T.C.
ĠSTANBUL AYDIN ÜNĠVERSĠTESĠ SAĞLIK BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
TÜRKÇE GÜRÜLTÜDE SAYI TESTĠ MOBĠL UYGULAMASININ GELĠġTĠRĠLMESĠ VE ETKĠNLĠĞĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
Ümit Can ÇETĠNKAYA
Odyoloji Anabilim Dalı Odyoloji Programı
T.C.
ĠSTANBUL AYDIN ÜNĠVERSĠTESĠ SAĞLIK BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ
TÜRKÇE GÜRÜLTÜDE SAYI TESTĠ MOBĠL UYGULAMASININ GELĠġTĠRĠLMESĠ VE ETKĠNLĠĞĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
Ümit Can ÇETĠNKAYA (Y1716.070005)
Odyoloji Anabilim Dalı Odyoloji Programı
Tez DanıĢmanı: Prof. Dr. B. Özlem KONUKSEVEN
iii ONAY FORMU
v YEMĠN METNĠ L z T ç G S yı T M b Uyg ı ı G ş ve E D ı ç ış ı z ı ç ı b ç b g y ı ı ş b y ı b ş ızı y zı ı ı ı y ı ı b y g y g ş b ı y ı y ı ış b b y 9 9 9
vii
ix ÖNSÖZ T z ç ış O y b y b g y y b y g y ış ı P D Öz K O y g g y ı ı yı D A ı y T z ç ış y b g y ı ı yı D ç D Ç A ı ı y M C y S b ç ç g y ı ı ş b ç b
xi ĠÇĠNDEKĠLER Sayfa ÖNSÖZ ... ix ĠÇĠNDEKĠLER ... xi KISALTMALAR ... xiii ÇĠZELGE LĠSTESĠ ... xv
ġEKĠL LĠSTESĠ ... xvii
ÖZET ... xix ABSTRACT ... xxi 1. GĠRĠġ ... 1 2. GENEL BĠLGĠLER ... 5 ş K yı ı ... 5 ş ybı ı ı ı ı ı ... 5 ş ybı ... 5 S ş ybı ... 6 3 M ş ybı... 7 ş ybı ı ... 8 K ş O y T ... 9 K ş yı gı ş ... 9 K ş yı ş ... 10 K ş yı ş ... 10 K ş yı ı ... 10 3 G yı GST ... 11 3 K ş T E ı y F ... 12 3 P ... 12 3 D ... 12 3 3 F z ... 13 2.3.4 Te ı ... 13 3 5 g y yı ı ş ... 13 3 6 K ş ı ı y ... 14 3 7 T şıyı ı ... 14 3 8 D y ... 14 4 G ... 14 5 S y G O ı ... 15 6 M b S ı H z ... 15 6 T y b ı z ... 20 6 O y ş ı ç g ş b yg ... 21 3. GEREÇ VE YÖNTEM ... 23 3 A ş ı ı T ... 23 3 A ş ı ı ı ı ı ... 23 3 3 A ş ı ı Ö ... 23 3 4 V T A ış Ş ı ... 23
xii
3 5 A ş ı V T ı ... 24
3 6 3 7 A ş ı ı V T A ç ı... 24
3.6.1 Demografik bilgi formu ... 24
3.6.2 Timpanometri ... 25 3.6.3 Odyometre ... 25 3 6 4 M b G S yı T ... 26 3 7 M b yg G S yı T ç y ı ... 26 3.8 Mobil Uygulama ... 29 3 9 A ş ı ı E ... 31 3.10 Veri Analizi ... 31 4. BULGULAR ... 33 4 M b G S yı T S ı ... 34 4 ş N O y ... 35 4 3 T ş K ybı O y ... 35 4 4 S N T ş K ybı O y ... 36 4 5 4 5 M T ş K ybı O y ... 36 5. TARTIġMA ... 39 6. SONUÇ VE ÖNERĠLER ... 45 KAYNAKLAR ... 47 EKLER ... 53 ÖZGEÇMĠġ ... 59
xiii KISALTMALAR
ANSI : A U S E ASHA : A D K ş D
dB : Desibel
DIN : Digit in Noise
DSÖ : D y S ı Ö g eSağlık : E S ı GST : G S yı T
Hz : Hertz
KAE : K ş yı A Eş KAT : Kon ş yı T ı Eş KFE : K ş yı F E Eş mGST : Mobil G S yı T mSağlık : M b S ı
PTA : Saf Ses Odyometri S/N : S
SGO : S y G O ı SIN : Speech in Noise SSO : S S O ı
TUĠK : T y K
xv ÇĠZELGE LĠSTESĠ Sayfa Çizelge 2.1: ş ybı ı ... 8 Çizelge 2.2: ş ybı ı g y g ı ı ı ı ı ... 9 Çizelge 2.3: M b ı yg ı ı ... 17 Çizelge 4.1: Ç ış y b y y y ş ı ş b g ... 33 Çizelge 4.2: Ç ış y b y ş g G S yı T ı ı ı S ı y ı ... 34 Çizelge 5.1: F ı y ı DIN ç ç g b ış ... 42
xvii ġEKĠL LĠSTESĠ Sayfa ġekil 2.1: ş ybı ı z y ... 6 ġekil 2.2: S N T ş ybı ı z y ... 7 ġekil 2.3: M ş ybı ı z y ... 7 ġekil 3.1: Ç ış ı ış ş ı ... 23 ġekil 3.2: O M OTO x T zı ... 25
ġekil 3.3: Otometrics Madsen Astera2 K O y C zı ... 25
ġekil 3.4: GST yg ı ... 26
ġekil 3.5: K yı ı yı ı g -zaman grafikleri ... 27
ġekil 3.6: K yı ı yı ı -zaman grafikleri ... 28
ġekil 3.7: Üç yı ı g -zaman grafikleri ... 28
ġekil 3.8: Üç yı ı -zaman grafikleri ... 29
ġekil 3.9: M b yg ızı ç g y g b ı 30 ġekil 3.10: M b yg ızı ç ı ... 30 ġekil 4.1: Ç ış y b y y ı ı ı ... 33 ġekil 4.2: GST ı ı ı ... 34 ġekil 4.3: N ş b y GST S ı ı ı ı ı ... 35 ġekil 4.4: ş ybı b y GST S ı ı ı ı ı ... 35 ġekil 4.5: S N ş ybı b y GST S ı ı ı ı ı... 36 ġekil 4.6: M ş ybı b y GST S ı ı ı ı ı ... 37
xix
TÜRKÇE GÜRÜLTÜDE SAYI TESTĠ MOBĠL UYGULAMASININ GELĠġTĠRĠLMESĠ VE ETKĠNLĠĞĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
ÖZET GiriĢ: K y ş g ş y ı ı z A g ç y g ı ç b g ş G S yı T D g N g ş ş y ış ı ç ış ı ı T ç G S yı T g ş Materyal-Metot: S yı T ç b ş ıy yı ı ış ı S ı ş yg b b yg g ş ş G ş T ç G S yı b yg ı ş ş ybı S N ş ybı ş ybı toplamda 100 bireylerde uygulanarak et ş
Bulgular: M b yg z y ı G S yı T ı ş y b y GST ı ı 39 78±6 8 ş ybı b y 36 88±6 3 S N ş ybı b y 9 4 ±5 39 M ş ybı b y 96±4 5 N b y ş ybı b y GST ı ı ı b ı ı z (p= 69 S N ş ybı b y ş b y GST ı ı ı ı ı ş (p=0,00). Sonuç: M b G S yı T ı S N ş ybı b y ı ş b y ı g ı ı g
xxi
TURKISH NUMBER TEST IN NOISE MOBĠLE APPLICATION DEVELOPMENT AND EVALUATION OF ITS EFFECTIVENESS
ABSTRACT
Objective: Conventional hearing tests do not evaluate hearing functions in noisy environments. However, real life also includes noisy environments. In this context, Digit in Noise, a hearing screening test in noisy environments, was developed and countries adapted it to their native language. The aim of this study is to improve the Turkish Digit in Noise Test and evaluate its effectiveness.
