• Sonuç bulunamadı

31.12.2004 TARİHLİ BİLANÇONUN DÜZELTMESİ

Belgede ENFLASYON MUHASEBESİ (sayfa 27-36)

1.1.2004 tarihinden sonraki dönemlere ait mali tabloların düzeltilmesine ilişkin hükümler VUK’un mükerrer 298. maddesinde ve 338 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde ve ilgili sirkülerde gösterilmiştir.

Yukarıda açıklanan tanımlar ve kapsam dahilinde ihtiyarilikten yararlanan ilgili mükellefler, 31.12.2004 tarihli bilançolarını mükerrer 298. maddesinde ve 338 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğine göre düzelteceklerdir.

Ancak; 2004 yılı geçici verdi dönemlerinde ihtiyarikten yararlanarak enflasyon düzelmesi yapmadıkları ve kaldırılan mevzuat hükümlerine göre işlemlerini yaptıkları öncelikle tablolarını bu etkilerden arındırmaları gerekecektir.

Ana başlıklar halinde ihtiyarilikten yararlanan mükelleflerin yapacakları işlemleri şöyle sıralayabiliriz.

ƒ Öncelikle 2003 düzeltmesi farkları ilgili hesaplara intikal ettirilecektir.

ƒ 1.1.2004 açılış fişi bu şekilde ulaşılan tutarlara dayandırılacaktır.

ƒ 2004 yılı içinde kaldırılan hükümlere göre yapılan işlemlerin etkileri yok edilmelidir.

ƒ Yine varsa cari yila ilişkin ayrılan amortismanlar da yok edilcektir.

ƒ 2003 bilançosunda olupta 2004 yılı içinde maliyete yada gelire/gidere intikal ettirilen tutarların 2003 düzeltmesi farkları da bu hesaplara intikal ettirilecektir.

ƒ Kısaca sıralanan bu işlem aşamalarından sonra ulaşılan 2004 mizanı üzerinden enflasyon düzeltmesi işlemleri yapılacaktır.

ƒ 31.12.2004 tarihli bilançonun düzeltilmesinden sonra ortaya çıkan farklar muhasebe kaydına alınmasından sonra 2004 yılına ait amortisman ve tükenme payları düzeltilmiş değerlerden hesaplanım kayıtlara alınır.

31.12.2004 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesinden Önce Yapılacak İşlemler

İhtiyarilikten yararlanarak 2004 yılı Geçici Vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmayan işletmeler, 31.12.2004 tarihine ilişkin bilançoların enflasyon düzeltmesinden önce aşağıdaki işlemleri yaparak düzeltmeye esas mizana ulaşmalıdırlar.

• 31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesinden oluşan düzeltme farklarının kaydı yapılmalıdır. (Kayıt tarihi konusunda farklı görüşler vardır.) Bu işlemle 1.1.2004 tarihli açılış fişi, düzeltilmiş 2003 bilançosu na dayandırılmış olacaktır.

• 31.12.2003 tarihli düzeltilmemiş bilançoda yer alıp, 2004 yılında maliyet, gelir ve gider hesaplarına etki eden hesapların, 2003 düzeltme farkları maliyet, gelir ve gider hesaplarına intikal ettirilmelidir.

• 2004 yılı içinde yapılan işlemlerden bazılarının iptal edilmesi/etkilerinin kaldırılması yada farkların ilgili hesaplara intikal ettirilmesi gerekebilir. Bu tür işlemlerden bazıları şöyledir.

o 2004 yılında yapılan yeniden değerleme kayıtları

Denizli Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası

o 2004 yılına ilişkin, amortisman ve tükenme paylarının kayıtları.

o 2004 yılı boyunca, stoklardan satışlar maliyeti hesaplarına yapılan aktarımlar.

o 2003 bilançosunda yer alıp düzeltilen alınan/verilen avanslardan veya gelecek yıl/ay gelirlerinden/giderlerinden 2004 yılında ilgili hesaplara yapılan aktarımlar.

o 2003 bilançosunda yer alıp düzeltilen parasal olmayan aktiflerden 2004 yılı içinde elden çıkarılanlara ilişkin kayıtlar.

