Plan yapımının amacı; insan, toplum, çevre münasebetleriyle kişi ve aile mutluluğu ile toplum hayatını yakından etkileyen fiziksel çevreyi sağlıklı bir yapıya kavuşturmak, yatırımların yer seçimlerini ve gelişme eğilimlerini yönlendirmek ve toprağı koruma, kullanma dengesini en rasyonel biçimde belirlemektir.
Planların hazırlanması sürecinde, planı düzenlenecek alan ve yakın çevresindeki alanlarda fiziksel yapı (iklim, bitki örtüsü, jeolojik durum gibi), çevresel kaynaklar ve koruma alanları (korunması gerekli kültür ve tabiat varlıkları ve alanları, özel çevre koruma alanları, orman alanları, ekolojik açıdan korunması gerekli alanlar gibi) ile planlama alanının özelliğine ve plan türüne göre diğer konularda ilgili kurum ve kuruluşlardan veriler elde edilmektedir.
Planlama alanı ve yakın çevresi ile alanın bölge içindeki konumunu belirlemek üzere eşik analizi, yerinde yapılan incelemeler gibi fiziksel çalışmalarla birlikte, bilimsel tekniklere ve yöntemlere dayalı, yeterli nitelikte ve kapsamda ekonomik, sosyal, kültürel, politik, tarihi, sektörel ve teknolojik araştırmalar yapılmakta, ilgili kurum ve kuruluşların görüş ve önerileri alınmaktadır. Plan kararları, yapılan inceleme ve araştırma sonuçları değerlendirilerek oluşturulmaktadır. Plan raporunda, yapılan tüm inceleme ve araştırmalar, alınan görüş ve öneriler ile yapılan değerlendirmelerle birlikte, planın gerçekleştirilmesini sağlayacak uygulama araçları, kurumsal yapı ve denetim konularına dair ilkelerde yer almaktadır.
Çevre düzeni planı sınırları içerisinde kalan alanlarda; yerleşilebilirlik ilkesi ve taşıma kapasitesi göz önünde bulundurularak koruma kullanma dengesinin sağlanması, makro ölçekte nüfus dağılımı ve yoğunluk kararlarının verilmesi, kısıtlı doğal kaynakların, artan yerleşik nüfusun ekonomik ve sosyal yapısını güçlendirerek, gereksinimlerini karşılayacak biçimde kullanılmasının sağlanması, doğal, tarihi, kültürel çevre değerlerinin korunması, tarım alanlarının, sit alanlarının, orman alanlarının, özel çevre koruma alanlarının, ekolojik açıdan korunması gerekli alanların, sulak alanların, uluslararası sözleşmelere konu alanların, kıyı alanlarının ve benzeri alanların, ilgili
64
mevzuatında öngörülen kurallar çerçevesinde kullanımı ve korunması, yatırımların koordineli olarak kullanıma sunulması, planlama sürecinin analiz, araştırma ve sentez aşamalarında yönetmelikte belirlenen konularda yapılan çalışmaların ve toplanan değişik sınıf ve türdeki verilerin planlama kararlarının oluşumunda etkin kullanımı, alt ölçekli planlamaya veri teşkil edilecek politikalar oluşturmaktadır.
İncelenen Güvercinlik Koyu Turizm Merkezinin 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarındaki kat yüksekliğinin beş kattan üç kata düşürülmesi değişikliğini iki şekilde değerlendirmek gerekir. Öncelikle ilk plan yapımı sırasında planlama yapılmasına dair yönetmelikte de belirtilen koruma-kullanma dengesi ve gerekli analizlerin özellikle incelenen tesisin bulunduğu yarımadanın topoğrafik yapısı düşünülmeden doğa harikası bir koya bakan parsele beş kat yapı izni verilmesi; akıllara ilk olarak plan yapılırken yönetmelikte de bahsedilen analiz ve değerlendirmelerin yeterince ve titizlikle yapılıp yapılmadığı sorularını getirmektedir.
Bölge ve ülke turizmi açısından çok önemli bir konumda bulunan turizm merkezinin planları hazırlanırken oluşabilecek sorunların öngörülemediği, işlemlerin standart yürütüldüğü anlaşılmaktadır.
Bölgenin ve ülkemizin hatta dünyanın turizm cennetlerinden biri sayılan Bodrum ilçesine ulaşımın sağlandığı yol güzergahının tam karşısında yer alan Güvercinlik Koyu Turizm Merkezi’nin plan ve plan kararları oluşturulurken daha hassas davranılmalı, cennetten bir köşe olan Güvercinlik Koyu’na yakışır, doğayla ve topoğrafyasıyla uyumlu plan kararlarının getirilmiş olması arzulanır. Normal şartlarda olması gerekenin üzerinde bir titizlikle ve hassasiyetle davranılması gerektiği yerde yetersiz, adeta bölgeyi katleden plan kararı (beş kat yükseklik verilerek) getirilmiştir.
