2. GEREÇ ve YÖNTEM
2.2. Yöntem
Ön ekstremite travmatik lezyonları şikâyeti ile getirilen olguların anamnezleri sonrası ilgili ekstremitenin klinik muayenesi, ağrı, sıcaklık artışı, şişkinlik, deformasyon ve krepitasyon yönünden yapıldı. Klinik muayeneleri sonrası radyografileri alındı.
Lezyonların tipi, lokalizasyonu, deplasman derecesi, travmanın üzerinden geçen süre ve hastanın vücut ağırlığı göz önüne alınarak konservatif sağaltım veya açık redüksiyon ile olguların sağaltımı yapıldı.
Scapula kırığında (Olgu no: 13) lateral yaklaşımla kırık hattına ulaşıldı. Corpus scapulada kırık hattı belirlenerek anatomik redüksiyon gerçekleştirildi.
İnterfragmanter serklaj uygulaması ile fiksasyon sağlandı.
Diyafizer humerus kırığı olan 8 olguda (Olgu No: 2, 6, 7, 15, 21, 24, 34, 40) lateral yaklaşımla humerus gövdesine ulaşıldı. 2, 24 ve 40 no’lu olgularda retrograd schanz pini; 6, 7 ve 34 nolu olgularda schanz pini ile birlikte serklaj telleri; 15 ve 21 nolu olgularda da IM pin ve serklaj teli ile fikzasyon sağlandı.
A C
B
Resim 2.1. A- 2 no’lu olguda IM schanz pini B- 7 no’lu olguda IM schanz pini ve serklaj telleri C- 15 no’lu olguda IM pin ve serklaj teli
Distal humerus kırıklarında (Olgu no: 8, 10, 35) lateral yaklaşımla kırık hattına ulaşıldı. Anatomik redüksiyon sağlandıktan sonra 8 no’lu olguda intercondyler
kompresyon vidası ve interfragmanter pin yerleştirildi. On no’lu olguda craniolateral yaklaşımla kırık hattına ulaşıldı. Retrograd IM pin yerleştirildikten sonra kırık fragmentlerin anatomik redüksiyonu sağlandı ve serklaj telleri ile fiksasyonu sağlandı. Distal ensizyon genişletilerek condyler kırık intercondyler pin ile sabitlendi. Otuz beş no’lu olguda intercondyler ve interfragmanter pinler ile fiksasyon sağlandı.
A B C
Resim 2.2. A-Olgu no: 35 intercondyler ve interfragmanter pin B- Olgu no 10 intercondyler pin C- Olgu no 8 intercondyler kompresyon vidası ve interfragmanter pin uygulaması
Resim 2.3. 10 no’lu olguda humerus’ta distal ve condyler ulna’da olecranon kırığının operasyon öncesi ve sonrası radyografileri.
Diyafizer antebrachium kırığı olan olgulardan bir olguda (Olgu no: 3) ulna’ya craniolateral yaklaşımla IM pin, iki olguda (Olgu no: 12, 32) radius’a craniolateral yaklaşımla IM pin, dört olguda (Olgu no: 20, 22, 28, 36) hem radius’a hem de ulna’ya craniolateral yaklaşımla IM pinler, üç olguda da (Olgu no: 29, 30, 33) craniomedial yaklaşımla radius’a dinamik kompresyon plakları (DCP) uygulandı.
Yirmi dokuz no’lu olguda 8 delikli, 30 no’lu olguda 9 delikli, 33 no’lu olguda ise 7 delikli DCP kullanıldı. Diyafizer antebrachium kırığı olan 4 olguda (Olgu no: 9 (bilateral), 23, 25) bandaj ile sağaltım yapıldı. Üç no’lu olguda ulna’nın fiksasyonu radius’un da redüksiyonuna yardımcı oldu. Yalnızca radius’a IM pin uygulamalarında ulna’nın redüksiyonu da yapıldı. Distal antebrachium kırığı olan 11 ve 26 no’lu olgularda craniomedial yaklaşımla DCP; 4 no’lu olguda craniolateral yaklaşımla radius’a IM pin uygulandı. On bir no’lu olguda 7 delikli, 26 no’lu olguda ise 6 delikli DCP kullanıldı.
A B
Resim 2.4. A- 3 no’lu olguda ulna’ya IM pin uygulaması B- 32 no’lu olguda radius’a IM pin uygulaması
A A
B B
Resim 2.5. A- 20 no’lu olguda radius ve ulna’ya IM pin uygulanması B- 36 nolu olguda radius ve ulna’ya IM pin uygulanması
A B
Resim 2.6. A- 30 no’lu olguda radius’a DCP uygulaması B- 33 no’lu olguda radius’a DCP uygulanması
Resim 2.7. 11 no’lu olguda distal antebrachium kırığında DCP uygulaması
Metacarpus kırığı olan olgulardan 5 no’lu olguda (sol ekstremitede) MC III hizasından, 18 no’lu olguda MC V hizasından dorsal yaklaşımla kırık hattına ulaşıldı.
Bu olgularda IM pin uygulaması ile fiksasyon sağlanırken olgu no 1 ve 5’te (sağ ekstremite) ise dorsal yaklaşımla “X” şeklinde deri ensizyonu sonrası kırık hattına ulaşılarak IM pin ile sağaltım sağlandı. Otuz sekiz no’lu olguda MC IV kırığı yalnızca bandaj uygulaması ile sağaltıldı. IM pinler 1 no’lu olguda MC III-IV ve V’e uygulanırken, bilateral MC kırığı olan 5 no’lu olguda solda MC III’e sağda ise MC III ve IV’e uygulandı.
