Sosyal Medyada Gerçekleşen Öğrenmeler İle İlgili Öğretmen Görüşleri

Araştırmaya katılan ve sosyal medya üzerinden öğrencileriyle etkileşimi olan öğretmenlerin, gerçekleşen bu etkileşim sonucu örtük program açısından öğrencilerde meydana gelen öğrenme ürünleri ile ilgili belirtmiş oldukları ifadelerinden elde edilen öğrenme ürünleri Tablo 12’de sunulmuştur.

Tablo 12. Öğretmen-öğrenci etkileşimleri sonucu öğrencide meydana gelen öğrenme ürünleri

Öğrenme Ürünleri f n Katılımcılar

Kısıtlanmayı öğrenme 73 18 Ö1, Ö2, Ö3, Ö4, Ö5, Ö6, Ö7, Ö8, Ö9, Ö10, Ö11, Ö12, Ö13, Ö14, Ö15, Ö16, Ö17, Ö18

Öğretmeni tanıma 64 16 Ö1, Ö2, Ö3, Ö4, Ö5, Ö6, Ö7, Ö8, Ö10, Ö11, Ö12, Ö13, Ö14, Ö15, Ö16, Ö18

İletişimde özgüven kazanma 46 16 Ö1, Ö2, Ö3, Ö4, Ö5, Ö6, Ö7, Ö8, Ö10, Ö11, Ö12, Ö13, Ö14, Ö15, Ö17, Ö18 Kural öğrenme 45 16 Ö1, Ö2, Ö3, Ö4, Ö5, Ö6, Ö7, Ö8, Ö9, Ö10, Ö11, Ö12, Ö13, Ö15, Ö16, Ö18 İşleyişi öğrenme 32 10 Ö1, Ö2, Ö5, Ö6, Ö8, Ö9, Ö10, Ö11, Ö12, Ö13 Değer öğrenme 17 8 Ö2, Ö5,Ö6, Ö10, Ö11, Ö12, Ö17,Ö18 Toplam 277 18

Tablo 12’de, sosyal medya üzerinden öğrencileriyle etkileşimi olan öğretmenlerin, bu etkileşimler sonucu örtük program açısından öğrencilerde meydana gelen öğrenme ürünleri ile ilgili belirtmiş oldukları ifadelerinden elde edilen öğrenme ürünleri yer almaktadır.

Öğrencilerin öğretmenleri ile Facebook’ta gerçekleşen etkileşimleri sonucunda örtük program açısından, öğretmenlerin belirtmiş oldukları ve öğrencilerde meydana gelen öğrenme ürünlerinin (f=277) başında kısıtlanmayı öğrenme (f=73, %26) gelmektedir. Öğretmenler, öğrencilerinin kendileri ile yaşamış oldukları iletişimlerden, öğretmenlerin öğrenci beğeni, yorum ve paylaşımlarına göstermiş oldukları tepkilerden ve öğrencilerin Facebook’ta kendi aralarında gerçekleşen etkileşimlerine yapılan öğretmen müdahalelerinden, örtük program kapsamında, kendi arkadaşları ile dahi olsa öğretmenlerinin de görebildiği etkileşimlerinde tutum ve davranış bakımından daha dikkatli olmaları gerektiğini öğrendiklerini belirtmişlerdir. Bunun yanı sıra öğretmenler, öğrencilerinin kız-erkek ilişkileri ve siyaset ile ilgili paylaşımların yaşları açısından uygun olmadığını ve bu tarz paylaşımları yapmamaları gerektiğini ve paylaşım yaparken de her istedikleri paylaşımları yapamayıp kısıtlanmayı öğrendiklerini belirtmişlerdir. Ayrıca öğretmenler, kendi görüş ve düşünceleri ile çelişmedikleri paylaşımlarda öğrencilerin destekleneceklerini, öğrencilerin kendi görüş ve düşünceleri ile çelişen paylaşımlarında ise yönlendirilmeye maruz kalacaklarını ve öğrencinin ikilemde kaldığı durumlarda ise öğretmenin dediğini doğru kabul etmeyi ve öğretmene itaat etmeyi öğrendiklerini belirtmişlerdir. Buna ilişkin bazı öğretmen görüşleri aşağıda verilmiştir:

“Öğrenciler paylaşımlarını yaparken benimde okuyabileceğimi düşünerek paylaşıyorlar. (Ö1_Tuğba_15)