Desing: The digits were read to a male speaker whose native language is Turkish. Then a mobile application was developed in accordance with the android operating system. The Turkish Noise Noise test mobile application was evaluated in 100 individuals with normal hearing, conductive hearing loss, S / N hearing loss and mixed hearing loss.
Results: The mDIN scores w g w 39 68±6 8 36 88±6 3 g 9 4 ±5 39 S N g 96±4 5 x g W w g between mGST scores of individuals with conductive hearing loss and normal individuals (p=0,069), there was a significant difference between mGST scores of individuals with S / N type and mixed hearing loss and those with normal hearing (p = 0, 00).
Conclusion: When the Turkish Digit in Noise Test scores were examined, the scores of individuals with S / N type and mixed type hearing loss differed from those of normal hearing.
1 1. GĠRĠġ
ş ybı g b b b ş ış g D y S ı Ö g g y g 34 y ç z 466 y z 5 z ş yı ı ı S yı ı 3 yı ı 63 5 yı ı 9 y ş ı g TÜ K T y S ı A ş ı ı 6 g T y 3 6 y ş yı ı b y g ş ybı ş y ç y y y b ş ş z y ı ı ı y ş ybı ı ş b z yı b y ç z b ş ç z y ş ı ş ı ı 65 y şı z ç b , depresyon, y ç ış ı g ybı b ş b y ş ı L 3 O ş ybı g ç y şı yı b O ç ı ç ı g ı b b ş ybı ı Ç ç ı ş ybı ı y şı 6 ı y g y ş ybı g b b y ı O y 4 ı ç ış ş ybı ı ı ı ç ı ç ı ş g ş b z ı g y y ç ı ı y y ş ş ybı ı ç ı g ş g b ş ı ı y ı ş g ı ş b ş ybı ı b -Chia C 9 A ı ı ı g y ş ı ız zg ç z A ı ı ı ı ş y şı y z 39 g ş y y z 5 şı b y z
2 ı y b g y ş y ç ı z ş potansiyeline sahiptir D 6 D g 7 ı g T y b ı ı 98 ı ı ı ı 77 M b g ş b b ç b ı yg ı g ş ş Mobil uygulamalar ody ı y ş ş y y ı A ı ı şı b şı ı y ç b yg y b ç ız ı b ş elde edilebilir. Bu nedenle, mobil uyg z g y ı ı ı ı ı ş b zı g y y b b ş ı ç b y ı b ı ı ç ı uygulamalardan b ş b A ş ı b y ş ı ç b yg ı ı ı ı y y ş D 3 6 y şı b y y ç g y ıy b b ı ş ı ı ı g ş R 6 K z y K ı 8 ç ş ybı ı ç şı b b ış ı Ç ış b b ı y y z a y ş ı ış ı W 6 yg y y zı ı ı y ı ş ç şı ş ı ış ı S ç y şı ı ı ı g ş S 7 W ş ı ı ç ı ı y ı ı ç ış ış ı ş ybı ı b y ş y g ş yı z ç O y b ş g ş yı b ı ş z yı H g F 8 g ş g y ş şı şı ı g ş yı ç y z H yg g ş ı ı ı ı ı b ı ş ı ı g g y ş ş yı ı ı b ç g ş
3 testi gerekl G z b ç g ş ı G ş ı y g ı ı SGO b ç 5 g K 5 ı ı ş K ş yı A ş SRT ı ı ı S 3 G K ş S N SIN g y şı ş ı ı ı ı b ş g z Ay ı g ı şı z ı J S yı A D g A y A y P y ç F z b ç b ı G S yı D g N g ş ş b yg DIN 6 yı ı A P g 6; P g 7 G y A ı ş ı F ı yı ı g z ı yı z b y b yg ı D y ş E F 6 yı ı ı y ı g z y T y ş ı y ş 6 A ı ı y ı
Mobil uygulama Digits-in-n DIN b y ş g ç yı 5 3–7 ş ı y b ş yı gı ş SRT ç b g ş T g ç yı yg ı D y y b ı ı yı ı ı y ış yg b ç y y y g ı T 9 SGO ı ı ı (Potgieter v 6 Ç ış ızı ı; T ç G S yı T b yg ı ı g ş ş ş ybı ş ybı ş ybı b y yg Ç ış ızı z :
4 H : N ş y b y ş ybı b y yg b G S yı T ı ı ı b y H : N ş y b y ş ybı b y yg b G S yı T ı ı ı b ı ı ı H3: N ş y b y ş ybı b y yg b G S yı T ı ı ı b ı ı ı
5 2. GENEL BĠLGĠLER 2.1 ĠĢitme Kayıpları ş ybı ş g ı b ı ı ş y b z ı b ı y çı ı S ş gı ı g ı ı yı y z y g b ı b b g Ç ç y ş ş yı ı ı ı b y y ş z ı ş yı ı b y y ı ç ış ş ybı ı y ygı g b g b
2.1.1 ĠĢitme kaybı tiplerinin sınıflandırılması
ş ybı ş ybı ş ybı z 3 ş ybı b ı L 3
2.1.1.1 Ġletim tipi iĢitme kaybı
ş ybı ış y ç ş sinirine iletimine engel ola b b y çı ı ş ybı ı ı ı y ı z ı y ış ı b ş b ç ç ış ileri b ı G ş ybı z b y g ş M ı ı ı ş zı ı y ı O y y ş ş ı ı ç y ş ş
6
ş ybı z ı y y b ı ç ı g b nedenler de sebep olabilir (A yı ız ; R ).
