Transient Osteoporosis of the Hip

(1)

Kalçan›n Geçici Osteoporozu

Transient Osteoporosis of the Hip

Ö Özzeett

Kalçan›n geçici osteoporozu genellikle orta yafl erkeklerde ve üçüncü tri-mester gebelerde görülen, spontan bafllayan akut kalça a¤r›s› ile karakteri-ze bir durumdur. fiüphe edilen olgularda manyetik rezonans görüntüleme-de a¤r›n›n bafllang›c›ndan sonraki 48 saat içingörüntüleme-de kemik ili¤i ögörüntüleme-demi saptana-bilir. Geçici osteoporoz tan›s› bir d›fllama tan›s›d›r ve kalça a¤r›s› ile birlikte kemik ili¤i ödemi yapabilen di¤er hastal›klar›n ay›r›c› tan›s›n›n yap›lmas› önemlidir. Kendi kendini s›n›rlayan bir durum olmas›na ra¤men özellikle ilk alt› ay içinde migratuvar hal alabilece¤i ve diz, ayak bile¤i, kontrlateral kal-ça gibi alt ekstremitenin di¤er eklemlerini de tutabilece¤i ak›lda tutulmal›-d›r. Tedavide eklemin korunmas› ve yükün azalt›lmas› esast›r, antirezorptif ilaçlardan yarar sa¤lanabilir. Bu derlemede kalçan›n geçici osteoporozu, migratuvar osteoporoz, gebelikle iliflkili osteoporoz ve geçici kemik ili¤i öde-mi sendromu gibi teröde-minolojilerle an›lan durumlar›n k›sa bir özeti yap›lm›fl-t›r. Türk Fiz T›p Rehab Derg 2009; 55 Özel Say› 1: 41-5.

A

Annaahhttaarr KKeelliimmeelleerr:: Kalçan›n geçici osteoporozu, geçici kemik ili¤i ödemi sendromu, bölgesel migratuvar osteoporoz, kalça eklemi

S

Suummmmaarryy

Transient osteoporosis of the hip is often seen in middle-aged men and in women during the third trimester of pregnancy and is characterized by acute, spontaneous hip pain. In suspected cases magnetic resonance imaging shows bone marrow edema within 48 hours from the onset of pain. Transient osteoporosis is a diagnosis of exclusion and differential diagnosis with other diseases presented with hip pain and bone marrow edema should be considered. Although it is a self limiting condition it must be kept in mind that it may migrate and involve other joints in the lower extremities like knee, ankle and contralateral hip. The cornerstone of treatment is joint protection and limited weight bearing and antiresorptive medication may be of benefit. This review summarizes conditions defined with the terms of transient osteoporosis of the hip, migratory osteoporosis, pregnancy induced osteoporosis and transient bone marrow edema syndrome.Turk J Phys Med Rehab 2009; 55 Suppl 1: 41-5. K

Keeyy WWoorrddss:: Transient osteoporosis of the hip, transient bone marrow edema syndrome, regional migratory osteoporosis, hip joint

Rengin GÜZEL, Sibel BAﬁARAN

Çukurova Üniversitesi T›p Fakültesi, Fiziksel T›p ve Rehabilitasyon Anabilim Dal›, Adana, Türkiye

Y

Yaazz››flflmmaa AAddrreessii//AAddddrreessss ffoorr CCoorrrreessppoonnddeennccee:: Dr. Rengin Güzel, Çukurova Üniversitesi T›p Fakültesi, Fiziksel T›p ve Rehabilitasyon Anabilim Dal›, Adana, Türkiye Tel: +90 322 338 64 29 E-posta: rguzel@cu.edu.tr GGeelliiflfl ttaarriihhii//RReecceeiivveedd:: fiubat/February 2009 KKaabbuull ttaarriihhii//AAcccceepptteedd:: Mart/March 2009

Kalçan›n geçici osteoporozu spontan olarak bafllayan kalça a¤r›s›n›n bir süre sonra ortadan kalkmas› ve femur bafl›nda geç beliren osteoporoz görünümü ile karakterize olan ve nadir rast-lanan bir klinik durumdur. Kalça a¤r›s› travma olmaks›z›n bafllar. Bafllang›çta normal olan düz grafilerde 4-8 hafta sonra femur bafl›nda osteoporoz izlenmeye bafllar ve a¤r› 2-9 ay içinde ken-dili¤inden geçer (1,2).