Resim 2.8. 5 no’lu olguda sağ ekstremitede MC III-IV kırığının, sol ekstremitede MC III kırığının IM pin ile sağaltımı
Resim 2.9. 1 no’lu olguda MC II-III-IV-V kırıklarının IM pinler ile sağaltımı
Açık yara ve osteomyelit olan 16 no’lu olguda geniş spektrumlu antibiyotik ve bandaj uygulaması ile yara sağaltımına gidildi. İyileşme kaydedilememesi ve enfeksiyonun giderek ilerlemesi nedeniyle amputasyon uygulandı. Yumuşak doku travması tespit edilen ve kemik dokularında herhangi bir patoloji saptanmayan 17, 19 ve 27 no’lu olgularda NSAI ilaçlar ile birlikte 1 hafta bandaj uygulaması ve hareket kısıtlaması önerildi.
Kırık ve luksasyon tespit edilen tüm olgularda 3 hafta süreyle destekli bandaj uygulaması ile hareket kısıtlanması sağlandı. Açık redüksiyon uygulanan olgularda postoperatif 5 gün profilaktik amaçlı antibiyotik uygulaması önerildi.
Çizelge 2.1. Olguların değerlendirilmesi Olgu
no Irk Yaş Cinsiyet Travmatik neden Oluşan lezyon Sağaltım
1 Melez 5 aylık D Trafik kazası Sağ metcarpus II-III-IV-V kırığı IM pin 2 Melez 8 aylık E Trafik kazası Sol diyafizer humerus kırığı IM schnaz pin
3 Melez 3 yaşlı E Trafik kazası Sağ proximal antebrachium
kırığı Ulnaya IM pin 4 Melez 2 yaşlı D Trafik kazası Sol distal antebrachium kırığı Radiusa IM pin 5 Terrier 6 aylık E Küt travma Bilateral MC kırığı (sol III sağ
III-IV) IM pin
6 Melez 2 yaşlı D Trafik kazası Sol diyafizer parçalı humerus
kırığı IM schanz pin ve Serklaj 7 Setter 8 aylık D Trafik kazası Sol diyafizer humerus kırığı IM schanz pin ve Serklaj 8 Doberman 6 aylık E Trafik kazası Sağ condyler humerus kırığı Intercondyler vida ve IM pin 9 Melez 3,5 aylık E Trafik kazası Bilateral diyafizer antebrachium
kırığı Bandaj uygulaması 10 Melez 4 aylık E Trafik kazası Sol parçalı distal humerus +
condylus + olecranon kırığı IM pin + Serklaj + intercondyler pin + olecranona IM pin
11 Melez 11 aylık D Trafik kazası Distal antebrachium kırığı Radiusa 7 delikli DCP 12 Melez 3 yaşlı D Trafik kazası Sol diyafizer parçalı
antebrachium kırığı Radiusa IM pin 13 Terrier 1 yaşlı E Yüksekten düşme Sol corpus scapula kırığı İnterfragmenter serklaj 14 Melez 2 yaşlı D Trafik kazası Sol distal antebrachium kırığı Bandaj uygulaması 15 Melez 4 yaşlı E Trafik kazası Sağ diyafizer humerus kırığı IM pin + Serklaj 16 Melez 3 yaşlı E Bilinmiyor Sağ humerus ve
antebrachiumda açık yara ve
osteomyelit Amputasyon 17 Terrier 11 yaşlı E Küt travma Ön ekstremite yumuşak doku
travması NSAI ilaç + bandaj
18 Terrier 5 yaşlı E Trafik kazası Sol metacarpus V kırığı IM pin 19 Melez 5 aylık D Küt travma Ön ekstremite yumuşak doku
travması NSAI ilaç + bandaj 20 Melez 5 aylık E Küt travma Sağ diyafizer antebrachium
kırığı Radius ve ulnaya IM pin
Çizelge 2.1. devamı Olgu
no Irk Yaş Cinsiyet Travmatik neden Oluşan lezyon Sağaltım 21 Kangal 3 aylık E Trafik kazası Sağ diyafizer humerus kırığı IM pin + serklaj 22 Melez 4 aylık D Küt travma Sol diyafizer antebrachium kırığı Radius ve ulnaya IM pin 23 Melez 3 aylık E Küt travma Sağ diyafizer antebrachium kırığı Bandaj uygulaması 24 Melez 5 aylık E Bilinmiyor Sağ diyafizer humerus kırığı IM schanz pini 25 Melez 2 aylık D Trafik kazası Sol diyafizer antebrachium kırığı Bandaj uygulaması 26 Kangal 8 aylık D Trafik kazası Sağ distal antebrachium kırığı Radiusa 6 delikli DCP 27 Alman
kurt 3 yaşlı E Küt travma Ön ekstremite yumuşak doku
