alımı
B ir e y in y e m e k a l ı m ı n d a m i d e n i n r o lü k o n u s u e s k id e n b e r i ilgi ç e k m e k t e d i r . M e k a n i k o l a r a k m i d e n i n ş i ş ir ilm e s in in d o y g u n lu k hissi o lu ş tu r d u ğ u ile ri s ü r ü l m ü ş t ü r . B u ç a l ı ş m a d a d e ğ işik d ü z e y le r d e m i d e n i n şişirilm e sin in b e s i n a l ı m ı n a e tk is i i n c e le n m iş tir . D ö r d ü n o r m a l d ö r d ü ş i ş m a n 8 k işin in m i d e s i n e ö ğ le y e m e ğ i ö n cesi b i r b a l o n y e r l e ş tir ilm iş ve değ işik g ü n le r d e 0, 2 0 0, 400, 600 ve 800 mİ su ile d o l d u r u l m u ş t u r . B a l o n u n h a c m i 0 d a n 400 mİ. ye y ü k s e l d i k ç e b e s i n a l ı m ı n d a a z a l m a g ö z le n m iş tir. B a lo n 400 m l . s u ile d o ld u r u ld u ğ u n d a b e s i n a l ı m ı n d a ö n e m li d ü ş ü ş (p < 0.01) g ö r ü l m ü ş t ü r . Ş i ş m a n ve n o r m a l l e r d e f a r k l ı l ı k g ö z l e n m e m i ş t i r . B a lo n h a c m i n i n 800 m l ’ye y ü k seltilm esi b e s i n a l ı m ı n d a d a h a fazla b i r d ü ş ü ş s a ğ l a m a m ı ş t ı r . A ncak 400 m İ d e n so n ra b e s i n a l ı m ı n d a d ü ş ü ş ü n o l m a m a s ı m i d e ş iş ir ilm e s in in b e s in a l ım m d a k i azal m a n ı n te k s o r u m l u s u o l m a d ığ ın ı i ş a r e t l e m e k t e d i r . M ide ş iş ir m e n in b e s in alı m ı ü z e r i n d e k i e tk is i şöyle a ç ı k l a n m ı ş t ı r . M id e n in genişlem esiyle u y a r ı l a r a l ı c ı l a r v a g u s s i n ir i a r a c ılığ ıy la u y a r ıy ı h i p o t a l a m u s a ile tm e k te d ir le r . Böylece b i r e y , k e n d i n i d o y g u n h i s s e t m e k t e d i r . B e sin a lim in in a z a lm a s ın d a m id e b o ş a l m a s ı n ı n fa z la e tk ili o lm a d ığ ı s o n u c u n a v a r ılm ış tır . M ideye b a lo n y erleş t i r m e n i n b e s i n a lim in i a z a l t a r a k z a y ıf la m a d a e tk ili olabileceği düşünülm
e-124
İLGİNÇ YAYIN Ö ZETLER İ bine k a rş ın , e t k i n i n geçici o lm a sı ve m id e d e r a h a ts ız lık o l u ş t u r m a s ı nedeniyle d a h a ileri a r a ş t ı r m a l a r y a p ılm a d a n k u lla n ılm a m a s ı gerek tiğ i s o n u c u n a varıl m ı ş t ı r .15 — Anemik Çocukların Tek Başına Vitamin A ve Demir ile Birlikte Des teklenmesinin Kan Bulgularına Etkisi
O r t a A m e rik a Ü lk elerin d e v ita m in A yetersizliği ve a n e m i, ç o c u k la r d a
g ö r ü l e n en ö n em li b e s le n m e s o r u n la r ıd ır . Bazı ç a l ı ş m a l a r v ita m in A ve d e m ir m e t a b o liz m a s ı a r a s ı n d a e tk ile ş im le r o ld u ğ u n u iş a r e tle m iş tir . B u ç a lış m a d a , a n e m ik ç o c u k la r d ö r t g r u b a ayrılıp b i r g r u b a ek v ita m in A, ikinci g r u b a ek d e m ir, ü ç ü n c ü g r u b a v ita m in A ve d e m i r k a rış ım ı, d ö r d ü n c ü g r u b a h iç b i r şey o lm a y a n (placeboj k a r ı ş ı m l a r 2 ay s ü r e ile v e r ilm iş tir. B a şla n g ıç ve de ney s o n r a s ın d a s e r u m retinol, k a n h em o g lo b in , h e m a t o k r i t , k ırm ızı k a n h ü c releri, s e r u m dem iri, s e r u m ferritin i, tr a n s f e r i n d o y m u ş lu ğ u ve t o p l a m d e mi?- b a ğ la m a k a p a site si s a p t a n m ı ş t ı r . S ad ece A v ita m in i verilm esi, s e r u m re- tincl, hem oglobin, h e m a t o k r i t , s e r u m d e m iri, t r a n s f e r i n d o y m u ş l u ğ u n d a d üzelm eye n e d e n o lm a s ın a k a rşın , s e r u m f e r r itin ve to p la m d e m i r b a ğ la m a k a p a s ite s in i e tk ile m e m iş tir. D e m ir v erilm esiy le s e r u m retin o l d ış ın d a b ü t ü n d e ğ e rle rd e dü zelm e g ö r ü lm ü ş tü r . V ita m in A ve d e m ir in b i r l i k t e v e ril mesiyle s e r u m d e m iri ve t r a n s f e r i n d o y m u ş lu ğ u n d a d a h a iyi b ir d ü z e lm e gö r ü lm ü ş tü r . V ita m in A m n e n fe k siy o n d u r u m u n u n d ü z e lm e sin d e vc d e m ir in p l a z m a d a u y g u n m i k t a r l a r d a b u l u n m a s ı n d a , dolayısıyla k e m ik iliği ve d iğ e r d o k u l a r a s a ğ la n m a s ın d a e tk in olabileceği ileri s ü r ü l m ü ş t ü r . D e m ir y e t e r sizliği an e m isin in ö n le n m e s in d e d e m i r k a d a r A v i t a m in in in de göz ö n ü n d e tu
tu lm a sı, ek le m e n in b ir lik te y a p ılm a s ın ın d a h a y a r a r lı o lacağı s o n u c u n a v a rılm ıştır.