T

Ta

arriih

hç

çe

e

‹lk defa 1959 y›l›nda, Curtiss ve Kincaid gebeliklerinin üçün-cü trimesterinde olan üç kad›nda “kalçan›n geçici deminerali-zasyonu”nu (transient demineralisaton of the hip) tan›mlam›fl-lard›r. Duncan 1967’de, yük tafl›yan eklemlerde ard› s›ra geliflen

poliartiküler artralji için “bölgesel migratuvar osteoporoz” (re-gional migratory osteoporosis) terminolojisini kullanm›flt›r. “Kal-çan›n geçici osteoporozu” (transient osteoporosis of the hip) fleklindeki isimlendirme ise 1968’de Lequesne taraf›ndan kulla-n›lm›flt›r. Manyetik rezonans görüntülemenin (MRG) daha yayg›n olarak kullan›lmas›yla beraber 1988’de Wilson ilk defa “geçici kemik ili¤i ödemi sendromu” (transient bone marrow edema syndrome) fleklindeki isimlendirmeyi ortaya koymufltur. Benzer durumlar›n tan›mlanmas›nda migratuvar osteolizis, idiyopatik bölgesel osteoporoz, geçici a¤r›l› osteoporoz, radyolojik geçici osteoporoz, geçici osteopeni, algodistrofi ve a¤r›l› bölgesel osteoporoz fleklinde isimlendirmeler yap›lm›fl olsa da günümüz-de en yayg›n kullan›lan› geçici osteoporoz veya geçici kemik ili-¤i ödemi sendromudur (3-5).

(2)

K

Klliin

niik

k

Kalçan›n geçici osteoporozunda spontan olarak bafllayan akut kalça a¤r›s› vard›r. A¤r› kas›k ve/veya uylu¤a yay›lmakta, is-tirahatle nispeten rahatlasa da yük vermekle artmaktad›r. Sep-tik artritteki kadar h›zl› ilerlemese de günler içinde antaljik yü-rüyüfl bafllar ve koltuk de¤ne¤i veya baston kullan›m›n› gerekti-recek derecede fliddetlenir. Hasta bu kadar yo¤un a¤r› çekerken fizik muayenede eklem hareket aç›kl›¤›nda minimal k›s›tlanma ve kullanmama atrofisi d›fl›nda belirgin bir bulguya rastlanmaz (2,5,6). Klinisyen için en önemli karar bu duruma yol açabilecek olas› patolojilerin d›fllanabilmesidir. Rutin biyokimyasal, hema-tolojik ve serolojik çal›flmalar normaldir. Baz› hastalarda eritro-sit sedimentasyon h›z›nda orta derecede bir yükselme ve artm›fl kemik kayb›n› gösteren idrar hidroksiprolin seviyesinde yüksel-me saptanabilir (3).

Kalçan›n geçici osteoporozu üç klinik evrede de¤erlendirile-bilir (7,8):

I. Faz: Kalça a¤r›s› h›zla artar ve eklem fonksiyonlar› bozulur, grafiler normaldir, MRG’de kemik ili¤i ödemi gözlenir, 1-2 ay ka-dar sürer.

II. Faz: Semptomlar plato çizer, grafide osteoporoz ve demi-neralizasyon görülür, eklem aral›¤› korunmuﬂtur, 2-3 ay sürer.

III. Faz: Semptomlarda gerileme dönemi, 6 ay ve sonras›n› kapsar ve sekel kalmaz, radyolojik iyileflme daha uzun sürebilir. Geçici osteoporoz en s›kl›kla orta yafl erkekleri ve üçüncü trimester gebeleri etkiler. Nadir bir durumdur. Bin dokuz yüz elli befle kadar kalçan›n geçici osteoporozu olarak tan›mlanm›fl yak-lafl›k 500 olgu bildirilmifltir ancak MRG’nin rutin kullan›ma gir-mesiyle daha fazla hastaya tan› konmakta ve olgu say›lar› h›zla artmaktad›r. Literatürdeki kad›n erkek oran› 1:1.7 ve 1:5 aras›nda de¤iflmektedir (5). En s›kl›kla kalça, diz, ayak bile¤i, talus ve na-viküler kemiklerde tutulum olmaktad›r. Her iki kalçan›n eflza-manl› tutulumu genelde gebelerde bildirilmifltir, ayn› taraf kal-çada rekürrens olmasa da migratuvar olabilmektedir (4,9,10).