travması NSAI ilaç+ bandaj 28 Terrier 3 yaşlı D Küt travma Sağ diyafizer antebrachium kırığı Radius ve ulnaya IM pin 29 Kangal 2 yaşlı E Trafik kazası Sol diyafizer antebrachium kırığı Radiusa 8 delikli DCP 30 Melez 5 yaşlı D Trafik kazası Sol diyafizer antebrachium kırığı Radiusa 9 delikli DCP 31 Melez 5 yaşlı E Bilinmiyor Sol art.cubiti luksasyon Kapalı redüksiyon 32 Terrier 7 aylık D Küt travma Sağ diyafizer antebrachium kırığı Radiusa IM pin 33 Doberman 3 aylık E Trafik kazası Sağ diyafizer antebrachium kırığı Radiusa 6 delikli DCP 34 Melez 5 yaşlı D Küt travma Sol diyafizer humerus kırığı IM schanz pini + serklaj 35 Melez 11 aylık E Trafik kazası Sol condyler humerus kırığı Sağ
cubiti luksasyon
Condylusa interfragmanter ve intercondyler pin cubitiye kapalı
redüksiyon 36 Melez 4 aylık E Trafik kazası Sol diyafizer antebrachium kırığı Radius ve ulnaya IM pin 37 Melez 1 yaşlı E Küt travma Sağ cubiti luksasyon Kapalı redüksiyon 38 Melez 8 yaşlı D Küt travma Metacarpus IV kırığı Bandaj uygulaması
Kapalı redüksiyon 39 Terrier 9 yaşlı D Küt travma Sağ cubiti luksasyon
40 Melez 4 aylık E Trafik kazası Sol diyafizer humerus kırığı IM schanz pini
3. 1. Olguların Irk, Yaş, Cinsiyet ve Travmanın Nedenine Göre Dağılımı
Olguların ırk dağılımında; 26 olgu (% 65) melez, 7 olgu (% 17,5) terrier, 3 olgu (% 7,5) kangal, 2 olgu (% 5) doberman, 1 olgu (% 2,5) alman kurt köpeği, 1 olgu (% 2,5) setter olduğu belirlendi.
Cizelge 3.1. Olguların ırklara göre dağılımı
doberman 5%
kangal 7,5%
terrier 17,5%
setter 2,5%
a.kurt 2,5%
melez 65%
Olguların yaş dağılımı ise 2 aylık–11 yaş arasında olduğu gözlendi.
Cinsiyete göre dağılımında ise, 23 olgu (% 57,5) erkek, 17 olgu (% 42,5) dişi olarak belirlendi.
Travmatik nedene göre dağılımda; 23 olguda trafik kazası (% 57,5), 13 olguda küt travma (% 32,5), 1 olguda yüksekten düşme (% 2,5) ve 3 olguda bilinmeyen nedenle (% 7,5) lezyon oluştuğu saptandı.
23
13
3 1
0 5 10 15 20 25
Trafik kazası Küt travma Bilinmeyen Yüksekten düşme
3. 2. Olguların Oluşan Lezyona ve Kırık Bölgesine Göre Dağılımı ile Sağaltım Seçenekleri
Oluşan lezyonlara göre dağılımında ise; 44 travmatik lezyonun 36’sında ön ekstremite kemiklerinde kırık (% 81,9), 4’ünde articulatio cubiti’de luksasyon(% 9,1), 1’inde açık yara ve osteomyelit (% 2,2), 3’ünde yumuşak doku travması (% 6,8) belirlendi.
Çizelge 3.3. Olguların oluşan lezyona göre dağılımı
36
4 1 3
0 5 10 15 20 25 30 35 40
kırık (%81,9) luksasyon (%9,1)
açık yara (%2,2)
y.doku travması
(%6,8)
scapula kırığı (% 2,8), 11’i humerus kırığı (% 30,5), 19’u antebrachium kırığı (% 52,8), 5’i metacarpus kırığı (% 13,8) olarak belirlendi.
Çizelge 3. 4. Olguların kırık bölgesine göre dağılımı
scapula 2,8%
antebrachium 52,8%
metacarpus
13,8% humerus
30,5%
Bu kırıkların kendi arasında dağılımı incelendiğinde; 11 humerus kırıından 8’i diyafizer (% 72,7), 3’ü distal (% 27,3); 19 antebrachium kırığından 13’ü diyafizer (% 68,4), 4’ü distal (% 21,1), 2’si proksimal (% 10,5) olarak belirlendi.
Olguların sağaltım seçenekleri incelendiğinde; diyafizer humerus kırıklarından 3’ünde schanz pini, 3’ünde schanz pini ve serklaj teli, 2’sinde IM pin ve serklaj teli uygulandı.
Distal humerus kırıklarından 1’inde intercondyler lag vidası ile birlikte interfragmanter pin , 1’inde intercondyler ve interfragmanter pin; 1’inde de intercondyler pin ile birlikte humerus’a IM pin ve serklaj telleri uygulandı. Diyafizer antebrachium kırıklarından 2’sinde yalnızca radius’a IM pin, 4’ünde hem radius’a hem ulna’ya IM pin, 3’ünde Dinamik kompresyon plağı (DCP), 4‘üne de bandaj uygulaması ile sağaltıldı. Distal antebrachium kırıklarından 2’sinde DCP, 1’inde bandaj uygulaması, 1’inde de radius’a IM pin uygulandı. Distal humerus kırığı ile birlikte olecranon kırığı da bulunan bir olguda ulna’ya IM pin uygulandı. Proksimal antebrachium kırığı olan olguda IM pin ile sağaltım
(Çizelge 3.5.)
