Ankara Univ Vet Fak Derg 46, 85-92. 1999
ROTA VİRUS ENFEKSİYONUNUN
EPİDEMİYOLOJİSİNDE
ERİşKİN SIGIRLARIN ROLÜ)
Feray Alkan
2Seval Bilge-Dağalp3
Çiğdem Oğuzoğlu4
Kadir Yeşilhağ4
The role ofadult
eattle in epidemiology ofrotavirus
infections
Summary
:
As an important aRent in neonatal Rastroenteritis, the rotaviruses may cause subclinieal inj'ection in aduLt cattle. Such animaLs which are sheddinK the viruLent virus via their feces pLay an importwıt role in cinulation the virus amonR the susceptible inj'ants.In this research, samples obtained ,li-om adult cattLe of 23 dairy herds were tested viroLoRicaLLy and/or seroLogicaLLy for screening the rotaviruses.ALthough a total ofIecaL sampLes were detected as to be rotavirus~fi'ee at the end oj' EL/SA,
554 (43.8%) oj' 1265 serum samples were liJUnd to be positive li)r BRV specific wıti!Jodies. In aLL farms contro!Led, rotavirus specific antibodies were demonstrated and seropreveLance values varied between 14% and 78. 1% iıı herd
basis.
AccordinK to results, it is postulated that adult eattle population is an epidemioLogicaLLy serious source j()r neonatal diarrhoeas caused by rotavi ruses that very importantfor daiıy herds.
Key
words:Adult ('(lttLe,BRV,EUSA,antibody,microneutralisatirm
Özet:
Yeni doğanlarda önemli bir Rw.troenteritis etkeni olan rotaviruslar (BRV), erişkin sığır/arda roğunlukla subklinik enj'eksiyonlara neden olmaktadır. Dı,~kdan ile virus saçan eri,l'kin hayvanlar sürülerde enj'eksiyonun devamıdığmı sağlamakta ve yeni doğanlaririn
bir risk oluşturmaktadırlar.Bu ara,l'tırmada, kamuya ait
22
süt sığırcdığı i,~letmesindeki erişkin sığır/ardan örneklenen topLam585
adet gaita örneği rotavirus antijeni yönünden EL/SA iLe, 8 i,I'Letmedeki erişkin sığırlardan sağlanan topLam 1265 adet kan saumu rotavirus spesifik antikor/ar yönünden mikronötraliz.asyon testi ile kontroL edildi.Caita numunelerinin EL/SA ile yapılan kontroLLerinde rotavirus wıtijeni tespit ediIemedi. Mikronötraliz.asyon tekniği ile yapılan seroLojik kontroLLerde ise 554 (%43,8) adet kan serumunda rotavirus spesifik antikorLann varLığı saptandı. Poz.itij' serumların
SN50
deRerlerinin1/5
ila 1/160 sulandırmalar araslılda olduğu belirLendi. KontroL ediLen8
işLetmede de erişkin sığır/arda rotavirus spesifik antikor/ar saptanırken, i,I'Letmelerdeki seroprevaLwlSın %14 ile %78.1 arasındadeğişkenlik f:{österdiifi ortaya konuLdu.
I. Bu ;\ra.~tınna A Ü Araştırma Fonu tarafından desteklenıniştir (ProjeNo:97 - 10-00-19) 2. Prof.Dr. AU Veterıner Fakültesi ,Viroloji ARD, Ankara
3. Dr. AÜ. Veteriner Fakültesi ,Viroloji ABD. Ankara 4. Araş.Gör. AÜ. Veteriner Fakiiltesi ,Viroloji ABD, Ankara
86 Fi\lKAi\. S.B.DAGALP. ç.O(iUZOGlU. KYEŞ1LB,\(j
ELde edilen veriLer, erişkin sıKırlarda rotavirus enfeksiyon or(lnlanl1ln olduk~'a yüksek oLduğunu ve yeni doğanların rotavirus ishali olKuLarında erişkin sıKırların da bir epidemiyolojik kaynak oLarak değerLendirilmesi KerekLiLiKini ortaya koymu,,'tur.
