KARMA VE DA
øMø DøùLENME DÖNEMLERøNDE
BULUNAN OKUL ÇOCUKLARININ SOSYOEKONOMøK
SEV
øYELERø VE PERøODONTAL TEDAVø øHTøYAÇLARI
ARASINDAK
ø øLøùKøNøN DEöERLENDøRøLMESø
Determination of relationship between socioeconomical status and need of periodontal treatment of school children in mixed and permanent dentition periods
Çi÷dem KÜÇÜKEùMEN*
Zuhal KIRZIOöLU**
YÕldÕrÕm ERDOöAN*** Özge GÜNGÖR****
*1
Doç. Dr., Süleyman Demirel Üniversitesi, Diú Hekimli÷i Fakültesi, Pedodonti ABD, Isparta/TÜRKøYE.
** 2
Prof. Dr., Süleyman Demirel Üniversitesi, Diú Hekimli÷i Fakültesi, Pedodonti ABD, Isparta/TÜRKøYE.
***
Dr. Dt., Süleyman Demirel Üniversitesi, Diú Hekimli÷i Fakültesi, Pedodonti ABD, Isparta/TÜRKøYE.
****
Yrd. Doç. Dr. Akdeniz Üniversitsi, Diú Hekimli÷i Fakültesi, Pedodonti ABD, Antalya/TÜRKøYE.
ABSTRACT
Literature affirms that children and adoles-cents are not immun to gingival and periodontal pathology. In fact, gingivitis is a common finding in children of different geographic regions, count-ries, cultures and socioeconomic groups. Socioe-conomic factors have been identified as predispo-sing factors in the development of periodontal di-sease and other oral didi-seases. Poor life style, low education and negative psychosocial condition could play an important role in the aetiology of these problems. The purpose of this study was to assess the periodontal health status and need for treatment among school children in mixed and permanent dentitions (6-17 years old) belonging to different socioeconomic levels in Isparta, Turkey.
Data was collected using “Community Perio-dontal Index of Treatment Needs” (CPITN) to as-sess the periodontal treatment need. For this pur-pose; “gingival bleeding”, “calculus”, “dental plaque” and “periodontal pockets” were assessed. The children were divided to three socioeconomic classes based on Modified Kuppuswamy's Socioe-conomic Status Scale: “upper”, “middle” and “lower”. The data was analysed using Fisher’s exact tests.
As the result of the study we determined that, children and adolescents that examined in diffe-rent groups revealed similar evidence for
perio-dontal treatment need. In our study, number of individuals that have gingival or periodontal symptoms or diseases as gingival bleeding, dental plaque or calculus, are greater than healty sub-jects in all socioeconomic levels. We thought that, the cause of high CPITN scores in all socioeco-nomic groups is consuming foods riched by car-bonhydrate and poor oral hygien habits of child-ren and adolescents.
Key words: Children and adolescents, Com-munity Periodontal Index of Treatment Needs, Modified Kuppuswamy's Socioeconomic Status Scale.
ÖZET
Literatür, çocuklar ve adölesanlarÕn, gingival ve periodontal patolojilere karúÕ ba÷ÕúÕk olmadÕk-larÕnÕ göstermektedir. Özellikle gingivitisin, de÷i-úik co÷rafik bölgeler, ülkeler, kültürler ve sosyoe-konomik gruplarda yaygÕn görülen bir hastalÕk ol-du÷u bildirilmiútir. Sosyoekonomik faktörler, pe-riodontal hastalÕ÷Õn ve di÷er oral hastalÕklarÕn ge-liúiminde predispozan faktörler olarak tanÕmlan-mÕútÕr. Düúük gelir düzeyi, yetersiz e÷itim ve olum-suz psikososyal durum, bu problemlerin meydana gelmesinde önemli rol oynayabilir. ÇalÕúmanÕn amacÕ, Isparta/Merkez’de, farklÕ sosyoekonomik seviyelerdeki (SES), karma ve daimi (6-17 yaú) diúlenme dönemlerindeki okul çocuklarÕnda,
peri-odontal sa÷lÕk durumunun ve tedavi ihtiyacÕnÕn de÷erlendirilmesidir.
ÇalÕúmada, periodontal tedavi ihtiyacÕnÕn be-lirlenmesinde; “Toplumsal Periodontal Tedavi øh-tiyacÕ øndeksi” (TPTøø) kullanÕlmÕútÕr. Bu amaçla; “diúeti kanamasÕ”, “diú taúÕ”, “plak” ve “perio-dontal cep” de÷erlendirilmiútir. Çocuklar, SES bakÕmÕndan “Modifiye Kuppuswamy Sosyoeko-nomik Durum SkalasÕ” ’na göre “yüksek”, “orta” ve “düúük” olmak üzere 3 ayrÕ gruba ayrÕlmÕútÕr. Veriler, Fisher’s exact testi kullanÕlarak analiz edilmiútir.