Cubiti luksasyonu bulunan hastalardan 3’ünde (Olgu no: 31, 35, 37) kapalı redüksiyon ile yumuşak doku travması olan 3 olguda (Olgu No: 17, 19, 27) non-steroid antienflematuar (NSAI) ilaç ve bandaj uygulaması ile sağaltım gerçekleştirildi. Açık yara ve osteomyelit olan 1 olguda da (Olgu no: 16) 3 ay öncesinde nedeni bilinmeyen travma sonrası oluşan açık yaranın uygun şekilde sağaltımının yapılmaması sonucu enfeksiyonun geliştiği, osteomyelit ile sonuçlandığı ve medikal tedaviye cevap vermediği görüldü. Ön ekstremite amputasyonu ile sağaltıma gidildi.
Çizelge 3. 5. Kırık olguların sağaltım seçenekleri çizelgesi
Kırık Olan Kemik Kırık Bölgesi Sağaltım Metodu Olgu No
Scapula Corpus İnterfragmenter serklaj 13
Schanz pini 2–24–40
Schanz pini ve Serklaj 6–7–34 Diyafizer
IM pin ve Serklaj 15–21 Intercondyler vida ve
Interfragmanter pin 8 Intercondyler ve
interfragmanter pin 35 Humerus
Distal
Intercondyler pin ile IM pin ve
Serklaj 10
Radius IM pin 12–32
Radius-Ulna IM pinler 20–22–28–
36
Radius DCP 29–30–33
Diyafizer
Bandaj uygulaması 9(bilateral)–
23–25
Proksimal Ulna IM pin 3
Radius DCP 11–26
Radius IM pin 4
Distal
Bandaj uygulaması 14 Antebrachium
Olecranon IM pin 10
MC II-III-IV-V IM pin 1
MC III IM pin 5
MC IV Bandaj Uygulaması 38
MC III-IV IM pin 5
Metacarpus
MC V IM pin 18
Ön ekstremitenin travmatik lezyonlarının nedenleri arasında trafik kazaları, küt travmalar, yüksekten düşmeler, ateşli silah yaralanmaları, hayvanların birbirleriyle olan kavgaları ve belirlenemeyen nedenler sayılabilir. Trafik kazaları en yaygın olan travmatik nedendir (Muir ve Norris, 1997; Bruce, 1998; Denny, 1998; Tomlinson, 2003). Bu çalışmada travmatik nedenler; trafik kazaları (% 57,5), küt travma (% 32,5), yüksekten düşme (% 2,5), ve bilinmeyen nedenler (% 7,5) olarak saptanırken, lezyon oluşturan travmatik faktörlerin ve trafik kazalarının oransal dağılımının literatür verilerce benzer olduğu gözlenmiştir.
Yapılan bir çalışmada travmaya maruz kalmanın cinsiyet ile ilişkisi olabileceği ve erkeklerde dişilere oranla travmatik lezyonların daha sık oluştuğu belirtilmiştir (Braden, 1991). Bu çalışmada travmatik lezyonların cinsiyete göre dağılımı incelendiğinde % 57,5 oranında erkek, % 42,5 oranında dişi olduğu saptanmış olup, cinsiyete ilişkin travmatik nedenler ve oluşan lezyonların ilişkisi belirlenememiş, ancak bu dağılımın literatür verilerle paralellik gösterdiği saptanmıştır.
Humerus kırıklarının görülme sıklığı ön ekstremite kırıkları arasında % 34’lük bir orana sahiptir (Kaya ve ark., 2000). Proksimal humerus kırıkları humerus kırıkları içerisinde % 4,6 oranında, distal kırıklar % 46,6 oranında görülür (Tomlinson, 2003). Diyafizer kırıklar ise humerus kırıkları arasında % 47’lik orana sahiptir (Denny, 1998). Bu çalışmada 11 olguda (% 30,5) humerus kırığı tespit edilmiş olup bunların 8’i (% 72,7) diyafizer bölgede 3’ü (% 27,3) distal bölgededir. Humerus kırığı görülen travmatik lezyonların dağılımında, olgu sayısının az olması da göz önünde tutularak, proksimal humerus kırığı olgular içerisinde bulunmamış, diyafizer ve distal humerus kırıklarının oranında da literatür verilerle benzerlik taşıdığı saptanmıştır.
Diyafizer humerus kırıklarının sağaltımında IM pin ve serklaj telleri, kemik plakları, interlocking çiviler, eksternal fiksatörler kullanılabilir (Dueland ve ark., 1999; Fossum ve
tercih edilir (Fossum ve ark., 2002). Distal humerusun unicondyler kırıklarında stabilizasyon intercondyler lag vidaları, ekstra vida ya da kirschner telleri ile kombine edilerek sağlanır (Kaya ve ark., 2000; Fossum ve ark., 2002; Tomlinson, 2003). Bu çalışmada diyafizer humerus kırığı olan 3 olguda stabilizasyon için yalnızca IM schanz pini yeterli olurken 3 olguda kırık hattının oblik olması nedeniyle IM schanz pini ile birlikte serklaj telleri, 2 olguda da IM steinmann pinleri ile birlikte serklaj telleri uygulanmıştır. Olguların küçük ırk köpekler olması nedeniyle plak uygulaması gerekli bulunmamıştır. Distal humerus kırıklarından 1 olguda intercondyler lag vidası ile birlikte interfragmanter pin uygulanmış, 1 olguda intercondyler ve interfragmanter pin uygulanmış; 1 olguda da intercondyler ve interfragmanter pin ile birlikte humerus’a IM pin ve serklaj telleri uygulanmıştır.