16 — Yapay veya Turuııçgil Olarak Alman C Vitam ininin İnsana Yararlı lığının K arşılaştırılması
S o ğ u k algınlığı ve d iğ e r d u r u m l a r d a b i r çok kişi h a p şe k lin d e C v i t a m i ni a l m a k t a d ı r l a r . T u ru n ç g ille r d e ise C v ita m in i bile b i r l i k t e b a ş t a biyofla- n o i d l e r o l m a k ü zere diğer öğeler de b u l u n m a k t a d ı r . Bu ç a l ı ş m a d a kişilere 500 m g 1 iK C v ita m in i, h a p şe k lin d e veya tu ru n ç g il özü o l a r a k verilip, p l a z m a düzeyleri, i d r a r d a a tıla n m i k t a r l a r ı ö lç ü lm ü ş tü r . T u ru n ç g il özü o l a r a k a lın a n C v ita m in i, h a p şekiiııde a l m a n d a n d a h a y a v a ş ve % 35 d a h a fazla o r a n d a k a n a g e ç m i ş t i r (p < 0.0001). K a n a s k o r b i k asit düzeyi d o y m u ş d ü zey e u l a ş t ığ ın d a t u r u n ç g il ö /ii ile a lın a n a s k o r b i k a s id in i d r a r l a a t ı m ı h a p o l a r a k alı n a n d a n d a h a fazla b u l u n m u ş t u r . B u n u n y a n ın d a , k a n düzeyi d o y m a m ı ş d u r u m d a o ld u ğ u n d a tu ru n ç g ille a lm a n a s k o r b i k asit h a p o l a r a k a l m a n d a n d a h a az m i k t a r d a i d r a r l a a t ılm ış tır . A r a ş t ı r m a so n u ç la rı, C v i ta m in in i tu ru n ç g il o l a r a k a l m a n ı n v ü c u d a h a p o l a r a k a l m a n d a n d a h a y a r a r l ı o l d u ğ u n u iş a r e t l e m e k t e d i r . T u r u n ç g ille r d e b u l u n a n b iy o fla n o id le rin C v i t a m i n i n d a y a n ık lılığ ı nı a r t t ı r d ı ğ ı ve e m ilim in i d a h a elverişli d u r u m a g etird iğ i s a n ı l m a k t a d ı r . 17 — A ğızdan A lm a n V i t a m i n E ’n in G üvenilirliği
A m e r ik a B irle şik D e v le tle rin d e n ü f u s u n ö n e m li b i r b ö l ü m ü g ü n l ü k j 0 0 -4 0 0 m g c iv a r ın d a ek v ita m in E a l m a k t a d ı r l a r . G ü n lü k ö n e rile n m i k t a r ise.
