Yapılara İlişkin Koruma Kararları

Burgazada Kentsel Sit Alanı içindeki tescilli yapıların kurul dosyaları incelenerek envanteri çıkarılmıştır. Kurul tarafından 1973 yılında Burgazada’da kültür varlıkları grup tescilleri ile ilan edilmiştir. 50 yapı sivil mimarlık örneği olarak, 12 parsel korunması gerekli resmi, dini yapı ve sahalar olarak tescil edilmiştir. 1991 yılında M.S.Ü.’nin çalışmaları doğrultusunda 72 yapı daha kültür varlığı olarak tescil edilmiş, toplam tescilli yapı sayısı 134’e yükselmiştir. Kurul tarafından alınan ek kararlar ve tescilden düşürülen yapılarla birlikte bugün 139 tescilli yapı bulunmaktadır.

Burgazada’da tescilli veya ihtilaflı 66 yapıya ait dosyaya ulaşılabilmiş, diğer yapılar hakkında ayrıntılı bilgi ve belge bulunamamıştır. Bölge Kurulunda Bakım, Basit Onarım, Rekonstrüksiyon, Yeni Yapı Yapma ve İfraz gibi uygulama talepleri bulunan yapıların dosyaları açılmıştır. Kurul tescil ettiği her yapıya ilişkin anıt fişi oluşturmuştur. Fişlerde yapıya ait eski veya yeni resimle beraber yapının Ada Parsel numarası ile yer aldığı Sokak belirtilmiş ancak ayrıntılı bir tanım yapılmamıştır. Tescilli yapıların kurul dosyalarında yapılara ait eski resimler, varsa rölöveleri ve uygulama yapılmışsa restorasyon projeleri bulunmaktadır. Bugün mevcut olmayan yapılara ait uygulama yapıldığı durumlarda kurul tarafından restitüsyon projeleri istenmiş eski belge ve resimlere dayanılarak hazırlanan bu projeler kurula iletilmiştir. Günümüzde büyük bir değişim geçirmiş Burgazada’daki yapılara ait kurul dosyaları büyük önem taşımaktadır.

Araştırılan kurul dosyalarındaki bilgi ve belgeler doğrultusunda, yapıların eski durumları ile mevcut durumlarının karşılaştırılması amacıyla, alınan kararlar ve verilen izinler incelenmiş, yapıların geçirdikleri değişim eski ve yeni fotoğrafları ile hazırlanan projeleri doğrultusunda tespit edilmeye çalışılmıştır. Hiçbir uygulama talebi olmayan yapıların Kurulda dosyalarının bulunmadığı saptanmış, arazide yapılan çalışmada bu yapıların birçoğunun bakımsızlıktan köhnedikleri ve bazı yapılarda ise izin alınmadan kaçak uygulama yapıldığı tespit edilmiştir.

Kentsel Sit Alanı genelinde 76 Tescilli, 45 Rekonstrüksiyon olarak yeniden inşa edilmiş Tescilli, 18 Yok olmuş Tescilli, 10 Rekonstrüksiyon olarak yeniden inşa edilmiş ancak Tescilsiz yapı bulunmaktadır. Tescilli yapılardan 7 tanesi kaçak olarak rekonstrüksiyon kapsamında yeniden inşa edilmiştir (Ek B.17). 1 Ada 11 Parselde yer alan kagir yapının kurul dosyasında ahşap ev olarak kayıtlı olduğu tespit edilmiştir. Geçmişteki resimlerine bakıldığında üçgen alınlıklı bir çatı biçimlenişine sahip olan yapıda bugün çekme kat gözlenmektedir. Kapı ve pencere oranlarının değiştiği yapının izinsiz olarak yıkılıp yeniden inşa edildiği düşünülmektedir. 17 Ada 3 Parselde yer alan ahşap yapıya 1996 yılında yıkmadan restorasyon izni verilmiştir. Kaçak olarak betonarme üzeri ahşap kaplama olarak yeniden inşa edilen yapıya 1997 yılında belediye tarafından ruhsat verilmiştir. Yapı, rekonstrüksiyon sonrasında balkonu genişletilerek cephe düzenini kaybetmiş ve özgünlüğünü yitirmiştir. 25 Ada 1 parselde yer alan yapı 1989 yılında izinsiz yıkılarak kaçak olarak yeniden inşa edilmiştir. Eskiye öykünerek inşa edilen yapıda balkon ve giriş ekleri bulunmaktadır. Yapının 1986 yılına ait onaylı rölövesi bulunmaktadır. 29 Ada 8 Prselde yer alan Çivioğlu Köşkü projesi ve izni olmadan yeniden inşa edilmiştir. Çıkma altlarında yer alan betonarme kirişler ile kagir zemin katta yer alan betonarme dolgular ahşap köşkün betonarme olarak yeniden inşa edildiğini göstermektedir. İzinsiz