ġekil 2.1: ş ybı ı z y 2.1.1.2 Sensörinöral tip iĢitme kaybı
S ş ybı ç ş ş y bozukluklardan y ı S ş ybı ı z y ı b ş ı ı K ş yı ı ış ç ç ş y ı ı ç ı ı ı b b ı ı y çı ı R ş yı ıy ş z ş y y çı b ı ı şı şı ı S ş ybı ı b z T ıbb y y ı z g ş y ı ı b bı ı ş zı b y ı ı y ı O y y ş ş y ş ş ı z b ı
7
ġekil 2.2: S N T ş ybı ı z y
S ş ybı ş yı ı b ı ı b z z g b b b A yı ız
2.1.1.3 Mikst tip iĢitme kaybı
ş ybı ş ybı ı y ı b b y b şı şı ı Dış ç y ı b ı
8
O y y y ş b y ş ş y ş ş ı z ı .
2.1.2 ĠĢitme kaybının derecelendirilmesi
ş ybı ı ı ı ı ı ı ş ybı ı g y g y ı ı ı R b y ç ş ybı ı ş ybı ı g y M 2000).
Çizelge 2.1: ş ybı ı
ĠĢitme Seviyesi Sınıflandırma
0-15 dB HL N ş 16-25 dB HL Ç H D ş K ybı 26-40 dB HL H D ş K ybı 41-55 dB HL Hafif-O D ş K ybı 56-70 dB HL O D ş K ybı 71-90 dB HL D ş K ybı >91 dB HL Ç D ş K ybı
9
Çizelge 2.2: ş ybı ı g y g ı ı ı ı ı
Kaynak: (Carhart, 1971)
2.2 KonuĢma Odyometrisi Testleri
T ş y ç ş ı ; ş ı ş y ş yı gı ş testleri ve ş gı ş y ı ş yı ı testidir.
2.2.1 KonuĢmayı algılama eĢiği testleri
K ş yı gı ş K ş yı A Eş KAE K ş yı F E Eş KFE z ı y ı testler b y ş yı ş gı ı ı y y b y y D z H ç 5 g T D ş Her oktav ç 5- y z ş ş g K D ş H ç 5 y z ş ş g A D ş A ç ş ş g H ç ş 5 y z z ı ı z Ç O 5 4 Hz g b y z z ı ı T Ç Uç 5 5 Hz g y z ş Ç T b b ç b z ş
10 2.2.1.1 KonuĢmayı alma eĢiği
KAE ş ş y b y ş y ı z 5 b y y ç t y ş ı K ş yı yı y ı ı ı y ş b y ı Ş g ı ı ı ş g z ı ı z ı y KAE b b Ş ı ı ş ı ı y ş y KAE ç ASHA 979 ı F y ş ybı ı ı S S O ı KAE y ç ı b
2.2.1.2 KonuĢmayı fark etme eĢiği
b ç y z ç KAE y ı y z y z b b y ş ş gı ş KFE ı D y y ş ı z ş ı ı ı ı ı b D ı ı b z y y ı b G b g ıy g ı y ı ı y ş g b b ş gı ı ı b g
2.2.2 KonuĢmayı tanıma testi
K ş yı T ı T KAT ş ş y ı ı y KAT y ı ı ş yı yırt KAE 4 z 5 y b y b y y D b 4 ç ı y z elde edilmektedir. Kokle ş yı ı ş ybı ı ı ı ş y y b y ş y ç ş yı ı ş b y e benzer elde edilmektedir.
11 2.2.3 Gürültüde sayı testi (GST)
S 4 yı ı ıy b y ş y b b g ş ş g ç ç yı z -1-6 gibi) sunularak b y yı ı ş y yg ı S H g 5 yı ı b y y ş y -g ı ş y b g y ş ç yı z ı ı ı ş y ç yı z ı ı ş ı ı ı ç yı z g g T ş ı ı ı ı ı ç yı z ç ç ı ı b ş T z yı ı ı çı b y b ç g y ş 6 yı ı S 59 z ş g ş ş ı b ı ı ı b ş S ı g A y A y P y ç F y ç y ı yg ış ı yı ı W O A ç Digit in Noise (DIN) testinin A D y g ş ş T ş yı ş 64 yı ç 3 4 5 6 8 9 ı ç ş ş ş 7 ı ı ıy y ı ç ış ı ı ı DIN y ı ı ı y ı ış ı W DIN y g ı ı PTA ş y ş 74 76 P y yı ı ı ş E ç F ç = 7 ; S 4 F ız = 77; J A y = 77; G g 7 ç y yı ç y ı ı F ç ç y ı ç ış 36 ş yı ı b y ş y y y ş S 4 F ız ç y ı ç ış 9 ş y ş ybı 4 ş y ç ı ı y ş J A ç y ı ç ış 5 ş ı 5 ş 5 ş b
12 ş ç ı ş F ç 3 y ş ı 6 ı ı ı 8-34 y ş ı 9 ı ı ı y ı ç ış y ç ı ı ş ş P g 6 yı ı ı ı ı ı G y A artan akı ı ı ı ı D g N b yg g ş ş y y ş ş ı 5 99 ı ş 4 7 ı ı ı z yg ış ı G y A ı ı yg ı M b G S yı T GST y g ş yı ş ı ı A ı ı ı ı ı y ı b y y b g g b ş ı y ı ı ı ı yı ı ş yı ı g ı ı y g y ş y ş y ş y g b G 3 yı z 5 b ş 5 ı K ş y b b y ş 3 yı z b ş y y g ı ş g y ı ı ı S yı z y ı g g ; z yıyıı b ş y ç yı b y ı
2.3 KonuĢma Testlerini Etkı leyen Faktörler 2.3.1 Psikolojik ve akustik faktörler
K ş yı ş ş ızı y ş g b K z y ı ı Ay ç 6 2.3.2 Dilsel faktörler Ow ı y ı ç ış b ı şı ı ı ı ı ı ı ı b ş Ow 96 K ı y ı b b b y ı ı g K z