P

Pa

atto

og

ge

en

ne

ez

z

Bu durumun etiyolojisi tam olarak ayd›nlat›lamam›flt›r. Grafi-lerdeki görünüm ve a¤r›n›n fliddeti baz› yazarlarca refleks sem-patetik distrofi gibi de¤erlendirilmifl olsa da geçici osteoporoz-da vasküler ve kutanöz de¤ifliklikler yoktur. Venöz dönüfl yeter-sizli¤i ile birlikte avasküler nekrozun (AVN) erken ve geri dönü-flümlü bir faz› olarak da ileri sürülmüfltür. Altta yatan mekaniz-man›n bölgesel h›zland›r›c› fenomenin (“regional acceleratory phenomena”, RAP) uzam›fl veya abart›l› aktivasyonu ile iliflkili oldu¤u görüflü de mevcuttur. RAP’yi tetikleyen a¤r›l› stimulus kemikte mikrohasar birikimi ve mikrofraktürlerdir. Uzam›fl veya

abart›l› RAP inflamatuvar mediatörleri ve pek çok say›da kemik döngüsü odaklar›n› aktive eder, bu da geçici osteoporozda gö-rülen kemik ili¤i ödemi ve fokal osteoporoza yol açar (11).

G

Göörrüünnttüülleemmee YYöönntteemmlleerrii

MRG’de a¤r›n›n bafllamas›ndan sonraki 48 saat içinde pozi-tif bulgulara rastlan›rken, grafiler en erken üç veya dört hafta sonra pozitifleflirler. Befl hafta sonra olgular›n %87’sinde düz grafilerde osteoporoza rastlan›rken baz› olgularda grafide os-teoporoz hiç gözlenmeyebilir. Kemik sintigrafisinde kalçada artm›fl tutulum saptanmas› özgül bir bulgu olmad›¤› için klinis-yeni kalça a¤r›s›n›n nedeni konusunda yönlendirmez. Akut, travma olmaks›z›n geliflen kalça a¤r›s› olan ve grafileri normal olan olgularda MRG en iyi seçenektir. MRG geçici osteoporozu ve osteonekrozu göstermede çok hassas ve özgül bir yöntem-dir ayn› zamanda stres fraktürü ve mikrofraktürlerin saptan-mas›nda da yararl›d›r (5). Kalçan›n geçici osteoporozunda MRG’de kemik ili¤i ödemi görülür (1,2,5,12-14). Kemik ili¤i ödemi, T1 a¤›rl›kl› görüntülemede düflük sinyal yo¤unlu¤u ve T2 ile STIR görüntülemede yüksek sinyal yo¤unlu¤unu tan›mlayan genel bir terimdir (5).

A

Ayy››rr››cc›› TTaann››

Kalça a¤r›s›n›n ay›r›c› tan›s›nda inflamatuvar eklem hastal›k-lar›n›, septik artriti, primer veya metastatik karsinomlar›, pig-mente villonodüler sinoviti, sinovyal kondromatozisi, femur bo-yun stres fraktürünü ve osteonekrozu düﬂünmek gerekir. Sero-lojik ve bakteriyoSero-lojik inceleme yap›lmal› ve grafilerin normal ol-mas› halinde MRG istenmelidir. MRG’de rastlanan kemik ili¤i ödemi kalçan›n geçici osteoporozunda görülebildi¤i gibi AVN’de de görülür. Prognozlar› aras›ndaki farkl›l›k nedeniyle bu iki du-rumun ay›r›c› tan›s›n›n mümkün oldu¤unca erken yap›lmas› önemlidir. Kalçan›n geçici osteoporozunda semptomatik ve rad-yolojik tam düzelme meydana gelirken AVN’de klinik ve radyo-lojik tablo sürekli kötüye gider ve genellikle cerrahi tedavi ge-rektirir.

Kalçan›n geçici osteoporozunda tutulum, genellikle femurun proksimaline (bafl-boyun, bazen intertrokanterik bölge) yay›l›r, lezyon homojendir. AVN’de ise homojenite yoktur, daha çok fe-mur bafl›n›n anterosuperior (subkondral) bölgesinde segmental veya fokal tutulum görülür. Direkt radyografilerde femur proksi-malinde görülen osteopeni kalçan›n geçici osteoporozu için ka-rakteristiktir. AVN için patognomonik olan subkondral kollaps (hilal iflareti) geçici osteoporozda görülmez (Tablo 1) (2,5,8).