Distal medial epicondylus’un şekli, kuvvetli periartiküler, muskuler ve ligamentöz yapılar nedeniyle cubiti eklemi luksasyonları çok sık görülmez (Dassler ve Vasseur, 2003). Cubiti luksasyonlarının sağaltımında ilk birkaç gün içinde kapalı redüksiyonun başarılı olabileceği, ancak dikkatle izlenerek oluşabilecek relüksasyon veya kapalı reddin başarısızlığı sonrasında yapılacak operatif girişimde, olguya uygun tercih edilebilecek yöntemler yardımıyla reddin başarıyla sağlanabileceği belirtilmektedir. Eğer kapalı redüksiyon sonrası yeniden çıkık şekillenecek olursa açık redüksiyon ve collateral ligament onarımının gerekeceği bildirilmiştir (Candaş ve ark., 1998). Retrospektif bir çalışmada kapalı redüksiyon ile çok iyi sonuçların alındığı, % 85–90 oranında iyileşme kaydedildiği, instabilitenin redüksiyon sonrası şekillenmediği bildirilmiştir. (Dassler ve Vasseur, 2003). Çalışmayı oluşturan olgulardan dördünde (% 9,1) cubiti luksasyonu tespit edilmiş olup, erken dönemde müdahale edilen bu olguların kapalı redüksiyon ile tümünün sağaltımı başarıyla sağlanmış ve reluksasyonla karşılaşılmamıştır.
Köpeklerde antebrachium kırıkları tüm kırıklar arasında % 18’lik bir orana sahip olduğu (Milovancev ve Ralphs, 2004); ekstremite kırıkları içerisinde ise radius kırıklarının % 5,1, ulna kırıklarının % 3,7 oranında olduğu bildirilmiştir (Welch ve ark., 1997). Ön ekstremite kırıkları arasında antebrachium kırıklarının oranı bildirilmemiştir. Çalışmayı
yarısından fazlasını kapsayan bu oran, travmatik nedene bağlı olabileceği kadar çevre dokuların azlığına da bağlı olabileceği değerlendirilmektedir. Bir başka literatürde toplam 38 antebrachium kırığının 19’u distal (% 50), 18’i diyafizer (% 47,4), 1’i proksimal (%
2,6) bölgededir (Özak, 2000). Çalışmayı oluşturan olgularda 19 antebrachium kırığından 13’ü diyafizer (% 68,4), 4’ü distal (% 21,1), 2’si proksimal (% 10,5) bölgede saptanmıştır.
Antebrachium kırıklarının sağaltım seçenekleri arasında IM pin ve serklaj telleri, eksternal fiksatörler, vida ve kemik plakları ile bandaj uygulaması sayılmaktadır (Boudrieau, 2003). Bandaj uygulaması iki parçalı transversal ya da kısa oblik kırıklarda tercih edilir (Larsen ve ark., 1999; Boudrieau, 2003). Deplase olmamış diyafizer radius kırıkları bandaj uygulaması ile sağaltılabilir (Boudrieau, 2003). IM pin ve serklaj telleri radius kırıklarının stabilizasyonunda tek başına etkili değildir. Radius ile birlikte ulna’ya da IM pin uygulanmasının fiksasyon için gerekliliği bildirilmiştir. Özellikle iri ve aktif köpeklerde ulnaya da IM pin uygulanması önerilir (Welch ve ark., 1997). Vida ve kemik plakları radiusa ve gerekirse ulna’ya uygulanarak çok iyi stabilizasyon sağlanır. IM pin uygulamalarının plak uygulamasına oranla daha fazla komplikasyonla sonuçlandığı ve plak uygulamalarının ekstremitenin erken fonksiyon kazanmasında daha etkili sonuçlar verdiği bildirilmiştir (Özak, 2000). Bu komplikasyonlar arasında angulasyon, osteomyelit, kaynama eksikliği veya yokluğu ile dejeneratif eklem bozuklukları sayılabilir (Fossum ve ark., 2002; Milovancev ve Ralphs, 2004). Birçok köpekte plağın yalnızca radius’a uygulanması tatminkâr sonuçlar verir (Welch ve ark., 1997; Özak, 2000). Eğer annular ligament bozulmamış ise ulnanın tek başına fiksasyonu radius’un da yerine gelmesini sağlayacaktır (Boudrieau, 2003). Bu çalışmada antebrachium kırıklarının sağaltımında IM pin, dinamik kompresyon plağı (DCP) ve bandaj uygulaması kullanılmıştır. Diyafizer antebrachium kırığı olan üç olguda deplase olmamış kırıklar olması ve hayvanların çok genç olmaları nedeniyle bandaj uygulaması ile sağaltım yapılmıştır. İki olguda yalnızca radius’a IM pin uygulaması yeterli olurken, dört olguda hayvanların genç ve aktif olmalarından dolayı kırık fiksasyonu için hem radius’a hem de ulna’ya IM pin uygulanmıştır. Üç olguda da hayvanların iri ırk olmalarından dolayı DCP
pin uygulanmıştır. Radius ile ulna arası annuler ligamentin bütünlüğünün bozulmamasından dolayı fiksasyon için yalnızca ulna’ya pin uygulaması yeterli olmuştur.