”Facebook’ta çok vakit geçiren öğrencilerimi uyarıyorum. Onlar da bunun farkına varıyor. Benimle arkadaş olmadan önce açık açık erkek arkadaşını açıklayan kız öğrenciler veya kız arkadaşını açıklayan erkek öğrenciler arkadaş olduktan sonra bu uygulamalarına son verdiler” (Ö2_Ramazan_22)

“Evrensel konulara ses çıkarmam ama siyasi içerikle ilgili bir şeyse direkt arkadaşlıktan çıkarıyorum. Hocam neden yaptınız dediğinde ise sizin yaşınız kaç, siyaset sizin işiniz değil diyorum. (Ö14_Dilek_13)

“Küfürlü konuşan, flörtüyle ilgili foto ve yorumlar yayınlayan, film oyuncularını sık sık beğenen, duvarına taşıyan öğrencilerimi uyarıyorum, görüşüyorum.” (Ö16_Nida_16)

Öğrencilerin öğretmenleri ile Facebook’ta gerçekleşen etkileşimleri sonucunda örtük program açısından, öğrencilerde meydana gelen ve öğretmenlerin belirtmiş oldukları öğrenme ürünlerinin ikinci sırasında öğretmeni tanıma (f=64, %23) gelmektedir. Öğretmenler, kendi kişisel Facebook sayfalarındaki paylaşımlarının, sosyal medyadaki diğer arkadaşları ile yapmış oldukları etkileşimlerinin öğrenciler tarafından incelenmesi ve öğrencileri ile karşılıklı yaşamış oldukları etkileşimler sonucunda öğrencilerinin örtük program kapsamında; öğretmenlerinin kişisel özelliklerini, sosyal medyada öğrencilerle etkileşime girme konusundaki önyargılarını, öğrenciye yönelik tutum ve davranışlarını ve çeşitli konulardaki eğilimlerini öğrendiklerini belirtmişlerdir. Bu bağlamda öğrencilerin; öğretmenlerinin öğrencilere önyargılı olarak sadece belli özellikteki (karakteri düzgün, suiistimal etmeyen, güven veren ve kendilerine yakın hissettikleri) öğrencileri arkadaş listelerine eklediklerini ve onlarla etkileşimde bulunduklarını, öğretmenlerin genel özelliklerini, aile ve arkadaş çevresini, siyasi, dini ve güncel konulardaki fikirlerini ve öğrenciye yönelik tutum ve davranışlarını öğrendikleri ortaya çıkmıştır. Ayrıca tüm bu etkileşimler sonucunda öğrencilerin, öğretmenlerine yönelik bazı önyargılar da edinebileceklerini belirtmişlerdir. Buna ilişkin bazı öğretmen görüşleri aşağıda verilmiştir:

“Öğrenciler sınıfta seçim dönemlerinde siyasi fikrimi çok merak ediyorlar. Facebook’ta bu meraklarını gidermiş oluyorum.” (Ö2_Ramazan_22)

“Öğrenciler Facebook hesabıma bakarak arkadaş çevremi, ailemi, nerede görev yaptığımı, nerede okuduğumu, okul dışında neler yaptığımı öğrenebilir.” (Ö7_Seda_15)

”Dürüst olan, sevgisinde samimi bulduğum, kendini bilen öğrencilerimin arkadaşlık isteklerini kabul ediyorum.” (Ö8_Dürdane_15)

“Benim aile hayatım hakkında bilgi sahibi olurlar. Az da olsa dünyaya bakış açım hakkında bir izlenim edinirler.” (Ö14_Dilek_13)

Öğrencilerin öğretmenleri ile Facebook’ta gerçekleşen etkileşimleri sonucunda örtük program açısından öğrencilerde meydana gelen ve öğretmenlerin belirtmiş oldukları öğrenme ürünlerinden üçüncüsü de iletişimde özgüven kazanmadır (f= 46,

%17). Öğretmenler, öğrencileri ile yaşamış oldukları etkileşimler sonucunda, örtük

program kapsamında öğrencilerinin, öğretmenlerinin kendilerine verdiği değer ve önem ile öğretmenlerinin kendilerine karşı sınıfta davrandığına göre daha yakın ve samimi davrandığını öğrendiklerini belirtmişlerdir. Bu bakımdan, öğrencilerin edindiği bu öğrenmeler ile öğretmenlerin Facebook’taki öğrenci paylaşımlarına verdikleri olumlu tepkilerin, sınıf içerisinde iletişim ile ilgili olarak öğrenciye özgüven kazandırdığı bulunmuştur. Buna ilişkin bazı öğretmen görüşleri aşağıda verilmiştir:

“Facebook’ta arkadaş olduğum öğrencilerin kendilerini bana daha yakın hissettiklerini hissediyorum. Zaten bunu da bir şekilde bana hissettiriyorlar.” (Ö1_Tuğba_15)

“Daha samimi bir ortam oluşuyor. Normalde sınıf ciddiyeti öğrenci ile aranızda etkileşim sorunu oluşturuyor. Öğrenciler Facebook’ta kendini daha rahat hissediyor. “ (Ö2_Ramazan_22)

“Facebook’ta arkadaş olduğunuz öğrenciler size karşı daha samimi ve şeffaf olabiliyorlar, en çekingen öğrenciniz dahi sizinle rahat bir iletişim içinde olmanın mutluluğunu yaşıyorlar. Bu öğrencilerin bana karşı daha rahat ve özgüvenli olduklarını gördüm.“ (Ö11_Tuncay_13)

Öğrencilerin öğretmenleri ile Facebook’ta gerçekleşen etkileşimleri sonucunda örtük program açısından öğrencilerde meydana gelen öğrenme ürünlerinin dördüncü sırasında kural öğrenme (f=45, %16) gelmektedir. Öğretmenler, yapmış oldukları Facebook paylaşımlarından ve öğrenciler ile yaşamış oldukları etkileşimlerden, örtük program kapsamında, öğrencilerin sınıf ve okul içerisinde uymaları gereken kuralları, öğretmenlerinin sosyal medyada öğrencileriyle olan etkileşimlerindeki ve sınıf içerisinde öğrenci tutum ve davranışları ile ilgili olan beklentilerini, öğretmenlerin kurallarına uyan ve uymayan öğrencilere yönelik ödül ve yaptırımlarının neler olduğunu öğrendikleri ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda öğrencilerin, sosyal medyada öğretmenleri ile etkileşimleri sonucunda, sınıf ve okulda uymaları gereken kuralları,

paylaşımlarında öğretmenlerini etiketlememeleri gerektiğini, hem sosyal medyada hem de okul içerisindeki etkileşimlerde, öğretmenleriyle sevgi ve saygı çerçevesinde etkileşimler içerisinde bulunmaları gerektiğini, bu sınırların dışına çıkan öğrencileri öğretmenlerinin sosyal medyadaki arkadaşlık listelerinden çıkararak etkileşimlerini sonlandıracağını öğrendikleri bulunmuştur. Ayrıca öğretmenlerin kural ve beklentilerini yerine getiren öğrencilerin ödüllendirileceğini, uymayan öğrencilerin ise hem sosyal medyada hem de sınıf içerisinde uyarılacağını öğrendikleri ortaya çıkmıştır. Buna ilişkin bazı öğretmen görüşleri aşağıda verilmiştir:

“Yazılı olmayan kurallarımız vardır. Öğrenciye sergilediğiniz tutum o kuralları belirler (Sevgi, saygı, ölçülü olma gibi).” (Ö9_Cemal_25)

“Öğrencilerin okul ve sınıf içerisinde uymaları gereken kurallar ile ilgili örnek olacak davranışları içeren video ve resimleri kesinlikle beğenirim. Bunların öğrencide bir öğrenme oluşturacağını düşünüyorum.” (Ö10_Mustafa_12)

”Sınavda başarı sağlayan öğrencilerimi ödül olarak kendi evime kahvaltıya davet ettim ve onlarla fotoğraf çekinerek Facebook ortamında paylaştım.” (Ö11_Tuncay_13)

“Öncelikle derste nasıl bir saygı- sevgi çerçevesi çizilmişse, sosyal medya da günlük yaşamdan farklı olmadığı için aynı davranışlar bekliyorum. Öğrencilerim paylaşımlarda bulunabilir ama bunu etiketleyerek yapamaz. Böylesi bir durumda uygun bir dille sınıf içerisinde dersle de bağlantı kurarak gerekli şekilde uyarırım.“ (Ö13_Murat_13)