13 K C y ı ı y ız ı b olarak az y ç ı A ı ç b ı y ı ı A ş 994 Ay ı y ı b ç ış g ş ş ybı ş y b y g ş g yışı ş yı ı ı b ı ı y ş M ; N 5; T 9 2.3.3 Fiziksel faktörler Uy ı ş y ı ı ı b A ş 994 2.3.4 Test ortamı K ş y ı ı ı ı ş ı ş ç ı ı F W g 3 K ş y ı ı ı Amerikan Ulusal Standartlar E A N S I ANSI ı g z ı zı ı ı z ı ı ışı z y ı ı K z
2.3.5 Bilgisayar kayıtlı konuĢma testleri
K ı y ı yı y ş ı ı ı ş ş y ş g Ay ç 6 K z yı ı y ı ş ı y ış ı K tz, 2002). T g g çı ı yı ı ı b y şı ı W 1953; Stach, 1998). Ay ı yı ı ş ı ustik ş g b z y ış ı ı ı C 965; H P 98 ; H M 997
14 2.3.6 KonuĢmacının cinsiyeti K ş ı ı ı ı b etki y ı b ç ç ış ı y y ş W 2008). H ş ı ı y ı b ç ış ı ş ı y y ı ı ı y ı ç ı ı ı g ş H ., 2007). F y ı b ç ış ı ı ı ı y ş ybı b y b ı ı b ş A ş 994 2.3.7 TaĢıyıcı cümle K ş şıyı ı ı ı ı ı ış F S b g ı 9 9 yı ı y ı ç ış şıyı ı ı ı g g M ı 96 yı ı y ı b ş b ç ış şıyı ı k ı ı ı ı ş K z 2.3.8 Dinleyicinin rolü K ş y ı ı y ı ı ı ı ı g ç yg yı ı ş y ı ş g ç y y ı ş ı g 2.4 Gürültü G y b y ız b y ı ı ı G z ı y z z z b b ç çı rah ız G b y zy z z ; b ı ı ı ı ış b z ı ş ybı g b b
15 2.5 Sinyal Gürültü Oranı K ş y y y g ıy b y S y G O ı ı ı y y g y z ı g SGO y şı b S y g ı ı z ı g y y y y ı g ç y şı b z ı ş ybı y ş y b y b y ş y b g y b z b y ş ş yı y ı O C 967 ı b ş ı ş ybı ş zı ı 9 g ş zı ı ı b ş K C T ı 97 yı ı y ı ı b ç ış g ı ı ş ı gı ı ı g ç ş b b ı ş ı z ş ı ı ı b ş
2.6 Mobil Sağlık Hizmetleri
M b S ı ı z ç b b ş ıbb gı yı ı ş ı b G b Ob y H S ı ı b b ç ı ç yg ıbb ı yg ı ı ı GOe, 2011). S ı ı z b ş ş ı S ı ı b b ı ı ı ı g b ı ı ı y ı ı ş bluetooth, GPRS, 3G ve 4G g b ı Ç ış S ı ı S ı z b y b ç y ı ı g N 9 V W C g ı y ı b ş ı b z ı ı b ı yg ı ı - ı z ç y g ş V W C g 9
16 ı b b ş ş ı ı ı 3 ı g b g ş ı ı ı ı 7 b yı yı ı y ı ı b ş G C g M b g ş g z ı ı ı y ş ş b y ı z b g K Öz ı yı ı y ı b ç ış ı b ş b S ı z ı b y b ş Öz R G ş ı ş ı y ı M b S ı P z ı ş ı ı OS A ş ç z b yg b g J 3; C 4 Ay ı b ş ı yı ı ı yg yı ı ı yg g ş yı ı ı ı ı ç T S ı g ş y g yı 9 ı b y g b b y y toplanacak olan veriler sayesinde bireye z ı ş G 5
T g ş b g y ş ı ızı zg ç z ı y g b y ı b g y ş haberleri takip etmede, e- ı ı p etmede zaman ve platformdan b ı ız b ı M b ı ı ı ı g g ç ç ı Ö b y ı yı ı ış ız ı ç z ı g b b g b z ı b G 5 M b ı yg ı y şı ı yg b b
17 Çizelge 2.3: M b ı yg ı ı Kaynak: G 5 S ı ı ı ı ç ı; • D ı ı ş • E ş b • D ş y • E ı ç • ç ı ı S ı z b ; • E ı ç • F ı ı y ış b ç ş b y • K y ı yg ı ı ışı M obil Sağlık
Uygulamaları Örnek Uygulamalar Fırsatlar
Kronik hastalıkların yönetimi
Tıbbi algılayıcılar aracılığıyla gözlem
Hızlı müdahalenin yapılması
İlaç tedavileri
Metin, e-posta ve akıllı telefon uygulaması aracılığıyla ilaç tedavisinde hatırlatma ve koruyucu uyarılar
Hasta memnuniyetini arttırma
Uzaktan hasta takibi Koruyucu izleme sistemleri Maliyeti azaltma Kişisel sağlık bilgilerine
erişim Kişisel sağlık kayıtları
Evde sağlık hizmeti ve özel kliniklere yönelme
Hekimler, hastalar ve diğer tıbbi görevliler arasındailetişim kurma
Web tabanlı sosyal ağlar Özyönetimi artırma
Kişisel sağlık
Beslenme, fiziksel etkinlik ve sağlıklı yaşam için izleme sistemleri
Formda ve zinde kalmayı destekleme
Yaşam kalitesini arttırma Sağlık görevlilerinin yükünü azaltma
Hekimler, hastalar ve sağlık görevlileri arasında iletişimin arttırılması