İLG İN Ç Y A Y IN Ö Z ETLER İ
125
y e t i ş k i n l e r için 30 m g (30 İU) d u r. B u y a z ıd a g e r e k s in m e n in 10 k a tın d a n d a h a ç o k a lım ın o l u m l u ya da o lu m s u z e tk ile ri ir d e le n m iş tir . İ n s a n l a r ü ze rin d e v a p ıla n a r a ş t ı r m a l a r d a elde ed ilen s o n u ç l a r şöyle ö z e tle n m iş tir. (1) 600 mg
4 h a f t a s ü r e ile v e rild iğ in d e k a d ı n l a r d a s e r u m tr ig lis e rit düzeyi y ü k selm iş, t r o i d h o r m o n düzeyi d ü ş m ü ş t ü r . (2) 800 m g 3 h a f t a s ü r e ile v erild iğ in d e 8 ki ş i d e n ik is in d e y o r g u n l u k ve k r e a t i n u r i g ö zlen m iştir. (3) B a ş k a b i r ç a lış m a d a SCO m g doz 16 h a f t a a lın d ığ ın d a ö n e m li b i r y a n etk i g ö zle n m e m iştir. (4) 200 m g 6 h a f t a v e rild iğ in d e y a n etk i g ö z le n m e m iş tir. (5) 3200 m g 9 h a f t a ve rild iğ in d e , k iş ile r in b a z ı l a r ı n d a k a r ı n ağrısı ve d iy a re gö zlen m iştir. B ir yıl s ü r e ile g ü n l ü k 400-800 m g v ita m in E a l a n k a d ı n l a r ı n % 15’in d e m e m e ağrısı g ö z le n m iş , a lım k esild iğ in d e ş ik a y e t o r t a d a n k a lk m ış tır . K o n tr o llü b i r çalış m a d a 1 0 .0 0 0 k a d ı n d a y a n etki g ö z le n m e m iş, m e m e d is p la s in in te d a v is in d e y a r a r l ı o ld u ğ u s o n u c u n a v a r ılm ış tır . Bazı k işile rd e g ü n lü k 400-800 m g a lın d ı ğ ı n d a k r e a t i n a t ı m ı n d a a r t m a b a z ı l a r ı n d a a z a lm a g ö rü lm ü ş , b a z ıla r ın d a de ğ iş m e o l m a m ı ş t ı r . Bu d ü z e y d e a lım ın k r e a t i n i n a t ı m ı n d a etkili o la m a y a c ağ ı s o n u c u n a v a r ı l m ı ş t ı r . B ir ç a lış m a d a , g ü n lü k 800 m g v ita m in E a la n k a d ı n l a r da, d e p r e s y o n , y o r g u n l u k gibi c o ş k u s a l b e l i r t i l e r g ö r ü l m ü ş t ü r . A ncak k o n t r o llü ç a l ı ş m a l a r d a b u b e l i r t i l e r g ö z le n e m e m iş tir. G ü n lü k 1190 m g E v ita m in i a la n k iş ile r d e k a s y o r g u n l u k l a r ı g ö z le n m iştir. B u b e l i r t i n i n v ita m in E alı n lın a b a ğ lı o l a m a y a c a ğ ı b e l ir tilm iş tir . Aynı şek ild e bazı a r a ş t ı r m a l a r d a v ita m in E a lım ı ile ilgili o l a r a k g ö zlen en b e l i r t i l e r k o n tr o llü ç a l ı ş m a l a r d a doğru- l a n a m a m ı ş t ı r . G ü n lü k 400- 800 m g v ita m in E e k le n m e s in in t o k s ik etk isi o la m a y a c a ğ ı, a lım d o zu 3200 m g 'a ç ık tığ ın d a az sa y ıd a k i k iş ile rd e k a n lip itle rin d e h a f i f a r t ı ş g a s tr o in te s tiııa l b o z u k lu k la ı ve c o ş k u s a l ş ik a y e t l e r gibi yan e tk ile r in in olab ileceğ i s o n u c u n a v a r ılm ış tır .
18 — Costa R ica’da Gebe Kadınlar ve Onların Bebeklerinde Demir Yetersiz liği Anemisinin Oluşmasındaki Faktörlerden Biri de Kahve Tüketimidir.
K a h v e veya k a fe in a lim in in o lu m s u z e tk ile ri k o n u s u n d a çelişkili v e rile r b u l u n m a k t a d ı r . B u n u n y a n ı n d a k a h v e t ü k e t i m i n i n d ü ş ü k d o ğ u m ağırlıklı b e b e k d o ğ u r m a ris k in i a r t t ı r d ı ğ ı , k a ls iy u m m e ta b o liz m a s ın ı b o z d u ğ u , çinko ve d e m i r e m ilim in i a z a lttığ ı b ild ir ilm iş tir . Bu ç a lış m a d a C o sta R i c a ’lı gebe k a d ı n l a r d a k a l ı \ e t ü k e t i m d ü z e y in in h e m a t o l o j i k ve e s e r e le m e n tle r in emili- m i n e e tk ile r i in c e le n m iş tir. G ü n lü k o r t a l a m a 450 mİ k a h v e içen ve hiç içm e y e n g e b e k a d ı n l a r d a h e m a t o l o j i k g ö s te r g e le r ve d o ğ a n b e b e k le r in d o ğ u m a ğ ırlığ ı f a r k l ı b u l u n m u ş t u r . İki g r u p g ebe kadııı a r a s ın d a , yaş, sağ lık d u r u m u , ek d e m i r a l m a d u r u m u b e s in ö ğ e le rin in t ü k e t i m düzeyi et ve C v ita m in i a lı mı y ö n ü n d e n f a rk lılık b u l u n m a m ı ş t ı r . K a i n e iç e n le rd e a n n e h e m o g lo b in , he- m a t u k r i t , k o r d o n kanı, h e m o g lo b in , h e m a t o k r i t , b e b e k cloğıım ağırlığı, a n n e s ü t ü n ü n d e m i r içeriği, iç m e y e n le r d e n d ü ş ü k b u l u n m u ş t u r . G e b e lik te k ah v e iç im in in a n n e ve b e b e k le r d e a n e m i o l u ş u m u n a k a t k ı d a b u lu n d u ğ u so n u c u n a v a r ılm ış tır .
