Türkiye’de podcast ekosistemi dendiğinde, şüphesiz ki akla gelen ilk noktalardan biri; podcast içeriklerinin tematik anlamda nasıl bir dağılım içinde olduğu sorusudur. Bu podcast içeriklerinin hangi kategorilerde ne oranda üretilmekte olduğunu incelemek adına, en güncel podcast kanal ve üreticileri sayısına ulaşılmak amaçlanmıştır. Bu nedenle içinde bulunulan yıl olarak 2021 yılı tercih edilmiş; bu yılın çalışma ele alınmaya başladığında bitmiş olan ayları olarak Ocak, Şubat ve Mart ayları referans alınarak veri madenciliği yöntemi ile Spotify platformuna yüklenen podcastlar tespit edilmiştir.
2021 yılı itibariyle Spotify platformuna yüklenen podcast içerikleri incelendiğinde; bir içerik ya da podcast kanalı için birden fazla kategori etiketi kullanılabildiği görülmektedir. Bu nedenle grafikte belirtilen bu kategorilerin birbiriyle çakışma ihtimali olduğunu, her bir podcast kanalını tek bir kategori ile tanımlamanın mümkün olmadığını belirtmek önem arz etmektedir. Yine de belirtilen kategoriler,
podcast yayıncılarının 2021 Ocak, Şubat ve Mart aylarında içerik üretmeyi tercih ettiği kategorileri görmek adına faydalı bir referans olacaktır.
Grafik 2. Kategorilere göre toplam podcast yayıncısı sayısı (2021 Ocak, Şubat ve Mart)
2021 yılında Spotify’a yüklenen içeriklerin veri analizi yapıldığında; Grafik 2’de de görüldüğü gibi, en fazla Sohbet kategorisinde içerik yayınlayan podcast yayıncısı olduğu saptanmıştır. Sohbet kategorisi tematik olarak bir gruba tekabül edemeyeceğinden, bu veriyi podcast içeriklerinin üretme biçimi bağlamında yorumlamak mümkün görünmektedir. Bu veri göz önüne alınarak, Türkiye’de 2021 yılı Ocak, Şubat ve Mart aylarında; birden fazla kişinin birbiriyle sohbet ederek ya da bir podcast üreticisinin en az bir konukla röportaj şeklinde görüşmeler yaparak oluşturulan podcast içeriklerinin yaygın olduğu çıkarımını yapmak yanlış olmayacaktır.
Tematik olarak değerlendirildiğinde ise, en fazla Kültür-Sanat ve hemen arkasından Güncel-Haber başlıkları altında değerlendirilebilecek podcast içerikleri üreten podcast yayıncısı sayısının; toplam sayı içerisinde en büyük bölüme tekabül ettiği görülmektedir. Daha sonra Kişisel Gelişim- Eğitim, Spor, Bilim-Teknoloji ve İş-Ekonomi
kategorilerinin birbirlerine oldukça yakın sayılarla Güncel-Haber kategorisini takip ettiği gözlenmektedir.
Tarih, Müzik ve Felsefe temalarının ise; podcast yayıncısı sayısına göre en az tercih edilen kategoriler olduğu görülmektedir.
Ocak ve Şubat ayları karşılaştırmalı olarak değerlendirildiğinde; Sohbet kategorisinde içerik üreten podcast yayıncısı sayısı hala açık ara farkla başı çekiyor olsa da, Şubat 2021’de bu sayıda ciddi bir azalma gözlenmektedir. Hemen arkasından gelen kategorilerin Şubat ayı için de sırasıyla Kültür-Sanat ve Güncel-Haber kategorilerinde olduğu saptanmaktadır.
Güncel-Haber kategorisini ise, bu defa Spor ve Bilim-Teknoloji kategorileri izlemektedir.
Mart ayına bakıldığında, genel hatlarıyla Şubat ayına oranla çok ciddi bir yayıncı sayısı değişikliği gözlenmese de; Felsefe, Eğlence, Sağlık, Radyo Programları, Yaşam, İş- Ekonomi, Spor, Kişisel Gelişim-Eğitim, Güncel-Haber ve Kültür-Sanat alanlarında içerik üreten podcast yayıncılarının sayısında artışlar görülmektedir. Buna karşın Müzik kategorisinde içerik üreten podcast yayıncısı sayısı tamamen aynı kalmış; Tarih ve Bilim-Teknoloji podcastları yapan üreticilerin sayısında azalma meydana gelmiştir.
Grafik 3. Kategorilere Göre Toplam Podcast Bölümü Sayısı (2021 Ocak, Şubat ve Mart)
2021 yılı Ocak, Şubat ve Mart aylarında Spotify platformuna yüklenen podcast bölüm sayılarına bakıldığında; Grafik 3’te de görüldüğü gibi en fazla bölüm sayısı, Güncel-Haber kategorisinde üretilmiştir.
Daha sonra Radyo Programları kategorisi karşımıza çıkmaktadır. Esasen radyo programlarının, radyo yayını olarak gerçekleştirilmiş programların herhangi bir değişikliğe maruz bırakılmadan aynen ses dosyası olarak podcast adı altında bu platformlara yüklenmesi; podcast mecrasına özel olarak üretilmiş içeriklerle ilgili olarak herhangi bir fikir vermediğinden, bu çalışmanın bulguları değerlendirilirken dışarıda bırakılan bir değişken olarak ele alınmaktadır. Bu bağlamda düşünüldüğünde, radyo programlarının ses dosyasına dönüştürülerek podcast adı altında Spotify platformuna yüklenmiş versiyonlarının; Ocak ayında toplam bölüm sayısının yaklaşık 1/7’sini oluşturduğu görülmektedir. Bu durumun sebebi olarak; Türkiye’de podcast mecrasının yeni bir medya olmaktan ziyade, bir teknoloji olarak faydalanılan ve daha çok takipçiye
ulaşmak adına farklı bir mecraya taşınabilen ses dosyası biçimi olarak görülmesi düşünülebilir.