• Sıfırlanması gereken öz kaynak unsurlarından 2004 yılında oluşanların sıfırlama işlemleri yapılmalıdır.

• 2003 bilançosunda yer alıp sıfırlanan öz kaynak unsurlarından 2004 yılında sermaye artırımında kullanılanlar var ise bunların etkileri giderilmlelidir.

• Yukarıdaki işlemler yapılarak 2004 yılı düzeltmeye esas mizana ulaşılır. 2004 düzeltme işlemleri 31/12/2004 mizandan hareketle yapılmalıdır.

31.12.2004 Tarihli Bilançonun Düzeltilmesinde Dikkat edilecek konular

2004 yılı düzeltme işlemleri, düzeltilmiş bilançoya göre düzeltilmiş kârın ortaya çıkarılması işlemidir.

Bu nedenle düzeltme öncesi hazırlık işlemlerinin yapılarak düzeltmeye esas mizanın doğru oluşturulması gerekmektedir. Aksi halde Vergi Usul Kanunu Değerleme Hükümlerine aykırı bir durum ortaya çıkabilecek ve ceza müeyyidesi ile karşılaşılaşılabilecektir.

31.12.2004 tarihli bilançonun düzeltilmesi ve düzeltme işlemlerinin kaydedilmesinde dikkate alınması gereken konular şunlardır;

Bilançolardaki unsurlar Düzeltilecek, Düzeltilmeyecek, ve Yok Edilecek (Sıfırlanacak) şeklinde sınıflandırılmalıdır. Hangi unsurların parasal, hangi unsurların parasal olmayan olarak tanımlanması ve bunlara ilişkin liste 328 no.lu VUK Genel Tebliğinin eklerinde yer almıştır.

328 no.lu Tebliğe göre, istisnaları hariç olmak üzere aksine hüküm olmadıkça öz kaynak unsurları parasal olmayan olarak tanımlanmıştır. (Yukarıda listelenmiştir.)

Düzeltmeye tabi tutulacak unsurların varsa 2003 düzeltme farkları intikal ettirlmiş değerleri dikkate alınmalıdır.

Bu değerler, 2004 yılında aktifleştirilmiş reel olmayan finansman maliyetleri gibi arındırlması gereken tutarlardan arındırılarak, düzeltme işlemine esas değerlere ulaşılmalıdır.

Reel olmayan finansman maliyetleri, Borç Tutarının Esas Alınması ve Toplam Finansman Maliyetinin Esas Alınması (Bu yöntemi seçen mükellefler seçtikleri bu yöntemden, seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin sonuna kadar dönemeyeceklerdir.) yöntemlerinden biri ile

2003 yılından gelen tüm parasal olmayan kıymetler TAŞIMA KATSAYISI ile, 2004 yılından gelenler ise DÜZELTME KATSAYISI ile düzeltilir.

Taşıma katsayısında Aralık 2003 ve Aralık 2004 endeksi kullanılır. Parasal kıymetler için taşıma katsayısı bir olarak uygulanır. Düzeltme katsayısında ise ilgili değerlerin 2004 yılında sisteme girdikleri ayın endeksi ile Aralık 2004 endeksi kullanılır.

Mali Tablonun Ait olduğu Aya İlişkin Fiyat Endeksi Taşıma Katsayısı =Bir Önceki Dönemin Sonundaki Fiyat Endeksi

Mali Tablonun Ait olduğu Aya İlişkin Fiyat Endeksi

Düzeltme Katsayısı = Düzeltmeye Esas Alınan Tarihi İçeren Aya İlişkin Fiyat Endeksi

Mükellefler stokların düzeltmeye esas tutarlarını, düzeltmede esas alınacak tarihlere bağlı kalmaksızın, dönem ortalama düzeltme katsayısı ile veya hareketli ağırlıklı ortalama düzeltme katsayısı ile çarpmak suretiyle düzeltme işlemini gerçekleştireceklerdir.