19 — Y a ş l ı l a r d a Ç in k o ve B a ğ ışık lık : Üç Aylık Ç inko E k l e m e n i n E tk ile ri Y a ş la rı 6 0 - 8 9 yıl a r a s ı n d a d e ğ işe n sağlıklı y a ş lıla r 3 g r u b a a y rıla ra k , Dir g r u b a s a d e çözelti (placebo), b i r g r u b a g ü n lü k 15 m g çin ko, ü ç ü n c ü
gıu-126
İLG İN Ç Y A Y IN Ö Z E T LE R İ b a s ü n l ü k 100 m g ç in k o 3 ay s ü re y le v e r ilm iş p l a z m a k a n h ü c r e l e r i n i n çin- k o d ü z e y le r i s a p t a n m ı ş t ı r . G ü n lü k 100 m g ç in k o a l a n g r u b u n p l a z m a ç in k o d ü z e y i ö n e m li ş e k ild e a r t m ı ş t ı r . E r i t r o s i t , p la te le ts , m o n o n ü k l e r h ü c r e l e r ve p o l i m o r f o n u k l e a r lü k o s itle r in ç in k o d ü z e y le r in d e ö n e m li b i r d e ğ iş m e o l m a m ı ş t ı r . G e c ik m iş d e r m a l h i p e r s e n s e t i v i t i d e de d e ğ iş m e o l m a m ı ş t ı r . B a ş l a n g ıç ta 15 d e n e k t e le n fo s it p r o l i f e r a t i f y a n ı t zay ıfk en , 1 4 u n d e b u d u r u m d a iyi le ş m e g ö z le n m iş tir . A n cak b u d e ğ iş m e n in ç in k o e k l e n m e s i n d e n ço k , t e d a v i s ü r e s i n e ve a l ı n a n d iğ e r v i t a m i n e k le m e le r in e b ağ lı o lab ile c e ğ i b e l i r t i l m i ş t i r . Ç in k o e k le n m e s iy le sağlıklı k iş ile rd e h ü c r e s e l b a ğ ı ş ı k l ı k t a iy ile ş m e o l a m a y a cağı, yetersizliği g ö r ü l e n l e r d e a n c a k y a r a r l ı o la b ile c e ğ i s o n u c u n a v a r ı l m ı ş t ı r .20 — Im presyon Sitoloji : Vitam in A Durumunu Saptam ada Pratik Bir indeks
E n d e n o z y a 'lı o k u l ö n cesi y aş g r u b u , y a r ıs ı k s e r o p t a l m i y a l ı , y a n s ı s a ğ lıklı 148 ç o c u ğ a i m p r e s y o n sito lo ji u y g u l a n m ı ş t ı r . G o b le t h ü c r e l e r i n b u l u n m ası, te s tin , n o r m a l b u l u n m a m a s ı a n o r m a l o l d u ğ u n u i ş a r e t l e m e k t e d i r . S e r u m v i t a m i n A d ü z e y le ri 20 m i k r o g r a m / d l a l t ı n d a o l a n ve v i t a m i n A t e d a v i sine ce v a p v e r e n b i t o t le kesi b u l u n a n 14 ç o c u k t a n 13’ü n d e s ito lo ji te s t i a n o r m a l b u l u n m u ş t u r . B u n a k a r ş m , s e r u m v i t a m i n A d ü z e y le ri 25 m i k r o g r a m / d l ııin ü s t ü n d e o la n 18 ç o c u k t a n 17’s in d e te s t n o r m a l b u l u n m u ş t u r . S e r u m v i t a m i n A d ü z e y le ri 20 m i k r o g r a m / d l n in a l t ı n d a f a k a t k lin ik o l a r a k y e te r s iz lik b e lir tile r i g ö r ü l m e y e n 26 ç o c u k t a n 1 2’s in d e s ito lo ji te s ti n o r m a l b u l u n m a m ış tır. İltih a p lı o l m a y a n gözlere v i t a m i n A y e te r s iz liğ in in e r k e n t a n ı s ı n d a b u te s tin y a r a r s a ğ lay ab ileceğ i b e lir t i l m i ş t i r .
21 — İnsan Yavrusunda Yağ ve Protein Birikim inin Enerji M aliyeti
B ü y ü m e ç a ğ m d a k i l e r i n e n e r j i g e r e k s i n m e l e r i n i d o ğ r u s a p t a y a b i l m e k için b e d e n d e yağ ve p r o t e i n b i r i k i m i n i n e n e r j i m a l i y e t i n i n b il i n m e s i g e re k ir. Yağ ve p r o t e i n b ir ik im i için k u lla n ıla n e n e r j i m i k t a r ı d ü ş ü k -d o ğ u m - a ğ ır lık lı b e b e k l e r d e in c e le n m iş tir . B ir k ilo jo u llü k yağ b i r i k i m i için 1.17 k ilo jo u l e n e r ji g e r e k m e k t e d i r . B u e n e r j i n i n 1 k ilo jo u llü k k ı s m ı yağ d e p o s u , 0.17 k ilo j o u l l ü k k ıs m ı d e p o n u n g en işle m e si içindir. B ir k ilo jo u l d e ğ e r in d e k i p r o t e i n b i r i k i m i 2.38 k i l o jo u llü k e n e r j i h a r c a n m a s ı n ı g e r e k t i r m e k t e d i r . B u n a g ö r e b ü y ü m e s ı r a s ı n d a k a z a n ıla n ağ ırlığ ın b ile ş im i göz ö n ü n d e t u t u l d u ğ u n d a , b e b e k l i k t e b i r g r a m a ğ ır lık k a z a n ım ı için 12.2 ile 25.1 kj ( o r t a l a m a 18.7 kj) m e ta b o liz e e n e r j i h a r c a n m a k t a d ı r . B u d e ğ e rle ri k a lo ri b i r i m i ü z e r i n d e n b e l i r t i r s e k , b e b e ğ in 1 g r a m k a z a n a b i l m e s i için 2.9 ile 6.0 ( o r t a l a m a 4.5) k i l o k a lo r i d e ğ e r i n de e n e r j i k u l l a n m a s ı g e r e k m e k t e d i r .
