7 I £ X
"TT- g&f
MstSıat Paşanın Oğlunun H âtıraları
E. Ali Haydar Mithattan
Okuyuculara Bir izah
(M ithat Paşanın oğlunun hatıra ları) başlığı ile neşrettiğimiz tefrika ya dair, B. A li Haydar Mithattan a- şağıdaki mektubu aldık.
“ Gazetenizde neşrettiğim hatıra lara okuyuculardan birçok mektup lar aldım. Hele bazı subaylarımızın ve talebemizin gösterdikleri alâka beni çok sevindirdi. Candan teşek kür ederim.
A ldığım bazı mektuplarda da ba zı anlaşmamazlıklarm ifadelerine te sadüf ettim. Meselâ Hürriyet ve iti lâftan pek çok bahsetmememi, bu fırkanm taraftarı bulunduğuma de lil tutan bir okuyucu çıkmıştır. Di ğer bir iki okuyucu da Enver Paşayı tenkit etmeme kızmışlar ve bu his lerini mektupla bildirmişlerdir. Bu tarizleri cevapsız bırakmak istemi yorum.
Ben hiç bir zaman Hürriyet ve I- tilâ f fırkasına mensup olmadım. Şahsan da bu fırkanın pek çok fena lıklarını gördüm. Kâm il Paşa hak kında şahsan bir hürmet hissi bes lemem, Hürriyet ve itilâ f hakkında hislerime ölçü tutulamaz. Kâm il Pa şayi istibdat devrinde Izmirde Vali iken tanıdım ve fikirlerindeki hürri yet ve isabeti gösteren hâdiselerle karşılaştım. Kâm il Paşa hiçbir za man tamamiyle Hürriyet ve itilâfın malı olmamıştır.
Hürriyet ve itilâfın bana ne gözle baktığına dair bir, iki misal anlata yım:
Cahit ve Cavit Beyler Hürriyet ve itilâ f Fırkası tarafından hapisaneyi Umumîye sevkedildiği sıralarda idi. Damat Ferit oğlu Sami, bir akşam zabit elbisesiyle Perapalas oteline geldi. Şampanya içmiye koyuldu. Beni görür görmez: “ Dostlarınız ha- pisanededir,, diye bağırdı. “ Dansı başınıza!,, diye cevap verdim. Bu yüzden uzun boylu bir vaka çıktı. Ertesi günü feylesof Rıza Tevfik, e- linde bir mektupla ve şahit sıfatile
otele geldi. Prens Sami Bey namına beni ölesiye bir düelloya davet etti.
Yine bu Hürriyet ve itilâ f men suplarından Reşit Bey var. Şimdi Avrupada yüzeilftflder arasındadır. O vakitler mabeyin ikinci kâtibi idi. “ büyük kabineyi!,, tehdit ediyorum diye Perapalasa gelerek şahsıma te cavüzde bulunmak istemiştir.
Hürriyet ve itilâ f Fırkasının Reisi Damat Ferit Sadarete geçer geçmez ilk işi vatanî hizmetler tertibinden olan maaşımı kesmek olmuştur. Bu maaş âyan ve mebusan meclislerin den geçmiş bir kanunla verilmiştir. Padişahın ve Sadrazamının keyfî ar zusu ile kesilmiştir.
Hayatımda bunlar gibi pek çok vakalar vardır ki bir gazete tefrika sında uzun uzadıya yazmayı müna sip görmedim. Yakında hatıralarımı kitap şeklinde neşredeceğim kitapta fazla tafsilât bulunacaktır.
ittihat ve Terakkiye gelince: Ben ittihat ve Terakki Cemiyetine men sup değildim. Fakat kalben daima bu fırkaya taraftar bulundum. Çün kü memlekete hizmet etmiş ve var- lık göstermiş başka bir fırka yoktu.
ittihat ve Terakki, 1908 ihtilâlin de büyük bir azim göstermiştir, iç lerinde sevdiğim ve hürmet ettiğim vatanperver adamlar vardı. Bunlar dan biri de Enver Paşa idi. Enver Paşa fedakâr ve hamiyetli idi. Fa kat fedakâr ve hamiyetli olması ta rihî kusurlarını ve kabahatlerini or tadan kaldırmıya kâfi değildir, itti hat ve Terakkinin de hizmetlerine karşılık büyük tarihî mesuliyetleri vardır. Bu bir hakikattir. Hâdisele re vatanî bir ölçü ile bakan hiçbir vatandaş bunu inkâr edemez. Vata nî zaviyeden tabiî saydığım tenkit lerde bulunurken, hiç bir zaman şahsî bir emel ve ihtirasa tâbi olma dım. Tarih ölçüsünde takas yok tur. Hizmetin ve kusurun ayrı ayrı ortaya konulması bir zarurettir.,,
A li Haydar Mithat
