• Sonuç bulunamadı

1. Terminoloji

1.2. Terim Sorunu

33

karşımıza çıkmaktadır. Kavramın yaygınlaşmasında Uluslararası Para Fonu, Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşların rolü belirleyici ve destekleyicidir.

Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu model üzerinde hukuki uyumlaştırmayı sağlayacak çalışmaları yapmakla görevlendirilmiştir.

Hukuki küreselleşme varsayımının yarattığı yeni kavramlardan biri olarak kabul gören Kamu Özel İşbirliği modelinin uygulamada yeni bir sözleşme kategorisine yol açtığı değerlendirilmektedir65. Elinizdeki çalışmanın Kamu Özel İşbirliği modelinin sözleşmeye dayalı çerçevesinin incelendiği kısmında konu farklı boyutlarıyla ele alınmaktadır. Yeri gelmişken, kamu hizmetlerinin özel kişilere gördürülmesi uygulamalarının sayıca arttığı, hizmet alanlarının giderek genişlediği bu dönemde, idari sözleşmelerin konusunun ve niteliğinin geçmişteki uygulamalara göre yaygınlaştığını, “hukuk rejimleri açısından özelleştiğini”, sözleşme ilişkisinin çok sayıda alanı kapsayacak şekilde genelleştiğini söylemek mümkündür. Kanaatimizce, idare ilişkisinin pek çok yönünü içeren sözleşme sistemindeki bu gelişme, kamu hizmetinin ve idari örgütlenmenin temel unsurlarını kökten değiştiren ve dönüştüren bir alan yaratması sebebiyle dikkatle izlenmelidir.

34

önce, terimin Türkçe‟de “Kamu Özel İşbirliği”, “Kamu Özel Sektör İşbirliği”66,

“Kamu Özel Ortaklığı”, “Kamu Özel Sektör Ortaklığı”67 gibi farklı biçimlerde kullanıldığı belirtilmelidir. Bu kullanımlardaki “ortaklık/işbirliği” gibi kelimelerin ise belli bir tercihi yansıttığı, özelleştirme ve ihale gibi bir döneme damgasını vuran ve toplum kesimlerinin tepkisini çeken uygulamaların toplumsal hafızadaki olumsuz çağrışımlarının silinmesinin amaçlandığı görüşlerine biz de katılmaktayız68. Kamu Özel İşbirliği modelinin içeriğinin diğer piyasa uygulamalarından farklı olmadığı, “işbirliği, dayanışma, birliktelik ve paylaşım”

gibi çağrışımları olan “ortaklık” ifadesinin modelin piyasa ile olan yakın ilişkisini gölgelediği belirtilmektedir. Kamu Özel İşbirliği modelinin “ortaklık”

biçiminde sunulması, devlete ve piyasaya biçilen yeni rollerin benimsenmesini sağlamaya yönelik “yeni sağın etkileyici bir pazarlama stratejisi” olarak da değerlendirilmektedir69.

66 Ayhan Sarısu, International PPP Platform Turkey BaĢkanlığı Sunumu, International PPP Platform Turkey Açılış Töreni Konuşma Metinleri, Ankara-İstanbul, 2008, s.50.

67 Raşit Ünüvar, Türkiye MüĢavir Mühendisler ve Mimarlar Birliği Sunumu, International PPP Platform Turkey Açılış Töreni Konuşma Metinleri, Ankara-İstanbul, 2008. s. 38–39.

68 Bkz. Linder, S. H., “Coming to Terms With the Public-Private Partnership: A Grammar of Multiple Meanings,” The American Behavioral Scientist, 1999, 43/1: 35-51; Jorna, Frans - Wagenaar, Pieter - Das, Enny - Jezewski, Jan, “Public–Private Partnership in Poland: A Cosmological Journey,” Administration & Society, 2010, 42/6: 668-693.; Grimsey, Darrin - Lewis, Mervyn K., “Are Public Private Partnerships Value For Money? Evaluating Alternative Approaches and Comparing Academic and Practitioner Views,” Accounting Forum, 2005, 29: 345–378. Akt. Koray Karasu,

“Sağlık Hizmetlerinin Örgütlenmesinde Kamu-Özel Ortaklığı”, AÜSBF Dergisi, Cilt:

66, No:3, 2011, s. 220–221.

69 Karasu, s.220.

35

Terim sorunu70, Uluslararası Kamu Özel İşbirliği Platformu Türkiye71 açılış etkinliklerinde de gündeme gelmiştir. Bu modelin işbirliğinden öte, kamu ile özel sektör arasında ticari bir ortaklığa karşılık geldiği, bu nedenle

“ortaklık” teriminin kullanılması gerektiği savunulmuştur72. Her ortaklığın işbirliği olduğu, fakat işbirliğinin her zaman bir ortaklık içermeyebileceği varsayımıyla “işbirliği” terimini savunan görüşler de mevcuttur.