ÇalÕúmanÕn sonucunda, muayene edilen farklÕ gruplardaki çocuk ve adölesanlarÕn, perio-dontal tedavi ihtiyacÕ bakÕmÕndan benzer bulgular gösterdikleri belirlenmiútir. ÇalÕúmamÕzda, tüm sosyoekonomik seviyelerde, diúeti kanamasÕ, den-tal plak veya diú taúÕ gibi gingival veya periodonden-tal semptomu veya hastalÕ÷Õ olan birey sayÕsÕnÕn, sa÷-lÕklÕ birey sayÕsÕndan daha fazla oldu÷u gözlen-miútir. Tüm sosyoekonomik gruplarda yüksek olan TPTøø skorlarÕnÕn sebebi, çocuk ve adölesanlarÕn karbonhidrat bakÕmÕndan zengin gÕdalarÕ tüket-meleri ve kötü oral hijyen alÕúkanlÕklarÕna sahip olmalarÕ ile açÕklanabilir.
Anahtar kelimeler: Çocuklar ve adölesanlar, Toplumsal Periodontal Tedavi øhtiyacÕ øndeksi, Modifiye Kuppuswamy Sosyoekonomik Durum SkalasÕ.
GøRøù
Periodonsiyum; diúi destekleyen ve çevre-leyen diúeti, alveol kemik, sement ve periodon-tal ligamentten oluúan bir bütündür. Periodon-tal hasPeriodon-talÕk diú çevre dokularÕnÕn enfeksiyöz enflamatuar hastalÕ÷ÕdÕr. Meydana gelen enf-lamasyon, diúeti dokusu ile sÕnÕrlÕysa, diúetinde hiperemi, kanama ve úiúlik ile karakterize “gingivitis” tablosu geliúmektedir. Bu durum, ço÷u zaman, günlük a÷Õz bakÕmÕ ve gerekirse diú hekimi müdahalesiyle geri dönebilmekte-dir. E÷er gerekli a÷Õz bakÕmÕ uygulanmaz veya gingivitis tedavi edilmezse, enflamasyon iler-leyerek “periodontitis” denen tablonun oluú-masÕna neden olur. Periodontitis, diúleri çevre-leyen destek dokularda spesifik mikroorganiz-malar veya mikroorganizma gruplarÕ nedeniyle meydana gelen ilerleyici periodontal ligament ve alveol kemik yÕkÕmÕ ile sonuçlanan enfla-matuar bir hastalÕk olarak tanÕmlanÕr. Perio-dontitis ile gingivitis arasÕndaki ayÕrÕcÕ klinik fark, muayene yöntemleriyle belirlenebilen
ataçman kaybÕdÕr. Genellikle bu duruma, peri-odontal cep oluúumu ve alveolar kemik yo÷un-lu÷u ve boyutundaki de÷iúiklikler eúlik eder. (1,2).
Periodontal hastalÕklar, dünya genelindeki en yaygÕn kronik hastalÕklar arasÕnda olup, en önemli halk sa÷lÕ÷Õ problemlerinden birisi ola-rak nitelendirilebilir. Her ne kadar asÕl etkenin bakteri pla÷Õ oldu÷u bilinse de, kötü yaúam ko-úullarÕ, negatif psikososyal durumlar, düúük gelir düzeyi, yetersiz e÷itim gibi sosyoekono-mik durum ile iliúkili faktörler periodontal problemlerin etyolojisinde önemli rol oyna-maktadÕr (3). Sosyoekonomik durumun perio-dontal hastalÕklara etkisi üzerine yapÕlmÕú araú-tÕrmalarÕ inceleyen bir derleme makalesinde, bu iliúkinin varlÕ÷Õ vurgulanmÕútÕr. (4).
Diúeti ve periodontal yapÕ elemanlarÕ; ço-cukluk, adölesan ve yetiúkinlik dönemlerinde aynÕdÕr. Bununla beraber; çocuklar ve adöle-sanlarda, diúeti ve periodonsiyumun klinik ve radyografik görüntüsü, büyüme ve geliúim dö-nemi boyunca meydana gelen de÷iúiklikler ne-deniyle yetiúkinlerden farklÕlÕk göstermektedir. Sa÷lÕklÕ gingival ve periodontal yapÕya sahip çocuklarda, serbest diúeti kenarÕ, sement-mine birleúiminin oldukça koronalinde yer almakta-dÕr. Tam olarak sürmüú diúlerde diúeti olu÷u, 0.5-3 mm derinli÷inde olabilmektedir. Sa÷lÕklÕ periodonsiyuma sahip gençlerde, alveolar ke-mik, sement-mine birleúiminin 0.4-1.9 mm apikalinde yer almaktadÕr (5).
ùu bilinmelidir ki çocuklar ve adölesanlar, gingival ve periodontal patolojilere karúÕ ba÷Õ-úÕk de÷ildirler. Özellikle gingivitisin, de÷iúik co÷rafik bölgeler, ülkeler, kültürler ve sosyoe-konomik gruplarda yaygÕn görülen bir hastalÕk oldu÷u bildirilmiútir (6). Dental klinisyen; yan-lÕú teúhis ve gereksiz tedavi prosedürlerinden kaçÕnmak için diúeti ve alveolar kemi÷in nor-mal görünümünü, gingival veya periodontal hastalÕklÕ görünümünden ayÕrt edebilmelidir. DahasÕ, gingival veya periodontal tedavi söz konusu oldu÷unda, çocuklarda ve adölesanlar-da büyüme ve geliúim durumunadölesanlar-dan kaynakla-nan do÷al iyileúme kapasitesi ve potansiyel ya-rar göz önünde bulundurulmalÕdÕr (1).