rekonstrüksiyon sonrasında kemerli pencerelerin bazıları düz atkılı pencerelerle yer değiştirmiştir. 41 Ada 3 Parselde yer alan yapı 1973 yılında tescil edilmiş, 1988 yılında tescilden düşürülmüştür. 1989 yılında uygun bulunan projesinin, Geçiş Dönemi Yapılanma Koşullarına uyması halinde uygulama yapılabilceğine karar verilmiş ancak parsel üzerinde 1990 yılında kaçak olarak betonarme apartman inşa edilmiştir. 41 Ada 4 Parselde yer alan ahşap yapı izinsiz yıkılarak 1986 yılında betonarme olarak yeniden inşa edilmiştir. Değişik kotlardan verilen girişlerle kat mülkiyetinde 4 katlı apartmana dönüştürülen tescilli yapı özgünlüğünü tamamen kaybetmiştir. 43 Ada 8 Parselde yer alan ahşap tek katlı yapı, 1986 yılında aldığı basit onarım izni ile kaçak olarak yıkılıp yendien yapılmıştır. İzinsiz uygulama sonucunda özgünlüğünü yitiren yapı, 2 katlı betonarme niteliksiz bir binaya dönüşmüştür.

İzinli olarak rekonstrüksiyon yapılan 25 yapıda ise kapı ve pencere oranlarının değiştiği, kütle ve gabaride artmalar olduğu, cephe düzeninin farklılaştığı gözlemlenmiştir. 1 Ada 13 Parselde yer alan Antigoni Palas adanın en önemli yapılarından biri olmasına rağmen betonarme üzeri ahşap kaplama olarak 1983 tarihinde yendien inşa edilmiştir. Kat mülkiyetinde apartmana dönüştürülen yapı bütün plan özelliklerini kaybetmiştir. Fenerinin bulunduğu en üst katta fener çevresinde yapılan ekler yapının özgününde bulunmayan kat kazanma amaçlı oluşturulan mekanlardır. Yapıya ait rölöve projeleri bulunmaktadır. 7 Ada 2 ve 6 Parsellerde yer alan ikiz bina olarak tasarlanan yapılardan 2 Parselde yer alanı yıkılıp eskiye öykünerek betonarme olarak yeniden inşa edilmiştir. Yapıya ait 1992 yılında alınmış restorasyon kararı bulunmaktadır. Rekonstrüksiyon uygulamalarında gerekli olan rölöve projesi bulunmayan yapının taban oturum alanı genişletilerek bahçe girişinin olduğu kısım da bina taban alanına katılmıştır. Yapının kapı ve pencere oranları değiştirilmiş, ön cephedeki giriş düzeni yok edilerek giriş eskiden bahçenin bulunduğu yan cepheye alınmıştır. Özgünlüğünü tamamen yitiren yapı ikiz olarak tasarlandığı yanındaki yapı ile herhangi bir bütünlük oluşturamamaktadır. 7 Ada 5 Parselde yer alan ahşap yapı 1993 yılında yıkılarak betonarme olarak yeniden inşa edilmiştir. 1991 yılında restorasyon uygulaması izni alan yapının rölöve projeleri bulunmamaktadır. Yapının tek kat yüksekliğindeki çıkması 2 kata çıkartılarak balkon ilavesi yapılmıştır. Özgünü 3 katlı olan yapının yüksekliğinin çekme katla 4 kata çıkartıldığı tespit edilmiştir. 21 Ada 19 Paselde yer alan yapı özgününe sadık kalınarak betonarme üzeri ahşap kaplama olarak yendien inşa edilmiştir. Ancak gerek kullanılan malzeme gerekse seçilen renklerden dolayı yapı kimliksiz bir görüntü sergilemektedir. 24 Ada 14 Parselde yer alan ahşap yapı 1992 yılında onaylanan restorasyon projesi doğrultusunda betonarme üzeri ahşap kaplama olarak yendien inşa edilmiştir. Özgünü ile hiçbir ilişki kurmayan yapı kimliğini tamamen yitirmiştir.

