ÖZET: Diş Hekimi Can Esen: “ Dişlerdeki kanal tedavisi
İlerleyen diş çürüğünün, dişin pulpa adını verdiğimiz canlı
dokusuna inmesine karşılık bu canlı dokunun çıkartılmasına
yönelik bir tedavi işlemidir. Diğer bir anlatımla; kök
kanallarının dezenfektan bir madde ile temizlendikten sonra
kapatılması, doldurulması ve daha sonrasında üzerinin dolgu
işlemiyle veya porselen kaplama ile kapatılması işlemidir. Bu
tedavi herhangi bir şekilde acı vermez.
Geçmişte kanal tedavisinin ağrılı bir işlem olduğu gerçeği
günümüz diş hekimliği için geçerli değildir. Sizin için basit bir
dolgudan tek farkı daha uzun süreli bir işlem olmasıdır. Yani
dolgudan
korkmuyorsanız
kanal
tedavisinden
de
korkmamalısınız.
Kanal tedavisi yapılmazsa ne olur? Aşırı derece ilerlemiş
çürükler veya derin diş kırıklarında dişin sinir ve damar dokusu
olan pulpa kendini iyileştiremez ve diş canlılığını kaybeder.
Canlılığını kaybeden diş enfeksiyon odağı haline gelerek bütün
dişe yayılabilir.”
ABSTRACT: Dentist Can Esen reports “Root Canal is an
operation wherein the dental pulp is deteriorated by decay and
cleaned out. In other terms; it is the operation of cleaning the root
canals with a disinfected liquid then closing and filling and covering
the tooth with the porcelain. This treatment does not hurt at all.
It is not valid at the present that root canal was a painful
opera-tion in the past. The only difference is that it is a longer operaopera-tion
than a simple filling. If you are not afraid of filling you should not
be afraid of root canal.
What happens if the root canal operation is not chosen? The
vascular and neural tissue dental pulp cannot heal itself at excessive
decays and long tooth cracks; hence the tooth loses its shine. The
tooth that loses its vitality are the focus point of infections and this
may spread to whole teeth.”
KANAL
TEDAVİSİ
Diş Hekimi
Can Esen
Özel Burdur Ağız ve
Diş Sağlığı Polikliniği
Kanal tedavisi ne için yapılır?
Sağlığı bozulan bir dişin sağlığını geri kazandırıp ağızda tutulmasını sağlamak için yapılan bir tedavidir. Genellikle çürüğe ya da travmaya bağlı olarak harap olan dişlere uygulanır. Öncelikle şu bilinmelidir ki, doğal dişin yerini hiçbir yapay diş tutmaz. Yani mümkün olduğunca kendi doğal dişlerimizi korumalıyız. Bu da ileri derecede harap olmuş dişler için kanal tedavisi ile mümkündür.
Kanal tedavisi nedir?
İlerleyen diş çürüğünün dişin pulpa adını verdiğimiz canlı dokusuna inmesine karşılık bu canlı dokunun çıkartılmasına yönelik bir tedavi işlemidir. Kanal tedavisi, lokal anestezi şeklinde yapılan bir işlemdir. Bu yüzden herhangi bir şekilde acı vermez. Kanal tedavisini genel olarak açıklayacak olursak şunları söyleyebiliriz; pulpa dokusu çıkartılırken öncelikli olarak dişin şekillendirilmesi, yıkanması, kurulanması ve bunun akabinde kök kanallarının dezenfektan bir madde ile temizlendikten sonra kapatılması, doldurulması ve daha sonrasında üzerinin dolgu işlemiyle veya porselen kaplama ile kapatılması işlemidir.
Pulpa dediğimiz canlı dokunun çıkartılması esnasında birçok farklı teknik
kullanılmaktadır. Bunların başında el ile yapılan klasik yöntem ve modern endo-dontide kullanılan döner alet sistemli yöntem gelmektedir. Kanal tedavisi yapıldıktan sonra diş hem fonksiyonel olarak hem de estetik olarak görevini yapa-bilir duruma gelecektir.
Kanal tedavisi yapılırken ağrı duyulur mu?
Kanal tedavisi, çürüğü derin olan ve çoğunlukla ağrı veren dişlere uygulanan bir tedavi yöntemidir. Kanal tedavisi esnasında bir ağrı hissedilmediği gibi tedavi sonrasında herhangi bir ağrı oluşmaz. Kanal tedavisi uygulanan diş sağlıklı bir şekilde görevlerini yerine getirir. Kanal tedavisi, gerekirse ağız içindeki tüm dişlere uygulanabilir.
