Mevlana'nın bugünlere çağrısı...

Geçici, zulüm temeline kurulmuş saltanatı boğu­

cu bir düş sayan, padişahları, şahları, imparator-

lan halkın sırtına yüklenmiş ağır bir tabut bilen,

îmandan, Islâm’dan, insanlıktan başka hiçbir

kudrete eğilmeyen Mevlânâ Celâieddin Muham-

med, ömrü boyunca gerçek insanlık için, insanlı­

ğın yarını için, Islâm ve iman için yaşamıştır. O,

insanları, gerçek insanlığa, yarına, yarının barış,

kardeşlik ve eşlik-eşitlik cennetine çağırmıştır.

Güz mevsiminde bile ilkbaharı özleyen Mevlânâ,

Tasavvufu, her şeyi, her olayı, Hak ve Hak’tan,

Hakk’ın cilvesi bilip gözlerini yummamış, boynunu

bükmemiştir. Mevlânâ’nın “ Mesnevî'slnde ve “ Dî-

van-ı Kebîr” inde,

duygusunda ve yaşayışında,

dünyanın, tarih boyunca geçirdiği devirler ve ken­

di devri, zulmedenler, ezilenler, Haçlı Seferleri,

pâdişahların-beylerin kavgaları, çarşı-pazar, halk,

her şey ve yepyeni bir dünya görüşü, bütün dinle­

rin bozulmamış amacı, İslâm’ın birllk-berâberlik,

eşlik-eşitlik görüşü, pırıl

balkılamaktadır. O

dâima ileriye, iyiye ve güzele yönelmiştir.

M evlân â 'nm B ugünlere

H

göçüşünün yediyüz ylrmisekizinci, Milâdî takvime göreyse yediyüz altıncı yılı bugün bitiyor (1); bu büyük insan, fânî yaşayıştan ayrıla­ lı yedi asır geçmiş, sekizinci yüzyıldan da şu kadar yıl geride kalmış.

Çağrısı.

-YAZAN:-Abdülbâkl GÖLPINARLI

Fakat hâlâ, yalnız biz değil, bütün dünya, bu in­ sanlık mümessilini, bu insani görüş, duyuş ve duyımış dehâsını anmakta, unutulmamakta ve hiç şüp­ he yok ki, dünya durdukça, hele gerçek insanlığa, ger­ çek kardeşliğe özlem duy­ dukça, daha da fazla anıla­ cak. Gerçek barışa, gerçek kardeşliğe ulaşddıktan son­ raysa adı, insanlığın baş- tâcı olacak. Kula kulluk etmeyenler, geçici kudretle­ re baş eğmeyenler, kendileri için değil, toplum için yaşayanlar, fani varlıklarını gerçek varlığa verenler, an­ cak tek ve gerçek mâbûda secde edenler, O’nun mâ­ nevi huzurunda, aşkla, vecd içinde ve gerçek bir saygıyla eğilecekler.

Mevlânâ dostları, “Buhârî”nin. "Sahih”inde- ki bir hadise dayanarak, O’nun fânî hayattan çeki­ lişini bir uyku, bir gerdeğe gidiş, bir sevgiliye kavuş­ ma saymışlar, ebedîliğe göçtüğü günün gecesine, “Gerdek Gecesi” adını ver­ mişlerdir. Gerçekten de Mevlânâ, ilerde hayâl ettiği insanlık birliğini düşüne­ rek, insanlığın bir gün o kutluluğa erişeceğine inanarak fâni hayata gözle­ rini yummuştu. "Daha ileriye, daha yakına gel a benim cânım; a benim ger­ çek sultânımın haber ça­ vuşu, daha yakın gel” sözleri, O’nun son sözleri olmuştu.

GERÇEK İNSANLIK

Geçici, zulüm temeline kurulmuş saltanatı, boğucu bir düş sayan, Arapça “devlet” sözünü Farsça iki

kelimeye ayırıp “dev-koş, didin, yorul” ve "let - kötek ye, horlan, dövül” diye yorumlayan, padişah­ tan, şahlan, imparatorları, halkın sırtına yüklenmiş ağır bir tabut bilen, îman­ dan, İslâm’dan, insanlıktan başka hiçbir kudrete eğil­ meyen Mevlânâ Celâieddin Muhammed, ömrü boyunca gerçek insanlık için, insan­ lığın yannı için, İslâm ve imân için yaşamış, insanla- n, gerçek insanlığa, yanna, yarının banş, kardeşlik, eşlik-eşitlik cennetine çağırmış, şöyle demişti (Rubâî):

“Her gün bir yerden göç­ mek, her gün bir konağı bırakıp yürümek, gitmek,/ Ak»r su gibi donmamak ne hoş. /Dün geçti, düne ait sözde dün gibi geçti-gitti;/ Bugün, yepyeni bir söz söylemek gerek”.

B İ R D Ü N Y A K İ ^

Mevlânâ, "Allah sizi esenlik yurduna çağırma­ da” hükmünce (Kur’ân-ı Kerim; X , 25) kudret diline tercemân olmuş, güz mevsiminde bile ilkbaharı özlemiştir.

“Bu, ne şaşdacak şey; güz mevsimindeyiz, gü­ neş Koç burcuna girdi. Kanım kaynamaya başladı; beden ırmağında oynama­ ya, bedeni de oynatmaya başladı.

