25 Yıl Sonra
Sait Faik
OKTAY AKBAt
« ö y le y se n için y a zıy o rsu n ? .. Y a zm a k için , ö y le y s e n için y azıy o rsu n ?.. K u rtu lm a k için. Ö y ley se n iç in y a z ı yo rsu n ?.. A n la tm a k için . Ö y ley se n için y azıy o rsu n ?.. S u s m ok için» N iç in yazm ak?.. H ep so ru ç ık a r k a rsım ıza . N için yazm am ak?.. B ir de bu so ru lm alı.. N iç in su sm ak, konuşm am ak, y azm am a k G örm ek, bakm ak an lam ak, so n ra da su sm ak?.. « Ö yieyse n için y azıy o rsu n ?.. M utlu gün ler için ?.. Ö y ley se n için y a zıy o rsu n ? . B ilin m e k için. Ö yleyse n iç in yazıyorsun!.. U m u tsu zlu ğu yenm ek için.»
Fe rit E dgü'nün «Bir Gem ide» a d lı yen i ö ykü kitabı 1979 S a it F a ik Ö ykü A rm a ğ a n ın ı kazan dı. B en de oyu- ' mu ona verdim . B a ş k a k ita p la r da vardı, am a E dgü ’ nün kitab ı öykü s a n a tın ı «ciddiye» olan , yeni a tılım ia r yapan b ir y a z a rın , kü çü k y a ş ın d a n b e ri ö y kü cü lü ğ ü be nim sem iş. öykü yazm ad an y a şa m a y ı bilm eyen, a n la m ayan b ir in san ın y a p ıtıy d ı. A y rıc a lığ ı v a rd ı b ir ç o k yön leriyle...
«Ö yleyse n iç in y a zıy o rsu n ? . U m u tsu zlu ğu yenm ek için» En be ğendiğim b ir y a n ıt bu. S a it F a ik de b ö y le der d l belki so ru lsa y d ı. B ir h a k s ız lık k a rş ıs ın d a ad a n ın te pelerin e ç ık ıp bir a ğ a ç a ltın d a o h a k s ız lığ ın öykü sünü yazm am ış m ıydı o da?.. «Yazm asam deii o iaca ktım » dem em iş m iydi?.. Evet, su sm am ak, g ü ç lü k le ri yenm ek, u m utsuzluktan ku rtu lm ak iç in yaza rız. B ir duyguyu, b ir gözlem i bir izlen im i y a y g ın la ştırm a k, b in le rce b in le rce okurla, bugünün y a rın ın in san la rıy le, y a ş a d ığ ım ızd a n elti y ı l yü z yi» so n rak i in sa n la rla b ir o lm ak İçin y a z a
rız. B ir g e re k liliğ in so n u cu d u r en güzel y azıla rım ız.. B ir fış k ırış ın , bir b o şa iışın . bir ku rtu lu şu n , b ir y en g in in ü- rünleridir.
S a it F o ik ln ölüm ünden bu yana tem yirm i b e ş yıl ğectl. Dün gib i d e riz ya. ö y le İşte. Dün gibi 1954 y ılı, o y ılın 11 M a y ıs ’ı... K ırk s e k iz y aşın d a yd ı. En verim li CGğında.. Y ep ye n i şe y le r sö yle m e ye yetkili b ir yazar. B irde n bire ç ık ıp gitti. H er zam an böyle yapardı, b ir so k ak k ö şe sin d e A lla h a ıs m a rla d ık dem eden a y rılırd ı. S ık ı lırdı, bıka rdı, u sa n ırd ı. bıraktverird i yan ın d akin l, d a la rd ı b ir kahveye, bir sin em aya , geçen bir tram vaya a tla y ı- verirdi. İşte bö yle a y rıld ı yaşam dan. B ir k a ç gü n sü ren b ir h a sta lık ta n so n ra , y o k oldu. Y ılla r geçti, tam yirm i beş y ıl...