Mali Tablonun Ait Olduğu Aya Ait Fiyat Endeksi

ait fiyat endeksi+Mali Tablo günü itibariyle bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki fiyat endeksi

2

Hareketli Ağırlıklı Ortalama (Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulmuş Dönem Başı Stoğun İlgili Dönemin Sonuna Taşınmış Değeri) + (Dönem içi alış ve giderlerin Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutulmuş Değerleri)

Düzeltme Katsayısı* =

(Dönem Başı Stok) + (Dönem içi Alış ve Giderler)

*Bu hesaplamada amortisman ve reel finansman giderleri, endekslenmeden dikkate alınır.

Enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükellefler, 31/12/2003 tarihli bilançolarını düzeltirken toplulaştırılmış yöntemleri kullanmış olsun ya da olmasınlar, 2004 sonu itibariyle düzenlenecek olan bilançolarında yer alan stoklarını, toplulaştırmış yöntemlere göre düzeltmek istedikleri takdirde, 338 sıra No.lu VUK Genel Tebliğinde yer alan toplulaştırılmış yöntemlerden arzu ettiklerini seçebilecekler, ancak seçtikleri yöntemden, bu seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin sonuna kadar dönemeyeceklerdir.

Düzeltmeye esas değerlerin endekslenmesi sonucu düzeltilmiş değerlere ulaşılır.

Bu değerler düzeltilmiş bilançonun temelini oluşturur. Düzeltilmiş değerler ile düzeltme öncesi değerler arasındaki farklar düzeltme farklarıdır. Birikmiş amortsimanlar ilgili oldukları amortsimana tabi kıymetlerin artış oranına göre düzeltilmelidir.

Düzeltme farkları, ilgili oldukları bilanço kalemlerinin altındaki fark hesabına karşılık 698 Enflasyon Düzeltme Hesabına kaydedilir.

Denizli Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası

Aktif Hesapların Düzeltmesinde düzeltme sonucu oluşan fark olumluysa;

---/---

Pasif Hesapların Düzeltmesinde düzeltme sonucu oluşan fark olumluysa;

---/---

Sermaye Grubundaki Enflasyon Farkları 502 yada 503 hesaba kaydedilir.

Yıllara sari inşat ve onarma işlerinde 698 nolu hesap yerine 697 nolu hesap kullanılacaktır.

(2004 Yılında) 698 no.lu hesap, bakiyesine göre, 648 Enflasyon Düzeltmesi Karları veya 658 Enflasyon Düzeltmesi Zararları hesaplarıyla kapatılacaktır.

Böylece, 698 no.lu hesabın bakiyesi nihai vergilendirmeye dahil edilecektir.

Yıllara yaygın işlemlerinde, 697 no.lu hesabın bakiyesi, iş bitimine kadar vergilendirilmeyecek ve iş bitiminde vergilendirme işlemine tabi tutulacaktır. Bu nedenle bu hesabın bakiyesi 178 ve 358 no.lu hesaplara aktarılacaktır.

2003 düzeltme farkları işin bitiminde gelir yada gider olarak dikkate alınmayacak ancak, 2004 düzeltme farkları işin bitiminde vergilendirme işlemine tabi tutulacaktır.

Bu nedenle; 178 ve 358 no.lu hesapların altında altında açılacak Vergilendirmeye Tabi Olmayan Enflasyon Düzeltme Farkları (2003 yılı farkları) ve Vergilendirmeye Tabi Enflasyon Düzeltme Farkları (2004 yılı farkları) şeklinde yapılandırılması ve bu hesaplarda izlenmesi yararlı olacaktır.