Öğrencilerin öğretmenleri ile Facebook’ta gerçekleşen etkileşimleri sonucunda örtük program açısından öğrencilerde meydana gelen ve öğretmenlerin belirtmiş oldukları öğrenme ürünlerinden beşincisi de işleyişi öğrenmedir (f=32, %12). Öğretmenler, yapmış oldukları Facebook paylaşımları ve öğrenciler ile yaşamış oldukları etkileşimler sonucunda, örtük program kapsamında öğrencilerinin; sınıf içerisinde öğretmenle konuşma biçimi, öğretmenin gözüne girme ve sınıf içerisinde kabul görme gibi davranışlar ile sınıf içi işleyiş ve sınavlar ile ilgili ipuçlarına yönelik öğrenmeler edindiğini belirtmişlerdir. Bu bağlamda öğrencilerin, öğretmenleri ile sosyal medya üzerinden etkileşimleri sonucunda öğretmenin gözüne girme, özenli olma, öğretmenlerinin dediğini yapma, yalakalık ve yaranmaya çalışma gibi davranışları

öğrendiği ve öğrencilerin sınıf içerisinde ön plana çıkmasını sağlayacak sınıf içi işleyiş ve sınavlara yönelik ipuçları edindikleri bulunmuştur. Ayrıca öğretmenler, sosyal medyada öğrencileri ile yaşamış oldukları etkileşimlerinde seviyenin korunamaması durumunda, öğrencilerde ciddiyetin azalacağını ve rahatlık, laubalilik ve laçkalık gibi istenmeyen davranışların da öğrenilebileceğini belirtmişlerdir. Buna ilişkin bazı öğretmen görüşleri aşağıda verilmiştir:

“Sene başında dersine yeni girdiğim okulumuza yeni gelen öğrencilerime başarılı olmaları durumunda neler yapacağımı anlattığımda soyut ve inandırıcı gelmiyor. Fakat benim Facebook’ta geçmiş faaliyetlerimi incelediklerinde sınıfta kendileri hatırlatma gereği hissediyorlar.” (Ö2_Ramazan_22)

“Facebook’taki etkileşimlerimiz sonucunda bazı öğrenciler laçkalaşıyor, bazıları daha olumlu davranışlar sergiliyor, bazıları da göze girmeye çalışıyor.” (Ö8_Dürdane_15)

“Sınıf içerisinde öğrenci her zaman dersi kaynatmak için farklı yollar denemeye müsait bir yapıdadır. Öğretmen özelliklerini kullanarak öğrenciler dersi kaynatabilir. Öğretmene laubali davranışlar gösterebilir. Veya öğretmenle yaşadığı bir etkileşimi abartıp sınıfta diğerlerine karşı ön plana çıkmaya çalışabilir.” (Ö10_Mustafa_12)

Öğrencilerin, öğretmenleri ile Facebook’ta gerçekleşen etkileşimleri sonucunda örtük program açısından öğrencilerde meydana gelen ve öğretmenlerin belirtmiş oldukları öğrenme ürünlerinden sonuncusu ise değer öğrenmedir (f=17, %6). Öğretmenler, yapmış oldukları Facebook paylaşımlarından ve öğrenciler ile yaşamış oldukları etkileşimler sonucunda öğrencilerinin örtük program kapsamında değerlerle ilgili öğrenmeler edindiklerini belirtmişlerdir. Bu bağlamda sosyal medyadaki etkileşimler yoluyla öğrencilerin, örtük program kapsamında, insanlara karşı saygılı olma, güvenilir olma (doğruluk, dürüstlük, sözünde durma) ve ayrımcılık yapmama gibi çeşitli toplumsal, milli, manevi ve evrensel değerleri edindikleri bulunmuştur. Buna ilişkin bazı öğretmen görüşleri aşağıda verilmiştir:

”Sınavda başarı sağlayan öğrencilerimi ödül olarak kendi evime kahvaltıya davet ettim ve onlarla fotoğraf çekinerek Facebook ortamında paylaştım. Bunun amacı öğrencilere başarılarından dolayı vaat ettiğimiz sözleri tutmamız gerektiğinin önemini göstermektir.” (Ö11_Tuncay_13) “Facebook’ta farklı görüşlerde öğrencilerim var. Onlarla ortak noktalarda birleşmeye çalışıyorum. Öğrencilerin bunu fark edip, onların da başkalarının düşüncelerine saygılı olacağını ve ayrımcı paylaşımlar yapmayacaklarını düşünüyorum.” (Ö12_Nurhan_13)

“Özellikle manevi ve milli değerler üzerine paylaşımlarda bulunarak onların karakter eğitimine katkıda bulunmak istiyorum. Çocuklarda farkındalık oluşturduğunu düşünüyorum.” (Ö17_Muhammet_17)