• Sonuç bulunamadı

Manzum Şekillerine Göre Ömerli Köyü (Boğazlıyan-Yozgat) Bilmeceleri Mustafa Uslu

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Manzum Şekillerine Göre Ömerli Köyü (Boğazlıyan-Yozgat) Bilmeceleri Mustafa Uslu"

Copied!
2
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

doktor bulem doktor., doktor yok mi? ha doktor yetiş bizim Zeyno avradını vır- meş yetiş doktor... yetiş.

Seyirciler arasından bulduğu birini bu sözlerle birlikte doktor diye getirir, Doktor yerdeki oyuncunun etrafında gu­ rurla dolaşır, önce oyuncunun bir ayağı­ nı sonrada diğer ayağım ayakrkabısının burunucundan tutarak kaldırıp bırakır. Sonra el bileklerinden nabzını kontrol eder, ardından ellerini kadın oyuncunun göğüslerine götürür, bu anda erkek oyuncu sinirlenir ve hışımla doktora to­ kat atar, onu dövmeye başlar (Öldüren oyuncu).

— Oyuncu:

Doktor musun nesin ulan, düzgün bak, namustur bu der ve yerde yatan

oyuncunun elinden tutup kaldırır ve ka­ dın oyuncunun başını açar. Kadın rolün­ deki oyuncunun erkek olması seyreden­ lerin şaşkın bakışları arasında (oyuncu erkek diye) kolkola girerek müzik eşli­ ğinde başka bir oyun oynarlar.

Genellikle Gerzane oyununu oynaya­ rak oyunu bitirirler.

Bitlis’te oynayan bu oyunda da diğer yörelerimizde olduğu gibi erkeğin sertli­ ği, savaşçılığı, anlatılmaya çalışılmıştır. Bunların yanında geleneksel Köy seyir­ lik oyunlarındaki'ölme, dirilme motifi bu oyunda da görülmektedir.

Zengin oyun dağarcığının bulunduğu tlimizdeki diğer oyunların yazımı ile ta­ nıtımına devam etmeye çalışacağım.

e

ÖMER

MANZUM ŞEKİLLER İN E GÖRE

İLİ KÖ YÜ (B O Ğ A ZLIYAN - YOZG

BİLM ECELERİ

.

A

AT)

V

Mustafa USLU

J

Sariye Sağın; Ömerli Köyünden... (Boğazlıyan-Yozgat) 1993 'de Ömerli Kö­ yünde doğmuş... Okur-yazarlığı yok.- (Derleme Tarihi: 10.06.1990).

Sariye Sağın; uzun kış gecelerini ya­ şar gibi tatlı tatlı bir ürpertiyle başladı bilmeceleri sıralamaya... Biz, söylediği bilmeceleri ağızından çıktığı gibi yazıya geçirdik. Ağız çalışmalarına faydalı ola­ cağını ümit ediyorum. İfadelerde, Yozgat ağzı .hakimdir.

Gösterdiği içten ilgisini unutamadı­ ğımız Sariye Ebe (Torunları öyle sesleni­ yordu. Yozgat ve çevresinde. ,,nine,,ye "ebe’1 denilmektedir.) den derlediğimiz 38 bilmeceyi manzum şekillerine göre şöyle sınıflandırdık: 9 tanesi mısra, 20 tanesi beyit, 2 .tanesi üçlük, 7 tanesi

dörtlük (kıta) Sariye Ebenin, kulaklarını çınlatıyor, daha nice ömürler diliyoruz.

Bilmeceler, nesir olmakla birlikte bü­ yük çoğunluğu "manzum"dur. Bu du­ rumda, çevre halkının bediî zevkini orta­ ya koyması bakımından dikkat çekicidir. Manzum bilm ecelerde, hece ölçüsü hâkimdir. (4-5-6-7 v.b.) Bu ölçüler, bazı­ larında düzenli, bazılarında ise düzensiz bir yapı gösterirler.

Mısra Özelliği gösteren bilmeceler:

1- Bize gel de altına süreyim. (Minder) 2- Dam üsdünde ıslık çalar. (Rüz-gâr) 3- Bize gel de elini öpsün. (Kapı kolu) 4- Mezarda yağlı kayış. (Yılan)

5- Yol üsdünde yeşil sandık. (Yeşil ekin) 6- Giydim doldu çekdim soldu. (Çorap) 7- Mutfakda elini öpsün, (elbezi)

8- Ağ duvar üsdünde biyaz güvercin (Diş)

(2)

9- Hanım içerde saçı dışarda. (Mısır) Beyit özelliği Gösteren Bilmeceler: 1- Helemezsin hülemezsin

Ocak başına gelemezsin (Yağ çanağı)

2- Kat kat ekmek Katı biyaz epmek (Lahana)