MRG’de kemik ili¤i ödemi saptanan hastalarda subkondral de¤ifliklik olmamas› olay›n geri dönüflümlü oldu¤unu %100 des-tekler, ancak kalçan›n geçici osteoporozunda %0 ile %5 aras›n-da subkondral de¤ifliklikler görülebilmektedir. Son zamanlararas›n-daki görüfle göre kemik ili¤i ödemi ile birlikte görülen subkondral lez-yon e¤er 4 mm’den kal›n ve 12,5 mm’den uzunsa olay geri

dönü-K

Kaallççaann››nn GGeeççiiccii OOsstteeooppoorroozzuu AAvvaasskküülleerr NNeekkrroozz

Tutulum bölgesi Femur proksimali Femur baﬂ›n›n anteroposterior veya subkondral bölgesinde

MR Lezyon homojen Segmental veya fokal

X-ray Diffüz osteopeni Subkondral kollaps (yar›m ay)

Sintigrafi Diffüz homojen aktivite art›ﬂ› So¤uk noktalara da rastlanabilir Prognoz Kendi kendini s›n›rlar ‹lerler ve cerrahi gerekir Tablo 1. Kalçan›n geçici osteoporozu ve AVN ay›r›c› tan› özellikleri.

(3)

ﬂümsüz kabul edilmelidir. AVN için risk faktörü olan hastalarda subkondral lezyon bu boyutlardan daha küçük olsa bile yakla-ﬂ›m AVN gibi olmal›d›r. Risk faktörü olmayan hastalarda ise sub-kondral lezyonun ilerlemedi¤inden kesin emin olunabilmesi için 3 ay sonra MRG tekrar› önerilmektedir (2,5).

M›s›r ve Suudi Arabistan’dan yap›lan bir yay›nda spontan kalça a¤r›s›, kalça internal veya eksternal rotasyonunda k›s›tl›l›-¤› olan ve düz grafileri normal olup MRG’de kemik ili¤i ödemi saptanan ard›fl›k 34 hasta incelenmifltir. Yazarlar kalçay› etkile-yen “kemik ili¤i ödemi”nin özgül bir MRG bulgusu olmad›¤› gibi, özgül bir tan› da olmad›¤›n› belirterek farkl› etiyolojilere ba¤l› çeflitli kalça problemlerinde “kemik ili¤i ödemi”ne rastlanabile-ce¤ini vurgulam›fllard›r. Bu 34 hastada AVN (on hasta), geçici osteoporoz (yedi hasta), tüberküloz artriti (dört hasta), femur stres fraktürü (üç hasta), osteoartrit (iki hasta), septik artrit (iki hasta), osteomiyelit (iki hasta), orak hücre anemisi (iki hasta), reaktif artrit (bir hasta) ve lenfositik lösemi (bir hasta) son tan›-lard›r (15). Sa¤l›k göstergeleri ve geliflmifllik düzeyi aç›s›ndan ül-kemize benzer olabilecek bu ülkelerde yap›lan çal›flmada hasta-lar›n %23,5’inde enfeksiyon saptanm›fl olmas› dikkat çekicidir. Bu aç›dan de¤erlendirildi¤inde ülkemizde akut spontan kalça a¤r›s› ile baflvuran her hastada enfeksiyon olas›l›¤›n›n kesinlikle ekarte edilmesi gerekti¤i aç›kt›r.

