“Elektrik denildiğinde aklınıza ne gelir?” sorusu katılımcılara yöneltildiğinde katılımcıların çoğunun ilk anda ne cevap vereceklerini kestiremedikleri görülmüĢtür. Birçok katılımcının elektriğin bilimsel tanımını yapamadığı elektrik ile iliĢkili diğer kavramlar üzerinden açıklama yapma ihtiyacı duyduğu görülmüĢtür. Genel olarak elektrik akımı, elektrik enerjisi ve ıĢık kavramlarının elektrik ile iliĢkisi kurulmaya çalıĢılmıĢtır. 1. soru için verilen yanıtlardan ve alan yazın taramasından elde edilen görüĢler beĢ alt grupta toplanmıĢtır. Bunlar:
1. Fiziğin Alt Dalı 2. Akım Modeli 3. Enerji Modeli
4. IĢık Modeli 5. Genel Kavramlar
Fiziğin Alt Dalı: Elektriğin, fiziğin alt dalı olduğunu ifade edecek Ģekilde açıklama yapan
katılımcılar bu grupta yer almıĢtır. Fiziğin alt dalı grubuna giren cevaplar Ģu Ģekildedir; E11 kodlu öğretmen, görüĢünü “Elektrik elektronların akıĢını inceleyen bilim dalıdır.” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
E7 kodlu öğretmen, görüĢünü “Elektrik aslında yük, yüklerin hareketi, buna bağlı olarak tanımlanan akım, potansiyel farkı gibi kavramları konu eden aslında bir dal.” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
K2 kodlu öğretmen, görüĢünü “Elektrik konusunun içindeki Ģeylerin toplamına biz elektrik diyoruz.” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
Akım Modeli: Elektriği, elektrik akımı kavramıyla iliĢkilendirerek veya direk akım olarak
açıklamaya çalıĢan katılımcılar bu grupta yer almıĢtır. Akım modeli grubuna giren cevaplardan bazıları Ģu Ģekildedir;
*E23 kodlu öğretmenin elektriğin tek baĢına tanımının yapılamayacağını ifade etmesi dikkat çekmiĢtir.
E23 kodlu öğretmen, görüĢünü “Elektrik ne ama elektrik alan mı elektrik akımı mı onun cevabı yok benim zihnimde. Elektrik akımı geliyor kablodan akan akım elektron akıĢı.” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
E2 kodlu öğretmen, görüĢünü “Elektronların belli bir sistem içerisinde belirli bir yol izleyerek hareketleri ve buna karĢı koyan dirençlerin oluĢturduğu sistemdir. Akım dediğimiz olayların oluĢtuğu sistemdir.” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
K9 kodlu öğretmen adayı, görüĢünü “Elektrik deyince yüklerin hareketi olarak düĢünüyorum ben. Ġletken bir cisim düĢünelim onun içindeki yüklerin hareketi diyelim.” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
Enerji Modeli: Elektriği, enerji kavramıyla iliĢkilendirerek veya direk enerji olarak
açıklamaya çalıĢan katılımcılar bu grupta yer almıĢtır. Enerji modeli grubuna giren cevaplardan bazıları Ģu Ģekildedir;
*E13 kodlu öğretmen birkaç yıl öncesinde elektrik akımıyla ilgili bilgilerinin tamamen değiĢtiğini sık sık ifade etmiĢtir. Daha önce yük hareketi olarak tanımladığı elektrik
akımını artık enerji hareketi olarak tanımlamaktadır. Elektriği de akımdan yola çıkarak enerjinin hareketi olarak ifade etmiĢtir.
E13 kodlu öğretmen görüĢünü, “… enerjinin hareketi gibi yorumluyorum artık zihnimde.” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
E14 kodlu öğretmen, görüĢünü “Elektrik, elektron hareketiyle oluĢan bir enerji çeĢidi diyebiliriz.” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
*E16 kodlu öğretmen de elektriğin doğrudan tanımını yapamamıĢtır. Kendisine hatırlattığı kavramları sıralamıĢ ama enerji kavramına öncelik vermiĢtir.