Distal antebrachium kırığı olan dört olgudan ikisine, yetişkin ve iri ırk olmalarından dolayı DCP uygulanırken; bir olguda radius’a IM pin uygulanmış, bir olguda da fazla deplasman olmaması nedeniyle bandaj uygulaması tercih edilmiştir. Olecranon kırığı olan bir olguda IM pin uygulanmıştır. Radius’a IM pin uygulaması sonrası yapılan kontrollerde angulasyon deformitesi, kaynama yokluğu yada gecikmiş kaynama gibi komplikasyonlarla karşılaşılmamıştır.
Metacarpal kırıklar trafik kazalarında ayağın ezilmesi ya da üzerine ağır cisimlerin düşmesi gibi durumlarda oluşur (Muir ve Norris, 1997; Probst ve Millis, 2003). Bu çalışmada metacarpus kırığı olan beş olgudan ikisinde travmatik nedenin trafik kazası, üçünde de küt travma olduğu belirlenmiştir.
İnternal fiksasyonun endike olduğu olgular, iki veya daha fazla metacarpus kırıkları, üçüncü ve dördüncü metacarpal kemik kırıkları, şiddetli deplasman durumları ve parçalı kırıklardır (Muir ve Norris, 1997; Braden, 1998; Probst ve Millis, 2003). Bir ya da iki kemikte kırık varsa ve hafif deplase ise; üçüncü ve dördüncü metacarpal kemik kırılmamış ise bandaj ile sağaltılabilir. Sağlam olan kemikler internal splint vazifesi görür (Aker, 1998; Candaş ve Sağlam, 1990; Probst ve Millis, 2003). Bu tip olgularda yalnızca bandaj uygulaması non-union ve yüksek komplikasyon oranları ile sonuçlanır (Muir ve Norris, 1997). Bu çalışmada dört metacarpus’un da kırık olduğu bir olguda, üçüncü ve dördüncü metacarpal kemiğin kırık olduğu bir olguda, beşinci metacarpal kırığı olan ve çok deplase olan bir olguda ve üçüncü metacarpal kırığı olan bir olguda IM pin uygulanmıştır. Metacarpus IV kırığı olan bir olguda sağlam olan diğer metacarpal kemiklerin internal splint vazifesi göreceği, bandaj uygulamasının yeterli olacağına karar verilmiştir.
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Cerrahi Anabilim Dalı Ortopedi Kliniği’ne getirilen, ön ekstremitelerinde travmatik lezyon bulunan 40 köpek değerlendirilmiştir.
Travmatik nedene göre dağılımda; 23 olguda trafik kazası (% 57,5), 13 olguda küt travma (% 32,5), 1 olguda yüksekten düşme (% 2,5) ve 3 olguda bilinmeyen nedenle (% 7,5) lezyon oluştuğu saptanmıştır. Oluşan lezyonların dağılımında ön ekstremite kemiklerinde kırık yüksek oranda bulunmuştur.
Travmatik lezyonun belirlenmesinde klinik muayenenin yanısıra radyografik incelemenin de önemli olduğu belirlenmiştir. Alınacak iki yönlü ve kaliteli radyografiler ile lezyonun ve çevre dokuların durumunun değerlendirilmesi, uygulanacak sağaltım seçeneği için gereklidir. Travmatik lezyonun sağaltımında bandaj uygulaması yaranın korunması ve ekstremite hareketlerinin kısıtlanması sonucu iyileşmenin hızlandırılması açısından vazgeçilmez bir uygulamadır.
Sonuç olarak köpeklerde ön ekstremite travmatik lezyonlarının dağılımı ve sağaltım seçenekleri üzerine yapılan bu klinik çalışmada; travmatik nedenler, lezyonların dağılımı ve klinik uygulamada tedavi seçenekleri ortaya konulmuştur. Bu değerlendirme ile çalışmanın klinik uygulamalarda yönlendirici katkı sağlayacağı kanısına varılmıştır.
Köpeklerde Ön Ekstremite Travmatik Lezyonlarının Dağılımı ve Sağaltım Seçenekleri Üzerine Klinik Çalışmalar
Bu çalışmada, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Cerrahi Anabilim Dalı Ortopedi Kliniğine getirilen ve ön ekstremitelerinde travmatik lezyonları bulunan değişik ırk, yaş ve cinsiyetteki 40 köpek değerlendirilmiştir.
Ön ekstremite travmatik lezyonları şikâyeti ile getirilen olguların anamnezleri sonrası ilgili ekstremitenin klinik muayenesi, ağrı, sıcaklık artışı, şişkinlik, deformasyon ve krepitasyon yönünden yapılmıştır. Klinik muayeneleri sonrası radyografileri alınmış;
lezyonların tipi, lokalizasyonu, deplasman derecesi, travmanın üzerinden geçen süre ve hastanın vücut ağırlığı göz önüne alınarak konservatif sağaltım veya açık redüksiyon ile olguların sağaltımı yapılmıştır.