K

Kaallççaann››nn GGeeççiiccii OOsstteeooppoorroozzuu vvee B

Bööllggeesseell MMiiggrraattuuvvaarr OOsstteeooppoorroozz

Kalçan›n geçici osteoporozu olgular›n›n %5-41’i migrasyon göstermektedir (5) ve baz› otörler bu olgular›n uzun süre izlen-mesi halinde ço¤unun bölgesel migratuvar osteoporoz olgular› olduklar›n›n anlafl›laca¤›n› ileri sürmektedirler (4). Bölgesel migratuvar osteoporoz alt ekstremitenin yük tafl›yan eklemleri-ni tutan migratuvar bir artraljidir. Bir literatür taramas›nda sap-tanan 63 hastada ilk tutulan eklem s›kl›k s›ras› ile kalça, diz, ayak bile¤i ve ayakt›r. ‹kincil olarak tutulan eklemler ise diz, ayak bile¤i ve kalçad›r. Migrasyon tipik olarak ilk 6 ayda olur. Olgula-r›n %72’sinde migrasyon primer eklemin tutulumundan sonraki bir y›l içinde gerçekleflse de ilk tutulumdan 11 y›l sonra bile bildi-rilmifl olgu vard›r (4). S›kl›kla beflinci ve alt›nc› dekaddaki erkek-leri etkiler. Erkek kad›n oran› 3:1’dir, en s›k prezentasyon alt eks-tremitede proksimalden distale do¤ru tutulum olmas›d›r. Ayn› diz içinde di¤er kondile veya karfl› dize geçebilir (9).

G

Geebbeelleerrddee KKaallççaann››nn GGeeççiiccii OOsstteeooppoorroozzuu vvee G

Geebbeelliikkllee ‹‹lliiﬂﬂkkiillii OOsstteeooppoorroozz

Kalçan›n geçici osteoporozu ilk defa gebelerde tan›mlanm›fl olmas›na ra¤men nadir bir durumdur ve gebelikle iliflkili jenera-lize osteoporozdan ay›rt edilmesi önemlidir. Gebelikle iliflkili je-neralize osteoporozda üçüncü trimesterda veya do¤umdan he-men sonra akut s›rt-bel ve/veya kalça a¤r›s› olmaktad›r. Verteb-ral kompresyon fraktürleri ile birliktedir ve kemik mineVerteb-ral yo-¤unlu¤u ölçümlerinde yayg›n osteoporoz saptanmaktad›r (16). Kalçan›n geçici osteoporozunda k›r›k çok nadirdir ve bu güne kadar bildirilen toplam 12 kalça k›r›¤› olgusundan söz edilmekte olup bunlar›n ikisinde fraktür çift tarafl›d›r (17). Ancak kalçan›n geçici osteoporozuna ba¤l› fraktür geçirdi¤i ileri sürülen olgu-larda gebelikle iliflkili genel bir osteoporoz olmas› daha olas›d›r. Aynaci ve ark.’lar› (18) taraf›ndan bildirilen bilateral asetabulum ve femur boyun fraktürü geçiren gebenin lomber kemik mineral yo¤unlu¤u ölçümleri de çok düflük olup yayg›n osteoporoz söz konusudur. Kalçan›n geçici osteoporozunda ekleme binen

yü-kün ortadan kald›r›lmas›na yönelik baston kullan›m› gibi nispe-ten basit önlemler yeterli olabilecekken, gebelikle iliﬂkili jenera-lize osteoporozda emzirmenin kesilmesi ve hem vertebral hem de kalça k›r›klar›na karﬂ› ciddi önlemler al›nmas› gerekmektedir. S›radan bir osteoporoz hastas›na göre çok genç ve do¤urganl›k ça¤›nda olan bu olgularda önerilen bisfosfonatlar›n uzun dö-nemdeki yan etki ve güvenirliliklerinin ve yarar-zarar oranlar›-n›n dikkate al›nmas› ve medikal tedavi karar›oranlar›-n›n olgu baz›nda verilmesi önemlidir.

T

Te

ed

da

av

vii

Kalçan›n geçici osteoporozunda tedavi konservatiftir. ‹stira-hat ve yük vermenin k›s›tlanmas› esast›r. Bu yaklafl›m›n ne ka-dar etkili oldu¤u kan›tlanmam›fl olsa da trabeküllerde geliflebi-lecek mikroskopik fraktür riskini azaltarak olay›n ilerlemesini durduraca¤› ve kollaps› engelleyece¤i düflünülmektedir (4). Baston veya koltuk de¤ne¤i kullan›m›n›n ne kadar devam etti-rilmesi gerekti¤i de net de¤ildir, süre semptomlar›n fliddetine göre ayarlan›r. Femur boynundaki kemik mineral yo¤unlu¤u azalmas›n›n olay›n bafllang›c›ndan sonraki ikinci ayda maksi-mum seviyede oldu¤u gösterilmifltir (19), bu aç›dan yük verme-nin iki üç ay kadar k›s›tlanmas› gerekebilir. Geliflebilecek atrofi-yi engellemeye yönelik olarak kalça grubu kaslar›na izometrik egzersizler önerilir (6,14).