Tedavi öncesi uygulanan güçlü bir lokal anestezik ile kanal tedavisi boyunca ağrı hissetmeniz pek mümkün değildir. Çok nadiren dişin aşırı derecede hassas olduğu durumlarda ise uygulanacak özel anestezi teknikleri ile hissedebileceğiniz hassasiyetin de tamamen yok edilmesi mümkündür.
Geçmişte kanal tedavisinin ağrılı bir işlem olduğu gerçeği günümüz diş hekimliği için geçerli değildir. Sizin için
basit bir dolgudan tek farkı daha uzun süreli bir işlem olmasıdır. Yani dolgudan korkmuyorsanız kanal tedavisinden de korkmamalısınız.
Kanal tedavisi kaç seans sürer?
Kanal tedavisi dişteki sorunun boyu-tuna göre 30-60 dakikalık tek bir seans ile tamamlanabileceği gibi haftalarca sürebilen birçok seanslık işlemler de gerek-tirebilir. Tedaviyi tamamlama kriteri eğer varsa dişteki enfeksiyonun tamamen iyileştirilmesidir. Eğer dişteki enfeksiyon kök kanallarına ve çevre kemik dokusuna ulaşmamış ise tek seansta kanal tedavisi tamamlanabilir. Genellikle tek seans ya da 2-3 seansta tedaviler bitirilir.
Normal şartlar altında, gerçekleştirilen kanal tedavisi dişte ağrıya sebebiyet vermez; ancak bazı sıra dışı durumlar vardır.
Özellikle apseli, enfeksiyonlu dişlerde enfeksiyonun veya apsenin nüksetmesi durumunda ağrı, şişlik gibi rahatsızlıklar görülebilir.
Bu tür durumlarda tedavinin birkaç seansta, enfeksiyon geçene kadar uygulanması düşünülür. İhtiyaç duyulursa kanal tedavisine ek olarak cerrahi yöntem-lere de başvurulabilir.
Şu an modern yöntemlerle yapılan kanal tedavisinde kesinlikle herhangi bir şekilde ağrı hissedilmemektedir. Kanal tedavisinde lokal anestezi uygulandıktan sonra tedavinin uygulandığı dişin uyuşup uyuşmadığı kontrol edilir. Eğer hâlâ ağrı hissediliyorsa lokal anestezi tekrarlanır. Buna rağmen yine de ağrı devam ediyorsa öncelikle hastaya antibiyotik verilir. Antibi-yotikten sonra çok rahat bir şekilde tedavinin uygulanacağı diş uyuşturulur ve kanal tedavisine devam edilir.
Kanal tedavisi yapılmazsa ne olur?
Aşırı derece ilerlemiş çürükler veya derin diş kırıklarında dişin sinir ve damar dokusu olan pulpa kendini iyileştiremez ve diş canlılığını kaybeder. Canlılığını kaybe-den diş enfeksiyon odağı haline gelerek bütün dişe yayılabilir. Bu aşamada kanal tedavisi yapılmazsa enfeksiyon kök ucundaki dokulara kadar ulaşabilir. Diş kökünü çevreleyen çene kemiği de iltihap-lanarak rezorbe olur( iltihabın etkisiyle erir). Meydana gelen erime alanında granulom hatta kist oluşabilir. Bu aşamaya ulaşmış dişlerin kanal tedavisi daha uzun ve zahmetli işlemler gerektirecektir. Hatta bazen dişin kurtarılması mümkün olmayacaktır. Dişteki ilerlemiş boyuttaki çürüğün ilk belirtisi kendiliğinden ya da bir uyaranın (sıcak, soğuk, tatlı yiyecek-içeceklerle) etkisiyle başlayan ve uzun süre devam eden ağrılar şeklinde olur. Bu aşamada kanal tedavisi ile % 100 e yakın oranda dişi kurtarmak mümkündür. Eğer bu aşamada müdahale edilmez ise ağrılar geçmiş olsa bile dişteki sorun ilerleyerek kök çevresindeki kemik dokusuna yayılarak enfeksiyon oluşturacaktır. Genelde kronik seyreden bu enfeksiyon akutlaştığında ise şiddetli ağrı ve yüzde şişlik ile kendini gösterecektir. Bu aşamaya ulaşmış dişin kanal tedavisi ile iyileştirilmesi çok daha
uzun ve zahmetli işlemler gerektirecek ve başarı oranı da azalacaktır.