Anahtar kelimeler:
Erişkin sığır, BRV,ELJSA,antikor,Mikroniitraliz.asyonGiriş
Neonatal buzağı ishalleri, son yıllarda en-düstri kavramıyla ifade edilmeye başlanan hay-vancılık sektöründe, özellikle de entansif süt sı-ğırcılığı işletmelerinde, neonatal ölümler, enfekte hayvanlarda gelişme geriliği, medikal girdiler vb. nedenler ile oldukça önemli bir konum kazanmıştır.
Rota-, corona-, astro-, caliciviruslar, breda virus yenidoğan buzağılarda ishal ilc ka-rakterize enfeksiyon nedenlerindendir (1,2, 7,19). Bu enfeksiyonlar içinde coronaviruslar ve rotaviruslar gerek yaygınlıkları ve gerekse neden oldukları yüksek mortalite sebebi ilc güncelliklerini korumaktadırlar. Tüm dünyada yaygın olan rotavirusların enfeksiyon spekt-rumunda insan ve hirçok hayvan türünün ye-nidoğanları bulunmaktadır (3,4,9,13,14,16,18).
Rotavirusların neden olduğu klinik en-feksiyon, ishal ve buna bağlı olarak şekillenen fizyolojik değişikliklerle karakterizedir. En-fekte hayvanlarda dehidrasyon ve zayınama gözlenir. Bakteriyel ve/veya protozoer ikincil enfeksiyonlarla birlikte seyreden olgularda önlem alınmadığı takdirde ölüm şekillenebilir.
Rotavirusların çoğalma hölgesi bar-saklardır ve dolayısıyla etken enfekte bi-reylerin gaitaları ilc saçılır. Rotavirusların çevre koşullarına oldukça dayanıklı olma özelliği, epidemiyolojik kaynak olarak çevresel kon-taminasyonu ortaya koymaktadır.
Rotavirus enfeksiyonunun epizootoloji-sinde klinik enfekte yenidoğanların yanısıra, suhklinik enfekte erişkin sığırlar ve sağlıklı gö-rünümlü buzağıların da neonatal dönemdeki huzağılara enfeksiyonun bulaşması ve sürüde enfeksiyonun devamlılığının sağlanmasında rol oynayahildiği bildirilmiştir (4,12,16,24).
Erişkin sığırlarda rotavirus enfeksiyonları çoğunlukla subklinik bir seyir izler ve bu hay-vanlar sürü içerisinde virus saçıcı po-zisyonundadırlar. Rotavirus enfeksiyonlarının epidemiyolojisinde virus saçıcı erişkin hay-vanların önemi domuzlarda Benfield ve ark,(4) tarafından ortaya konulmuştur. Goto ve ark. (12)' da BR V enfeksiyonunun devamlılığında sağlıklı görünümlü erişkin saçıcıların önemli roloynadığını, enfekte anneleI'in genellikle bu-zağılama sırasında yeni doğan yavnılaıını en-fekte ettikleri ve enfekte buzağıların da yüksek miktarda virus saçarak diğer yeni doğanlar için enfeksiyon kaynağı olduklarını hildirmişlerdir. Murakami ve ark. (17) 'da buzağılama se-zonunda rotavirus salgını görülen bir işletmede, BRV antijeninin ilk önce erişkin bir sığlı'da doğum yaptığı gün saptandığını, ertesi gün bu sığırın yavrusunda ve daha sonra da işletmedeki yeni doğanlarda yoğun rotavirus enfeksiyonu-nun ortaya çıktığını bildirmişlerdir.
Erişkin sığırlarda subklinik BR V en-feksiyonlarının virolojik olarak tesbiti ço-ğunlukla tesadüfü olarak hildirilmiştir. Ancak birçok araştırmada (S,6,R) serolojik veriler ile erişkinierde BR V enfeksiyonunun varlığı ve erişkinierin rotavirus enfeksiyonunun epı-demiyolojisindeki rolü belirtilmiştir,
Türkiye'de erişkin sığırlarda BRV / antijeninin araştırıldığı bir çalışma daha önce bildirilmemiştir. Ancak erişkinlerde subklinik enfeksiyon oranlarının belirlenmesine yönelik araştırmalarda (5,6) % 28.3 - 7(,31 oranında se-ropozitinik belirtilmiştir.