A¤r›ya karfl› basit analjezik ve/veya steroid olmayan anti-inflamatuvar ve/veya tramadol verilebilir. ‹ndometazinin h›zl› destrüktif kalça osteoartritine yol açabilece¤i yönünde kan›t-lanmam›fl bir flüphe oldu¤u göz önünde bulundurulmal›d›r (20).

Kalsitonin, bisfosfonatlar gibi antirezorptif ajanlar›n kulla-n›m› hakk›nda olgu sunumlar› vard›r (6,14,21,22). Pek çok olgu-da özellikle klodronat, pamidronat gibi ‹V bisfosfonatlar›n a¤-r›y› azaltt›¤› ve süreyi k›saltt›¤› bildirilmiﬂtir. Yak›n zamandaki bir yay›nda geçici osteoporozu olan üç hastada oral, haftal›k 70 mg alendronat tedavisi ile 3-8 hafta içinde olumlu sonuç al›nm›ﬂt›r (1).

Kortikosteroidler hastal›k seyrini de¤ifltirmemektedirler. Prostasiklin analogu olan iloprost vazodilatasyon yapmas› ve trombosit aggregasyonunu engellemesi ile diyabetik anjiyopati ve pulmoner arter hipertansiyonu tedavisinde kullan›lan bir ilaçt›r. Kemik ili¤i ödeminde de olumlu sonuçlar bildirilmifltir. 5 gün, günde 6 saat, ‹V infüzyon fleklinde yap›lan bir uygulamada semptomlar 3 gün ile 3 ay içinde rahatlam›fl ve MRG bulgular› 6 haftada normalleflmifltir (23). Iloprostun kemik ili¤i ödemi/AVN ile iliflkili a¤r›da kullan›labilece¤i bildirilmifltir. Kor dekompresyo-nunun etkili oldu¤u yönünde veriler mevcut olsa da (24) iatro-jenik yetmezlik fraktürü, kartilaj hasar›, hematom, infeksiyon gi-bi perioperatif riskler kullan›m›n› k›s›tlamaktad›r. Kalçan›n geçi-ci osteoporozu kendini s›n›rlayan bir tablodur ve iloprost ya da kor dekompresyonu gibi agresif yaklafl›mlar sadece AVN riski olanlar ve/veya MRG’de olay›n geridönüflümlü olmayaca¤› yö-nünde verileri olan hastalarda göz önüne al›nmal›d›r.

T

Tüürrkk LLiitteerraattüürrüünnddeekkii OOllgguullaarr

Türk T›p Dizininde “geçici osteoporoz”, “kemik ili¤i ödemi” ve “migratuvar/migratuar osteoporoz” tarama kelimeleri ile yapt›¤›m›z incelemede 2000 y›l›ndan sonra yay›nlanm›fl 10 ma-kale bulunmufltur (6-8,13,14,22-28). Bu olgular›n özellikleri Tablo 2’de verilmifltir.

(4)

Türkçe literatürde 21’i erkek toplam 30 olgu bildirilmifltir. Dokuz kad›n›n dördü gebedir. Hepsinde tan›y› destekleyen MRG mevcuttur. ‹ki hastada tan› amaçl› biyopsi yap›lm›flt›r. Alt› hasta-da bilateral tutulum vard›r. Risk faktörleri aç›s›nhasta-dan bak›ld›¤›nhasta-da sigara içicili¤i ve iki alkolizm, bir hipotiroidi olgusundan söz edil-mifltir. Hastalar›n izlem süreleri genelde bir y›ld›r ancak Akgün (22) befl y›ll›k izlemde dört migratuvar olgu bildirmifltir. Tedavi yaklafl›m› olarak tüm olgularda kontrlateral ele baston veya kol-tuk de¤ne¤i ile kalçaya binen yük azalt›lm›fl, ço¤u hastaya izo-metrik egzersizler önerilmifltir. S›cak paket ve TENS uygulama-lar›n›n yan› s›ra kalsitonin, alendronat gibi antirezorptif ajanlar da önerilmifltir (6,14,22).