“Toplumsal Periodontal Tedavi øhtiyacÕ øndeksi” (Community Periodontal Index of Treatment Need) (TPTøø) (7,8); epidemiyolojik
bir tarama yöntemi olarak kullanÕlmaya baúla-nÕp, ardÕndan, bireylerde de kullanÕmÕ önerilen bir indekstir (9). 1986`da øngiliz Periodontoloji Derne÷i (10), TPTøø`nin genel diú hekimli÷in-de kullanÕmÕnÕ önermiútir ve UluslararasÕ Diú Hekimli÷i Federasyonu, dental uygulamalarda TPTøø uygulamasÕnÕn ilkelerini ortaya koymuú-tur (11). Bu tarihten beri TPTøø, periodontal dokularÕn sa÷lÕ÷Õ ve uygulanmasÕ gereken te-davi hakkÕnda uygulayÕcÕya fikir veren bir yön-tem olarak kullanÕlmaktadÕr (12,13). TPTøø, pe-riodontal hastalÕ÷Õn durumu hakkÕnda daha de-taylÕ fikirler veren di÷er indeks sistemlerinin yerine kullanÕlmamakta, bunun yerine hakkÕn-da hakkÕn-daha detaylÕ bilgiler gerektiren durumlarÕn kolaylÕkla belirlenmesi ve daha ileri araútÕrma-lara yönlendirilebilmesi amacÕyla kullanÕlmak-tadÕr. Hassas, ucuz, hÕzlÕ ve etkili bir yöntem olup, en az kayÕt tutularak en gerekli bilgiyi el-de etmeye yöneliktir (14). Bu yöntem; çocuk-larda ve adolesançocuk-larda, tüm bölgelerin sond-lanmamasÕ ve daha az zaman almasÕ nedeniyle daha kolay kabul edilebilir bir yöntemdir (15).
Son yÕllarda, topluluklar üzerinde yapÕlan tÕbbi ve diú hekimli÷i çalÕúmalarÕnda sosyoe-konomik durumun belirlenmesinde; “Kup-puswamy Sosyoekonomik Durum SkalasÕ” (Kuppuswamy Socioeconomical Status Scala) sÕklÕkla kullanÕlan bir ölçüm yöntemidir (16-18). Bu yöntem, bireylerin, e÷itim, iú ve aile-nin elde etti÷i aylÕk gelir göz önüne alÕnarak hesaplanÕr.
Bu çalÕúmanÕn amacÕ, Isparta/Merkez’de oturan ve farklÕ sosyoekonomik sÕnÕflarda
bu-lunan, karma (6-12 yaú) ve daimi (13-17 yaú) diúlenme dönemlerindeki okul çocuklarÕnda, periodontal sa÷lÕk durumunun ve tedavi ihtiya-cÕnÕn belirlenmesi ve de÷erlendirilmesidir.
GEREÇ ve YÖNTEM
ÇalÕúmaya, Süleyman Demirel Üniversite-si Diú Hekimli÷i FakülteÜniversite-si Pedodonti ABD’na baúvuran, yaúlarÕ 6-17 arasÕnda de÷iúen 161 çocuk ve adölesan hasta dahil edilmiútir. Has-talarÕn sosyal ve tÕbbi anamnezleri alÕnmÕú, ay-rÕca ebeveynlerine “Modifiye Kuppuswamy Sosyoekonomik Durum SkalasÕ” (Tablo 1) uy-gulanmÕútÕr. Bu skalaya göre ebeveynlerin e÷i-tim durumunu belirlemek için sorulan “E÷ie÷i-tim durumunuz nedir?” sorusuna alÕnan cevaba gö-re yedi farklÕ kategoriden biri iúagö-retlenmiú (e÷i-timsiz, 5 yÕl ilkö÷retim, 8 yÕl ilkö÷retim, lise, üniversite, yüksek lisans, doktora), ebeveynin gelir durumunu ö÷renmek için sorulan “AylÕk geliriniz nedir?” sorusuna alÕnan cevaba göre yine yedi farklÕ kategoriden biri iúaretlenmiútir (0, 1-499, 500-999, 1000-1499, 1500-1999, 2000-3999, >4000 Türk LirasÕ). Elde edilen de÷erler toplanarak ebeveyn sayÕsÕna bölünmüú ve gerekirse tam sayÕya tamamlanmÕútÕr. Aile-lerin sosyoekonomik seviyesini belirlemek için, bulunan de÷er, 19-13 arasÕnda ise “Yük-sek Sosyoekonomik SÕnÕf”, 12-7 arasÕnda ise “Orta Sosyoekonomik SÕnÕf”, < 6 ise “Düúük Sosyoekonomik SÕnÕf” olarak nitelendirilmiú-tir.