Bu araştırmada özellikle yeni doğan ishalli huzağılarda rotavirus enrcksiyonlarının sık ola-rak saptandığı kapalı yetiştirmelerde bulunan erişkin sığırlarda BR V /antijeni varlığının araş-tırılması ile yine bu işletmelerde erişkin
SI-ğırlarda BRV enfeksiyonuna ilgili semlojik ve-rilere göre -muhtemelen subklinik- rotavİrus
ROTAVIRUS ENFEKSIYONUNUN EPIDEMIYOLOJISINDE ERIŞKIN SIGIRLARIN ROLÜ 87
enfeksiyonlarının belirlenmesine dayanılarak, BRV enfeksiyonunun epidemiyolojisinde eriş-kin sığırların rolünün araştınlması amaç-lanmıştır.
Materyal
ve Metot
Hücre kültürü
:
Virusun üretilmesi, tit-resinin tesbiti ve mikronötralizasyon testi aşa-malarında Madin Darby Bovine Kidney (MDBK) devamlı hücre kültüründen ya-rarlanıldı.Hücre kültürünün üretilmesinde % 1O dana serumu içeren Eagle MEM vasatı kul-lanıldı.Virus :
Mikronötralizasyon testinde ro-tavirusun Northern Irland 447/75 suşu (logwDKJD50 = 10575/ O, i ml ) kullanıldı.
Serum
örnekleri:
Bu araştırmada, Tür-kiye'nin değişik bölgelerinde yerleşik 8 kamu İşletmesinde bul unan 2-10 yaşlı, sağlıklıgö-rünümlü 1265 erişkin sığıra ait kan senunu kul-lanıldı. (Tablo 1).
Kaolinli tüplere alınan kan örneklerinden ayrılan serumlara 56°C de 30 dakika süreyle inaktivasyon uygulandı. Sterilite kontrolü ya-pılan serum örnekleri test aşamasına kadar -20°C derin dondurucuda saklandı.
Gaita örnekleri:
22 kamu işletmesinde bu-lunan çoğunluğu 7-9 aylık gebe 585 erişkin sı-ğıra ait gaita örneği kullanıldı (Tablo I).Steril materyal toplama kaplarına alınan gaita örnekleri, ELlSA kitinde bulunan ma-teryal sulandırma sıvısı ile lilOoranında su-landınldıktan sonra +4 oC' de 1 gece bekletildi. 3000 devirde iO dakika santrliflij işlemini ta-kiben elde edilen üst sıvılar ELlSA 'da kul-lanıldı.
Tahlo i :Numune sayıları ve i~letmelere göre daı;ılımı
Table i :Number and distribution of the samples according to the farms
İşletme İşletmenin Bulunduğu MATERYAL SA YISI
Kodu İl
Kan Serumu Gaita
i Muğla 300 36 ii Ankara 162 28 III Samsun 173 36 IV Ankara 165 25 V Bursa 100 26 VI Konya 165 25 VII Aksaray 30 VIII Sıvas 30 iX Amasya 17 X Çanakkale 29 XI Sıvas 29 XII Konya 18
XIII Yalova
ıoo
30XIV Tokat 30 XV Kır~ehir 24 XVI Balıkesir 30 XVII Muş 30 XVIII Iı;dır 30 XiX Eskişehir 25 XX Samsun 20 XI Tekirdag 7 XXII Sakarya 30
XXIII Kırklareli LOO
Tablo 2 : Scrolojik test sonuçları ve seroprevelans değerleri Table 2 : Seralogic results and seroprevalance values
İşletme İşletmenin Kan Scrumu HRV Antikoru
Kodu Bulunduğu Sayısı
İl + % i Muğla 3{)() 123 41.() II Ankara 162 H3 51.2 III Samsun 173 65 37.5 LV Ankara 165 129 78.1 V Bursa 100 14 14.() VI Konya 165 52 31.5
XIII Yalova i()o 47 47.()
XXIII Kırklareli i()(j 41 41.()
TOPLAM 1265 554 438
Mikroııötralizasyoıı
testi:
Örneklenen kan serumlarında rotavirus spesifik nötralizan an-tikorların araştırılması amacıyla Frey ve Liess'incı