22 — M enstruasyon Slklusu Sırasında Enerji Alımmda D e ğ işm eler: B esin Tüketim Araştırması Yönünden Önemi
Y a ş la r ı 22-41 yıl a r a s ı n d a d e ğ iş e n 23 sağlıklı k a d ı n ı n m e n s t r u a s y o n s i k l u s u s ı r a s ı n d a t a r t ı m y ö n t e m i ve b o m b a k a l o r i m e t r e an alizi y ö n te m iy le e n e r j i t ü k e t i m l e r i 42 v eya 56 g ü n s ü r e y le i n c e le n m iş tir . D e n e k le r in y e d ik le ri b ü t ü n b e s i n l e r t a r t ı l m ı ş , b i r e r ö rn e ğ i t o p l a n a r a k k a l o r i m e t r e d e a n a liz e d i l e
İLG İN Ç Y A Y IN Ö ZETLER İ
127
r e k e n e r j i d e ğ e r le r i s a p t a n m ı ş t ı r . B e s in le rin sin d irile b ilirlik le rin e gö re d ü z e l t m e y a p ı l a r a k m e ta b o liz e e n e rji d e ğ e rle ri b u l u n m u ş t u r . K a n a m a n ı n o l d u ğ u g ü n d e n ö n c e k i 14 gün, s ik lu s u n , lu te a l- m e n tr u a s y o n önceki fazı, k a n a m a n ı n o l d u ğ u g ü n ve s o n r a k i g ü n le r f o llik u la r faz o la r a k k a b u l e d ilm iş tir. M e n s t r u a s y o n d a n ö n c e k i 10 g ü n lü k d ö n e m d e o r t a l a m a e n e r ji t ü k e t i m i n i n m e n s t r u a s y o n d a n s o n r a k i 10 g ü n lü k d ö n e m e göre 364 kj (87 kal) d a h a fazla o l d u ğ u b u l u n m u ş t u r (p < 0.006). H e r iki ç a lış m a d a b u d u r u m g ö zlen m iştir. L u te a l f a z d a p r o g e s t e r o n h o r m o n u n u n düzeyinin a r t m ı ş o l m a s ın ın b e s in t ü k e t i m i n i a r t t ı r d ı ğ ı b e lir t i l m i ş t i r . O s t r o j e n i n etk isi s a p t a n a m a m ı ş t ı r . Ener- ıi t ü k e t i m i ve m e n s t r u a s y o n b e lir tile r i a r a s ı n d a ilişki b u l u n a m a m ı ş t ı r . B esin t ü k e t i m i s a p t a n ı r k e n m e n s t r u a s y o n s ik lu s u n a d ik k a t edilm esi gerek tiğ i v u r g u l a n m ı ş t ı r .
23 — Yağ Oranı Düşürülen Diyetin B esin Öğeleri İçeriği
T i p i k ABD d i y e t i n d e y a ğ d a n gelen e n e r ji o ra n ı ı;o 4 0 -4 4 'd e n ’% 25’e d ü ş ü r ü l d ü ğ ü n d e , b e s in ö ğ e le ri iç e riğ in in iyileştiği b e lir tilm iş tir . K olestero l, doy m u ş ve tekli d o y m a m ı ş yağ a s itle r i o r a m a z a lırk e n , ço k lu d o y m a m ış yağ a s i t l e r i n d e a r t ı ş g ö z le n m iş tir . Y ağ m i k t a r ı azalırk en , tahıl, sebze ve m eyve t ü k e t i m i a r t t ı ğ ı n d a n k a r b o n h i d r a t t ü k e t i m i y ü k s e lm iş tir . B u d u r u m diyetin v i t a m i n ve m i n e r a l iç e r iğ in in a r t m a s ı n ı s a ğ la m ış tır . Y ü k s e k yağlı d iy e tte n d ü ş ü k yağ lı d i y e te g e ç iş te k ırm ız ı e tte b i r a z a z a lm a o lm u ş, t a m sü t yerine y a ğ s ız ve y a r ı yağlı s ü t ü r ü n l e r i k u lla n ılm ış tır . Yine terey ağ ı azalm ış, m a r g a r i n d e n ç o k sıvı y a ğ k u l l a n ı l m ı ş t ı r . E k m e k ve talııl ü r ü n l e r i y l e sebze ve m e y v e d e a r t ı ş o l m u ş t u r .