Tablo 1. Modifiye Kuppuswamy Sosyoekonomik Durum SkalasÕ.
E÷itim Skor Ebeveynin geliri (TL) Skor
Doktora 7 >4000 12 Yüksek lisans 6 2000 – 3999 10 Üniversite 5 1500 –1999 6 Lise 4 1000 – 1499 4 ølkö÷retim (6-8 yÕl) 3 500 – 999 3 ølkö÷retim (1-5 yÕl) 2 1– 499 2 E÷itimsiz 1 0 1
Çocuk ve adölesan hastalarÕn temel periodontal muayenelerinin gerçekleútirilmesinde “Toplumsal Periodontal Tedavi øhtiyacÕ øndeksi” kullanÕlmÕútÕr (Tablo 2) (7,8).
Kod 0: Sa÷lÕklÕ Tedavi ihtiyacÕ yok.
Kod 1: Sondlamada kanama Oral hijyen e÷itimi (OHE).
Kod 2: Diú taúÕ veya plak retansiyonu OHE + detertraj.
Kod 3: 4-5 mm cep varlÕ÷Õ
KapsamlÕ periodontal inceleme ve etkilenen bölgelerin úe-malandÕrÕlmasÕ yapÕlÕr. 2 veya daha fazla bölgenin skoru 3 ise tüm a÷Õz incelenmeli.
Kod 4: 6mm cep varlÕ÷Õ Tüm a÷zÕn yeniden detaylÕ olarak periodontal incelenmesi yapÕlmalÕ.
Kod 5: Furkasyon problemi, mobilite, mukogingival
problemler, gingival çekilme.
Kod 1,2,3'te normal olmayan bir durum mevcutsa spesifik tedavi gerekir. Kod 3 veya 4 varlÕ÷Õnda yeniden de÷erlen-dirmenin ardÕndan uygun tedavi uygulanÕr.
øndekste tüm a÷Õz 6 üniteye bölünerek muayene edilmektedir. Muayene aúamalarÕ Tablo
3’de gösterilmiútir.
Tablo 3. Toplumsal Periodontal Tedavi øhtiyacÕ øndeksi’nin muayene aúamalarÕ. •Sa÷ maksiller 2. büyük azÕ diúten sa÷ maksiller kanin diúin distaline kadar olan bölge 1. ünite, •Sa÷ maksiller kanin diúin distalinden sol maksiller kanin diúin distaline kadar olan bölge 2. ünite, •Sol maksiller kanin diúin distalinden sol maksiller 2. büyük azÕ diúe kadar olan bölge 3. ünite, •Sol mandibuler 2. büyük azÕ diúten sol mandibuler kanin diúin distaline kadar olan bölge 4. ünite, •Sol mandibuler kanin diúin distalinden sa÷ mandibuler kanin diúin distaline kadar olan bölge 5. ünite, •Sa÷ mandibuler kanin diúin distalinden sa÷ mandibuler 2. büyük azÕ diúe kadar olan bölge 6. ünitedir.
Bu yöntemde, sÕrasÕyla 16, 11, 26, 36, 31 ve 46 no`lu diúlerden ölçüm yapÕlmaktadÕr. Bulunan en büyük skor; hastanÕn a÷Õz skoru olarak kaydedilmektedir. KayÕt yapÕlabilmesi için her ünitede en az 2 adet fonksiyonel diú bulunmalÕdÕr. Tek diú varlÕ÷Õnda, diú komúu üniteye dâhil edilmelidir.
Skor 1 gingivitis teúhisinde önemli bir pa-rametreyken, skor 3 ise periodontitis teúhisi için önemli bir parametredir.
ÇalÕúmamÕzda yer alan çocuk ve adölesan hastalar üzerinde, “Toplumsal Periodontal Te-davi øhtiyacÕ øndeksi” kullanÕlarak, yukarÕda aúamalarÕ anlatÕlmÕú olan temel periodontal muayeneler, kalibre olmuú iki diú hekimi tara-fÕndan (kappa de÷eri = 0.9) WHO 621 sondu yardÕmÕyla gerçekleútirilmiú ve buna göre skor-lamalarÕ yapÕlmÕútÕr.
ÇalÕúmada, her sosyoekonomik sÕnÕfÕn
TPTøø skorlarÕ birbirleriyle karúÕlaútÕrÕlmÕútÕr. øki oran arasÕndaki farkÕn önem kontrolünün belirlenmesinde Fisher’s exact testi kullanÕl-mÕútÕr. østatistiksel analizde, p de÷erinin an-lamlÕlÕk seviyesi 0.05 olarak belirlenmiútir.
