Yöneticiler İle Yapılan Görüşmelere Ait Bulgular ve Yorum

Ankara Üniversitesi Yabancı Diller Yüksek Okulu’nda görev yapan İngilizce okutmanlarının konuşma becerisinin öğretimi konusunda ihtiyaçlarını belirlemek amacıyla 2011-2012 akademik yılı bahar döneminde iki yüksek okul müdür yardımcısı ile iki akademik koordinatör ve bir idari koordinatör ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir.

Bu bölümde, yöneticilerin, konuşma becerisinin öğretiminde karşılaşılan sorunlar, konuşma becerisinin öğretimi açısından okutmanların sahip olması gereken donanımlar, hazırlanan programın kuruma ve okutmanların mesleki gelişimine sağlayacağı katkılar ile programın hedefleri, içeriği, uygulanması ve değerlendirilmesine yönelik görüşleri içerik analizi ve betimsel analiz yöntemi belirlenen temalar aşağıda sunulmuştur.

Tablo 14’te belirtilen temaların katılımcılar tarafından kullanılma sıklıkları gösterilmiştir:

Tablo 14: Yöneticilerin Konuşma Becerisinin Öğretimine Yönelik İhtiyaçlarına Dair Görüşlerine İlişkin Frekans Değerleri

Tema f

Anadil / Türkçe Kullanımı 5 Topluluk Önünde Konuşmaktan Korkmak 4

Doğal Ortam Sağlama Güçlüğü 3

Telaffuz 4

Sınıf yönetimi 5

Konuşma Becerisinin Ön Plana Çıkması 3 Hem Teori Hem de Pratiğe Yönelik Olması 4 Değerlendirmenin Belli Kriterlere Göre Gerçekleştirilmesi 3

3.1.2.1.1. Yöneticilerin İngilizce Öğretiminde Konuşma Becerisinin Kazandırılması Konusunda Karşılaştıkları Zorluklar Hakkındaki Görüşleri

Yöneticilere yöneltilen ilk soru gözlem ve deneyimleri ışığında konuşma becerisinin öğretimine yönelik sınıf içinde karşılaştıkları sorunları tanımlamaları olmuştur.

Yöneticiler, bu konudaki fikirlerini araştırmacı ile detaylı olarak paylaşarak hem bireysel bakış açılarıyla farklı durumları vurgulamışlar hem de bazı ortak noktalarda birleşerek aşağıda belirtilen temaları oluşturmuşlardır.

3.1.2.1.1.1. Anadil / Türkçe Kullanımı

Yapılan görüşmeler sonucunda, yöneticiler konuşma becerisinde karşılaşılan en önemli sorunun öğrencilerin derslerde Türkçe konuşmaya eğilim göstermeleri olduğunu ifade etmişlerdir. Öğrencilerin, kitapta yer alan etkinliklerin zorunlu kıldığı durumlar dışında arkadaşlarıyla ve öğretmenleriyle ders sırasında da anadilde iletişim kurmalarının konuşma becerisinin öğrenilmesini zorlaştırdığını ya da geciktirdiğini vurgulamışlardır:

“Konuşma becerisinin geliştirilmesinde en çok karşılaşılan sorunların başında, öğrencilerin sorulara düşünmeden, hemen Türkçe cevap vermeye çalışmaları geliyor. Ana dilde cevap vermek öğrencilerin en sık gösterdiği davranışlardan biri.” (1)

“Ana dil kullanılması da ayrı bir sorun. Öğrenciler zorlandıkları yerde hemen Türkçe konuşarak cevap veriyorlar.”(3)

“Öğrenciler, kendilerini en iyi Türkçe olarak ifade edebildiklerini düşündükleri için sorularını ya da anlamadıkları konuları Türkçe söylüyor ve yine Türkçe cevap bekliyorlar.”(5)

3.1.2.1.1.2. Topluluk Önünde Konuşmaktan Korkmak

Görüşmelere katılan yöneticilerin konuşma becerisinin öğretiminde karşılaşılan zorluklar konusunda buluştukları diğer bir nokta ise öğrencilerin topluluk önünde konuşmaktan ve hata yapmaktan korkuyor olmalarıdır:

“Bazen de arkadaşlarının kendilerine vereceği tepkilerden korktukları için hiç cevap vermemeyi tercih ediyorlar. Bunun nedenlerinin başında ise gramer hatası yapmak geliyor. Kullandıkları yanlış gramer kalıplarına arkadaşlarının yargılayıcı tepkiler verebilecek olmaları onları konuşma becerilerini kullanarak derse katılmaktan alıkoyuyor.” (1)

“Başka bir sorun da öğrencilerin hata yapmaktan çekiniyor olması ve bu yüzden derslerde fazla söz almak istememesi. Yanlış bir cümle kurduğunda ne gibi bir tepki alacağını bilemediğinden öğrenci konuşmaktan korkuyor.”

