Antalya Müzesi

(1)

Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 12

ANTALYA

MÜZESİ

Aziz Nikolasa

Galius Caesar

P

rokonnesos

Prokonnesos

Likya

Büyük İskender

Attika

Apollon

Pisidya

Pamfilya

Perge

Afrodit

Zeus

Seleukia

Zeus

Herakles Lahdi

Severus

_Hadrian

Antonin

ABSTRACT: Many recovery excavations and restorations of ruins in the Lakes Region are run by Antalya Museum. Three ancient sites, inside the borders of Antalya Region, Lycia, Pamphylia and Pisidia, which is one of the parts of the Anatolian lands that has the richest past, forms the responsi-bility area of Antalya Museum. Antalya Museum which was awarded “European Council the Museum of the Year” in 1988, currently serves in a 30,000 square meters area that is formed of 14 exhibition halls, open air galleries and garden. ÖZET: Göller Bölgesinde çok sayıda kurtarma kazısı ve

örenyeri çevre düzenleme çalışmaları Antalya Müzesi’nce yürütülmektedir. Anadolu topraklarının en zengin geçmişe sahip köşelerinden biri olan Antalya Bölgesinin sınırları içerisinde yer alan üç antik kültür bölgesi Likya, Pamfilya ve Pisidya’nın önemli bir bölümü Antalya Müzesi’nin sorumluluk alanını oluşturur. . 1988 yılında ‘Avrupa Konseyi Yılın Müzesi' ödülüne layık görülen Antalya Müzesi bugün 30.000 metre kareyi kapsayan bir alanda on dört sergi salonu ile açık hava galerileri ve bahçeden oluşan alanda hizmet vermektedir.

(2)

Antalya Müzesi, 1922 yılında öğretmen Süleyman Fikri Erten tarafından 1. Dünya Savaşından sonra bölgeye gelen işgal güçler-inin yağmasından kurtarılan eserlerin korunması amacıyla kuruldu. İlk olarak Kaleiçi’nde bulunan Alaaddin Cami’de, daha sonra Yivli Cami’de yer alan müze, 1972 yılında bugünkü binasına taşındı. Antalya Müzesi bugün 30 bin metrekareyi kaplayan bir alanda 14 sergi salonu ile heykel ve değişik eserlerin sergilendiği açık hava galerileri ve bahçeden oluşmaktadır. İnsanlık tarihine kesintisiz tanıklık etmiş Anadolu topraklarının en zengin geçmişe sahip köşelerinden biri olan Antalya Bölgesinin sınırları içerisinde yer alan üç antik kültür bölgesi Likya, Pamfilya ve Pisidya’nın önemli bir bölümü Antalya Müzesi’nin sorumluluk alanını oluşturur.

Arkeolojik zenginlikleriyle eşsiz bir açık hava müzesi ve uluslararası bir kazı merkezi durumundaki Antalya’da her yıl pek çok ülkeden bilim adamları bilimsel kazılar yapmaktadır. Bölgede çok sayıda kurtarma kazısı ve örenyeri çevre düzenleme çalışmaları Antalya Müzesi’nce yürütülmektedir. Antalya Müzesi bir Arkeoloji ve Tarih Müzesi olup aynı zamanda Bölge Müzesi olarak da nitelendirilebilir. Koleksiyondaki eserlerin büyük bölümü bölgede yapılan kazılardan elde edilmiş, etnografik eserler de yine bölgeden müze uzmanları tarafından derlenmiştir. Salonlarda, Antalya topraklarının ilk insanla başlayan ve günümüze kadar kesintisiz olarak süren binlerce yıllık geçmişini yansıtan, kronolojik ve yer yer konularına göre sergile-nen eserler görülebilir. Özellikle Perge’de bulunan Roma Dönemi heykeltıraşlık eserleriyle ve son yıllarda müze kurtarma kazılarından ortaya çıkan ilginç ve ünik buluntularıyla Antalya Müzesi dünyanın en önemli müzeleri arasında sayılabilmektedir. Müze; 1988 yılında ‘Avrupa Konseyi Yılın Müzesi Özel Ödülü’ne layık görülmüştür.

Antalya Müzesi’nin Bölümleri Tabiat Tarihi Ve Prehistorya Salonu

Bu salonda dünyanın oluşumuna tanıklık etmiş fosiller ve insanlık tarihinin ilk buluntuları olan eserlere yer verilmiştir. Avcılık ve toplayıcılık düzeninden yerleşik düzene geçen ve bununla birlikte uygarlığa ilk adımını atan insanoğlunun ürettiği kullanım eşyaları, inanışlarına ait idoller, heykelcikler ve Anadolu’nun en eski ölü gömme geleneklerinden birini yansıtan küp mezar sergilemesi de bu salonda yer almaktadır.