3- Hed dedim hüd dedim Var şoruya yad dedim (Süpürge) 4- Bi kucücük arpacık Başındadır tablacık (Çivi) 5- îkı gaşık Duvara yapışık (Kulaklar)

6- Ağ üsdünde garalar Birbirini govalar (Yazı)

“ 7- Bismillaha bi aş içi kuf dışı yaş (Minare)

8- Gaş ile gözden yakın

Söylenen sözden sakın (Ecel)

9- Yedi delikli tokmak Bunu bilmeyen ahmak (Baş)

10- Beş gardaş geldi Sildi Sürüpdü (El) 11- Bilmece bildirmece El Üstünden gaydırmaca (Sabun) 12- Sarıdır sarkar Düşerim deyi gorkar (Ayva)

13- Gece binbir Gündüz timtir (Yıldız)

14- Dağa geder seslenir Eve gelir yaslanır (Balta)

15- Gamı yırtık gani yoh Golu var bacağı yoh (Çeket)

16- Fır fır uçar Ak pak saçar (Değirmen)

17- Bi halbır boncuğum var Aşamdan atar zabah toplarım (Yıldız)

18- Ağar halıyı silkemedim Ufak daşını dökemedim. (Gök-Yıldız)

19- Kücücük mezer Her yanı gezer (Çarık)

20- Burdan bahdım yoh gibi Yanına vardım gum gibi (Karıncalar)

Üçlük Özelliği gösteren bilmeceler: 1- Gavakda garga

Vurdum indirdim arga içi dolu gavurga (incir)

2- Dışı gön İçi un Ta içi odun (iğde)

Dörtlük Özelliği Gösteren Bilmeceler: 1- Ey bulutlar

Yusuf u yedi gurtlar Ben bi şekil guş gördüm Depesinden yımırtlar (Buğday)

2- Cm cinli hamam Gubbesi tamam Ben bi gelin aldım Babası imam . (Saat)

3- Guyu

Guyunun içinde suyu Suyun içinde yılan Yılanın ağzında mercan (Gaz lambası)

4- Eşdim eşdim gum çıkdı Gumdan minare çıkdı Bıldırki yetim oğlan

• Gene meydana çıkdı

(Çiğdem)

5- Göden bi elma düşdü

Oniki parçıya ayrıldı Onbirini yediler Birine hayır dediler (Ramazan ayı) 6- Üsdünü çorap yapdım

Altını kebap yapdım Kesdim senede bigün Büyük bi sevap yapdım. (Kurban)

7- Hey havayı havayı Yüksek yapar yuvayı Demirciler yapamaz Guyumcular dökemez (örümcek yuvası)

Sözlük:

Biyaz: Beyaz • Epmek: Ekmek “ Şoruya: Şuraya • Gucücük: Küçücük • Gaşık: Kaşık • Govala: Kovala • Kuf: Küf *Daş: Taş • Goz: Göz • Gaydırma: Kaydırma • Deyi: Diye • Bıldır: Geçenyıl • Göden: Gökden • * Yoh: Yok • Halbır: Tahıl elenen elek • A- şam: Akşam • Zabah: Sabah • Ağar: Ağır • Yımırtlar: Yumurtlar • Endir: indir * Arg: Dar su yolu * Gön: Deri • Yusek: Yüksek

Referanslar

Benzer Belgeler

#more 萬芳醫院最新研究∼廢棄的眼窩脂肪中分離出幹細胞,再造組織救視力 -TMU Today:

ölümün aramızdan çekip aldığı değerli meslekdaşlarımızdan birisi de, değerli şair Halid Fahri Ozan, soy’un oğlu Gavsi Ozansoy’dur.. Onun gazeteciliğinin

Kuleli Askeri Lisesi'nin yanı sıra Sadullah Paşa Yalısı, Abdullah Paşa Yalısı, Aya Yorgi Kilisesi, Köçeoğlu Köşkü ve Hacı Ömer Camisi semtin diğer tarihi

Ünlü mimarın yapıtları arasın­ da Başbakanlık eski binası, Yalo­ va Termal Tesisleri, İstanbul Ad­ liye Sarayı, İstanbul Hilton Oteli, Hollanda, Hindistan, Pakistan ve

Breast cancer risk factors using the Gail model are as follows: current age, age of menarche, previous breast biopsies, including the number and presence of atypical hyperplasia,

1 Konya Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kalp ve Damar Cerrahi Kliniği, Konya 2 Osmaniye Devlet Hastanesi, Kalp ve Damar Cerrahi Kliniği, Osmaniye 3 Adıyaman Üniversitesi

SAHNE SANATLARI FAKÜLTESİ TİYATRO BÖLÜMÜ DRAMATİK YAZARLIK ANASANAT DALI. YÜKSEK

This study is about the method of Constantin Stanislavski explaining how this method can be used by the actor in the process of creating a character. Key Words: Theatre,