Özet olarak akut bafllang›çl› spontan kalça a¤r›s› olan orta yafl erkeklerde ve üçüncü trimester gebelerin ay›r›c› tan›s›nda kalçan›n geçici osteoporozu hat›rlanmal›d›r. Geçici osteoporoz tan›s› bir d›fllama tan›s›d›r ve flüphe edilen olgularda MRG’de a¤-r›n›n bafllang›c›ndan sonraki 48 saat içinde kemik ili¤i ödemi saptanabilir. Kendi kendini s›n›rlayan bir durumdur, ancak özel-likle ilk 6 ay içinde migratuvar hal alabilece¤i ak›lda tutulmal›d›r. Tedavide ekleme binen yükün ortadan kald›r›lmas› esast›r, anti-rezorptif tedaviden yarar sa¤lanabilir.

K

Ka

ay

yn

na

ak

klla

arr

1. Wheeless CR. Idiopathic transient osteoporosis of the hip. Duke Orthopaedics Wheeless’ Textbook of Orthopaedics. Available from: http://www.wheelessonline.com/ortho/idiopathic_ transient_ oste-oporosis_ of__ the_ hip. Accessed February 2, 2009.

2. Vande Berg BC, Lecouvet FE, Koutaissoff S, Simoni P, Malghem J. Bone marrow edema of the femoral head and transient osteoporosis of the hip. Eur J Radiol 2008;67:68-77.

3. Kibbi L, Touma Z, Khoury N, Arayssi T. Oral bisphosphonates in treatment of transient osteoporosis. Clin Rheumatol 2008;27:529-32. 4. Cahir JG, Toms AP. Regional migratory osteoporosis. Eur J Radiol

2008;67:2-10.

5. Karantanas AH. Acute bone marrow edema of the hip: role of MR imaging. Eur Radiol 2007;17:2225-36.

6. Bahad›r C, Gürel ÖK, Ocak F, Yi¤it S. Kalçan›n geçici osteoporozu: ol-gu sunumu. Osteoporoz Dünyas›ndan 2007;13:19-22.

7. Sezer ‹, Kocabaﬂ H, Bilgilisoy M, Alkan Meliko¤lu M, Girgil E. Geçici Kalça Osteoporozu: Olgu Sunumu. Türk Fiz T›p Rehab Derg 2008;54:124-6.

8. Bezer M, Gökkuﬂ K, Kocao¤lu B, Erol B, Güven O. Gebelikte geçici kalça osteoporozu: üç olgu sunumu. Acta Orthop Traumatol Turc 2004;38:229-32.

9. Karantanas AH, Nikolakopoulos I, Korompilias AV, Apostolaki E, Skoulikaris N, Eracleous E. Regional migratory osteoporosis in the knee: MRI findings in 22 patients and review of the literature. Eur J Radiol 2008;67:34-41.

10. Ikemura S, Yamamoto T, Jingushi S, Nakashima Y, Mawatari T, Iwamoto Y. Recurrent transient osteoporosis of the hip. Eur J Radiol Extra 2008;66:65–9.

11. Trevisan C, Ortolani S, Monteleone M, Marinoni EC. Regional migratory osteoporosis: a pathogenetic hypothesis based on three cases and a review of the literature. Clin Rheumatol 2002; 21:418–25. 12. Malizos KN, Zibis AH, Dailiana Z, Hantes M, Karachalios T,

Karantanas AH. MR imaging findings in transient osteoporosis of the hip. Eur J Radiol 2004;50:238-44.

13. Çullu E, ﬁavk ﬁÖ, Özkan ‹, Alparslan B. Kalçada geçici osteoporoz; MRG, sintigrafi ve kemik dansitesi incelemesi (olgu sunumu). Artroplasti Artroskopik Cerrahi 2001;12:83-6.

14. ﬁendur ÖF, Gürer G, ‹yiyap›c› A. Geçici kalça osteoporozunun bir erkek olgu eﬂli¤inde irdelenmesi. Osteoporoz Dünyas›ndan 2006;12:15-7.

15. Ragab Y, Emad Y, Abou-Zeid A. Bone marrow edema syndromes of the hip: MRI features in different hip disorders. Clin Rheumatol 2008;27:475-82.

C

Ciinnss YYaaﬂﬂ TTuuttuulluumm TTeeddaavvii vvee DDiikkkkaatt ÇÇeekkeenn ÖÖzzeelllliikk

2001, Çullu E (13) E 55 R Etodolak 600mg/gün

2002, Akgün K (22) 5E 36,8 4 R Kalsitonin 200IU/gün, Ca+VitD 3K (29-50) 3 L 5 y›ll›k izlem

1 bilateral 4’ünde migratuvar, 5 hasta bilateral, 1 hipotiroidi, 1 alkolizm 2003, Konuralp N (25) E 32 L 2 olgudan tan› için biopsi al›nm›ﬂ

E 33 L Bir olgunun gebeli¤inde de benzer yak›nmalar› olmuﬂ

K 40 R

2004, Bezer M (8) K 27 R 3 ay diklofenak 100mg/gün

K 29 R ‹lk olgu 3. trimester’da, di¤erleri postpartum ilk ayda tan› alm›ﬂlar.