Seramik Eserler Salonu

Uygarlığın ilerlemesi ile birlikte pişmiş toprak eserlerdeki estetik ve teknolojik gelişimi, Geometrik Dönem’den (İ. Ö. 1100) Bizans Dönemi’ne (İ. S. 1100) kadar kronolojik olarak bu salonda görmek mümkündür.

Bölge Kazıları Salonu

Bölge kazılarından gelen eserlerin sergilendiği bu salonda Likya, Pamfilya ve Pisidya bölgelerinde yer alan ören yerlerinde üniversiteler tarafından yapılan arkeolojik kazıları ve Müzenin yaptığı kurtarma kazıları sonucu gün ışığına çıkmış eserlerden örnekleri görmek ve bu kazılar hakkında önemli bilgileri bulmak mümkündür.

(3)

İmparatorlar Salonu

Bu salonda Roma Döneminin imparatorları, imparatoriçeleri ile dönemin önemli politik şahsiyetlerinin M.S. 2. yüzyıla tarihlenen ve Perge’den bulunmuş olan heykelleri sergilenir. Ayrıca Antalya Müzesinin simgesi haline gelmiş, siyah ve beyaz mermerin birlikte kullanılması ile yapılmış olan dansöz heykeli de İmparatorlar Salonunda sergilenmektedir.

Tanrılar Salonu

Bu salonda heykeltıraşlık ve mitolojinin muhteşem birleşimini görmek mümkündür. Yunan mitolojisinde adı geçen, tanrıların kralı Zeus, aşk ve güzellik tanrıçası Afrodit, güneş ışığının tanrısı Apollon gibi tanrı ve tanrıça heykelleri yer alır. M.S. 2. ve 3. yüzyıla tarihle-nen bu heykellerin tamamı Perge’de değişik sezonlarda yapılmış kazılar sonucu ortaya çıkmıştır.

Mozaik Salonu

Bir Pamfilya şehri olan Seleukia’nın

agorasında bulunmuş olan “Filozoflar

Mozaiği” bu salonun en etkileyici eserlerin-dendir. Mozaiğin çevresinde yer alan bordürde dönemin ünlü filozofları, şairleri, yazarları, hatipleri ve matematikçileri resmedilmiştir. Mozaiklerin yanı sıra, bu salonda Perge heykeltıraşlık atölyesinin ürünü olan bir heykel grubu ve yine aynı atölyeye ait ve üst yarısı ABD’de olan Herakles Heykelinin alt yarısı da görülebilir.

Mermer Portreler Salonu

Bu salonda çoğunluğu Roma dönemine ait, M.S. 2. yüzyıla tarihlenen kadın ve erkek başları sergilenmektedir.

Sergilenen başların bir bölümü idealize yüz yapısına sahipken diğerleri portre özelliği göstermekte, ait oldukları insanın fizyonomik özelliklerini canlandırmaktadırlar.

Perge Tiyatrosu Salonu

Perge Tiyatrosunda yapılan arkeolojik kazılar sonucu sahne binasından ele geçirilen on yedi adet anıtsal heykel, frizler ve bazı

mimari parçalar bu salonda sergilenmektedir. Tüm bu eserler deprem sonucunda büyük ölçüde tahrip olan sahne binasının yıkıntıları altından çıkarılmıştır.

Bu salonun en cazibeli heykellerinden biri Büyük İskender’dir. Üslup özellikleri ile heykeller Hadrian (116-138), Antonin (170-211) ve Severus (222-235) dönemi özelliklerini yansıtırlar.

Lahitler Salonu

Bu salonda sergilenen lahitlerin büyük bölümü Perge nekropolünde yapılan kazılardan ele geçmiştir.

Bu heykeller Perge’ye Attika, Prokon-nesos (Marmara Adası) veya Dokimaion (Afyon)’dan getirilmiş ve Perge’nin lokal heykeltıraşlık atölyesinde işlenmiştir. Bu salonda Madalyonlu, Sütunlu ve Girlandlı, Pamfilya tipi lahitlerin yanında yasadışı yollarla yurtdışına kaçırılan ve ait oldukları topraklara iadeleri sağlanan Girlandlı Lahit ve Herakles Lahdine ait parçalar da görülebilir.

(4)

Ölü Kültü Salonu

Müze ek binasının alt katında ölü gömme geleneklerine ait örnekler sergilenmektedir. Patara Antik Kentinde ortaya çıkmış oygu gömüt canlandırması; Perge’de bulunmuş muhteşem Dioniziak lahit; Limyra Heroon’una ait bir karyatid, alınlık ve frizler; Limiralıları, Ptolemayoslar ailesi için inşa ettikleri tapınağa ait heykel-ler ve metop frizheykel-leri ile Galius Caesar’a ait kenotaf frizleri ve yazıtlar bu salonda görül-ebilir.