18 • S b ı z • D ı ı z şı • H ı b ı • S ı z y ş Ş ş F 6 S ı yg ı y ı ı ı ı b y ı y ı z ı y b b ı ı z b ı ş z b b ı z b ı b ı z y z ş z ç ı z z z b ş ı g ı y g ı ı g ş g ç ıbb z ı g b g ş ş ı ı T z 6 E ı S ı yg ı ı z ı ş ç ı ı z ı ı z ç y y zı ı ı G 5 S ı z ı ı ı ı ı ı ı ı ı şı b ı ş g y ç ı ı G z g ş teknolo b ı ı ş ıy S ı z ı ı ı ı b Ay ı y ş ı ı ış ı ı ş ı z y ı ı ı ç z ız ı şı ı ı y b S ı ı y y ç ış ı A ı ı ı ı ı ı g ş b z S ı yg ı ı b ı ı ış ı b yı S ı yg ı S ı ı b y b ç ı ı ş ı (E-S ı 5 G b H C O g ş b M b ı ı ı ç ş b ç ı ı ı ı y ş b ş g y ş
19 z ı ı ı g y ş b ı ç erini y ş ç ş Ay ı z b zı y ş ş ; S ı H : M ı z ı y ı ı ı b z M b ş b ş z z b z ı b ı ı ı g b z g ı ş g ı y A g : S ı ı ç ı b g y g ş b y ı ı ı ı y ş y y y z ı ı ı ı ı z g ş ı b g 5 Global healthcare) T ı C z ı D g D : S ı z ı ç b y M y ş şı b y ı z ı ı b ç ı ı ı b y ı ş Healt Q ı ı g ş O y z ı ıy zy ç L Q zı b g ş g b 5 G b
Teknolojideki ilerlemeler ile mobil sa ı z y ı z ş ı ş y z ı ş D y S ı Ö g yı ı y yı ı ı y 83 b ı g ş g ş Ş ş 6 S ı 3 yı ı y g g ş g z ç S ı ı b y ı ı ış ı T z 6 D y S ı yg ı b ı ı ı gı ı ı ı b z y ş ı ı g S ı ı z yg ş ş ; N y S ı ı ı DSÖ UNICEF ı g ş O ç ı ı ı ı ı b y y ı b
20
Cell-L V USAID PEPFAR ı g ş C P 4HIV yg ı G y A HIV AIDS ı ı ı z y ç ış ı
A yg ı G y A ş ı ş
2.6.1 Türkiye’de mobil sağlık hizmetleri
M b ı z T y g ş b ı ç ış ı ı b ç ı D ı y b ı z - bız ı g b b ı ı b ı ı b ı b z ı y b ı z ı b ı z b y z y ı ç ış g b K 3 D y S ı yg ı ı ı ı ç z b ı ı ı T y S ı ı ı y ı 3-2017 stratejik y ı b ı ç ş g ış ı ç ı z ş y ş ı z ı ç ı z y b ş ış ı S ı NET U S ı g S US S ı ı ı ş ş b y ş b y ı ı ı b b ı ş ş G ş ş ı T y b ş gıç ş ı yı ı ı ı z y şıy ı ş S ı ı ç g ş M z H R S ç T S E g S g b ç ış b z şı b b z ı ı ı ı ir. K ı y b b ş S ı yg ı ı ı b ı ı b ı g b z K ı ı ı ı ı ı y ı z ş y ı y ı ı z ı
21 N bız ı ı ı ı ı b g y b ıbb zg ç ş g y b ş ı yı Ay ı ı ı yı ı ı hekimler tara ı b y ş ç ı ı ı ı ı ş y ş ı ı ı yı ı ş z g b ş ı ı y ı A ı ı telefon, tablet ve bilgisay z 7 4 şı b ı yı ı ı y ş b ı ı y ş y ı Uz G H T b S b y y b ı z b y ş ı ı ı ı ı uza ı A D Öz Ay ı g ş M b T P ı b g y ş y b y ç b z g b b b zı y ı ı ı ş ı ı b y b y ı ç b y ı z ş z ş y A A ıb M b S ı ı g ş b yg A A D 7 4 z ç y hizmetleri alabilmektedirler. T T A ıb M b S ı ı g ş T T V K ı ı 7 4 g ç b
2.6.2 Odyolojide iĢitme taraması için geliĢtirilen mobil uygulamalar
E b y ç ş ybı ı ç ş ybı ı ç z ş ybı y ş ş b ı ettirmeleri gerekmektedir. A ı ı ı b y z g yı ş ç ı ı ı b ş b ı ı ı y ç ış ı H g b ı ı ı z b y P g 6; P g 8 K ı ı
22 ş çı yı ı y ı y z y T g z H WHO yg ı ş z ç z ç g ş ş K ı ı y b yg ı K ı ı yg z ş ı ş y z ç y ı ı ı ı şı ş ı ı b b rler. Uyg ş g z M ş T M H g T 4 yı ı M H g T g ı g ş ş b ş K ı ı ı ı 6 ı ş ç ı
23 3. GEREÇ VE YÖNTEM
3.1 AraĢtırmanın Türü
Ç ış g z b ç ış ı
3.2 AraĢtırmanın Yapıldığı Yer ve Zaman
Ç ış ız A 9 b Ay ı Ü F y ş O y L b ı ç ış y ı yı b b ş y z ş yı g y b y ı ı yı g y b g b y b y z ge ç ş ş 3.3 AraĢtırmanın Örneklemi Ç ış ızı ; 8-6 y ş ı ı 45 ı 45 55 55 g b y ş ı
3.4 Veri Toplama AkıĢ ġeması
24 3.5 AraĢtırma Verilerinin Toplanması
Ç ış y ı b y y ı ç ış ı ı y ı b ş ı ış ı
M b yg g ş ç ış g ç ş 8-4 y ş ı ı g ş ybı y ı ı b yler ile g ç ş ş T b y y y y ı ış ı S y ş ybı ış ş ı y ve ş ybı b y ş T b y ı ı GST y ı b ş b y ı ış ı yg z ı ı y ı ış ı T b y GST y ı ş ı ı ı ı yg ış ı
3.6 3.7 AraĢtırmanın Veri Toplama Araçları
Ç ış D g g F T O y b yg z yg GST ış ır.