O) bildirdiği yönteme göre mik-ronötralizasyon testi uygulandı.Bu amaçla, serum numunelerin 1/5' lik su-landırmadan başlanılarak hazırlanan 2 katlı su-landırmalarından (1/5,1/10, ... ,1/160) mik-ronötralizasyon tabletinde yan yana bulunan iki göze 0.05 ml konuldu. Daha sonra serum su-landırmaları üzerine eşit haeimde ıoODKID5o / 0,05 ml oranında sulandırılan test virusundan (BRV Northern Irland 447175) ilave edildi ve tabletler 37°C deki
CO
ı li etüvde 1 saat süreyle inkubasyona bırakıldı. Süre sonunda tüm göz-lere MDBK hücre süspansiyonu (300.000 hücre/ml) konuldu ve test 37°C de 7 gün in-kübasyondan sonra doku kültürü mik-roskobunda değerlendirildi.Enzyme
Linked
ImmUlıosorbent
Assay
(EL/SA) : Bu amaçla ticari ELISA kiti (Mercia Diagnosties, Shalford, Suney, U.K.) kullanıldı. Testin uygulanması üretici firmanın önerdiği şekilde yapıldı: tav şan- -BRV serumu ile kap-lanmış ELISA tabletinin gözlerine, 1/1 O ora-nında sulandırılan gaita örnekleri (w/v) 0, i ml hacİInde konuldu. Pozitif ve negatif kontroller ilave edildikten sonra tabletler 60 dakika 37°CF.ALK!\N. S.B.DAGAlP. ÇOGljZOGlU. KYEŞIlBAG
de inhibe edildi. Süre sonunda 3 kez yıkanan tabletin tüm gözlerine biotin ile işaretli tavşan -BRV IgG 'si ve streptoavidine konjuge edilmiş
HRPO konjugat karışımından 0, i ml hac-minde konularak, aynı şartlarda inkübe edildi. Yinelenen yıkama işleminden sonra tetrametil benzidin (TMB) kromojeni, substrat tamponıı içinde hazırlanarak pleyt gözlerine dağıtıldı, 30 dakika sonra reaksiyon 2 M H2S04 ilavesi ile
durduruldu. Test spektrofotometrik olarak 450 nm filtre absorbansları okunmak suretiyle de-ğerlendirildi
Bulgular
MikrOlıötralizasyolı
Testi:
Serolojik ça-lışma için materyal sağlanan toplam 1265 eriş-kin sığıra aİt kan serumunun 554 adeti (% 43.8) BRV spesifik nötralizan antikorlar yönünden pozitif bulundu.Kontrol edilen 8 işletmenin tümümde eriş-kin sığırlarda BRV enfeksiyonunun varlığı se-rolüjik olarak saptandı. İşletmelere göre se-roprevalans değerleri % 14-78.1 arasında tespit edildi (Tablo 2).
Örneklenen kan serumlannda rotavinısa spe-sifik antikor titre değerlerinin (SN,o) LLS - 1/160
ROTAVIRUS ENFEKSIYONUNUN EPIDEMIYOLOJlSI:'IIDE ERIŞKIN SIGIRLARIN ROLÜ
Tablo 3 : 1~letmclcrc göre antikor titre dagılımları
Table 3 : Antibody titer distribution according to the herds.
BRV A:"ITİKORt; (SNsn) iŞLETME Kodu 1/5 1/10 1/20 1/40 1/80 1/160 Toplam i 35 34 37 14 2 i 123 II 12 30 24 8 8 i 83 III 13 15 LS 9 9 i 65 IV 16 38 37 23 i i 4 129 V 3 - 3 4 3 i 14 Vi 6 18 14 12 2 52 XLII i i 15 8 8 5 - 47 XXLII 29 8 3 i 41 Toplam 125 158 144 79 40 g 554
Kontrol edilen sığırlarda belirlenen BRV spesifik antikor tİtrelerinin (SNso) bireysel olarak değerlendirilmesi yanısıra işletmelere ait ve araştırmada kullanılan tüm materyallere il-gili olarak hesaplanan ortalama veriler dikkate alınarak yapılacak değerlendirmenin daha sağ-lıklı olacağı düşünülerek, geometrik ortalama dağılımları hesaplandı. Tüm scropozitif olgular dikkate alındığında, geometrik ortalama değeri i:9.56 olarak belirlenirken, örneklenen iş-letmeler hazında geometrik ortalama değerleri 1:6.66 - 1:28.28 olarak saptandı (Tahlo 4).