(2)

“Konuşmada en sık karşılaşılan sorun öğrencinin sınıfta arkadaşlarının önünde konuşmaktan korkması, bu nedenle de ya hiç konuşmaması ya da kısa konuşmalar yapması.” (4)

3.1.2.1.1.3. Doğal Ortam Sağlama Güçlüğü

Yöneticilerle yapılan görüşmede konuşma becerisinin kazandırılmasına yönelik karşılaşılan en önemli sorunlardan birinin de öğrencilere konuşma becerilerini geliştirmek için sağlanan ortamların günlük hayatın doğallığından uzak olması olduğu ifade edilmiştir:

“Konuşma becerisinin kazandırılmasında karşılaşılan en önemli sorun bence ders yapılan ortamın yapay olması ve bunun öğrencinin motivasyonunu düşürmesi. Bu durum öğrencilerde isteksizlik yaratıyor ve motivasyonlarını azaltıyor.” (2)

“Ortamın yapay olması da ayrı bir sorun. Bunun dışında rol yapma ve benzeri alıştırmalar onlara oldukça yapay geliyor ve bu tür çalışmaları gerçekleştirmek istemiyorlar.” (3)

“Yapay bir ortamda ders yaptığımız için ve burada yapılan etkinlikler de buna göre şekillendiği için öğrenciler dönem başladıktan bir süre sonra ilgilerini kaybediyorlar. Aslında istekli başlayıp sonradan ortam yüzünden oluyor bu bence.” (4)

3.1.2.1.2. Yöneticilerin İngilizce Okutmanlarının Konuşma Becerisinin Kazandırılması İçin Sahip Olması Gereken Donanımlar Hakkındaki Görüşleri

Yapılan görüşmelerde konuşma becerisinin öğretimi için İngilizce okutmanlarının sahip olması gereken donanımlar konusunda yöneticiler, etkinlik hazırlama, motivasyonun arttırılması, öğrenci özelliklerini bilme gibi konuları ifade etmekle birlikte temel olarak iki temanın üzerinde durmuşlardır:

3.1.2.1.2.1. Telaffuz

Görüşmelere katılan yöneticilerin neredeyse tamamı, konuşma becerisinin öğretiminde sahip olunması gereken en önemli donanımın telaffuz oluğu görüşünde birleşmektedir:

“Konuşma becerisinin kazandırılması için öncelikle telaffuz becerilerinin geliştirilmesi gerektiğine inanıyorum. Bazı çok önemli eksikliklerin giderilebilmesi için İngilizce biliyor olmasına rağmen kişinin mutlaka kelimelerin nasıl söylendiğini bilmesinin gerekli olduğunu düşünüyorum.”

(1)

“Ortak eksikliğin fonetik ve telaffuz olduğunu düşünüyorum. Bu alanlarda bilgi sahibi olunması konuşma becerisinin öğrenciye aktarımını kolaylaştırır.”(3)

“Bence en önemlisi hocanın kendisinin örnek olması. Öğrenciler örnek alabilecekleri ya da bazen severek dinleyebilecekleri bir hocayla fikirlerini değiştirebiliyorlar. Güzel konuşan ve doğru telaffuzları olan bir hoca konuşma becerisinin öğretiminde bence pek çok şeyi değiştirebilir.” (4) 3.1.2.1.2.2. Sınıf yönetimi

Yöneticilerin konuşma becerisini kazandıracak olan okutmanların sahip olması gerektiğini düşündüğü diğer bir nokta ise sınıf yönetimi olmuştur:

“Konuşma becerisinin geliştirilmesi için öncelikle öğrencilerin birbirinden ve öğretmenlerinden çekinmeyecekleri, uygun bir ortama ihtiyaçları var. Bu nedenle önce sınıf yönetimini bilmeli öğretmenler. Çünkü karmaşık ve düzensiz bir ortam öğrencilerin ilgisinin dağılmasına neden olur. Böyle bir sınıf ortamında da hiçbir beceriyi kazandırmak mümkün olmaz.” (2)

“Öğretmenin sınıfta ne kadar etkili olduğu, öğrencileriyle ilişkileri, onları nasıl yönlendirdiği, bir problem olduğunda buna nasıl müdahale ettiği çok önemli bence. Ne kadar eşit ve haklı davrandığı da… Öğrencileriyle ne kadar ilgilendiği de… Sınıfını tanıyan ve yönetip yönlendirebilen bir

öğretmen pek çok şeyi değiştirebilir. Önyargıları ya da isteksizliği kırabilir.” (4)

“Kesinlikle, öğretmen ve sınıf arasındaki ilişki çok önemli. Sınıf yönetimini başarıyla gerçekleştiren bir öğretmen pek çok şeyi zorlanmadan öğrencilerine aktarabilir. Çünkü öğrencileri yaptığı her davranışın nedenini bilir.”(5)

3.1.2.1.3. Yöneticilerin Konuşma Becerisinin Öğretimine Yönelik Bir Programın Kuruma Sağlayacağı Yararlar ve Mesleki Gelişime Katkıları Hakkındaki Görüşleri

“Konuşma Becerisi Öğretimi” Hizmet İçi Eğitim Programının kuruma ve mesleki gelişime katkıları konusunda yöneticilerin tamamı bir hizmet içi eğitim programı oluşturulmasının gerekliliği ve önemi konusunda olumlu görüş bildirmişlerdir.