27 Ada 19 Parselde yer alan yapı 1992 yılında onaylanan projesi doğrultusunda betonarme üzeri ahşap kaplama olarak yeniden inşa edilmiştir. Yapıda özgününde bulunmayan balkon ekleri, saçak uygulamaları söz konusudur. Rekonstrüksiyon sonrası özgünlüğünü yitiren yapının parselinde kaçak bir yapı bulunmaktadır. 29 Ada 1 Parselde yer alan yapı 2003 Burgazada Yangınında tamamen yanmış, 2006 yılında betonarme üzeri ahşap kaplama olarak yeniden inşa edilmiştir. Çatı katı ilavesi de yapılarak kat mülkiyetinde apartmana dönüştürülen yapı özgünlüğünü yitirmiş, kimliğini kaybetmiştir. 29 Ada 6 Parselde yer alan Lukia Evi 1991 yılında onaylanan projesi doğrultusunda 1992-1994 yılları arasında yeniden inşa edilmiştir. Özgünü 3 katlı olan yapı 4 katlı olarak inşa edilmiş rekonstrüksiyon sonrasında detaylarını yitirmiştir. 30 Ada 3 Parselde yer alan Güvenç Evi 1991 yılında onaylanan projesi doğrultusunda yıkılarak betonarme üzeri ahşap kaplama olarak yeniden inşa edilmiştir. Rekonstrüksiyon sonrasında Öğretmenevi işlevi kazanan yapı cephe biçimlenişini yitirmiştir. 30 Ada 4 Parselde yer alan tescilli ahşap tek katlı yapı 1991 yılında uygun bulunan projesi doğrultusunda 1992 yılında betonarme üzeri ahşap kaplama olarak inşa edilmiştir. Uygulamada yerinin değiştirilmesiyle kottan kat kazanılarak 2 katlı inşa edilmiştir. Yapı detaylarını yitirmiş, cepheye eklenen cumbalarla özgünlüğünü kaybetmiştir. 35 Ada 8 ve 9 Parsellerde yer alan ahşap yapılar ikiz olarak tasarlanmışlar, 1992 yılında onaylanan projeleri doğrultusunda betonarme üzeri ahşap kaplama olarak yeniden inşa edilmişlerdir. Rekonstrüksiyon sonrasında niş içinden giriş veren cephe düzeni değişmiş, yapılar kimliklerini kaybetmişlerdir. 37 Ada 1 ve 2 Parsellerde yer alan ahşap yapılar tescilden düşürülerek yıkılmış, yerine niteliksiz betonarme bir apartman inşa edilmiştir. 38 Ada 5 Parselde yer alan yapı 1992 yılında onaylana projesi doğrultusunda betonarme üzeri ahşap kaplama olarak yeniden inşa edilmiştir. Ancak mevcut yapının özgünüyle bir benzerliği bulunmamaktadır.

İnşaatı devam eden 4 tanesi projesine aykırı uygulama yapıldığı gerekçesiyle yapı tatil tutanağı ile mühürlenmiştir. 2 Ada 8 Parselde yer alan yapı 1990’da projesine aykırı uygulama yapıldığı gerekçesiyle inşaatı durdurulmuş, uygulamanın projesine uygun hale getirilmesine karar verilmiştir. Ancak durdurma kararrı ihlal edilmiş, betonarme üzeri ahşap kaplama olarak inşa edilmiş yapı için yıkım kararı alınmış ancak uygulanmamıştır. Yapı rekonstrüksiyon sonrasında özgünlüğünü tamamen yitirmiştir. 19 Ada 9 Parselde yer alan yapı 1990 yılında aldığı izinle betonarme üzeri ahşap kaplama olarak inşa edilirken projesine aykırı uygulama yapıldığı tespit edilerek faaliyet durdurulmuştur. Yapı patinasını ve özgün çatı biçimlenişini kaybetmiştir. 26 Ada 11 Parselde yer alan Yediç Evi onaylı projesine uygun olarak inşa edilmediği için açılan dava sonucunda 1989 yılında tescilden düşürülmüştür. 1985 yılında betonarme üzeri ahşap kaplama olarak inşa edilen yapıda geniş balkon