. Tablo 4. l~ıetlJ1elere göre BRV antikodarıııın geometrik ortalama dagılımları
Table 4:The geometric ıncan antibody titer distribution according ıo the herds.
l~ıcıınesl Kodu BRV Ab geometrik ortalaması
i 12.52 ii 15.96 III 17.78 IV 18.65 V 28.28 VI 16.59 XIII 151i XXIII 666 Toplam 9.56
EL/SA testi sonuçları :
Erişkin sığırlara ait585
adet gaita örneğinin tümü BRV an-tijeni yönünden negatif hulundu.Tartışma ve Sonuç
Yenidoğan huzağılarda ishal ilc ka-rakterize enfeksiyonlar içinde en sıklıkla rast-lanılan rotavirus enfeksiyonudur. Yenidoğan buzağılarda rotavinısların neden olduğu sal-gınlar gaitada rotavinısun uzun süre varlığını sürdürmesi, sürüye yeni hayvan girmesi, vb, ne-denlere bağlı olarak bildirilmiştir (1 i,i5, i7,24). Rotavinısun suhklinik enfekte erişkin hay-vanlarda varlığı da, hu hayvanların hastalığın epizootolojinde önemli rol oynayahileceğini dü-şündürmektedir (12,15) Birçok çalışmada (lS, i6, 17) sağlıklı erişkin sığırlar ve hu-zağılarda rotavinıs salınımı bildirilmiştir. Ko-dituwakku ve Harbom (I 5), erişkin taşıyıcı
51-ğırlarda rotavİrus varlığını, gebeliği boyunca aralıklı olarak virus saçan sığırlarda gös-termişlerdir. Araştırıcılar (lS) bu hayvanların yenidoğanların klinik enfeksiyonu sonrasında uygulanan dezenfeksiyona rağmen barınakların kontaminasyonunda rol oynayabilcceğini ve bir huzağılama sezonundan sonraki sezona kadar virusun devamlılığı için virusun canlılığına al-ternatif mekanizma sağladığını da be-lirtmişlerdir.
9()
Sığır rotaviruslarının saçılımı gebc1iğin geç dönemlerinde -özellikle doğum yaptıkları gün- muhtemelen hormonal değişiklikler ve hormonların immun sistemdeki etkilerine bağlı olarak artmaktadır (17).Bu nedenle sürü için-deki subklinik enfekte eri~kin hayvanlar ye-nidoğan buzağılarının etkeni edinmelerinde önemli roloynamaktadırlar. Bu buzağılar da bir virus çoğaitıcı gibi roloynamakta ve iş-letmedeki tüm yehi doğan buzağılar için en-feksiyon riskini artırmaktadırlar (17).
Bu ara~tırmada çoğunluğu ileri gebe (7-9 ay) eri~kin 585 sığırlardan alınan gaita ör-neklerinin hiçbirisinde BRV antijeni tespit edi-lcmemi~tir. Bilindiği üzere erişkin sığırlarda BR V antijeninin tesbiti çoğunlukla tesadüfü olarak yada aynı sığırın belirli periyotlarla vi-rolojik kontrolu sonucu bildirilmi~tir. Garcia-Sanchez ve ark (11) ise doğum döneminde ör-nekledikleri 1S erişkin sığır gaitasında, kul-landıkları 3 test yönteminin hiç birisiyle ro-tavirus tespitini gerçekleştirememişler, ancak bu hayvanların buzağılarının tamamında BRV antijeni tespit etmişlerdir.
Bir populasyonda enfeksiyonun varlığı etken tespiti yada etken e spesifik antikorların varlığı ile belirlenebilir. Erişkin sığırların
1'0-tavirlls enfeksiyonlarının genellikle subklinik bir seyir izlemesi, erişkin sığırlarda en-feksiyonun teşhisinde ve epidemiyolojisinin in-ceknmesinde scrolojik teşhisi öne çı-karmaktadır. Serolojik verilere dayanılarak rotavirus enfeksiyonları tüm dünyada yaygın olarak bildirilmiştir. Türkiye'de ise eri~kin sı-ğırlarda BRV antijeninin araştırıldığı bir ça-lışma daha önce bildirilmemiş olmasına karşın, serolojik verilere dayanılarak subklinik ro-tavirus enfeksiyonu oranları % 28.3-%31 ola-rak saptanmıştır (5,6).