BULGULAR
ÇalÕúmadan elde edilen verilere göre, gin-gival ve periodontal bulgulara sahip birey sÕnÕn, tüm SES gruplarÕnda, sa÷lÕklÕ birey sayÕ-sÕndan fazla oldu÷u gözlenmiútir. YapÕlan mu-ayenede, TPTøø’ne göre genel olarak sa÷lÕklÕ birey oranÕ % 47.2 olarak belirlenmiútir. Düúük SES grubunda 1,2 veya 3 skoru alan bireylerin oranÕnÕn % 57.8, orta SES grubunda % 50.5, yüksek SES grubunda ise % 52 oldu÷u görül-müútür. Muayene edilen hastalarÕn büyük ço-÷unlu÷u 0 ve 2 skorlarÕ almÕútÕr (% 85.7). Dü-úük SES grubundaki bireylerin % 53.3’ü, orta
SES grubundaki bireylerin % 29.6’sÕ ve yük-sek SES grubundaki bireylerin % 44’ünde diú taúÕ veya plak retansiyonu vardÕr. Oysa sond-lamada kanama ile karakterize gingivitis varlÕ-÷Õ, düúük SES grubundan yüksek SES grubuna do÷ru sÕrasÕyla % 4.5, % 19.8 ve % 8 oranla-rÕnda bulunmuútur. Sadece tek bir bireyde cep varlÕ÷Õ teúhis edilmiútir. ÇalÕúmada, ailelerin sosyoekonomik seviyelerine göre, çocuk ve adölesan hastalardan elde edilen TPTøø skor-lamalarÕ Tablo 4’te gösterilmiútir.
Tablo 4. Ailelerin sosyoekonomik seviyelerine göre hastalarÕn “Toplumsal Periodontal Tedavi
øhtiyacÕ øndeksi” skorlarÕ. Sosyoekonomik Seviye TPTøø skoru Hasta sayÕsÕ Hasta yüzdesi (%) 0 19 42.2 Düúük SES 1 2 4.5 2 24 53.3 3 0 0 0 45 49.5 Orta SES 1 18 19.8 2 27 29.6 3 1 1.1 0 12 48 Yüksek SES 1 2 8 2 11 44 3 0 0 Toplam 161 100
YapÕlan istatistiksel analizde, orta SES bi-reyler ve düúük SES bibi-reyler arasÕnda kod 1 ile gösterilen “sondlamada kanama” ve kod 2 ile gösterilen “diú taúÕ ve plak retansiyonu” bulgu-larÕ arasÕndaki farkÕn istatistiksel olarak anlam-lÕ oldu÷u görülmüútür (sÕrasÕyla p=0.02 ve p=0.009). Sodlamada kanama bulgusu, orta SES bireyler arasÕnda daha fazla görülürken, diú taúÕ ve plak retansiyonu düúük SES bireyler arasÕnda daha fazladÕr. Di÷er TPTøø skorlarÕ açÕsÕndan sosyoekonomik gruplar arasÕnda ista-tistiksel olarak farklÕlÕ÷Õn olmadÕ÷Õ görülmüú-tür (p>0.05).
Çocuklarda kesicilerin ve daimi birinci molarlarÕn sürmesinden itibaren, UluslararasÕ Diú Hekimli÷i Federasyonu (IDF) tarafÕndan önerilmiú olan diúlerden (16, 11, 26, 36, 31 ve 46) ucunda 0,5 mm çapÕnda bir top olan ve 3,5-5,5 mm iúaretleri arasÕnda siyah bant bulu-nan, WHO 621 sondu ile diúeti cebinden öl-çümler yapÕlmaktadÕr (19).
Genel kural olarak 11 yaúÕna kadar olan çocuklarda sadece 0, 1, 2 kodlarÕ; daimi 1. azÕ diúin sürmesi ve süt II. azÕ diúin eksfoliasyonu gibi nedenlerle rastlanacak yalancÕ ceplerin diú hekimini yanÕltmamasÕ amacÕyla kullanÕlmak-tadÕr. Bununla beraber, siyah bant cep içinde tamamen kayboluyorsa, ileri periodontal mua-yene gerekmektedir. Sondun ucunda bulunan 0,5 mm çapÕndaki top, subgingival diú taúlarÕ-nÕn belirlenmesinde oldukça kullanÕúlÕdÕr ve genç bireylerde 20-25 gr`lÕk sondalama kuvve-tinin rahatlÕkla uygulanabilmesini sa÷lamakta-dÕr. 12 ile 19 yaúlar arasÕndaki bireylerde ise
tüm skorlar kullanÕlmaktadÕr ancak bununla
birlikte, yalancÕ ceplerin ayrÕmÕ dikkatle ya-pÕlmalÕdÕr (11). Periodontal ceplerin varlÕ÷Õnda daha detaylÕ yöntemler de kullanÕlmalÕdÕr. Pe-riodontal tarama yöntemleri sÕklÕkla eriúkinler-de kullanÕma yönelik ilkelerle açÕklandÕ÷Õ için genellikle genç yaú gruplarÕnda yetersiz kala-bilmektedir (10). Bu sebeple ve ayrÕca uygu-lamanÕn da kolay ve kabul edilebilir olmasÕ nedeniyle, 4-6 aylÕk aralÕklarla periodontal muayenenin tekrar edilmesi, oluúabilecek peri-odontal problemlerin erken teúhisi yönünden yararlÕ olacaktÕr. Nitekim bu yöntemin çocuk-larda ve adolesançocuk-larda uygulanmasÕ, sadece 1-2 dakikalÕk bir süre almaktadÕr (6).