E16 kodlu öğretmen, görüĢünü “… elektrik dediğimizde bence ilk akla gelen elektrik enerjisidir. Ama bunu elektrik akımı olarak da yorumlayabilirsiniz, gerilim olarak da yorumlayabilirsiniz. Ama ben enerji anlıyorum ilk anda.” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
*E5 kodlu öğretmen verdiği cevabın tam olarak doğru olmadığının farkındadır ama elektriği enerji kavramı üzerinden açıklama ihtiyacı duymuĢtur.
E5 kodlu öğretmen, görüĢünü “Elektrik doğada atomda var olan çekirdeğin yapısında bulunan elektronların sahip olduğu enerji diyemem aslında ama bunun kullanılma biçimidir.” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
IĢık Modeli: Elektriği, ıĢık kavramıyla iliĢkilendirerek açıklamaya çalıĢan katılımcılar bu
grupta yer almıĢtır. Elektrik enerjisinin dönüĢtüğü birçok enerji türü olmasına rağmen sadece ıĢık enerjisinden bahsedilmesi dikkat çekici olmuĢtur. IĢık modeli grubuna giren cevaplardan bazıları Ģu Ģekildedir;
E26 kodlu öğretmen, görüĢünü “IĢık geliyor tabi ki.” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
K10 kodlu öğretmen adayı, görüĢünü “Yüklerin hareketi oluĢturarak ıĢık ortaya çıkması.” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
K4 kodlu öğretmen, görüĢünü “ġey diyebilirim belki elektronların hareketi gibi düĢündüm ne kadar doğru bilmiyorum ama elektrik deyince aklıma direk Ģey aslında günlük hayatta ampul ıĢıklar…” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
Genel Kavramlar: Elektriği, elektrikle ilgili genel kavramlar üzerinden açıklamaya
çalıĢan katılımcılar bu grupta yer almıĢtır. Genel kavramlara giren cevaplardan bazıları Ģu Ģekildedir;
* K6 kodlu öğretmen adayı da elektriğin tanımının yapılamayacağını belirtmiĢtir.
K6 kodlu öğretmen adayı, görüĢünü “Ġlk olarak yükler geliyor, yüklerin oluĢturduğu elektrik alan, deneme yüklerinin birbirlerini çekmesi itmesi hadiseleri… Elektrik direk tanımı yapılacak bir Ģey değildir. Elektriğin tanımı yoktur.” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
E15 kodlu öğretmen, görüĢünü “Yani Ģimdi net bir tanım herhalde doğru olmaz. Maddenin elektrikli yapısından kaynaklanan bu yüklerin bir potansiyel farkı etkisi ile bu yüklere kuvvet uygulamak, elektronların enerjilerini aktarması sonucu elektrik akımının oluĢması ve bunu da günlük hayatta kullanmak…” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
E22 kodlu öğretmen, görüĢünü “Elektrik, normalde maddelerin atomlardan ve etrafındaki elektronlardan meydana gelmiĢtir. Bu elektronlar da elektriğin kaynağıdır diyebiliriz.” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
Farklı GörüĢ: Elektriği, belirtilen diğer gruplara girmeyecek Ģekilde açıklamaya çalıĢan
katılımcıların ifadeleri “Farklı GörüĢ” olarak gösterilmiĢtir. Ġfade edilen farklı görüĢler Ģu Ģekildedir;
*E10 kodlu öğretmenin elektrik ile ilgili dolaylı bir tanımlama yapmaya çalıĢması daha sonra elektriği kendiliğinden oluĢan bir kuvvet olarak ifade etmesi oldukça ilgi çekicidir. E10 kodlu öğretmen, görüĢünü “Elektriği halk dilinde tanımlayacak olursak günlük hayatta kullanmıĢ olduğumuz elektrik ve elektrikli cihazlara göre tanımlanabilir… Bilimsel olarak temel kuvvetlerden birisi, temel kuvvetlerden birisi derken bizim ekstra bir kuvvet uygulamadan kendiliğinden oluĢan bir kuvvet olduğunu bir Ģekilde aktarmak gerekiyor.” Ģeklinde ifade etmiĢtir.
E25 kodlu öğretmen, görüĢünü “Elektrik deyince yaĢamı çok kolaylaĢtıran, zaten teknoloji devrindeyiz, makinelerle yaĢanılan bir dönemde elektrik vazgeçilmez oluyor. Evlerde elektrik kesintisi olduğunda ne yapacağımızı ĢaĢırıyoruz.” Ģeklinde ifade etmiĢtir.