Marnara lletitimDerg;'i, &1r.:8, Ekin )994
Man@ra Jour al of Comtuarialiotls, Nunber:8, October 19
MEDYADAN ADIM
ADIM MODERNLiGE
Arq.
Giir.
YegimATALAY
MARMARA IIMVERSITESI
Iled$im Faktiltesi
Giiniimtizde " GloballeEme" ya da " Ktircsellegme" en fada kullandan
terimler ara$na girdi. Globalle$me, ttim
yerKtnin
aym olgiilerle deferlendi-rilen tekbk birim
haline gelmesi anlamrnr tagryor.Diinyayl
dahahigiik
bi-rimlere bolen
slnlrlann
iinemi azahyor, yerelayfln
annkar$thF
yumusu-yor, birgok alanda ttim diinyayl kucaklayankuur
ar olarak ofiayaglklyor.
Bu dummumiimkiin
lalan ogelerdenbirinin
modern iletiSim rcknolojileri ol-dUEu kesin.Ttukiye'nin
21. yUzylla nasll hazrlanmasr gerekdginitdeleyen
bir
TUSIAD
raporu gdylediyor:
" Yeniteholojiler
ilebirlikte
sosyo-politikdegiqirnler ve diinya gapmda benzeEen ttiketici
alqkanl*lan
farkh ekonomi-lerin giderekbiitiinlelmelerine
ve kiiresellegmeyeyol
agmaktadu."Kide iletigim araglafl diinyanm hemn her yerinde her Eeyden 6nce eg-lence amacryla kullanlhyorlar. Gergekten basta
T.V.
olmak iizere bu araglargiinliik
yaEamrnbol
zamanbiiliimiinti
yay
macrbt
bigimde dolduruyor, da-ha dnce balka etkinliklere ait olan alanlan da i$gal ediyorlar. Bu dulum insa-nln kendisine aitoldulu
varsaylan zamandiliminin
medyalar tarafindan ko-lonile$tirilmesi bigiminde algrlanabilir. Insanmgiinliik
yalam
24 saat, yanimedyalara ayrrabileceli
dilim slnrh.
Bustnrhl*
bemyaym
dengeleri hem de medyalar arasrndaki rekabet agrsrndan dnemli sonuglardoguabiliyor.
Or-nefin:
Gdrsel medyalara aynlan zaman azahyor. Bu arada, oziinde edilgenbir durum olan medya
aracdrglyla eElenmei
daha etken, daha katlltmctbir
deneyime gevirme gabalafl dikkat gekiyor.Buyukbir
gogunluk pasif olarakeglendirilen
kili
rolunen pek kolay vazgeqecepe benzemiyor. Uredm iqin alF nan aygrtlar ise biraz oynanlktan onra unutulan pahalt oyuncaklar olmanm0tesine gegemiyor.
or-giirlenmenin ycni bigimleriyle, gierek
kamatrklalan
baglantllar kuran yeniolugumlar slfatlyla
delil,
aynr zamanda bu deEi$imledn anlamlanntn kamu-sal olarakrcnsil
eilmesinin ve tarulllmastntn aghca araElal slfatlyla' sonugta ortaya qrkan toplumsal vekiiltiirel
diizenin olu$maslna yardlmcl olmak ko-nuundakilit
birrol
oynadl.Poptiler ticari asrnln
hzla
biiytimesi, sinema ve televizyonun dogu$u,mijzik
ve radyo endiistdsinin olulmaya baqlamasl, billurlaqmaya ve tama-men geliqmb bir kapitalist ekonomi sisteminin ve halk katdlrruna dayanan si-yasal sistemlerindinamikleriyle bir
aggibi
igige geger hale geldi.Modemlik siyasal alanda belli ba$1 iig geliEme tarafindan
nitelendiri
lir. Ilkin,
eski imparatorluklar bozulup goktiikge ve gewesel bdlgeler merkez taraflndan birbirine eklendikge ulus-devlet drgiitlenmenin modelbigimi
vesiyasal miicadelelerin baghca odalr haline gelir. Ikincisi, utusal
slnrlar
igin-de devlet organlan eski alanlan gopaltu ve genilledr. Uqiinciisii, halkrn
katl-hmrna dayanan yeni
bir
siyaettiidintin
ofiayagrknasldr.