24 — N-3 Yağ Asitlerinin H ipertrigliseridem ik H astalarda E tk is i: T rigliserit Y erine M etil Esterlerin Verilm esi
A r a ş t ı r m a n-3 y a ğ a s i t l e r i n i n t r i g lis e r it veya m e til e s t e r l e r şeklinde a l i m i n i n e t k i s i n i s a p t a m a k için y a p ılm ış tır . M etil e s t e r şe k lin d e o la n ın k o l e s t e r o l ve d o y m u ş y a ğ iç eriği t r i g l i s e r i t o l a n d a n d a h a d ü ş ü k t ü r . H a s t a l a r a b e l i r l i d ö n e m l e r i n b i r i n d e t r i g l i s e r i t şekli, d iğ e r in d e m e til e s t e r şeklinden y a p ı l a n b itk is e ! sıvı v a ğ k a p s ü l l e r i v e r i l e r e k k a n lipitleri analize e d ilm iştir. H e r iki d ö n e m d e p l a z m a k o le s te r o l d ü z e y le ri d e ğ iş m e m iş tir. H e r iki d ö n e m d e LDL-C d ü z e y i y ü k s e l m i ş t i r . H e r iki şek ild e a lın a n n-3 yağ asitle ri trig lise r it d ü z e y in i d ü ş ü r m e d e e tk ili o l m u ş t u r . A ncak LDL de a r tış gözlenm iştir. ıı-3 y a ğ a s i t l e r i d a h a ç o k b a l ı k y a ğ ı n d a b u l u n m a k t a d ı r . Bu vağ asitle rin in LDL-C y ü k s e l t i c i e t k i s i a ç ı k l a n a m a m ı ş d a h a ileri a r a ş t ı r m a l a r ı n y ap ılm ası g e r e k t i ğ i v u r g u l a n m ı ş t ı r . T r i g l i s e r i t düzeyi y ü k s e k h a s t a l a r d a b a lık yağının k u l l a n ı l m a s ı t r i g l i s e r i t d ü z e y in i d ü ş ü r m e d e etkili olabileceği b e lir tilm iş tir.
25 — K a r b o n h i d r a t - E l e k t r o l i t İçeceği : Uzun Süreli İdmanda Başarıya Etkisi
U z u n s ü r e l i a ğ ı r i d m a n d u r u m u n d a , b e d e n d e n su kaybı (d e h id ra ta s y o n ) a ş ı r ı ısı o l u ş u m u ve k a s g lik o j e n i n i n b o ş a l m a s ı b ire y in y o r g u n d u r u m a d ü ş m e s i n e n e d e n o l m a k t a , b u d a s p o r b a ş a r ı s ı n ı o lu m s u z e tk ile m e k te d ir , i d m a n s ı r a s ı n d a sıvı a l ı m m ı n d e h i d r a t a s y o n u önlediği, ısı ve k a n glikoz düzeyinin
128
İLG İN Ç Y A Y IN O Z E T LE P İ d e n e t i m i n d e y a r a r l ı o ld u ğ u b il i n m e k t e d i r . A ncak, k u l l a n ı l a n sıv ın ın b ile ş i m i h a k k ı n d a t a r t ı ş m a l a r y a p ı l m a k t a d ı r . B u ç a lış m a d a , d ü ş ü k k a r b o n h i d r a t l ı - e l e k t r o l i t içeriği (litr e d e 25 g r glikoz, 10.2 m m o l Na, 4.86 m m o l K), o r t a d ü ze y d e k a r b o n h i d r a t l ı - e l e k t r o l i t içeceği (40 g r s a k k a r o z , 20 g r glikoz, 20.4 m m o l Na, 3.44 m m o l K) y a ş la rı 16-21 yıl a r a s ı n d a d e ğ iş e n 19 b is ik le tç i ü z e r i n d e d e n e n m i ş t i r . B u iki içeceğin etkinliği h i ç b i r şey i ç e r m e y e n sıvı (placebo) ile k a r ş ı l a ş t ı r ı l m ı ş ı ı r . D e n e k le re b is ik le t id m a n ı s ı r a s ı n d a b e lir li s ü r e b u 3 iç ecek v e r i l e r e k k a lp hızı, o k s i j e n t ü k e t i m i ve k a n glikoz d ü z e y le ri ö l ç ü l m ü ş tü r . İ d m a n ı n b ü t ü n d ö n e m l e r i n e k a lp hızı d a k i k a d a 155 - 175 v u r u ş g ö s t e r m iş tir . İ ç e c e k le re g ö re k a lp h ız ın d a h e r h a n g i b i r d e ğ iş m e g ö z le n m e m iş tir . 02 tü k e t i m i b ü t ü n d e n e k l e r d e b e n z e r b u l u n m u ş t u r . D e n e k le r s a d e sıvı a l d ı k l a r ı n d a p la z m a glikoz d üzeyleri, i d m a n ı n ilk 2 0 -4 0 d a k i k a l a r ı n d a b i r a z y ü k s e lm iş , d ö n e m i n s o n u n d a eski d u r u m u n a g elm iş, d in le n m e s ı r a s m d d a d ü ş m ü ş t ü r . D e n e k le r d ü ş ü k k a r b o n h i d r a t l ı - e l e k t r o l i t ve o r t a k a r b o n h i d r a t h - e l e k t - ro lit sıvılarını a l d ı k la r ın d a , p l a z m a glikoz düzeyi s a d e sıvı a l m a n d ö n e m e gö re y ü k s e k d ü z e y le rd e s ü r d ü r ü l m ü ş t ü r . A r a d a k i f a r k ö n e