3.6.1 Demografik bilgi formu
b y y şı y ı ı b b y ı ı ı ı b g b b ı g ış ı A ş ı y b y ı ı etkin b y ç ş
25 3.6.2 Timpanometri ġekil 3.2: O M OTO x T zı Ç ış y ı b y y ı M OTO x T zı y ı ış ı T ç ; b ı ç -100 PA 5 P ı 3 b y ç b ş g b ı y z y y ygı ç T g b ş N g b ı ç ı tepe veren, st y ş ç T C g b ş 3.6.3 Odyometre
ġekil 3.3:: Otometrics Madsen Astera2
K O y C zı
T b y b Ay ı Ü F y ş O y L b ı b O M A 2 K O y
26 zıy y ş T TDH-39 ı y ş R -7 b ı y y ı ış ı S y y ş ş ç 5 Hz b ş y 8 Hz ı y ş ş ç 5 Hz b ş y 4 Hz ı g y ı y ı ış ı Ç ış y b lateral hafif derecede S N ş ybı b y ş
3.6.4 Mobil Gürültüde Sayı Testi
ġekil 3.4: GST yg ı A y y ı b y GST yg ış ı A ş ı ı ç S g G xy S8 ş b z b yg G S yı T GST y ş MGST ç S g G xy b ı EQ-EG9 W 6 3 ı ış ı
3.7 Mobil uygulama ile Gürültüde Sayı Testi için ses kaydı
T ç yı b Ay ı Ü ş F Uyg ı T S y yı y y ı ış ı
27 A T ç y zg b ş ıy 4-b ç z P T 7 g ı ı y ş K yı ş ı R N -5 K yı R N -5 b y y ı ış ı K yı ş z ç ı b z g ç ş ş S yı ı b b ş ı ç y y yı y g ş H yı 6 yı ı ış ı ç ı ı şı ı ç ş H yı ı b şı b z ı çı ı yı ş ş
ġekil 3.5: K yı ı yı ı g -zaman grafikleri
ı Ş 3 5 yı ı z yı z g g ş S y b ş ıy yı y ş H b yı ı z y şı y 5 - 5 ı ş
28
ġekil 3.6: K yı ı yı ı -zaman grafikleri ı Ş 3 6 yı ı g ı ş
ġekil 3.7: Üç yı ı g -zaman grafikleri
ı Ş 3 7 yı ı z ç yı z g g ş
29
ġekil 3.8: Üç yı ı frekans-zaman grafikleri
ı Ş 3 8 ç yı ı g ı ş 3.8 Mobil Uygulama A ş ı ı A ş yg b b yg g ş ş M b yg ız g b ş ı ı ç ış b A y z b ış ı b b ç g ş yg y b y 3 ç ş ı b y T b y b ş y yı ç ş SGO z ı y ış ş SGO ı H b yı ç ç y ı y ı ı b y yı ç ı ç yı ç z b g 3 yı ç b y ış ı ç y T 3 t yı ç b y ı G ş b yg ı ç ; 1) T b ş ı 2) T ç g y g b
30 ġekil 3.9: M b yg ızı ç g y g b ı 3) D yı ı ız ş ybı ızı ş y z ı ı b 4) T zı ı ı; T b ş ı y y y y ı ç b ı ı b 5) T ı y ç b ş b b. So ı b y y yı ı ş ç y b bir ekran 6) S ç ı ġekil 3.10: M b yg ızı ç ı
31 3.9 AraĢtırmanın Etik Yönü
b Ay ı Ü G ş O y K A ş ı E K y ı ış ı Ç ış y ı b y ç ış ı ı ı ı b g ş y zı ı y ı ı ış ı
3.10 Veri Analizi
V z S y ç P g ı SPSS S Package for the Social Scien g ı ı ış ı V ı ı yg K g -Smirnov ve Shapiro-wilk testleri ile ş şı ş ı ç ı ız Ö g şı ş ı ı O -W y A ı ış ı N ş ş ybı ş ybı S N ş ybı b y ş ı şı ş ı y ç -parametrik K W ı ış ı D ş z ç kans b ş g ı ı ı y ı ş H g ç ı ı g ş ş g ı GST ı ı ı ı g g ş ı ç Mann-Whitney U t ı ış ı
33 4. BULGULAR Ç ış y 3 b y ı ış ı 9 b y y z yı y ış ı 4 b y y yı ı ı ıy g b ç 3 b y ç ış y ş ġekil 4.1: Ç ış y b y y ı ı ı Çizelge 4.1: Ç ış y b y y y ş ı ş b g Kadın (sayı) Erkek (sayı) Topla m (sayı) YaĢ Ortalaması Standart Sapma Normal 12 13 25 35,36 ± 47
Ġletim Tipi ĠĢitme Kaybı
9 16 25 30,40 ± 63
S/N Tip ĠĢitme Kaybı
11 14 25 46,32 ± 3
Mikst Tip ĠĢitme Kaybı 13 12 25 45,48 ± 86 45; 45% 55; 55% Kadın Erkek
34 4.1 Mobil Gürültüde Sayı Testi Skorları
Çizelge 4.2: Ç ış y b y ş g G S yı T ı ı ı S ı y ı
M b G S yı T S ı Ortalama Standart
Sapma
Max. Min. Varyans
Normal 39,68 ± 6 8 50 24 46,56 T ş K ybı 36,88 ± 6 3 50 24 39,86 S N T ş K ybı 19,40 ± 5 39 29 10 29,08 M T ş K ybı 22,96 ± 4 5 32 15 20,46 ġekil 4.2: GST ı ı ı 0 10 20 30 40 50 60 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 m G S T S k or u Bireyler
Normal işiten İletim tipi işitme kaybı olan bireyler Mikst tip işitme kaybı olan bireyler S/N tip işitme kaybı olan bireyler
35 4.2 ĠĢitmesi Normal Olan Bireyler
Ç ış y ş b y b G S yı T ı 39 68±6 8 E y 5 ş 4
ġekil 4.3: N ş b y GST S ı ı ı ı ı 4.3 Ġletim Tipi ĠĢitme Kaybı Olan Bireyler
ş ybı b y b G S yı T ı 36 88±6 3 E y 5 ş 4 ġekil 4.4: ş ybı b y GST S ı ı ı ı ı 0 10 20 30 40 50 60 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 mGS T S koru Bireyler 0 10 20 30 40 50 60 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 mGS T S koru Bireyler
36
ş b y ş yı ı b ylerin mGST ı şı ş ı ı ı ı ı ı b ı ı ş (p=0,069).