Podcast içeriği olarak ortaya konulan yayınlar yaygınlaştıkça, podcast bir medya olarak yerini sağlamlaştırdıkça bu oranın azalması beklenebilir. Podcast mecrası için üretilen içerik sayısının daha da artış göstermesi halinde, bu türden ikincil medya olarak dolaşıma sokulan içerikler oran olarak daha da azalacak gibi bir öngörüde bulunmak yanlış olmayacaktır.
Ocak ayının bölüm sayılarına bakıldığında, Radyo Programları içeriklerinden hemen sonra Kültür-Sanat ve onu takiben Sohbet kategorileri karşımıza çıkmaktadır. En az bölümün yüklendiği kategoriler ise, podcast yayıncısı sayısıyla paralellik gösterecek şekilde Tarih ve Felsefe temalarıdır.
Buna karşın bir sapma olarak düşünülebilecek olan bir diğer veri; Müzik kategorisinde içerik üreten podcast yayıncısı sayısı, Spotify platformu için en düşük ikinci sayı olmasına rağmen bölüm sayıları ele alındığında Müzik kategorisinin el alt tabana dahil olmadığı görülmektedir. Bunun yorumu olarak, Müzik kategorisinde içerik üreten kanalların diğer kategorilerle sayıca yarışabilecek seviyede çok içerik üretiyor olması; ya da platforma yüklenen podcast bölümlerine eklenen kategori etiketleri üzerinden elde ettiğimiz bu verilerin sonucu olarak, genelde Müzik podcast yayıncısı olarak nitelenmeyen kişilerin de bu kategoriye dahil olacak içerikler üretmeleri ve tematik anlamda bu gruba katkı sağlıyor oldukları söylenebilir.
Tarih ve Felsefe temalarından sonra yüklenen en az bölüm sayısı, Sağlık kategorisiyle karşımıza çıkmaktadır.
Şubat ayı göz önüne alındığında; Ocak ayına oranla üretilen toplam bölüm sayısında az da olsa bir düşüş gözlemlenmektedir. Kategoriler bazında
değerlendirildiğindeyse, neredeyse her grupta bir dalgalanma gözlenmekte; üretilen bölümlerin tematik anlamda değişiklik gösterdiği ortaya çıkmaktadır.
Şubat ayında en fazla bölüm, yine Güncel-Haber kategorisinde yüklenmiştir.
Ocak ayına oranla bölüm sayısında ciddi bir artış gözlense de; bölüm sayısı olarak en fazla artış gösteren kategori, Ocak ayına nazaran bölüm sayısı ikiye katlanmış olan İş-Ekonomi kategorisidir.
Öte yandan bölüm sayısı olarak ciddi anlamda azalma yaşanan kategorilerde başı çeken tema, neredeyse yarı yarıya bir azalma ile Kültür-Sanat kategorisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Benzer şekilde neredeyse yarı yarıya bir azalma oranına sahip olan tema, Sağlık kategorisi ile kendisini ortaya koymaktadır. Kişisel Gelişim- Eğitim kategorisindeki bölüm sayısında da hatırı sayılır bir azalma gözlenmektedir.
Ocak ve Şubat aylarındaki toplam bölüm sayılarının birbirine yakın olduğu göz önüne alınarak; genel anlamda Kültür-Sanat ve Kişisel Gelişim-Eğitim kategorileri başta olmak üzere, yüklenen içeriklerin temasının bu gruplardan Güncel-Haber, İş-Ekonomi, Bilim-Teknoloji ve Müzik gibi alanlara kaydığını söylemek yanlış olmayacaktır. Bu sapmanın arkasında yatan motivasyon bilinmemekle birlikte; bölüm sayılarında artış gözlenen kategorilerde podcast içeriği üreten yayıncıların, Ocak ayına oranla sayıca çok daha fazla içerik oluşturmaya başlamaları ya da farklı kategorilerde yayın yapan yayıncıların söz konusu kategorilerde de içerikler üreterek ikinci etiketleri olarak bu grupları seçmiş olmaları olası görünmektedir.
Mart ayına bakıldığındaysa; en fazla bölüm sayısının Şubat ayına oranla iki katından fazla artış gösteren Güncel-Haber kategorisi olduğu görülmektedir. Hemen ardından, Şubat ayındaki bölüm sayısının neredeyse dört katına çıkan Radyo Programları podcast bölümleri karşımıza çıkmaktadır.
İş-Ekonomi ve Eğlence kategorileri neredeyse dört katına, Müzik kategorisi ile neredeyse beş katına çıkarak ciddi bir bölüm artışı meydana getirmiştir. Mart ayında içerik yayınlayan podcast üreticilerinin sayıca ciddi anlamda artmadığı göz önüne alınarak; söz konusu kategorilerde içerik üreten podcast yayıncılarının, çok daha sık ve düzenli olarak podcast bölümü yayınlamaya başladıklarını söylemek yanlış olmayacaktır.