ilaveleri bulunmaktadır. 28 Ada 22 Parselde yer alan Erbelger Evi ikiz olarak tasarlanmıştır. 1990-1996 yılları arasında betonarme üzeri ahşap kaplama olarak inşa edilen yapıda kot farkından yararlanılarak kat kazanılmıştır. Yapı özgünlüğünü yitirmiş, gabarisiyle çevresini ezen bir karaktere bürünmüştür.

Basit onarım kapsamında 2 yapıda kaçak çekme kat uygulaması yapılmıştır. 27 Ada 4 ve 26 Parsellerde yer alan kagir yapılarda 1979 yılında alınan basit onarım izni ile kaçak çekme kat uygulaması yapılmıştır. Burgazada genelinde 4 yapı izinsiz yıkılmıştır. 41 Ada 4 Parsel ve 25 Ada 1 Parsellerde yer alan yapıların izinsiz yıkıldığı ve yerlerinde uygulama yapıldığı tespit edilmiştir. 53 Ada 90 Parselde yer alan 2 ahşap yapının ise izinsiz yıkıldığı tahmin edilmektedir. Kurul dosyasında bu yapıların neden yıkıldıklarına dair bir bilgi veya belgeye ulaşılamamıştır.

Özgününe uygun uygulama yapılmadığı ve yapı niteliklerini kaybettiği gerekçesiyle 3 yapı tescilden düşürülmüştür: 24 Ada 1 Parsel, 26 Ada 11 Parsel ve 41 Ada 3 Parsel. Dolayısıyla tescilsiz olmasına rağmen Rekonstrüksiyon olarak yeniden inşa edilen 10 yapıdan 2’sinin tescilden düştüğü, 8 yapının ise koruma bilinciyle Rekonstrüksiyon olarak inşa edildikleri saptanmıştır: 2 Ada 7 Parsel, 4 Ada 1 Parsel, 12 Ada 8 Parsel, 21 Ada 20 Parsel, 23 Ada 3 Parsel, 30 Ada 9 Parsel, 75 Ada (Sinyosoğlu Evleri). Bu yapılardan sadece 5 tanesi özgün niteliklerini korumuşlar, diğer 3 tanesi özgün niteliklerini ve detaylarını kaybetmişlerdir.

Bugün adada özgün niteliklerini koruyan, yapıya zarar verecek nitelikte herhangi bir müdahaleye maruz kalmamış 15 tescilli sivil mimarlık örneği bulunmaktadır. Bu yapıların çoğunluğunu adanın bilinen tanınan ahşap köşkleri oluşturmaktadır. Bugün 13 Ada 8 Parselde yer alan ve Sait Faik Abasıyanık Müzesi olarak kullanılan Spanudis Köşkü, 15 Ada 1 Parselde yer alan Özalp Köşkü, 24 Ada 6 Parselde yer alan ahşap yapı, 24 Ada 7-8 parsellerde yer alan Andriomenos Köşkü, 24 Ada 9-10 Parsellerde yer alan Bendiç Evi, 24 Ada 11-12 Parseller yer alan ahşap köşkler, 24 Ada 16-17 Parsellerde yer alan ahşap binalar, 28 Ada 31 Parselde yer alan Barnas Evi, 29 Ada 3 Parselde yer alan Karakaş Köşkü, 29 Ada 7 Parselde yer alan ahşap yapı ve 84 Ada 15 parselde yer alan Girav Köşkü Burgazada’nın günümüze kadar özgünlüğünü koruyarak gelmiş önemli yapılarındandır.