4.4 S/N Tip ĠĢitme Kaybı Olan Bireyler
S N ş ybı b y b G S yı T ı 9 4±5 39 E y 9 ş ġekil 4.5: S N ş ybı b y GST S ı ı ı ı ı ş b y b S N ş ybı b y GST ı şı ş ı ı ı ı ı ı b ı ı ş =
4.5 4.5 Mikst Tip ĠĢitme Kaybı Olan Bireyler
ş ybı b y b G S yı T ı 96±4 5 E y 3 ş 15 0 5 10 15 20 25 30 35 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 mGS T S koru Bireyler
37 ġekil 4.6: M ş ybı b y GST S ı ı ı ı ı ş b y b ş ybı b y GST ı şı ş ı ı ı ı ı ı b ı ı ş = 0 5 10 15 20 25 30 35 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 mGS T S koru Bireyler
39 5. TARTIġMA ç ış y ş b yg b b b g ş ş DIN T ç y y b yg G S yı T GST g ş ş K 6 yg ı y ç ş g ı ı ı ı yg ş ş ı ı ş zı ç DIN ç ı ş y y ı b b ş DIN y ş ı y - ş ybı ı ı b ş yı ı b y ı y z ı ı ı b ş K 6 Ç ış ız b y bilateral hafif derece ş ybı N ş b y S N ş yı ı b y G S yı T ı şı ş ı ı ı ı ı b ş A ı ı ı g y ş ı ızı zg ç z A ı ı elefon ı ı ı 8 yı ı 5 y 4 yı ı 7 y çı ı C w 3 yı ı g b yg yı ı b ış ş J 8; Sw 8 A ı ı z ı ç b yg ş ı z ış ı ç ç ış b yg y ı y ç ı g y ç ı ı şı ş ı ış ı M 8; S 6; R 6; K z -S g 3 ı b ç ış ç ış ı g ş OS ş b ı E S yg ı ı ş ı ç ı b g E S b yg ı ı ç ı ç ı ş ybı y b y y ş ş ş y ş ı ç ı b ı ı b ş C 9
40 ş yı ı b y ı ı z ı ı ı ç y ş b ş g ş F 7 ı y ı ç ış ş b y S N ş ybı b y y ç ı DIN ç ı ı şı ş ı y ı ış ı DIN y g ı ı ı ı ı g b ç y ş şı 74 76 ı P y yı ı ş N ş b y ç ı F ç = 7 ; S 4 F ız = 77; J A y = 77; G g 7 y ı b z g Ç ış ız b dere S N ş ybı b y b y GST ı ı ı g ş S 4 yı ı ş ç ç yı z D g N g ş ş yg ış ı S 4 DIN KAE ı y = 7 y ı y ı b b ş S 4; W g 5 S 4 g ş DIN 3 H ş ı y b ş ış b b ş ı ı ç ş H g 5; S 6 y g P y F A y A y ç ç W g 6; Oz 9; J ; M y g b ç ş b z g ş ş J S ı 3 yı ı y ş ybı 84 b y y ı ç ış y ş SSO 3 4 6 Hz DIN ı g ç b y = 86 b ş T yg y ı ı g z ı ı ı ç ş ybı y b y ç ı b ş ş J 3 G ı ş y ı ı g D b z ç çı ç y b ı ı ı g eylere ı ı g g yı y ı Ç yı g y ı ı ı ı
41 F ç ı ş 5 ı b ı W ş gı ı ı g ç ç b y ş y ı y ı ı ı b ş Ç ş ı şı ı ı ı g ç ı ç R 987 S z S yı T ş ı ş y g z yı ı şı b ıy ş 3 ı 3 ş b g S z S yı T ç ı y ş ı ç y y ş S yı ı g z y b y ç yg ış ı V W g W 8 ş yı ı b y ı ı ı ç z g yı g ş ş W W W y 4; M A 5; W 5 b ç ş ı ı y ı g b bb 3 yı g yı yg ış z b ş ş yı ı b y ç ş ı yı y g ş yı b y ı ş L ç ış ız g ş b yg ı yı ı 3 yı z ı ı ş
42
Çizelge 5.1: F ı y ı DIN ç ç g b ış
Dil Sayı Seçimi
(Hecelerine g KonuĢmacının Cinsiyeti Puanlama Sistemi Takip Kuralı F ç 0-6,8 (tek heceli) K ı Üç y ı ş ı Almanca 0-6,8,9 (tek heceli) K ı S yı ı Üç y ı ş ı g z 0-6,8,9 (tek heceli) K ı S yı ı Üç y ı ş ı
F ız 1-9 (tek heceli) K ı S yı
ı Üç y ı ş ı ç 0-3, 5-7 (tek heceli) K ı S yı ı Üç y ı ş ı L ç 0-9 (tek ve iki hece) Erkek Üç y ı ş ı Yunanca 0-3, 5-9 (iki heceli) K ı Üç y ı ş ı Fince 0-6, 7-9 (iki ve ç K ı Üç y ı ş ı F ç ı ç yı ı ç ş S 4; W g 5 T yı ı yı ı ı b ı ız ı b zı yı gı
43 ı ç ş y z ı b T yı ı ı g z 8 g b gı y ı b z ı ç yı z ı çı ı ı g G S yı T A g z F ç ç y ı b b yı b zı yı çı ı ış ı Oz ı 9 yı ı g ş G S yı T L ç y L ç b yı ı 4 6 ç yı ı ış ı Oz 9 F y g ş F y F yı b ı yı i heceli (0-6 ç 7-9 yı ı ış ı Üç yı ı şı b z y ı ı ç ış ı b ı ı y ı ı yı ı ı ı b ş W b g 6 T ç 4 6 b ı G ş DIN ı G S yı ı ı ı g b z y y ı ş ş A ı ı b ı G S yı ç ı ı ı ı ı ı b ı ız ı P g 6 yı ı 4 ş b y z b ı ş 86 b y y ı ı ç ış ı ı b ı ş ç ı ı g ı ı y ı ı y ı b g P g 6 Ç ış ız b y y ı ı ı y ı ı ı ı yg ış ı G S yı ç z b y ç y ı O g g ş y ı b ç z b ı y ı b ş J 3 T yg yı ıy y ç y yg b S 4; S H g 5 G S yı 3 4 ı T b b G S yı ı ı ç yg ı ı
44
DIN T ç y y b yg G S yı T GST g ş ş Ç ış ız ş b y b S N ş b y GST ı ı ı b ı ı ş
45 6. SONUÇ VE ÖNERĠLER GST ı ş b y b ş ybı b y ı ı b ı ı ş N ş b y b S N ş ybı b y şı ş ı ı ı ı ı b ı ı ş y ş b y ş b T ç b b yg g ş ş G ş ı ı ı y ygı ş ı GST z y ş g ı ı b y g ş b yg ç ş b ş z ı y ı GST ş ı b
47 KAYNAKLAR
AkĢit, M. 994 K ş yı Ayı E T ç z T H K L O ş ı b M Ü Uz ı ı T z
Akyıldız, A.N. K H ı ı M -I. Ankara, Bilimsel Tı yı
Aytaç, Ö.Y. 6 H ı O D S ı şı K yı ı T ç M ı T ı K ı K ş A şı bı ı ı D z yı ı şı Cı z ı şı Cı z ız S ç ı ı K şı ş ı ı ı A T g Öz Ü ı ı ı L Tezi. Carhart, R. 965 P b M S D Archieve of Otolaryngology, 82(3), s.260-263.