Yüksekokulda 2012-1013 akademik yılında uygulanmaya başlayan İngilizce Öğretim Programı’nın desteklenmesi ve okutmanların bu konuda daha fazla bilgilendirilmesi açısından böyle bir programın sağlayacağı katkıların önemini vurgulamışlardır.

3.1.2.1.3.1. Konuşma Becerisinin Ön Plana Çıkması

Yöneticiler, özellikle dil öğretiminin diğer becerilerin kazandırılmasının önüne geçtiğini, bu nedenle gerekli bilgi ve materyallerin paylaşıldığı bir hizmet içi eğitim programının konuşma becerisinin öğretimini daha etkin kılacağı ve ön plana çıkaracağı görüşündedirler:

“Okulumuzda uyguladığımız programın en önemli ve öne çıkan hedeflerinden birisi de konuşma becerisinin geliştirilmesi. Bu amacı gerçekleştirmek için hocalarımızın iyi bir donanıma sahip olması gerekli.

Böyle donanımlar kazandıklarında hocalarımızın hem kendilerini geliştirecekleri hem de bu gelişim sayesinde hazırlık okuttuğumuz öğrencilerin gösterdikleri başarıyla okul başarısına sağlayacakları katkı göz ardı edilemez.” (1)

“Bizler kendimizi gramer anlatırken daha güvende hissettiğimiz için genelde bu konuya odaklanıyoruz. Bu nedenle, konuşma becerisi biraz geri planda kalıyor. Böyle bir program buna engel olacaktır.” (4)

“Dil eğitiminde ilk planda konuşma becerisi olmalı ve zaten artık pek çok kişi de böyle olması gerektiğini söylüyor. Hoca kendisini bu alanda yeterli hissettiğinde mesleki tatmin duygusu da artar böylece hem öğrencilerine hem de yaptığı çalışmalarla kurumuna daha faydalı olur. Öğrenciler

yalnızca gramer öğrendik değil aynı zamanda öğrendiklerimizle konuşabiliyoruz dediklerinde okulun prestiji de artmış olur. Gerçekten öğretebildiğimizi göstermiş oluruz. Bence öğrendiğini kullanabilmek hepsinden önemli.” (5)

3.1.2.1.4. Yöneticilerin Mesleki Gelişime Katkıda Bulunması Açısından Konuşma Becerisinin Öğretimine Yönelik Bir Programın Düzenlenmesi Hakkındaki Görüşleri

Konuşma Becerisinin Öğretimi Hizmet İçi Eğitim Programı’nın düzenlenmesi konusunda yöneticiler programın belli ölçütler ve bilimsel bir çalışma doğrultusunda hazırlanması gerekliliğini vurgulamışlardır.

3.1.2.1.4.1. Hem Teori Hem de Pratiğe Yönelik Olması

Yöneticilerin böyle bir hizmet içi eğitim programının düzenlenirken örnek oluşturacak materyaller ve etkinlikler hazırlamaya yöneltmesi ortak görüş olarak belirlenmiştir:

“İçeriğin hem teorik hem de pratiğe yönelik olması da oldukça önemli.

Materyaller sınıf içi kullanıma örnek oluşturabilecek nitelikte ve öğrencilerin seviyesine örnek oluşturabilir nitelikte olmalı.” (2)

“Materyaller, hem teorik hem de pratiğe dönük olmalı. Hocalarımız genelde pratiğe dönük isteklerde bulunuyorlar ama her zaman bu şekilde olması mümkün değil. Teoriye de yer verilip onlara sınıfta gerekli esnekliği sağlayacak destekler verilmeli.” (3)

“Yani ilk soruda söylediğim tüm zorlukları yenmeye yönelik olmalı. İçeriği teorik ve pratiği içermeli. Hocaların hem fonetik ve telaffuzuna yönelik bir içeriği de olmalı.” (4)

3.1.2.1.4.2. Değerlendirmenin Belli Kriterlere Göre Gerçekleştirilmesi

Görüşmeye katılan yöneticilerin büyük çoğunluğu uygulanan hizmet içi eğitim programının değerlendirme basamağında belirli ölçütlerin dikkate alınması gerekliliğinde hemfikir olmuşlardır:

“Değerlendirme de yine uzman bir kişi tarafından uygun yöntemler kullanılarak gerçekleştirilmeli.” (1)

“Değerlendirme ise kendilerine sorularak gerçekleştirilebilir (görüşme olabilir). Gözlemler yapılabilir ve testler uygulanabilir.”(2)

“IELTS, TOEFL gibi sınavların değerlendirmeleri örnek alınabilir. Kurum içi hedefler ve hocanın etkisi de göz önünde bulundurulmalı. “ (3)