Bu araştırmada elde edilen BRV se-ropozitiilik oranı (% 43.8), erişkin sığırlarda subklinik BRV enfeksiyonunun iilkemizde yük-sek oranlarda varlığını birkez daha ortaya koy-maktadır. Bu oran daha önce Burgu ve Akça (S) ve Burgu ve ark. (6) tarafından bildirilen oranlara göre daha yüksek olarak bulunmuştur. işletmeler için belirlenen seropozitiflik oranları ise SU 4-78.1 arasında değişim göstermektedir.
F.ALKAN. S.BDAGALP. ç.OGUZOGLU. KYEŞ1L13AG
İşletmeler arasındaki seropozitit1ik oran-larındaki belirgin farklılıkların oluşumunda ba-rınakların yapısı, hijyene gösterilen özen, ye-nidoğanlarda rotavirus enfeksiyonu oranı, vh. gibi bir populasyonda enfeksiyonun görülme sıklığını etkileyen birçok faktörün etkisi söz-konusudur.
Bu çalı~mada materyal sağlanan "IV nolu" i~letmede saptanan seroprevalans değerinin (%78.1) , diğer i~letmelerle kıyaslandığında (%14-51.2) belirgin oranda yüksek olduğu dik-kati çekmektedir. Bu işletmede son iki yıllık dönemde önemli ölçüde rotavirusdan kay-naklanan neonatal ishal olguları ve ölümlerin (%6.4) görüldüğü işletme yöneticilerinden öğ-renilmiştir. Bu durum, erişkin sığırlardaki
1'0-tavirus enfeksiyonlannın yenidağan bu-zağılardaki enfeksiyonlardan ayrı olarak değerlendirilmemesi gerektiğini açıklar ni-teliktedir.
Erişkin sığırlar yenidağan buzağılar için hem enfeksiyon kaynağı hem de kolostrum ve süt ile salgıladıkları antikarlar nedeniyle ye-nidoğanı bir süre enfeksiyondan koruyucu ro-lündedirler (8,20,21,22,23). Tablo 3 ın-celendiğinde, bu ara~tırmada 1:5, 1: LO ve 1:20 antikor titre değerlerlerine (SN)o) sahip sı-ğırların tüm seropozitii1ere oranının sırasıyla %22.5 (125/554), %28.5 (158/554), %25.9 (144/554) olduğu ve i/5-1120 antikor titresine sahip sığırların, tüm seropozitif sığırların o/ı 77' sini (427/554) oluşturduğu görülmektedir. BRV antikoru saptanan tüm sığırlar dikkate alındığında antikorların geometrik ortalaması ise
i:
9.56 olarak saptanırken, işletmelere göre geometrik ortalama dağılımlarının J:6.66-1: 18.28 arasında olduğu belirlenmiştir. Ör-neklenen işletmelerde bireysel ve işletme ba-zında elde edilen bu değerler, düşük antikor tit-resine sahip annelerin, yavrularına aktaracakları pasif bağışıklığın yavruları enfeksiyona karşı korumada fazla bir etkinliğe sahip ola-mayacağını ortaya koymaktadır. Nitekim birçok yenidoğanda kolostrumdan absorbe edilmiş ma-temal antikorların varlığına rağmen, klinik en-feksiyonun oluşuımı bildirilmiştir (6). Her-nekadar bu durum, kalastrum ile sağlanan pasif bağışıklığın konıyuculuğunu tartışmaya açar gibi görünse de, yüksek lİlrede rotavİrus
an-ROTAVIRuS EI\FEKSIYONUNU~ EPIDEMIYOLOJIsINDE ERIŞKIN SIGIRLARIN ROLÜ 91
tikoru içeren kolastrum alımının koruyucu ol-duğu da bilinmektedir. Ayrıca erişkin enfekte sığırların doğum yaptıkları gün virusu gaitaları ile saçmaları neticesinde immun sistemin uya-rıldığı ve meme bezlerinden hir süre antikor sal-gılanmasına yol açtığı düşünüldüğünde, ko-lostrumla aktarılan antikor tİlresinin çok daha yüksek titrede olacağı da açıktır.