Carhart, R., Porter, L.S. (1971). Audiometric Configuration and Prediction of Thereshold for Spondees. J Speech Hear Res. 14 (3): 486- 495. Carhart, R., Tillman, T.W. (1970). Interaction of competing speech signals
with hearing losses.Arch Otolaryngol Mar;91(3):273-9.
Cerwall, P., Lundvall, A., Jonsson, P., Carson, S., Möller, R., Jonssonricsson, M.R. (2018). GSMA. Ericsson Mobility Report: On the pulse of the Networked Society.
Chu, Y.C., Cheng, Y.F., Lai, Y.H., Tsao, Y., Tu, T.Y., Young, S.T., Chen, T.S., Chung, Y.F., Lai, F., Liao, W.H. (2019). A Mobile Phone– Based Approach for Hearing Screening of School-Age Children: Cross-Sectional Validation Study JMIR Mhealth Uhealth 7(4):e12033.
Comstock, J. (2014). Report: Health app market has a few big winners. http://mobihealthnews.com/33336/report-health-app-market-has-a-few-big-winners/.
Davison, L., Barlow, C., Ashmore, M., Weinstein, R. (2013). Effectiveness of a new tablet based hearing screening system compared to traditional audiometry, among a cohort of individuals with a high incidence of hearing loss, Southampton Solent University.
Derın, S., Cam, O.H., Beydıllı, H., Acar, E., Elıcora, S., Sahan, M. (2016). Initial assessment of hearing loss using a mobile application for audiological evaluation. The Journal of Laryngology & Otology, 130, 248–251.
Folmer, R.L., Vachhani, J., McMillan, G., Watson, C., Kidd, G., Feeney, P. (2017). Validation of a Computer-Administered Version of the Digits-in- Noise Test for Hearing Screening in the United States, J Am Acad Audiol. February ; 28(2): 161–169.
Fri Chen, Wong, Lena L.N. (2013). Contributions od the High-RMS-Level Segments to the Intelligibility of Mandarin Sentences, Paper Presented at the Acoustics, Speech and Signal Processing (ICASSP), 2013 IEEE International Conference on.
48
Golding, M., Seymour, J., Dillon, H. (2007). The development of a telephone-based screener of hearing disability. National Acoustic Laboratories Research & Development Report.10–11.
Greenspun, H., Coughlin, S. (2012). mHealth in an mWorld: How mobile technology is transforming health care. Deloitte Center for Health Solutions.
Güler, E. (2015). M b S ı H z Oy ş ı A Ü Açı Ö Uyg ı A ş ı ı D g C S yı: :8 -101.
Hall, J., Mueller, G. 997 A g D R : Diagnostic Audiology Principles, Procedures, and Protocols (Vol. 1): Cangage Learning, London, Singular Publishing Group Inc., s.113-174.
Harris, R.W., Nissen, S.L., Pola, M.G., McPherson, D.L., Tavartkiladze, G.A., Eggett, D.L. (2007). Psychometrically equivalent Russian speech audiometry materials by male and female talkers. Int J Audiol. Jan;46(1):47-66.
Hood, J.D., Poole, J.P. (1980). Influence of the Speaker and Other Factors Affecting Speech Intelligibility. Journal of Audiology, 19(5), s.434 -455.
Houtgast, T., Festen, J. M. (2008). On the auditory and cognitive functions y x receptionthreshold in noise, Int. J. Audiol. 47, 287–295.
Jahns, R. G. (2013). The market for mHealth app services will reach $26 billion by 2017. research2guidance. March 7.
Jansen, S., Luts, H., Dejonckere, P., Wieringen, A., Wouters, J. (2013). Efficient Hearing Screening in Noise-Exposed Listeners Using the D g T T E & H ı g V 34 N 6 773–778.
Jansen, S., Luts, H., Wagener, K.C., Frachet, B., Wouters, J. (2010). The French digit triplet test: A hearing screening tool for speech intelligibility in noise. Int J Audiol, 49, 378–387.
Jimoh, F., Lund, E.K., Harvey, L.J., Frost, C., Lay, W.J., Roe, M.A. (2018). Comparing diet and exercise monitoring using smartphone app and paper diary: a two-phase intervention study. JMIR Mhealth Uhealth, Jan 15;6(1):e17.
Katz, J. (2000). Hand Book of Clinical Audiology. Baltimore ABD: Lippicott Williams & Wilkins.
Katz, J., Medwetsky, L., Burkard, R., Hood, L. (2002). Handbook of Clinical Audiology. 96-110.
Khoza-Shangase, K., Kassner, L. (2013). Automated screening audiometry in the digital age: exploring uHearTM and its use in a resource-stricken developing country. Int J Technol Assess Health Care, Jan;29(1):42-47.
Kochkin, S. (2002). MarkeTrack VI: Consumers rate improvements sought in hearing instruments: What do hearing instrument users want from us and our products. The Hearing Review. 9(1 I), 18-20. 22.
Koole, A., Nagtegaal, A.P., Homans, N.C., Hofman, A., Baatenburg de Jong, R.J., Goedegebure, A. (2016). Using the Digits-In-Noise Test to Estimate Age-Related Hearing Loss, Ear and Hearing, September/October 37(5):508–513.