WHO 621 sondu yardÕmÕyla periodontal muayeneleri gerçekleútirilen hasta gruplarÕnda, tüm sosyoekonomik seviyelerde, gingival ve periodontal hastalÕk semptomu olan birey sayÕ-sÕ, sa÷lÕklÕ birey sayÕsÕndan fazladÕr. ÇalÕúma-da, bu durumun, bölgedeki çocuklarÕn oral hij-yen uygulamalarÕnÕn ve bilgilerinin yetersiz olmasÕndan kaynaklanabilece÷i gibi, pedodonti klini÷ine akut diúsel problemler nedeniyle baú-vuran hastalarÕn rutin kontrolleri için baúbaú-vuran hasta sayÕsÕna göre nispeten fazla oluúundan ve böylece, daha çok oral hijyen alÕúkanlÕklarÕ dü-úük bir hasta grubuyla karúÕlaúÕlmÕú olunma-sÕndan da kaynaklanmÕú olabilece÷i düúünül-müútür. Portekiz’ de yapÕlmÕú bir çalÕúmada,
12 yaú grubu çocuklarÕn % 90’Õnda kanama, plak ve diú taúÕ görüldü÷ü, ancak 15 yÕl sonra okullarda uygulanan oral hijyen programlarÕ ve do÷rudan koruyucu diú hekimli÷i stratejileri sayesinde bu oranÕn büyük ölçüde azaltÕldÕ÷Õ rapor edilmiútir (20).
Çocuklarda, yüksek diú eti sa÷lÕ÷Õ skorla-rÕ, düzenli olarak verilen oral hijyen e÷itimi ile hÕzla ve etkin biçimde azalabilmektedir. Bu düzelmenin sosyoekonomik seviye ile iliúkisi olmadÕ÷Õ rapor edilmiútir (21).
Özellikle e÷itimin ve gelir seviyesinin te-mel alÕndÕ÷Õ sosyoekonomik göstergelerin, pe-riodontal hastalÕklarÕn prevelansÕ ve úiddetiyle ters iliúkide oldu÷una dair bulgular vardÕr (22). Bir çalÕúmada, 15 yaúÕndaki adölesanlardan yüksek SES’ye sahip olanlarÕn, düúük SES’ye sahip olanlara göre, özellikle diúlerini günde 2 defa fÕrçalama oranÕnÕn çok daha fazla oldu÷u rapor edilmiútir. AynÕ çalÕúmada, yüksek SES’deki bireyler arasÕnda periodontal olarak sa÷lÕklÕ olanlarÕn sayÕsÕnÕn, düúük SES’ye göre 12 kat daha fazla oldu÷u gözlenmiú, ancak ataçman kaybÕ bakÕmÕndan istatistiksel farklÕlÕk bulunamamÕútÕr (23). ÇalÕúmamÕzda ise farklÕ sosyoekonomik seviyeler arasÕnda periodontal olarak sa÷lÕklÕ bireyler açÕsÕndan istatistiksel olarak farklÕlÕk bulunamamÕútÕr. ùili’de yapÕlan baúka bir çalÕúmada, adölesan ve genç yetiúkin-lerin % 70’inin diú taúÕ temizli÷ine ihtiyaçlarÕ bulundu÷u, düúük SES’de olan gençlerin peri-odontal hastalÕk görülme sÕklÕ÷ÕnÕn ise yüksek SES’de olanlara oranla yaklaúÕk 2 kat daha faz-la oldu÷u rapor edilmiútir (24). Bu durum, dü-úük SES’de bulunan adölesanlarÕn, orta SES’ ye göre 3, yüksek SES’ye göre ise 5 kat daha fazla periodontal hastalÕk bulgusu gösterdi÷i sonucunun bulundu÷u, Sudan’da yapÕlan baúka bir çalÕúma ile örtüúmektedir (25). ÇalÕúmada, bu farkÕn temel sebebinin, düúük SES grubu ile orta SES grubu arasÕnda 3, yüksek SES grubu arasÕnda ise 4 kat olan düzenli diú fÕrçalama alÕúkanlÕ÷Õ olan bireylerin sayÕsÕndaki farklÕlÕk-tan kaynaklandÕ÷Õ bildirilmektedir. YaptÕ÷ÕmÕz çalÕúmada, düúük SES grubunda, orta SES gru-buna göre istatistiksel olarak anlamlÕ biçimde daha fazla hastada diú taúÕ ve plak retansiyonu, daha az hastada ise diúeti kanamasÕ bulgusu gözlenmiútir. Ancak yüksek SES grubunda el-de etti÷imiz skorlarÕ orta ve düúük SES grubu skorlarÕyla karúÕlaútÕrdÕ÷ÕmÕzda istatistiksel bir
farklÕlÕk gözlenmemiútir. Laos’da yapÕlan bir çalÕúmada, 12 yaú grubu çocuklarÕn tüm sosyo-ekonomik seviyelerde oldukça yüksek diúeti kanamasÕ bulgularÕna sahip oldu÷u belirlen-miútir (26). Bu durum, genel olarak düúük gelir grubu ülkelerde yüksek úeker içerikli yumuúak gÕdalarÕn tüketiminin yaygÕnlÕ÷Õna ve çocukla-rÕn diú fÕrçalama tekniklerinin yetersizli÷ine ba÷lÕ olabilir.