Ortaya grkmakta olan
iletilim
sistemi bu degigmelerdekilit
bir roloy-nadl.
letigim
sistemi ve siyasal diizen arasrnda en goktaft$lan
ve Simdiye kadar en dogru diizgtin ara$tmlmll baglantt, iletigim sistemminin siyasalsii-rece halk katrhmrnr ydnlendAmede
oynadtlt
roliir.*
Moern iletigim gagrmn ballangrclndan beri, yeni ticari medya
endiist-rilerinin ekonomik manuElnm bu amact onemli dlgude tehlikeye solcuEu
bir-qok yorumcu taraflndan agkga goruleiliyordu. Bu yorumcula-r "Basm
Baron-lan"
nrn vebelli
aEll reklamcrlartnyolula$mrl iKidannln,
kendi gtkarlanyla gauluEl noktada kanaat gesitliliEini ve aqrk tartrlmayl kl$tlayacaEmdan ku$-kulanmaktaydr. Aymca bu yorumcular, popiiler basmnbiiyiik klsmnln
ige-ren eglence medyaslnln vatandalhk erdemlerini gelistirmekten ziyade dzelzeykleri geliEdrme iqiyle uEraqtlElnl ve insanlann vatandaq olarak sahip ol-duklafl kapasiteden ziyade
tiiketici
olarak sahip olduklarl kapasiteyeseslen-dilini
erkenbir
ddnemde a91k9agijrdiiler
Popiiler medya
iiretimi
orgi.itlenmesi, i$e giip gelirken okunacak 9e-kilde tasarlanml popi.iler giinelik gazeteler ve hane igindekibol
zam2na gore olgulupbigilmil
gamafon
ve daha sonra radyoyla giindelik hayatm yeniri-tinlerini
pekiltirmeye
yanm eder.iletilim
sisteminin modemligin oluqumuyla hem yaprsal olarak hem de giindelik hayatta anlam ya.ratmanrn ve iletmeninkilit
birkalnab
slfatlylaya$antlsat olarak
karmallk bir
ililkisi
oldugunu kabul ederiz.itedqim medyatan
bir
kamu hizmeti olarak savunulacaksa,oynaya-caklan rollerin ve yapacaklan i$in 6nemi aglk ve mantlEa uygun bir bigimde
anlat
malld
. Neyaz*
ki, kamu hizmeti medyalannaililkin
Eagdal sav aErrbir melrutiyet
sorununa pagaylkap[rmlltlr.
Trpkl
ilgi
sendikalafl, siyasalpaniler ve yasama organlafl
gibi
kamu hizmetimedyalan
da devlet vesivil
toplumda hizmet verdikleriki
eyl temsilde 9a!da9 rollerin kapsaml veniteli-Ei konusunda derin bir kulkuya siidiklenmiqterdir. Kamu hizmed medyalan-nrn hastahgr Otekilerden daha da geneldir: Bu hastahk, eski temsil
bigir[erini
zayrflatmakE ve
pargalamakodf.
**
Kamu hizmeti medyalan
RAI,
BBC, ve Almanya'daki Landeryaym-crhgl
ile elanlamhdtr:
Bunlartn sayglnhEr,btiyukliiEii,gesidiligi
ve aynca-hkh konumu eniyi
elemanlan segmelerini, dengeli, kaliteli ve yeni program-lariirernele
ni miimktinkrlmakur'
Kamu hizmeti kaflglk ve
birbirlerini
tamamlayal programlar sunmak ve bunu stirdiirmek iqin gaba giistermek demektir.Belidi ttiden
azlnhkprog-ramlan yapmak ve elden
geldilince farkll
ttirlerden programlan kapsamak da bu kavramtn igine girer.Kamu hizmed yaylncrhBl
yalnrca
eElendirme amaclndan daha yiice amaglar giider. Kamu hizmeti yayrncrhlrnitelikli
populer programlar yapmagirigimidir.
insan deneyimine hakkrnr vermeye gahlanyayrnclhktlr'Kamu
hizmed yayrncrhfr,geliFn
leknoloji ilebidikte'
insanlann yaFmtnrnkalite-slnl
artrlr.
+
Runciman veGe[ner
(1989)**
Frangois Furet. La Repulique duCenre
( Paris 1988 )KAYNAKQA:
John Keane, Medya ve