Sikke, Küçük Eserler Ve İkonalar Salonu

İkinci katta bulunan bu salonun sikke sergilemesi bölümünde Pamfilya, Pisidya ve Likya bölgesi sikkeleri ile Beylikler Dönemi, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Sikkeleri sergilenmektedir. Salonun diğer bölümü takılar, su altı buluntuları, Koridalla Hazinesi ve diğer küçük buluntulara ayrılmıştır. Bu salonda ayrıca Noel Baba olarak bilinen Aziz Nikolasa ait rölikler ikonalar ve Hristiyanlıkla ilgili diğer ikonalar da görülebilir.

Etnografya Salonları

Bu salonlara geçişte Selçuklu Sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında yapılmış olan ve 32 parçadan oluşan kitabe sergilenmektedir. Müze sergilemesinin son bulduğu bu salonlarda Türk İslam Eserleri ile yakın tarihimizin en güzel kültür objeler-ini içeren eserler ve canlandırmalar görül-ebilir.

I. Dünya Savaşı'ndan sonra 28 Mart 1919 tarihinde İtalyanlar Antalya'yı işgal etmeleri ardından, açıkta gördükleri eski eserleri toplamaya başlamaları üzerine Süleyman Fikri Erten harekete geçer. O sırada Antalya Lisesinde öğretmenlik yapan Süleyman Fikri Bey Antalya Mutasarrıflığına başvurarak kendisini 15 Ekim 1919 tarihinde, fahri Asar- Atika (eski eser) memuru tayin ettirir ve müze kurma girişimlerine başlar. İlk olarak Antalya merkezinde yer alan eski eserleri Tekeli Mehmet Paşa Camii karşısında bulunan terk edilmiş Bayraktar Baba Türbesi'nde toplayarak bir depo müze oluşturmaya başlamış ve bu suretle Antalya Müzesi'nin ilk temelini atmıştır. 1922 yılında Antalya Müzesi mübadele sonrasında Rumların geride bıraktığı beş kiliseden biri olan Panaya Kilisesi (Alaaddin Camii)'ne taşınmıştır.

Böylece Antalya da eski eserlerin ilk defa Bayraktar Baba Türbesi'nde depo kavramı altında toplanması ardından, ilk müze binası oluşturulmuştur. Birinci Müze

binası olan Alaaddin Camii'nde Süleyman Fikri Erten 1923 yılında fahri Müze Memurluğundan aslen Müze Memurluğuna, 1924 yılında Müze Müdürlüğüne atanmıştır. 1923 yılında müzeye 20 Lira ücretle ilk hademe ve 1924 yılında 10 Lira ücretle Müze Muhafızı tayin edilmiştir.

1937 yılında Müze, ikinci binası olan Yivli Minare Camii'ne taşınmış ve 1972 yılına kadar burada kalmıştır.1972 yılında Antalya Müzesi günümüz binasına taşınmıştır. 1974 yılında bir dönem, Yivli Minare Camii tekrar Etnografya Müzesi olarak düzenlenmişse de eserler daha sonra tekrar günümüz müze binasına getirilmiştir.

Antalya Müzesi 1982 yılında kapatılarak tamamıyla tadilattan geçirilmiş ve 1985 yılında tekrar ziyarete açılmıştır. 1988 yılında ‘Avrupa Konseyi Yılın Müzesi' ödülüne layık görülen Antalya Müzesi bugün 30.000 metre kareyi kapsayan bir alanda on dört sergi salonu ile açık hava galerileri ve bahçeden oluşan alanda hizmet vermektedir.

Antalya Müzesi’ne nasıl gidilir

Adres: Antalya Müzesi Konyaaltı Cad. No: 1 Antalya

Telefon ve faks: Tel: 0242 238 56 88-89- 0242 238 56 87

E-mail adresi: antalyamuzesi@ttnet.net.tr Ziyaret Saatleri: Nisan-Ekim 09.00-19.00- Kasım-Mart 08.30-17.30. Pazartesi günleri müze kapalıdır.

Fotoğraf ve Video: Sehpa kullan-madan fotoğraf ve video çekimleri serbest-tir. Profesyonel çekimler için Kültür ve Turizm Bakanlığından izin almak gerekir.

Kütüphane: Müze Kütüphanesi halka açıktır. Ancak dışarıya kitap verilmez.

Sergiler : Geçici sergi salonunda

özellikle mahalli sanatçıların resim ve fotoğraf sergileri düzenlenir.

Ulaşım: Müzeye kentin her yerinden taksi ile dolmuş ve otobüslerle ulaşım mümkündür. Şehir merkezinden her yarım saatte bir tramvayla ulaşım olanağı vardır.

Satış Mağazası: Bahçe de bulunan DÖSİM mağazasında rehber kitap, kartpostal ve hediyelik eşya satılmaktadır.

Diğer Bilgiler: * Otopark. * Sigara içmek yasaktır.* Giriş Biletlidir.

ANAHTAR KELİMELER: Antalya

Müzesi, DÖSİM, Öğretmen Süleyman Fikri Erten, Kaleiçi, Yivli Minare Camii, filozoflar, Pamfilya, Pisidya ve Likya, Zeus, Afrodit, Seleukia.