ÇalÕúmamÕzda, yüksek ve düúük sosyoe-konomik seviye ailelerden gelen çocuklarÕn pe-riodontal skorlarÕ, oldukça benzerlik göster-mektedir. AyrÕca tüm sosyoekonomik seviye-lerde, kanama, plak ve diú taúÕ retansiyonu, cep varlÕ÷Õ gibi gingival ve periodontal hastalÕk bulgularÕ % 50.5-57.8 arasÕ de÷iúen oranlarda-dÕr. Miyazaki ve ark. (1991), yaklaúÕk 60 ülke-de bu konu üzerinülke-de yapÕlan çalÕúmalarÕ ince-lemiúler ve adölesanlarda en sÕk görülen TPTøø skorunun “2” oldu÷unu (plak ve diú taúÕ), diú taúÕ görülme sÕklÕ÷ÕnÕn ise endüstriyel olmayan ülkelerde daha fazla oldu÷unu bildirmiúlerdir (27). ÇalÕúmamÕzda, en fazla düúük SES’ deki hastalarda olmak üzere; % 29.6 - % 53.3 ara-sÕnda 2 skoru bulunmuútur.
Genel olarak, yüksek SES’e sahip bulunan ailelerden gelen çocuklarda, “oral hijyen ve düzenli diú hekimi muayenesi” gibi alÕúkanlÕk-lara sahip olma oranlarÕnÕn daha yüksek olmasÕ beklenmektedir. Bununla birlikte, çalÕúmamÕz-da farklÕ SES’lerden gelen çocuklarçalÕúmamÕz-da birbirle-rine yakÕn periodontal tedavi ihtiyacÕ skorlarÕ-nÕn mevcut olduklarÕ gözlenmiútir. Bu durum, çalÕúmada yer alan çocuk ve adölesan hastalar-da, hem yüksek úeker içerikli yumuúak gÕda tüketimi gibi periodontal sa÷lÕ÷Õ olumsuz etki-leyebilen diyet alÕúkanlÕklarÕnÕn ve hem de ye-tersiz oral hijyen e÷itimine ba÷lÕ olarak temel oral hijyen aracÕ olan diú fÕrçasÕnÕn kullanÕm tekni÷inin yanlÕú veya yetersiz olabilece÷ini düúündürmüútür.
SONUÇ
ÇalÕúmamÕzda, muayene edilen çocuklarÕn gingival ve periodontal bakÕmdan sa÷lÕk prob-lemlerinin yüksek seviyede oldu÷u görülmüú-tür. Tedaviye ihtiyacÕ olmayan sa÷lÕklÕ birey oranÕ, tüm gruplarda hastalarÕn yarÕsÕndan daha
azÕnÕ oluúturmaktadÕr. Özellikle yüksek ve dü-úük SES’lerdeki ailelerden gelen çocuklarÕn skor da÷ÕlÕmlarÕ oldukça benzerdir. Her ne ka-dar düúük ve orta SES gruplarÕ için “1” ve “2” skorlarÕ ile kodlanan “sondlamada kanama” ve “diú taúÕ veya plak retansiyonu” bulgularÕ görü-len birey sayÕlarÕ arasÕnda istatistiksel olarak fark bulunsa da, her iki grup arasÕnda sa÷lÕklÕ birey sayÕsÕ bakÕmÕndan istatistiksel bir fark bulunmamÕútÕr. Bu açÕdan baktÕ÷ÕmÕzda, yaptÕ-÷ÕmÕz çalÕúmaya göre sosyoekonomik seviye ile periodontal sa÷lÕk arasÕnda bir iliúki olma-dÕ÷Õ sonucuna varabiliriz. Yine de farklÕ toplu-luklarda çocuk ve adölesanlarda sosyoekono-mik seviyenin belirlenerek periodontal tedavi ihtiyaçlarÕnÕn ortaya konmasÕ, risk gruplarÕnÕn belirlenmesini ve buna göre geliútirilecek halk sa÷lÕ÷Õ programlarÕnÕn daha etkin biçimde uy-gulanmasÕnÕ sa÷layabilir.
KAYNAKLAR
1. Carranza FA. Classification of diseases of the periodontium. In: Carranza FA and Newman MG, editors. Clinical Periodontology. 10th ed. Philadelphia: WB Saunders Company, 2006; p.58-81.
2. Chauhan VS, Chauhan RS, Devkar N, Vibhute A, More S. Gingival and periodontal diseases in children and adolescents. JDAS 2012; 1: 26-9.