Travmatik nedene göre dağılımda; 23 olguda trafik kazası (% 57,5), 13 olguda küt travma (% 32,5), 1 olguda yüksekten düşme (% 2,5) ve 3 olguda bilinmeyen nedenle (% 7,5) lezyon oluştuğu saptanmıştır.
Olguların klinik ve radyolojik muayeneleri sonucunda 40 köpekte 44 travmatik lezyona rastlanılmıştır. Bu lezyonların 36’sı ön ekstremite kemiklerinde kırık (% 81,9) 4’ü articulatio cubiti’de luksasyon (% 9,1), 1’i açık yara ve osteomyelit(% 2,2) 3’ü yumuşak doku travması(% 6,8) olarak belirlenmiştir.
Sonuç olarak köpeklerde ön ekstremite travmatik lezyonlarının dağılımı ve sağaltım seçenekleri üzerine yapılan bu klinik çalışmada; travmatik nedenler, lezyonların dağılımı ve klinik uygulamada tedavi seçenekleri ortaya konulmuştur. Bu değerlendirme ile çalışmanın klinik uygulamalarda yönlendirici katkı sağlayacağı kanısına varılmıştır.
Anahtar Sözcükler: Köpek, ön ekstremite, sağaltım seçenekleri , travma
Distribution of Traumatic Forelimb Lesions and Clinical Studies of Treatment Posibilities in Dogs
40 dogs from different breed, age and sex that have traumatic lesions on forelimb, which were refered to the clinics of Ankara University Veterinary Faculty Department of Surgery were conducted the materials of the present study.
The cases that have traumatic lesions on their forelimbs was examined due to pain, local temperature, swolleness, deformation and crepitation after their medical history was taken. During the examination, their x-ray’s was taken and regarding the lesion type, localization, the time that passed and patient’s body weight either conservative treatment or open reduction technique’s was chosen.
Distribution to traumatic reason, 23 of the cases had traffic accident (57,5%), 13 had blunt trauma (32,5%), 1 had high rise (2,5%) and no spesific reason was found for the 3 of the cases (7,5%).
After the clinical and radiological examinations, 44 traumatic lesions were detected in 40 cases. 36 of the cases had forelimb fractures (%81,9), 4 had articulatio cubiti luxations (9,1%), 1 had osteomyelitis and open wound (2,2%) and 3 of them had soft tissue trauma (6,8%).
In conclusion, in this study distribution of the traumatic lesions, their clinical distribution and treatment methods examined in dogs. It was concluded that this study was contributed to the clinical practice.
Key words: Dog, forelimb, trauma, treatment
AKER, L. (1998). Evcil karnivorlarda metakarpus ve metatarsus kırıklarının sağaltım yöntemlerine ilişkin klinik değerlendirilesi. Yüksek lisans tezi. Ankara Üniv. Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
ASLANBEY, D. ( 2002 ). Veteriner Ortopedi ve Travmatoloji. Medipres Yayıncılık. Ankara
BİLGİLİ, H., ASLANBEY, D. (2000). Uzun kemiklerin epifizer bölge kırıkları: Bölüm IV. Kedi ve köpeklerde distal epifizer bölge kırıklarında sağaltım metotlarının karşılaştırmalı olarak araştrılması.
Veteriner Cerrahi Dergisi 6(3–4): 12–21
BOUDRIEAU, R. J. (2003). Fractures of the radius and ulna. Textbook of Small Animal Surgery, 3rd. ed.
Ed.:D. Slatter W.B. Saunders. Philadelphia p:1953-1973
BRADEN, T.D. (1991). Posttraumatic osteomyelitis. Vet.Clin.North Am.Small Anim.Pract.21(4) 781-811 BRADEN, T.D. (1998). Techniques of fracture fixation. Current Techniques in Small Animal Surgery,
4th.ed. Ed.:M. J. Bojrab. Lippincott Williams & Wilkins
BRUCE, W. J. (1998). Radius and Ulna In: Coughlan, A., Miller, A. eds. BSAVA Manual of Small Animal Fracture Repair and Management. 1st Ed. BSAVA United Kingdom p:197–215
CANDAŞ, A., SAĞLAM, M (1990). Köpeklerde metakarpus ve metatarsus kırıklarının transartiküler intramedüller pin uygulamaları ile sağaltımı. Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg. 37:147-155
CANDAŞ, A., SAĞLAM, M., KAYA, Ü., BİLGİLİ, H. (1998). Köpeklerde travmatik articulation cubiti lükzasyonlarında redüksiyon yöntemleri ve sonuçlarına ilişkin klinik çalışmalar. Ankara Üniv. Vet.
Fak. Derg. 45: 171–179
DASSLER, C., VASSEUR, P. B. (2003). Elbow luxation. Textbook of Small Animal Surgery, 3rd. ed.