K 29 L

2006, Aktaﬂ ‹ (26) E 45 Bilateral Düzenli alkol al›yor, KCFT hafif yüksek 2006, ﬁendur ÖF (14) E 49 L Kalsitonin 200IU/gün, Ca+Vit D

HP+TENS

2007, Bahad›r C (6) E 41 L ALE 70mg/hft+ Ca+Vit D

2008, Kotevo¤lu N (27) E 54 L NSAII

E 34 L

2008, Sezer ‹ (7) E 45 R

2008, Ergun T (28) 7E 45 1 kad›nda gebelikte saptanm›ﬂ 2K (31-54)

E: erkek, K: kad›n, R: sa¤, L: sol, Ca+ VitD: kalsiyum ve D vitamini kombine preperat›, KCFT: karaci¤er fonksiyon testleri, HP: s›cak paket, ALE: alendronat, NSAII: nonsteroidal antiinflamatuvar ilaç

(5)

16. Sarpel T, Kozano¤lu E, Guzel R, Goncu K. Pregnancy associated oseoporosis: seven cases of pregnancy asociated osteoporosis discussed. Osteoporos Int 2000; Suppl 2, meeting abstract 326: S144. 17. Willis-Owen CA, Daurka JS, Chen A, Lewis A. Bilateral femoral neck fractures due to transient osteoporosis of pregnancy: a case report. Cases J 2008;1:120.

18. Aynaci O, Kerimoglu S, Ozturk C, Saracoglu M. Bilateral non-traumatic acetabular and femoral neck fractures due to pregnancy-associated osteoporosis. Arch Orthop Trauma Surg 2008;128:313-6.

19. Niimi R, Sudo A, Hasegawa M, Fukuda A, Uchida A. Changes in bone mineral density in transient osteoporosis of the hip. J Bone Joint Surgery Br 2006;88:1438-40.

20. Doherty M, Jones A. Indomethacin hastens large joint osteoarthritis in humans- how strong is the evidence? J Rheumatol 1995; 22: 2013-6. 21. Arayssi TK, Tawbi HA, Usta IM, Hourani MH. Calcitonin in the

treatment of transient osteoporosis of the hip. Semin Arthritis Rheum 2003;32:388-97.

22. Akgün K. Geçici bölgesel osteoporozlu olgular›n uzun dönem sonuçlar›. Osteoporoz Dünyas›ndan 2002;8:136-40.

23. Jäger M, Tillmann FP, Thornhill TS, Mahmoudi M, Blondin D, Hetzel GR et al. Rationale for prostaglandin I2 in bone marrow oedema – from theory to application. Arthritis Res Ther 2008;10(5):R 120. E Pub Oct 3.

24. Hofmann S, Engel A, Neuhold A, Leder K, Kramer J, Plenk Jr H. Bonemarrow oedema syndrome and transient osteoporosis of the hip. An MRI controlled study of treatment by core decompression. J Bone Joint Surg Br 1993;75:210–6.

25. Konuralp N, Meydan Ocak D, Albayrak B, Tutar ‹, Yurto¤lu C, Kocabaﬂo¤lu C, ve ark. Geçici kemik ili¤i ödemi sendromu (olgu sunumu). Osteoporoz Dünyas›ndan 2003;9:109-13.

26. Aktaﬂ ‹, Akgün K, Sar›do¤an M. Kalçan›n geçici bölgesel osteoporozu: olgu sunumu. Osteoporoz Dünyas›ndan 2006;12:87-90.

27. Kotevo¤lu N, fiahin F, Deniz E, Taflp›nar fi, Kuran B. Kalçan›n geçici osteoporozu: olgu sunumu. Romatizma 2008;23:31-4.

28. Ergun T, Lakadamyal› H. Geçici kalça osteoporozunda MRG bulgular› ile semptomlar›n süresi aras›ndaki iliﬂki. Acta Orthop Traumatol Turc 2008;42:10-5.