m li (p < 0.001) b u l u n m u ş t u r . İki k a r b o n h i d r a t l ı sıvı a r a s ı n d a p l a z m a glikoz d ü z e y le r in in k o r u n m a s ı a ç ıs ın d a n f a r k b u l u n m u ş t u r . O r t a d ü z e y d e k a r b o n h i d r a t l ı - e l e k t r o l i t içeceği a lın d ığ ın d a p la z m a g lik o z u n i d m a n b o y u n c a n o r m a l d ü z e y le r d e t u tu lm a s ı s a ğ la n m ış tır . S o l u n u m d e ğ işim o r a n ı d a en y ü k s e k o r t a k a rb o n h id - ra tlı-e le k tro lit içeceği ile s a ğ l a n m ı ş t ı r . T e r l e m e h ı z ın d a iç ecek d u r u m u n a g ö re b i r d e ğ işm e g ö z le n m e m iş tir. P l a z m a d a d e u t e r i u m o k s it b i r i k i m i n d e içe ceklere göre b i r d e ğ iş m e g ö z le n m e m iş tir. O r t a k a r b o n h i d r a t l ı - e l e k t r o l i t içe ceği v erild iğ in d e d e n e k le r in p e r f o r m a n s ı d a h a y ü k s e k b u l u n m u ş t u r . U zun s ü re li i d m a n l a r d a oı la k a r b o n h id r a tlı- e le k tr o lit içeceğ in in a l ı n m a s ı n ı n k a n glikoz d ü zey in in n o r m a l d e ğ e r le r d e t u t u l m a s ı n d a ve p e r f o r m a n s ı n y ü k s e l m e sin d e y a r d ım c ı olacağı s o n u c u n a v a r ılm ış tır .26 — Basit Karbonhidratların Yağlı Yemeğin Seram Trigliseridîne Yanıtı Üzerine Etkileri
S ağlıklı b ir e y l e r d e 40 g r a m yağ iç e re n y e m e ğ e e k le n e n glikoz, s a k k a r o z ve f r ü k t o z u n y e m e k s o n r a s ı o lu ş a n lip e m ia v a etk isi in c e le n m iş tir . 40 g r a m ya ğ iç e re n y e m e ğ e 50 g glikoz e k le n m e s i p la z m a in su lin d ü z e y in d e ö n e m li a r tış a k a r ş ın , y e m e k s o n r a s ı lip e m iy a d u r u m u n d a b i r d e ğ işik lik y a p m a m ı ş t ı r . 40 g yağlı y e m e ğ e 50 g f r u k to z v e y a 100 g s a k k a r o z e k le n m e s i y e m e k s o n r a s ı l i p e m i y a d a ö n e m li y ü k s e lm e y a p m ı ş t ı r . Yağlı y e m e k le b i r l i k t e f r iik to z ve frük- toz b u l u n a n b e s i n l e r i n a lm ı ı n ı n k a n trig lis e r it düzeyini d a h a d a y ü k s e lttiğ i s o n u c u n a v a r ılm ış tır .
27 — G enç S a ğ lık lı Y e t i ş k i n l e r d e N i ş a s t a l ı B e s in le r e K a r ş ı G likoz ve İ n s u l i n Y a n ıtı île M ide B o ş a l m a Hızı A r a s ın d a İliş k ile r
N iş a s ta lı b e s in le r e k a r ş ı glikoz y a n ıtın ı çeşitli f a k t ö r l e r e tk ile r. B u ç a lı ş m a d a d e ğ işik n iş a s ta lı b e s i n l e r a lın d ığ ın d a m id e b o ş a l m a lıızı ile glikoz ve in s u lin y a n ıtı a r a s ı n d a k i ilişk ile r in c e le n m iş tir. 12 y e tiş k in b ire y e 50 g n i ş a s t a s a ğ l a y a n s p a g e tti, p irin ç , e k m e k ve p a t a t e s p ü r e s i b elirli d ö n e m l e r d e v e r ile re k m i d e d e n geçiş hızı r a d y o iz o to p la ve k a n glikoz ve in s u lin y a n ı t l a r ı 3 s a a t
İLG İN Ç YAYIM Ö Z ETLER İ
129
s o n r a ö l ç ü l m ü ş t ü r . M ide b o ş a l m a s ı en hızlı p a t a t e s p ü r e s in d e , s o n r a e k m e k le s o n r a p i r i n ç t e ve en son s p a g e ttid e b u l u n m u ş t u r . K a n glikoz ve in su lin y ü k s e l m e s i a y n ı s ü re y i iz le m iştir. B u b e s in le r in k a n glikoz ve in s u lin d ü zey le r i n i y ü k s e l t m e l e r i ile m id e b o ş a lm a s ı a r a s ı n d a ö n e m li ilişk ile r b u l u n m u ş tu r . M i d e d e n hızlı geçen b e s in k a n g lik o z u n u hızlı y ü k s e ltm e k te , hızlı d ü ş ü r m e k t e d i r . K a r b o n h i d r a t l a r ı n m i d e b o ş a lm a s ın ı g e c ik tire n p ro te in li, yağlı ve p o s a lı b e s i n l e r l e b i r l i k t e a lim in in k a n ş e k e r in in d e n e tim in d e y a r a r l ı olacağı s ö y le n e b ilir.28 — İkinci Yem eğin E t k is i: Akşam yem eğinde düşük-glisemik indeks besin lerin yenm esi kalıvaltm ın glisem ik yanıtını düzeltir.