Sonuç olarak elde edilen serolojik veriler, erişkin sığırlarda -muhtemelen suhklinik- ro-tavinıs enfeksiyonunun oldukça yüksek oran-larda varlığını ve hemekadar erişkin sığırlarda BRV/antijeni saptanamamış ise de yeni doğan buzağıların BRV kökenli ishal olgularında, eriş-kin sığırların da hir epidemiyolojik kaynak ola-rak gözardı edilmemesi gerektiğini ortaya koy-muştur. Bu verilere dayanılarak, gebcliğin erişkin enfekte sığırların rotavirus saçmasındaki etkisinin ve kolostrum ile salgılanan an-tikorların yeni doğanların enfeksiyona karşı ko-nınmasındaki rolünün araştırıldığı yeni ça-lışmalar yapılması önerilmektedir. Ayrıca hemekadar hu çalışmada sığırlarda saptanan an-tikor tİlreleri yüksek olarak hulunmamış ise de, kolostrumla aktarılan antikor miktarının çok daha yüksek titrede olacağının hatırda hu-lundurulması gerektiği ve doğumu izleyen en kısa sürede huzağıların kolostrum almasının önemli olduğunun bir kez daha belirtilmesinde yarar görülmüştür.
Kaynaklar
Abraham,G., Roeder,P.L., Zewdu,R. (ı992) AKenls
assııclaled wiıh Ileoııawl diarrhol'a ilıEıhiopiwı dmr)' cıılves. Trop Anim Health Prod. 24. 74-80.
2. Alkan,I'. (1998). Buwifı Is/wllaindl' ROlavirus ve CorolıaviruslaTln rolü. Ankara fJniv Vet Fak Derg. 45, (ı). 29-37.
3. Alkan,F., Pulat,H., Yazıel,Z., Burgu,t. (I 992) Ters
(revene) pasirhemuKluıilıus}'o/l tesıi ile ishalli huzağı Kwıalamıda rotavirusların ıespiıi. Ankara Üniv Vet
Fak Derg. 39. 238-246.
4. Benficld,D,A., Stolz,", Moore,R., Mc Adaragh,.J.P.
(1982) sheddillK ıır rolavirus ılıji'ces or sows hep,,'e i1lıdafierfarrowIIlK. J Clin Microbiol.16. 186-190 5. Burgu,İ., Akça,Y. (1983) SIRırlarda mtavırus
wl/ikorlarıııııı dalftlıını üzeriııl' çalışmalar. Ankara Üniv Veı Fak Derg, 30. 35-44.
6. Burgu,i., Akça,Y., Alkan,F., Özkul,A., Karaoğlu,T.
(ıY95) Yeııidolfaıı ishalli huzaiftlurda
RoıaviruslaTinl~'lekıro/l Mikroskopi (EM). !:'nzvme Luıkl'd ImmUllıısorhelı1 Assav (T:UsA) ve Pıılmcrvlwlı/{le );el Elecırophoresis (PAGE) Tekll/klaı ile Çahuk Teshıı/ ve aııtijenik kamkıaizas}'oılU. Ankara Ülliv Vet Fak Derg. 42, 491-498.
7. Chengping,L., Huochun,Y., Eichhorn,W. (1991)
Coro/lavirus as an aKelı1 ofneonaıal ca ır diarrhea iııa Chilll'se dairy ca/lll' farm. J Vet Med Ser B 3l!. 473-476.
8. Ellens,D.J., De Lecuw,P.N., Slraver,P.J. (1978) Ttı"
dl'lecıiOlı or Roıavirus specific wıtihodr iıı coloslmm and milk hv EI/SA. Ann Reclı Vet. 9.337-342. 9. Ellis,G.R., Daniels,E. (I n8) Coıııparison oj direcl
eleclron micmscop)' and enzyme immllllOassay./f'" ıhe detecıio/l or rolaviruses in calves. lamhs, piKlets and .f{)als. Auslr Vet J. 65: (5), 133-i35
iO. Frey,H.R., Liess,B. (ı971) Vl'nnehrunJ;skilll'lik uııd Verwendharkeiı eines stark zylopat/ıogl'nm VD.MJ)
Virusstamnw, (ur diaKnosıischelJnıersuchUlıgen nlll da Mikroıitt'l'-ml'ıhode. ZbJ Vet B. Il!. 61-71.