31.12.2004 tarihli bilançoda görünen ve 31.12.2003 tarihli bilançonun düzeltilmesi neticesinde oluşan geçmiş yıllar kar/zararı da taşıma katsayısı kullanılarak düzeltilecektir.

Bilançolarını Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutan Mükelleflerin Beyanname Üzerinde Yapacakları İşlemler

Bilançolarını Enflasyon Düzeltmesine Tabi Tutan Mükelleflerin Beyanname Üzerinde Yapacakları İşlemler ana başlıklarıyla şöyledir:

ƒ 2003 ve önceki yıllara ait geçmiş yıl mali zararları mukayyet değer ile dikkate alınacaktır.

ƒ 2004 ve sonraki yıllara ait geçmiş yıl mali zararları düzeltilmiş tutarı ile dikkate alınacaktır.

ƒ Kanunen kabul edilmeyen giderler ve istisnalar düzeltilmiş tutar üzerinden dikkate alınacaktır.

Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci maddesinin (f) bendine göre; bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 1/1/2004 tarihinden sonra verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, (düzeltme öncesi bilançolara dayanan) 2003 ve önceki yıllara ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararlarını mukayyet değerleri ile dikkate alacaklardır.

Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) numaralı bendine göre; bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 1/1/2005 tarihinden sonra verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, (düzeltilmiş 31/12/2003 tarihli bilançoya dayanan) 2004 ve sonraki yıllara ait geçmiş yıl mali zararlarını enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarları ile dikkate alacaklardır.

Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (5) numaralı bendine göre; bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 1/1/2004 tarihinden sonra verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, 1/1/2004 tarihinden itibaren gerçekleşen kanunen kabul edilmeyen giderler ile vergiden istisna edilmiş olan tutarları enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarları ile dikkate alacaklardır. Yatırım indirimi tutarları ise Gelir Vergisi Kanununun 19 ve geçici 61 inci maddelerinde yer alan hükümlere göre tespit edilecek tutarlar üzerinden beyannameye dahil edilecektir.

Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci maddesinin (c) bendine 5228 sayılı Kanunun 11 inci maddesiyle eklenen (3) numaralı alt bent ile (31/12/2003 tarihli bilançoya ait düzeltme ile sınırlı olmak üzere) amortisman süresi bitmemiş olan kıymetlere ilişkin maliyet veya alış bedelinden düşülen reel olmayan finansman maliyetinden amortisman ayrılmamış tutarın, 2004 ve sonraki dönemlerde 5 yılda ve eşit taksitler halinde dönem kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınacağı belirtilmiştir. Enflasyon düzeltmesi uygulamasında, söz konusu reel olmayan finansman maliyetleri bilançoda gözükmeyeceği için, bunların da mukayyet değerleri ile beyanname üzerinde indirim konusu yapılması gerekmektedir.

Denizli Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Enflasyon Düzeltme İşleminin Cezai Müeyyidesi

Vergi Usul Kanununun enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümleri esas itibariyle değerleme hükümleridir.Bu nedenle, enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükelleflerin düzeltme işlemini yapmamaları, değerleme işleminin usulüne göre yapılmaması hükmünde olup cezai müeyyide de aynı yönde uygulanacaktır.

Ayrıca, 5/5/2004 tarih ve 25453 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve enflasyon düzeltmesine ilişkin olarak 5024 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanununda yapılan değişikliklere paralel olarak Tekdüzen Hesap Planında yapılan düzenlemelerin yer aldığı 12 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile belirlenen muhasebe usul ve esaslarına uyulmaması durumunda, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri uyarınca gerekli cezai işlemlerin uygulanacağı da tabiidir.

Yasal Düzenlemeler

Yukarıda açıklanan bilgiler, yorumlarımızı içermekle birlikte esas itibariyle aşağıdaki düzenlemelerden derlenmiştir. Bu nedenle, uygulayıcıların yasal düzenlemeleri incelemeleri yararlı olacaktır..