A k ş a m y e m e ğ in d e d ü ş ü k g lis e m ik in d e k si o lan k a r b o n h i d r a t l ı b e s i n l e r i n y e n m e s i n i n e r t e s i g ü n ü s a b a h k a h v a l t ı s ı n a k a r ş ı glisem ik y a n ı t a o la n e t k i s i sağ lık lı b i r e y l e r d e in c e le n m iş tir . B esin öğeleri değ erleri aynı olan, b ir i v iik se k g l is e m ik in d e k sli, diğeri d ü ş ü k g lisem ik indeksi i k a r b o n h i d r a t l ı b e s i n l e r a k ş a m y e m e ğ in d e v e r ilm iş tir . İk i d e n e y d e tek b esin , ü ç ü n c ü s ü n d e k a r ı ş ı k y e m e k y e d i r i l m i ş t i r . D e n e k le r e r te s i s a b a h n o r m a l k a h v a ltı e t m iş le r ve k a h v a l t ı s o n r a s ı k a n ş e k e r düzeyi ö l ç ü l m ü ş t ü r . A k şa m y e m e ğ in d e b irin c i d ö n ü ş ü m l ü o l a r a k k i l o g r a m b a ş ın a 3.2 g r a m k ırm ız ı m e r c im e k , 1.7 g glikoz, (;.7C) g s o y a p r o t e i n i (% 9f> p r o te in ) v e r ilm iş tir . Y em ek k ilo g ra m b a ş ın a 1.7 t- k u l l a n ı l a b i l i r k a r b o n h i d r a t ve C.76 g r p r o t e i n iç e rm iş tir. İk in ci den ey d e t a m b u ğ d a y u n u ve b e y a z u n e k m e ğ i ile i00 g r a m d o m a t e s y e d ir ilm iş tir . Ü ç ü n c ü d e n e y d e y e m e k t e k i k a r b o n h i d r a t y ü k s e k v e y a d ü ş ü k g lise m ik in d ek sli o l a n l a r d a n s e ç i l m i ş t i r . D ü ş ü k g lis e m ik in d e k sli b e s in o la r a k , m e r c i m e k ve a r p a , y ü k s e k g li s e m i k in d e k s li o l a r a k e k m e k ve p a t a t e s yem eğ i y e r a lm ış tır . De n e k l e r h e r d e n e y d e s a b a h S t a n d a r d k a h v a ltı y e m iş le r d ir . A k şa m y em e ğ in d e d ü ş ü k g l is e m ik in d e k s li k a r b o n h i d r a t k a y n a k l a r ı a lın d ığ ın d a s a b a h k a h v a ltı s ı n a k a r ş ı g lis e m ik y a n ı t ö n e m li şek ild e d ü ş ü k b u l u n m u ş t u r . A k şam y e m e ğ in d e p o s a d e ğ e r i f a r k l ı y e m e k y e m e s a b a h k a h v a l t ı s ı n a k a rş ı g lisem ik y a n ıtı e t k i l e m e m i ş t i r . Bu ç a l ı ş m a n ı n s o n u ç la r ı, k a r b o n h i d r a t k a y n a ğ ı o l a r a k k u r u b a k l a g i l k u l l a n ı m ı n ı n k a n ş e k e r i n i n d e n e t i m i n d e y a r a r lı o ld u ğ u n u g ö s te r m e k t e d i r .
29 — in sa n Sütünde 25-Hidroksivitam in D ve Vitam in D; Ek Vitam in Alımı-m ıı ve M evsiAlımı-m in E tkisi
Anne s ü t ü n ü n 2 5 - h id ro k s iv ita m iıı D ve v i t a m i n D düzeyi kış ve yaz m e v s i m i n d e g ü n d ü k 2000 v e y a 1000 ü n i t e v i t a m i n D e k le m e si y a p ı l a r a k v eya ya p ı l m a y a r a k ö l ç ü l m ü ş t ü r . Yaz a y l a r d m d a g ü n e ş te n y a r a r l a n m a s ı r a s ı n d a ek v i t a m i n a lım ı, s ü t ü n v i t a m i n d e ğ e r in i e tk ile m e m iş tir . V ita m in e k le n m e y e n g r u p t a s ü t ü n v i t a m i n D düzeyi yazın k ışa gö re y ü k s e k b u l u n m u ş t u r . K ışın s ü t ü n v i t a m i n D d e ğ e ri d ü ş ü k t ü r . K ışın e k D v ita m in i v e rilm e si s ü t ü n v i t a m i n D d ü z e y in i y a z ın k i d ü z e y in e ç ı k a r m ı ş t ı r . A r a ş t ı r m a so n u ç la rı, b irk e z d a h a a n n e n i n g ü n e ş t e n y a r a r l a n m a s ı n ı n çoeuğuıı r a ş itiz m d e n k o r u n m a s ı n d a e t kili o l d u ğ u n u , g ü n e ş t e n y a r a r l a n m a y a n a n n e l e r i n ek D v ita m in i a lm a l a r ı mın g e r e k liliğ in i g ö s t e r m e k i e d ir.