Kanal tedavisinin aşamaları;
1.Ağrısız bir tedavi olması için dişe
anestezi yapılır.
2.Daha sonra çürük temizlenip, pulpa
dokusuna(damar sinir dokusu) ulaşılarak hastalıklı sinir ve doku artıkları temizlenir.
3.Dişin kök kanal boyu özel cihazlarla
ölçülür ve bu ölçüye göre kök ucuna kadar diş kök kanalına şekil verilir. Eğer kök kanalı enfekte olmamış ise bu aşamada iyice temizlenerek genişletilip şekillendirilen kök kanalları uygun kanal dolgu malzemeleriyle daha önce belirlenen boyda kök ucuna kadar doldurularak kanal tedavisi sonlandırılır.
4.Eğer kök kanalı enfekte olmuş ise diş
kök kanalı iyice temizlenip şekillendirildikten sonra uygun bir kanal medikamenti ile doldurulur ve bu işlem diş tamamen iyileşene kadar sürdürülür. Seanslar arasında diş iyileşene kadar geçici dolgu maddeleriyle dişin üzeri kapatılır. Dişteki enfeksiyon tamamen geçtikten sonra kanal içerisi kanal dolgu maddesiyle kök ucuna kadar doldurulur.
5.Kanal tedavisinin tamamlanmasının
ardından dişteki madde kaybının miktarına göre dolgu ya da dolgu ve kron(kaplama) ile diş restore edilir.
Kanal tedavisi uygulanmış bir dişin ömrü ne kadardır?
Dişin tekrar çürümesini önleyici tedbirler alınırsa, başarılı olmuş bir kanal tedavisi ömür boyu ağızda kalabilir. Düzenli diş hekimi kontrollerinizde dişin çürüme riski değerlendirilip koruyucu önlemler alınabilir. Unutulmamalıdır ki tedavi görmüş bir dişin çürüme ya da kırılma riski hiç tedavi görmemiş sağlam bir dişten daha fazladır.
Kanal tedavisi yapılan dişler nasıl
korunur?
Kanal tedavisinin ardından diş hissiz bir hale gelir; zira dişte herhangi bir ağrı olmaz, sıcak-soğuk hassasiyeti hissedilmez. Bu durum bize kanal tedavisi uygulanan dişin daha sağlıklı ve işlevlerini yerine getirebilecek duruma geleceğini gösterir.
Kanal tedavisi uygulanan dişler sinirleri olmadığı için daha kırılgan bir hale gelmektedir. Hastalar dişlerine çok dikkat etmelidir. Hastalar çok sert besinler yememeli, bu dişlere karşı daha hassas davranmalıdır. Aksi takdirde çeşitli kırıklar oluşabilir. Kanal tedavisi uygulanan dişin çürümeyeceğini sanmak yanlıştır. Tedavinin uygulandığı diş, hassasiyet gösterilip fırçalanmazsa çürümeye devam eder. Kanal tedavisi, sadece çürüğü büyük olan dişlere yapılmaz. Bu tedavi aynı zamanda kök uçlarında enfeksiyon oluşan; kronik, apseli ya da akut enfeksiyon olan dişlere de yapılır. Kanal tedavisinin uygulanması ile iyileşen bu bölgeler enfeksiyonun yeniden nükset-mesine müsaittir. Bu yüzden hastaların dişlerine azami dikkat etmesi ve düzenli olarak diş hekimi kontrolünden geçmesi gerekir. Kanal tedavisi yapılan dişler hassas olduğu için yemek yerken, fırçalarken her zamankinden daha dikkatli olmak gerekir. Fındık, ceviz gibi sert kabuklu besinleri dişle kırmaktan kaçınılmalıdır; zira kanal tedavisi uygulanan dişler cansız olduğu için iyi beslenemezler ve güçlenemezler. Kırılmaya ve çürümeye daha müsait bir yapıdadırlar.
Bu yüzden dişler günde en az iki kez fırçalanmalı, ağız gargarası ve diş ipi kullanılmalıdır.6 ayda bir düzenli olarak kontrole gidilmelidir.
ANAHTAR KELİMELER: Kanal tedavisi,
diş, dolgu, kök, pulpa, lokal anestezi, enfek-siyon, granulom, rezorbe, Özel Burdur Ağız ve Diş Sağlığı Polikliniği, Diş Hekimi Can Esen