3. Sbaraglia M, Turnbull RS, Locker D. Risk in-dicators for periodontal disease in a remote Canadian community- a dental practise based study. J Public Health Dent 2002; 1: 51-6. 4. Klinge B, Norlund A. A socio-economic
pers-pective on periodontal disease: a systemic re-view. J Clin Periodontol 2005; 32: 314-25. 5. Hausmann E, Allen K, Clerehugh V. What
al-veolar crest level on a bitewing radiograph represents bone loss? J Periodontol 1991; 62: 570-2.
6. Bimstein E, Needleman HL, Karimbux N Van Dyke TE. Periodontal and Gingival He-alth and Diseases in Children, Adolescents and Young Adults. London,UK: Martin Dunitz Publishers Martin Dunitz Ltd: 2001.
7. Ainamo J, Barnes D, Beagrie G, Cutress T, Martin J, Sardo-Infirri J. Development of the World Health Organization (WHO)
Commu-nity Periodontal Index of Treatment Needs (CPITN). Int Dent J 1982; 32: 281-91.
8. Cutress TW. Periodontal health and periodon-tal disease in young people: global epidemio-logy. Int Dent J 1986; 36: 146-51.
9. Croxson LJ. A simplified periodontal scree-ning examination: the Community Periodontal Index of Treatment Needs (WHO) in general practice. Int Dent J 1984; 34: 28-34.
10. British Society of Periodontology. Periodonto-logy in general dental practice. A first policy statement. London: British Society of Perio-dontology. 1986.
11. FDI. A simplified periodontal examination for dental practices based on the Community Peri-odontal Index of Treatment Needs-CPITN. Pa-ris: FDI. 1986.
12. Cutress TW, Ainamo J, Sardo-Infirri J. The community periodontal index of treatment ne-eds (CPITN) procedure for population groups and individuals. Int Dent J 1987; 37: 222-33. 13. Chesters RK, Dexter CH, Life JS, Smales FC,
van der Ouderaa F. Periodontal awareness pro-ject in the United Kingdom: CPITN and self-assessment. Int Dent J 1987; 37: 218-21. 14. Frisco CL, Bramson JB. Periodontal screening
and recording: perceptions and effects on prac-tice. J Am Dent Assoc 1993; 124: 226-32. 15. Piazzini LF. Periodontal screening & recording
(PSR) application in children and adolescents. J Clin Pediatr Dent 1994; 18: 165-71.
16. Chandra Shekar BR, Reddy C. Oral health sta-tus in relation to socioeconomic factors among the municipal employees of Mysore city. In-dian J Dent Res 2011; 22: 410-8.
17. Mughal AR, Sadiq M, Hyder SN, Qureshi AU, A Shah SS, Khan MA, Nasir JA. Socioecono-mic status and impact of treatment on families of children with congenital heart disease. J Coll Physicians Surg Pak 2011; 21: 398-402. 18. Somdatta P, Baridalyne N. Awareness of
bre-ast cancer in women of an urban resettlement colony. Indian J Cancer 2008; 45: 149-53. 19. Emslie RD. The 621 periodontal probe. Int
Dent J 1980; 30: 287-8.
20. de Almeida CM, Petersen PE, André SJ, Tos-cano A. Changing oral health status of 6- and 12-year-old schoolchildren in Portugal. Com-munity Dent Health 2003; 20: 211-6.
21. Shenoy RP, Sequeira PS. Effectiveness of a school dental education program in improving oral health knowledge and oral hygiene practi-ces and status of 12- to 13-year-old school children. Indian J Dent Res 2010; 21: 253-9. 22. Borrell LN, Crawford ND. Socioeconomic
po-sition indicators and periodontitis: examining the evidence. Periodontology 2000 2012; 58: 69-83.
23. Prashanth VK, Doddamani AS, Abbayya K, Yunus GY, Konakeri V. Influence of Socioe-conomic Status on Periodontal Health Among 15 Year Old School Children of Dhule City India. JIDA 2010; 4: 450-3.
24. López NJ, Rios V, Fernandez O. Periodontal conditions in 15-19-year-old Chileans. Int Dent J 1996; 46: 161-4.
25. Idris F. Periodontal disease prevalence and some related factors among 15 years old school children in Khartoum State, Sudan. Su-danese Journal of Public Health 2010; 5: 187-92.
26. Jürgensen N, Petersen PE. Oral health and the impact of socio-behavioural factors in a cross sectional survey of 12-year old school children in Laos. BMC Oral Health. 2009; 16: 29. 27. Miyazaki H, Pilot T, Leclercq MH, Barmes
DE. Profiles of periodontal conditions in ado-lescents measured by CPITN. Int Dent J 1991; 41: 67-73.
YazÕúma adresi:
YÕldÕrÕm ERDOöAN
Süleyman Demirel Universitesi, Diú He-kimli÷i Fakültesi, Pedodonti A.D, 32260, Isparta/TÜRKøYE
Tel: 90 246 211 32 90 , Faks: 90 246 237 06 07 Mobil tel. 90 532 655 88 98,