Kanaatimizce, terim sorununa çözüm aramak veya oluşturulan cevapları geçerli kılmaya çalışmak yanıltıcı sonuçlar doğurabilir. Terim ve adlandırma tartışmalarını Kamu Özel İşbirliği modelini meşrulaştırmaya yarayan stratejinin bir aracı olarak eleştiren görüşler dikkate değerdir. Öte yandan, Kamu Özel İşbirliği‟nin hukuki bir terim olmaktan ziyade, altyapı projelerinde özel sektörü öne plana çıkaran ve gelişmekte olan sözleşme

70Kamu Özel İşbirliği için “Altyapıya Özel Katılım”, “Özel Sektör Katılımı”, “P3”, “Özel Olarak Finanse Edilen Projeler”, “P-P Ortaklığı”, “Özel Finansal Girişim” gibi alternatif isimlerin kullanıldığı da görülmektedir. Detay bilgi için bkz. E.R. Yescombe, Public Private Partnerships Principles of Policy and Finance, Elsevier, Oxford, 2007, s.4.

71International PPP Platform Turkey, Türkiye‟de Kamu Özel İşbirliği‟ne yönelik bilgi birikiminin paylaşılması amacıyla dernek şeklinde yapılandırılmış ortak bir platform olarak kurulmuştur. Dernek, “PPP kavramının doğru şekilde tanıtımı, etkin ve doğru uygulamasının yaygınlaştırılması ve geliştirilmesi için gerekli bilgi birikiminin ulusal ve uluslararası arenada sağlanmasına yönelik bir platform oluşturmak; PPP politikalarının gelişimi için özel sektör ile işbirliği içerisinde merkezi ve yerel düzeydeki devlet kurumlarının desteklenebileceği tarafsız bir platformu oluşturmak;

PPP konusunda uluslararası bilgi, tecrübe, finans ve proje birikimini yakından takip ederek bu birikimin Türkiye‟ye aktarılmasını sağlamak ve Türkiye‟nin dünya PPP sektörü ile entegre olmasını sağlamak; yerel PPP pazarının oluşturulmasını hızlandırmak ve katkıda bulunmak amacıyla özel sektörün PPP bakış açısının oluşturulması” gibi hedefler belirlemiştir. Detaylar için bkz. http://ppp.org.tr/ , Erişim Tarihi: Kasım 2013.

72 International PPP Platform Turkey Açılış Töreni Konuşma Metinleri, 2008.

36

yapılarını açıklamak için kullanılan toplama bir kavram olduğu yönünde görüşler de mevcuttur73. Kamu Özel İşbirliği‟nin idarenin kullandığı bir araç olduğunu savunanlar olduğu gibi, bunun bir kelime oyunu olduğu,

“özelleştirme” ve “sözleşme dışı” gibi önyargılarla dolu terimleri kullanmak istemeyenler için yaratılmış bir kavram olduğunu savunanlar da mevcuttur74. Kamu Özel İşbirliği teriminin açılımını incelediğimizde, “kamu” kelimesi ile yerel kuruluşlar, kamu birimleri, kamuya ait vakıflar veya merkezi hükümet kuruluşları anlaşılmalıdır. Özel hukuk tüzel kişisi olarak kurulan dernek veya vakıflar bazı durumlarda kamu fonları ve düzenlemelerine tâbi olabilmektedir.

Bu bakımdan, tam olarak kamu veya özel sektör statüsünde olmayan kuruluşlar da Kamu Özel İşbirliği‟nin tarafı sayılabilmektedir. “Özel” kelimesi ile özel sektörde hizmet eden şirketler, holdingler anlaşılmalıdır. Bunlar kâr amacı güden kuruluşlar olabileceği gibi, gönüllü kuruluşlar, sosyal girişimler, küçük çaplı şirketler şeklinde de olabilir75. Terimin Türkçe‟ye “ortaklık” ve

“işbirliği” gibi iki farklı şekilde tercüme edilebilen son kısmı için, işbirliğinin ortaklığı kapsayan bir yönü olduğu, ortaklık dışında kalan işbirliği yöntemlerinin de bulunabileceği, tarafların birlikte hareket etme iradesini işbirliği kelimesinin karşıladığı düşüncesi ile Kamu Özel İşbirliği teriminin daha uygun bir kullanım olacağı ve bu çalışmada işbirliğinin tercih edileceği

73 Franz Mittendorfer, “PPP und Vertragsrecht”, Public Private Partnerships, Gestaltung aus Ökonomischer und Juristischer Sicht, Franz Mittendorfer und Stefan Weber (drl), LexisNexis, Wien, 2004, s.105.

74Carsten Greve, Graeme Hodge, The Challenge of Public Private Partnerships, UK, 2005, s.4.

75 Melis Ersöz, Avrupa Birliği ve Türk Hukuku IĢığında Public Private Partnership Uygulamaları, İktisadi Araştırmalar Vakfı, İstanbul, 2010, s.18–19.

37

belirtilmelidir. Nitekim yaygın görüş terimin “işbirliği” (cooperation) olarak çevrilmesi yönündedir76.