S a it F a ik 'ln k işiliğ i ve sa n a tı ko n u su n d a b ir ço k y azı yayın lad ım . O nun «kalıcı» bir d e ğ e r o ldu ğ u n u , y ıl lar so n ra önem in in d a h a da a rta c a ğ ın ı söyledim . Ö lü m ünden yirm i bes yıl so n ra S a it F a ik o ra m ızd a y a ş a yan büyük bir yaza? gib idir. Ö y lesin e gün cel, ö y le sin e yaşam dolu, ö y le sin e ç a ğ d a ş ... Yetm jş ü c y a s ın d a o la çak m ış, yaşasaym ış!.. K ırab ilir neler y a z a c a k tı d a h a?. Y a z a rla rın gene y aşta ö lm ele ri o n la rı e fsan e kah ram an ı yapar, am a y a za m a d ık la rı y a p ıtla rı dü şü n ü p üzüntü v e rir oku rların a.. Ö le n bir y a za rla b irlik te bütün bir g iz li ev ren de yok o lu r o rta ya cık a m a d a n ...
K ita p la rın ı a çtım yeniden. Ş iirle rin i, ö y kü le rin i o k u dum. 1936'da sö y le d iğ i sö z le r ö z e llik le d ikkatim i ç ek ti. S an at yaşam ın d o ne yap m ak istediği so ru su n u bakın n a sıl yanıtlam ış: «Ben kendi h e sa b ım a edebiyatta y a p m ak istediğ im şeyi co k düşünm üşüm dür. B ugün gayem bir rom an yazabiim ektir. B u n a h ikâye ta rikiy le g e ç i
leceğin i sanm ıyorum . F ak a t istediğ im şe y h aya ttır, y a ra tm a ktır R ealite ve h a ya t sü rü p gidiyor. B en s e y irc i h a lin de kalıyorum . Evveta o ku m ak istiyorum . P ro u st'u hazm etm ek, G id e ’i an lam ak , b ir D o sto ye vskl iie hem» bezm olm ak, T h o m as M an n ka d a r doym ak istiyoru m .. B u n la rı yap tıktan so n ra yapm ak istediğ im kendi kendi ne y a p ılm ış olaca ktır..
Evvela «individue»den kurtulm ak, so n ra m üşahede etm ek, önüm de ö lü p giden İnsanları b ir an d u rd u rm a dan yaşatm ak. B ugün ne yap alım kİ bizden e v v e lk ile r kend ilerin den bize b ir şe y le r b ıra k m a m ış bulu n u yorlar« O nun için b iz de P ro u st'u , G id e ’i. S te n d h a i’ i o k u y ara k rom an a varm aya çatışa ca ğız.»
İnsanlar y a ş ıy o rla r öykü lerinde.. H ep si ö lü m lü İn-“ sa n ia r kitap y a p ra k la rın d a ö lü m sü z le ş m iş ... S a it F a ik de o n la r ka d a r yaşıyo r. H ep sin d e ondan p a rç a la r var. O n la rı a n la tırk e n kendini, ken d in i an la tırk e n o n la rı an-* latm ış. D aha 1936'da «K ültür H aftası» d e rg isin d e «Se-: m aver» ko nusunda a c ıla n bir so ru ştu rm a y ı y a n ıtla ya n S u u t Kem al bun u d a h a o günden belirtm iş: «Kendini d o ğ ru d an doğ ru ya a n latan , için i dökm ek isteyen b ir ya za r değil o, d ıs n esn eler yo lu y la o ku rd a b îr d u y a rlık u- van d ırıyo r. gü cü n ü kendinde de ğil d ış nesn elerd en a ia n bir yazar» d e m iş onun İçin...
Y irm ib e ş y ıl so n ra S a it F a ik doku z c iitte to pla n an tüm öykü leri, y a z ıla rı, ro m an ları, ş iirle riy le bugünün ya rın ın k u şa k la rın ın m a lıd ır a rtık ... Y a z ın ta rih im iz in a n ıt larm dan b irid ir Her g e ce n gün le değeri a rta c a k b ir anıt.. U za ğ ım ızd a , d ış ım ız d a değil, aram ızd a, iç im iz de... «Alnı hü lyalım - ö n ü m d e n in sa n la r g e ç iy o r - T a n ı yorum h epsin i - Am a kim b u n lar - N iç in k o şu y o rla r şehre?.. - 8u yü zlerin d eki ra h atlık neden.. B en m esut ken de ra h at değilim » diyen büyük sa n a tç ı ö lüm ünden yirm i beş y ıl so n ra, h iç m i h lc e sk im e m iş, tam te rsin e d a h a bugün y a z ılm ış izlen im i veren y a p ıtla rıy la y a ş a mın içinde, orta verin de...
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği T a h a T o ro s Arşivi