5024 Sayılı Enflasyon Düzeltmesi Kanunu (5228 ile değişmiş hali) Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No 328)

Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No 333) Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No 337) Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No 338) Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No 339)

Muhsebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği (Sıra No:12) Vergi Usul Kanunu Sirküleri 2

Vergi Usul Kanunu Sirküleri 3 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 4 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 6 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 8 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 9 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 10 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 11 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 13 Vergi Usul Kanunu Sirküleri 14

Vergi Usul Kanunu Sirküleri 17 –Taslak-

ÖRNEK UYGULAMA

Denizli Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası

ECE Ltd. Şti. 31/12/2003 BİLANÇOSU (TL)

KASA 323.876.719 SATICILAR 8.209.086.253

BANKALAR 5.435.631.310 BORÇ SENETLERİ 23.105.535.588

ALICILAR 65.223.002.894 ALINAN ŞİPARİŞ AVANSLARI 6.472.346.072

ALACAK SENETLERİ 20.245.232.810 YILLARA YAYGIN İNŞ. HAKEDİŞLERİ 6.850.340.000 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 43.430.334.176 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 11.414.250.000

TİCARİ MALLAR 6.995.900.000 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ 357.252.339 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 5.667.489.143 VADESİ GEÇMİŞ ERTELEN.VEYA TAKSİT.VERGİ V 2.671.800.000

YILLARA YAYGIN İNŞ. MALİYETLERİ 7.580.452.000 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜM.KAR 24.398.950.000 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ 1.537.600.000 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDEN.VERGİ VE DİĞ.YÜK.(-) -24.102.800.000

TAŞITLAR 3.791.468.514 SERMAYE 7.751.449.237

20 AİB 01 126.000.000 YASAL YEDEKLER 1.749.425.066 20 AİB 02 162.601.626 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 40.911.732.885 20 AİB 03 3.502.866.888 DÖNEM NET KARI 50.516.827.468

ECE Ltd. Şti. 31.12.2003 tarihli Bilançosunun Detay Bilgileri 1. Stoklarda basit ortalama yöntemi tercih edilmiştir.

2. Alınan sipariş avansları ve verilen sipariş avanslarının tamamının bir mal ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir.

3. Taşıtlar (Yeniden değerleme yapılmamıştır.)

Cinsi Giriş Tarihi Bilanço Değeri B.Amortismanı 20.AİB.001 1993/12 126.000.000 126.000.000

20.AİB.002 1996/08 162.601.626 162.601.626 20.AİB 003* 1997/02 3.502.866.888 2.802.293.510 TOPLAM 3.791.468.514 3.090.895.136

* 20 AİB 03 Plakalı araç, tamamı kredili olarak alınmış, 02/1997-12/1997 tarihleri arasında kullanılan kredi 10 eşit taksitte ödeniştir. Araçtan bir yıl amortisman ayrılmamıştır.

Denizli Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası 4. Yıllara Yaygın İnşaat Maliyetleri ( A İnşaatı)

Deftere Kayıt Tarihleri Tarih Tutar

03/05/2003 2.786.350.000

30/06/2003 1.876.524.000

15/09/2003 2.917.578.000

5. Yıllara Yaygın İnşaat Hakedişleri ( A İnşaatı)

Deftere Kayıt Tarihleri Tarih Tutar

*Makinenin aktife giriş değeri 1.593.620.145 TL dir. Yeniden değerleme uygulanmıştır.

7. Gelecek Yıllara Ait Giderler

2004/1.dönem sigorta giderleri 121.362.411 Ödeme Tarihi :2003/07 2004/2.dönem sigorta giderleri 121.362.411 Ödeme Tarihi :2003/07 Diğer Ödemeler 2.671.800.000 (Mal hareketiyle ilgili değildir.)

TOPLAM 2.914.524.822

Belgede ENFLASYON MUHASEBESİ (sayfa 27-36)

Benzer Belgeler