Leş bile canlanmada; ihtiyar bile gençleşmiş;

bakır bile som altın kesil­ miş; şehrimizden gidenin yerine daha iyisi, daha gü­ zeli gelmiş.

Bir şehir ki, zevkle - sefâla, bollukla dopdolu. Her sarhoşun elinde bir kadeh... bu, işret peşinde, öbürü sıhhatte, âfiyette. Bu, süt ırmağı, öbürüyse bal nehri.

Şehirde bir padişah olur, bu şehirse, ne acâyip, padişahlarla dolu. Gökyü­ zünde bir Ay var, bu şehir­ se Aylarla Zuhallerle bezen­ miş.

Yürü-yürü; hekimlere, * sizin orda işiniz yok de; çünkü, orda ne hastalık var, ne de kimse hastalık yüzü görür.

Ne kadısı var o şehrin, ne şahnesi [2]; ne beyi var, ne muhtesibi [3]. Dâvâ, savaş, nasıl olur da denizlerin üs­ tünde yürüyüp gidebilir.” diyen Mevlânâ, Ta­ savvufu, her şeyi, her ola­ yı, Hak ve Hak’tan, Hak'km cilvesi bilip gözle­ rini yummamış, boynunu bükmemiş, bugün hükmü tutulmayan Incil’in hük­ müne uymamış, hattâ bu yüzden şeyhleri “dük­ kân açıp alış-verişe gi­ rişmiş kişiler” diye yermiş, dünya eserleri arasında, tek eserlerden biri olan “Mesnevi”sinde, sırası gel­ dikçe ve birçok yerde onları kınamıştır, çünkü O,

“Ben hâcetler kıblesiyim, gönül kıblesiyim ben; Cumâ mescidi değilim, insanlık

mescidiyim ben. Gönlü sâf sûfîyim; benim tekkem â- lem; Medresem dünyâ be­ nim. Aba giyen sûfîlerden değilim ben,, der. Mevlânâ- 'nın "Mesnevî”sinde, "Dî- vân-ı Kebîr”inde, duygu­ sunda ve yaşayışında, dün­ yânın, târih boyunca geçir­ diği devirler ve kendi devri, zulmedenler, ezilenler, ka- leduvarlarmda teşhir edilen kesik başlar, musâdereler (4).

Haçlı Seferleri, pâdişâh ia- nn-beylerin kavgaları, çar- şı-pazar, halk, her şey ve yepyeni bir dünyâ görüşü, bütün dinlerin bozulmamış amacı, İslâm'ın birlik-berâ- berlik, eşlik-eşitlik görüşü, pınl-pırıl balkımaktadır. O, dâima ileriye, iyiye ve gü­ zele yönelmiştir.

BÜTÜ N SIR

Ö Z D E . . .

Mevlânâ,

“Ağaç bir yerden bir yere gidebilseydi, ne testere ezi­ yetini çekerdi, ne cefâ yara­ larıyla yaralanır berelenir- di.

Sağır kaya gibi oldukları yerde kalsalardı, ne Güneş ışık verirdi, ne Ay ışıtırdı â- lemi.

Durdukları yerde dursa- lardı, Fırat da acırdı, Dicle de, Ceyhan da.

Hava bir yerde mahpus kalsaydı zehir olurdu; bak da gör; hava bile duruştan ne ziyanlara uğramada.

Deniz suyu, yolculuğa çıktı, havaya ağdı da bulut oldu mu,acılıktan kurtulur, havaya döner.

Ateşin yalımı-alevi yatış­ tı mı, kül kaplar üstünü,

ö-lür, yok olur-gider. Bak hele, Şeriat sâhibi Muhhammed, Mekke'den çıktı ama gene geldi-çattı da Mekke’ye sahip oldu.

Ben birazını söyledim, geri kalanını sen bil, sen öğren; kendi huyundan, Tann huyuna ulaşmaya bak; yola düş” diyor.

Ç A Ğ R IY A

U Y A L I M ...

Hicretin- 1400. yılına gi­ rerken yazdığım yazıda, in­ san dostlara, insanlığı bilip anlayanlara, "Aldanıştan gerçeğe, bâtıldan hakka, küfürden îmâna, inkârdan ikrara, düşmanlıktan dost­ luğa, birbirimizi kırmaktan sevmeye-kucaklamaya, hâ­ lâ iktisâdî-içtimâî ve siyâsî yönlerde, hattâ ilmi yönde sürüp giden Haçlı Seferle- ri’nde zafere ulaşmak, ba­ ğımsızlığa kavuşmak için bizi aldatanları, birbirimize düşman edenleri görüp ta­ nımak için gaflet uykusun­ dan uyanıklığa hicret ede­ lim” demiştim.

Bugün bizi bu hicrete Mevlânâ çağırıyor. Çağrısı­

n ı uyalım dostlar; ne olur, uyalım.

[1] Hicrî hesapla,

[3] Hicri hisapla, dört kûaur ay sonra...

[2] Şahne, zabıta memurudur. [3 J Muhtesib, vergi işlerine ba­ kan, bu işlerden sorumlu o-Ian memurdur.

|4] Müsâdere, gözden düşen, öldürülen ulu kişinin, bütün

malının-mülkünün devlet tarafından zaptedilmesidir, Mevlânâ'nm “ Müsadere” redifli bir gazeli de vardır.

İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Taha Toros Arşivi