ı
i.Garcia-SanchezJ., Corral,e., Halaihel,N.G., Simn, M.C., Alonso,.J.L., Muzquiz~J.L., Orlega,e., Girones, O. (I 993) Survl'Y o!'.rotal'iru.1 infi'uiıııı in a dairy herd: comparisoıı helwem polyacrylamide gel e!europhoresis and Iwo commacial lesI. Veı Mierobiol, 34, 32 i-33212. Golo,Y., Kurogi,H,L., Inaba,Y., Matsuno,M. (ı986)
sequenıial isoimion or rotavirus li'mn indiı'idual calves. Vet Mierobiol. 11.177-184
13. Hull,B,P., Spence,L., BasseU,D., Swanston, W ,H., Tikasingh,E.S. (1982) The rt'/aıivl' ImpOrlııııLe of mtavirus and oıher paıhllKens in ıhl' al'lilılııgy oj Kasıroenlerilis in Trinidadiwı childrm. Anı J Trop Med Hyg, 31.142-148.
14. Kaminjolo,.J.S., Adesiyun,A.A. (1994) RO((ll'irus ınjectirm in calves, piKlels.lwnhs and goal kids /il
Trinidad. Br Vet J. ISO, 293-29Y
15. Kodituwakku,S.N., Harbour,n.A. (1990) Persıs/eııı
I'xcretiıın orroıavirus hy preg/!wl/ cows. Vet Rcc. 126.
547-549.
16. Myers,L,L., Firehammer,B.n., Horder,M.M., Shoop,D,S. (I 984) l'revulencl' oj enleric pat/ıOJ;1'1lSin ıheji'ces ofhmlt}' hee(call'es. Am J Veı Res. 45 (8). 1544-1548.
17. Murakami,T., Hırano,N., Chıtose,K., Tsuchıya,K .. Ono,K., Sato,F., Suzuki,Y., Murakami,Y. (1987) A survey o/! hOl'ine Rıı((Il'irus tvpe J -AssoClaled Neoııalıı! caırdiarrhea in a B1'4Hl'rd. Jpn J Veı Sel. 49(1).23-30
18. Reynold,S.M., Chasey,D., ScoU,A.c., Bridger,J.e. (ı984) EvulıwıiOll oj EL/SA and EM jôr delecıion of
comnavirus and rotal'ırus in hOl'inI' (an'es. Vet Ree. 114. 397 -40
ı
92
19. Rcynolds,O.J.,MorganJ.H., Chanler,N, Lones,P.W, Bridger ,.J.C, Oebney,T.G., Bunch,K.J. (ı986)
MicrohioloKY orwırdiurrheu iıı Souıhem Briıaiıı. Yeı
Ree. 119, 34-39.
20. Snodgrass,O.R., Wells,P.W. (I 978) Passİve !mmUlıily
ul Rotaviral!ıırecıioııs. JAvMA. 173,565-568. 21. Snodgrass,U.R., Fahcy,K.J., Wells,P.W., Campbell,
1., Whilc1aw,A (1980) Passıve immUlıily iıı wır rotavırus ıııjeclllins. maıenwl vacciıımion iııcTeases and prolrııı/{S immwıo/{Iohuliıı Gl mııihody secreıion iıımilk. Infeeı Immun. 28.344-349.
22. Snodgrass,O.R., Slewarl,.J., Taylor,J., Krulh,F.I., Smilh,M.I (1982) Diarrhoea iıı dairy calves reduced
FALKAN. S.B.DAGi\lP. ç.OGUZOGlU. KYEŞllBAG
by feedillK colosırwn FO//1 cows vacclllaled wl/h
rotavirus. Res Yel Sei, 32.70.73.
23. Wellemans,G., Opdenbosch,E. (I98I) Posıpartııın mııi!Jody levels j(ır rota, coroııa and RVD virtls iıı cnws milk. vlaams Diergeneeskd Tijdsehr. S0, 46-52.
24. Woode ,G.N., Hridger,.J.C.(1975) Viral /!Ilıeriıis (Jr calves. Yel Ree, 96,85
Yazışma Adresi
pror Dr. Feray Alkaıı
Ankara Üniversilesi Veıaiııer Faküllesı Viroloji Anahilim Dalı