Turizm tesis alanlarında bina yüksekliğinin maksimum beş kat olacağı üst ölçek planlarda belirtilmiştir, fakat bölgenin hassasiyeti ve dokusu göz önünde bulundurularak daha düşük katlı yapılaşmaya izin verilmesi gerekirdi. Esasen ilk planlama (1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planları) yeterince hassasiyet gösterilmeden ve gelişigüzel hazırlanmış, mevcut durum yerinde kontrol bile edilmeden plan kararları getirilmiş ve bunun sonucunda geri dönüşü olmayan zararlar oluşmuştur.
65
Konuya başka açıdan yaklaşıldığı zaman yanlış plan kararlarına göre uygulamasına başlanılmış olan turizm yatırımı (beş kata göre) yükselmeye başlayınca dikkat çekiyor ve beş kat olarak tesisin kaba inşaatı ortaya çıkınca yetkililer ve sivil toplum kuruluşları tarafından fark edilmiş ve kamuoyu tarafından eleştirilere maruz kalmıştır. Daha sonrasında ilgili İdare ve Bakanlık plan kararının (Hmax: 5 kat) yanlış olduğunun, kat yüksekliğinin bölgenin dokusuna uygun olmadığının farkına varıp plan kararı ilgili Bakanlık tarafından değiştirilmiştir. Fakat mevcutta beş kat olarak ruhsat almış durumdaki Turizm Tesisi, beş kat olarak tamamlanmış ve ciddi bir yatırım yapılmıştır.
İlk imar planına göre beş katlı olarak ruhsat alıp uygulanılan tesisin son iki katının plan revizyonu ile üç kata düşürülen kat yüksekliğine göre son iki katının kaçak duruma düşürülüp bu katların yıkılması kararı alınmıştır. Bu karar, yatırımcı firma açısından bakıldığında çok büyük maddi kayıplara neden olabilecek bir durum olup, aynı zamanda ülke ekonomisi zarara uğratılıp milli servetin boşa harcanması anlamına gelmektedir. Yetkili mahkemeler bu durumun farkına varıp son iki katın müktesep hak olduğuna hükmedip yıkım kararını ve bu parsel için kat yüksekliğinin beş kattan üç kata indirilmesine yönelik imar planı revizyonunu iptal etmiştir. Diğer taraftan bu olayda birçok kamu zararı oluşmuş kamu personeli ve kamu kuruluşları meşgul edilmiş, israfa neden olunmuştur.
Sonuç olarak, planlama ve plan yapma çok ciddi bir konudur. Bilimsel verilere, gerçek analizlere ve rasyonel değerlendirmelere dayanması gerekmektedir. Plan ve planlamada yapılan hatalar ya da unutulan ufak detaylar geri dönüşü olmayan büyük zararlara sebebiyet vermektedir. Örnek olayda gördüğümüz sorunların yaşanmaması için planlamaların büyük bir hassasiyetle yapılması gerekmektedir. Ayrıca incelenen taşınmazdaki olumsuzlukları tekrar yaşanmaması için; taşınmazların planlanması, üst hakkının tesis edilmesi, uygulamasının yapılması gibi işlemlerinden sorumlu kurumların norm kadrolarının gayrimenkul geliştirme ve yönetimi alanında ihtisas yapmış kişilerden oluşması gerektiği ve bu yönde çeşitli yasal düzenlemelerin yapılmasının zorunlu olduğu vurgulanmalıdır.
66 KAYNAKLAR
Alpaslan, Ö. 2009. Antalya Kıyı Bölgesi Planlama Sürecinin Kıyı Alanlarına Etkileri:
Side- Manavgat Örneği. Planlama, TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayını.
Anonim. 2014. Web sitesi: http://www.mimdap.org/p=153644 Erişim tarihi:08.01.2015 Anonim.2011. Web
sitesi:http://www.gazetevatan.com/guvercinlik-e-yeni--kafes--411634-gundem/ Erişim tarihi:08.01.2015
Eke, F. 1995. Kıyı Mevzuatının Gelişimi ve Planlama, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü, Ankara.
Ersoy, M. 2007. Kentsel Planlama Kuramları İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
Keleş, R. ve Hamamcı, C. 1998. Çevre Politikası İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
Kızılkaya, Z. 1995. Bodrum Yarımadası Kıyı Alanlarının Yönetimi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği, Yüksek Lisans Tezi, 93, Ankara.
Mansuroğlu, S. 2006. Turizm Gelişmelerine Yerel Halkın Yaklaşımlarının Belirlenmesi: Akseki/Antalya Örneği. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(1): 35-46.
Tekinbaş, B. 1995. Mücavir Alanlar ve Fiziksel Planlama-Fen Adamları Yetiştirme Kursu Ders Notları, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü, Ankara.
Toprak, Z. ve Üçüncüoğlu, E. 2004. İzmir YG21 Modelinde Bütünleşik Kıyı Yönetimi.
Daha Yaşanabilir Bir Kent İçin Elele Sempozyumu. 22-23 Ekim 2004, İstanbul.
Yazar, A. 2017. Kıyı Alanlarının Turizm Odaklı Mekansal Dönüşümü: Antalya Kemerağzı-Kundu Örneği. Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 187, Antalya.
67 EKLER
Ek 1 Turizm Konaklama Tesisinin Bulunduğu Alanın Önceki ve Sonraki