Ed.:D. Slatter W.B. Saunders. Philadelphia p:1919-1926
DENNY, H. R. (1998). The Humerus. In: Coughlan, A., Miller, A. eds. BSAVA Manual of Small Animal Fracture Repair and Management. 1st Ed. BSAVA United Kingdom p:170–195
DUELAND, R. T., JOHNSON, K. A., ROE, S. C., ENGEN, M. H., LESSER, A. S. (1999). Interlocking nail treatment of diaphyseal long-bone fractures in dogs. J. Am. Vet. Med. Assoc. 214:59–66
DURSUN, N. (1996). Veteriner Anatomi 1 4. Baskı. Medisan Yayınevi, Ankara
DYCE, J. (1998). The Distal Limb In: Coughlan, A., Miller, A. eds. BSAVA Manual of Small Animal Fracture Repair and Management. 1st Ed. BSAVA United Kingdom p:283–291
Company Philadelphia
FOSSUM, T. W., HEDLUND, C.S., HULSE, D. A., JOHNSON, A. L., SEIM, H. B., WILLARD, M. D., CARROLL, G. L. (2002). Small Animal Surgery 2nd ed. Mosby Missuori Chapter 34
GEMMILL, T. J., CAVE, T. A., CLEMENTS, D. N., CLARKE, S. P., BENNETT, D., CARMICHAEL, S.
(2004).Treatment of canine and feline diaphyseal radial and tibial fractures with low-stiffness external skeletal fixation. J. Small. Anim. Pract. 45:85–91
HOULTON, J. E. F. (1998). Carpus and Tarsus In: Coughlan, A., Miller, A. eds. BSAVA Manual of Small Animal Fracture Repair and Management. 1st Ed. BSAVA United Kingdom p:265–279
KAYA, Ü., SAĞLAM, M., TEMİZSOYLU, D. (2000). Kedi ve köpeklerde distal humerus kırıklarının sağaltımı üzerine klinik çalışmalar. Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg. 47:115–124
LARSEN, L. J., ROUSH, J. K., McLAUGHLIN, R. M. (1999). Bone plate fixation of distal radius and ulna fractures in small- and miniature-breed dogs. J. Am. Anim. Hosp. Assoc., 35:243-250
MILOVANCEV, M., RALPHS, S. C. (2004). Radius/Ulna fracture repair. Clin. Tech. Small. Anim. Pract., 19:128-133
MUIR, P., NORRIS, J. L. (1997). Metcarpal and metatarsal fractures in dogs. J. Small. Anim. Pract., 38:344-348
NUNAMAKER, D. M. (1985). Textbook of Small Animal Orthopaedics. Erişim:
[http://www.ivis.org/special_books/ortho/toc.asp]. Erişim Tarihi: 14.05.2006
OLCAY, B., SAĞLAM, M., BİLGİLİ, H. (1996). Kedi ve köpeklerde omuz çıkıklarının operatif sağaltım yöntemleri üzerine klinik çalışmalar. Ankara Üniv. Vet. Fak. Derg. 43:17–23
ÖZAK, A. (2000). Köpeklerin antebrachium kırıklarında radius’un osteosentezinde dinamik kompresyon plağı (DCP) ve intramedullar çivileme yöntemi ile sağlanan sonuçların karşılaştırmalı değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniv. Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
PARKER, R. B. (2003). Scapula. Textbook of Small Animal Surgery, 3rd. ed. Ed.:D. Slatter W.B. Saunders.
Philadelphia p:1891-1904
PIERMATTEI, D. L. (1993). An Atlas of Surgical Approaches to the Bones and Joints of the Dog and Cat 3rd. Ed. W.B.Saunders Co. Philadelphia
PROBST, C. W., MILLIS, D. L. (2003). Carpus and digits. Textbook of Small Animal Surgery, 3rd. ed.
Ed.:D. Slatter W.B. Saunders. Philadelphia p:1974-1988
SAĞLAM, M., BİLGİLİ, H., KÜRÜM, B., CANDAŞ, A. (2000). Treatment of ulnar fracture with dislocation of caput radii (Monteggia lesion) in 2 dogs and 3 cats. 47: 73–80
fractures in dogs and cats: A report of 22 cases. Vet. Surg. 26:108–113
SIMPSON, A. M. (2004). Fractures of the humerus. Clin. Tech. Small. Anim. Pract., 19:120-127
TALCOTT, K. W., VASSEUR, P. B. (2003). Luxation of the scapulohumeral joint. Textbook of Small Animal Surgery, 3rd. ed. Ed.:D. Slatter W.B. Saunders. Philadelphia p:1897-1904
TOMLIN, J. L., PEAD, M. J., LANGLEY-HOBBS, S. J., MUIR, P. (2001). Radial carpal bone fracture in dogs. J. Am. Anim. Hosp. Assoc., 37:173-178
TOMLINSON, J. L. (2003). Fractures of the humerus. Textbook of Small Animal Surgery, 3rd. ed. Ed.:D.
Slatter W.B. Saunders. Philadelphia p:1905-1918
TORRINGTON, A. (1998). The Scapula In: Coughlan, A., Miller, A. eds. BSAVA Manual of Small Animal Fracture Repair and Management. 1st Ed. BSAVA United Kingdom p:161–169
VANNINI, R., OLMSTEAD, M. L., SMEAK, D. D. (1988). An epidemiological study of 151 distal humeral fractures in dogs and cats. J. Am. Anim. Hosp. Assoc., 24:531-536
WELCH, J. A., BOUDRIEAU, R. J., DeJARDIN, L. M., SPODNICK, G. J. (1997). The interosseous blood supply of the canine radius: Implication for healing of distal fractures in small dogs. Vet. Surg. 26:57–
61
WILLER, R. (1998). Fractures of the forelimb. Current Techniques in Small Animal Surgery, 4th.ed. Ed.:M.
J. Bojrab. Lippincott Williams & Wilkins