SONUÇ VE ÖNERİLER

1. Araştırmaya katılan gebelerin yüksek riskli gebelik davranışlarına bakıldığında, son iki gebeliği arası geçen süre 24 ay ve altında olan gebelerin oranı %24’ tür. Yaşı 15-19 yaş arası gebelerin oranı %5.5 ve 35 yaş ve üstü gebelerin oranı ise %9’ dur.

2. Gebelerin %46.3’ ünün evleri kendilerine ait iken %44.3’ ünün ise kiradır. Buna göre gebelerin yaklaşık yarısı barınma için bütçe ayırmamaktadır.

3. Araştırmaya katılan gebelerin %64.2’ si gebeliğe normal ağırlık ile başlamışken, %30.8’ i fazla kilolu ve şişman olarak ve %5’ i de yetersiz ağırlık ile gebe kalmışlardır. Fazla kilolu veya şişman kadınların gebelikleri mutlaka planlı olmalıdır. Gebe kalmadan önce anne adayında fazla ağırlık varsa sağlıklı bir şekilde kaybettirilmeli veya düşük kilolu kadınlar ise gebe kalmadan önce mutlaka ideal ağırlıklarına ulaştırılmalıdır.

4. Gebelerin sadece %71.6’ sı gereksinim duydukları enerjiyi tüketmektedir. Protein alımının ise %86.1’ i diyetle karşılanmaktadır. Ek olarak özellikle gebelikte anne ve bebek sağlığı için elzem olan birçok besin öğesi de yetersiz alınmaktadır. Gebelerin vitamin D, E, B1, niasin, folik asit, kalsiyum, demir ve çinko açısından yetersiz beslendikleri görülmektedir. Özellikle gebelerin gebelikleri boyunca ortalama olarak alabildikleri enerji ve besin öğeleri saptanarak eksik kalan kısımları mutlaka tamamlattırılmalıdır.

5. Araştırmaya katılan gebelerin ortalama %40.3’ ü orta sosyoekonomik tabakaya, %8’ i üst sosyoekonomik ve %2.5’ i ise alt sosyoekonomik tabakaya dahildir.

6. Sosyoekonomik tabaklar arasındaki enerji ve besin öğeleri tüketimlerine bakıldığında sosyoekonomik düzey arttıkça enerji ve besin öğeleri alımları da artmaktadır. Fakat gebe kadınların yer aldıkları sosyoekonomik tabakalar ile enerji ve besin öğeleri tüketimleri arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır (p>0.05).

7. 12 yaşına kadar en uzun süre yaşanılan yerleşim yeri ile enerji, protein ve bitkisel kaynaklı protein tüketimi arasında anlamlı bir fark bulunamazken (p>0.05), folik asit, kalsiyum ve demir tüketimleri ile yaşanılan yer arasında istatistiksel olarak ileri düzeyde anlamlı bir fark bulunmuştur (p<0.01).

8. Anne adayları için gebeliğin planlanmasının haricinde tüm gebelik süresi boyunca sıkı bir şekilde, düzenli aralıklarla tıbbi takipleri yapılmalı ve bunun yanında da beslenme danışmalığı her gebe için mutlaka en az 1 kez verilmelidir. İmkanlar dahilinde gebelerin düzenli olarak ağırlıkları ölçülmeli ve besin tüketimlerinin değerlendirilmesi açısından bu takipler tekrarlanmalıdır. Ayrıca rutin kontroller amacıyla kliniklere başvuran gebelere gebelik ayı gözetmeksizin mutlaka gebelik dönemi ve sonrasında emziklilik dönemi için görüşmeler planlanmalıdır.

9. Gebeliğe bağlı ve gebelikte sık karşılaşılan beslenme sorunları nedeniyle gebelerin besin tüketimlerinde azalmaların olabileceği göz önünde tutularak bu sorunları önlemeye yönelik yeni beslenme politikaları oluşturulmaya çalışılmalıdır. Bu politikalar çerçevesinde günlük diyete ek olabilecek ve toplumca sıklıkla tüketilen besinlerde zenginleştirmeye gidilerek diyetlerin desteklenmesi sağlanabilir.

10. Halkın gelir düzeyini yükseltmek ve bireylerin gelir dağılımındaki dengesizlikleri ortadan kaldırmak beslenmeyle ilintili problemleri çözmede etkili olacaktır. Böylece malnütrisyonun yanı sıra sık karşılaşılan obezite de kontrol altına alınabilinir.

11. Gebelerin bu özel dönemlerinde nelerle karşılaşabilecekleri ve karşılaştıklarında neler yapmaları ve bebek ve kendi sağlıkları için nasıl beslenmeleri gerektiği konularında düzenli beslenme eğitimleri verilmeli ve sosyoekonomik durumlarına göre besin seçimleri konusunda diyetisyenler tarafından eğitilmelidirler.

12. Araştırmaya katılan gebelerin yaş, sosyoekonomik düzey, 12 yaşına kadar yaşanılan yer, yaşayan çocuk sayısı ve gebelik öncesi BKİ ile enerji ve bazı

besin öğeleri tüketimleri lojistik regresyon analizi ile karşılaştırılmıştır. Buna göre enerji, protein, folik asit, kalsiyum ve demir tüketimleri ile gebelerin 12 yaşına kadar yaşadıkları yer arasında anlamlı bir ilişki vardır. Bu ilişkinin oluşmasında sosyolojik özellikler etkili olmuş olabilir.

13. Gebelerin günlük besin tüketimleri ve besin tüketim sıklıkları hakkında daha ayrıntılı bilgi edinilebilmesi için niceliksel çalışmaların yanı sıra niteliksel çalışmaların da yapılması planlanmalıdır.

9. KAYNAKLAR

1. Baysal A. Beslenme. (2004). 10. bs. Hatiboğlu Yayınevi, Ankara, s. 9-18

2. Baysal A. Toplu Gıda Tüketimi Yapılan Kuruluşlarda İnsangücü Verimliliğini Araştırmaya Yönelik Beslenme Teknikleri. İçinde: Beslenmenin Sağlık ve Ekonomi Yönünden Önemi. (1989). 2. bs. Milli Prodüktivite Merkezi yayınları, Ankara, s. 7-21

3. Köksal G, Gökmen H., Çocuk Hastalıklarında Beslenme Tedavisi. Hatiboglu Yayınları, Ankara, 2000

4. İrge E, Timur S, Zincir H, Oltuluoğlu H, Dursun S. Gebelikte Beslenmenin Değerlendirilmesi. (2005). Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi (sted), 14:7, s:157-160 5. Gülşen, S. Preeklampsili Ve Sağlıklı Gebe Kadınların Beslenme

Alışkanlıkları Ve Bazı Kan Parametrelerinin Karşılaştırılması. (2005). Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Besin Hijyeni Ve Teknolojisi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Konya

6. Önay, D. Konya İl Merekzinde Gebe Kadınların Beslenme Alışkanlıkları, Beslenme Durumları Ve Bunun Yenidoğan Üzerine Etkisi. (2006). Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara

7. Samur G. Gebelik ve Emziklilik Döneminde Beslenme. Klasmat Matbaacılık, Şubat 2008, Ankara, s.1-25

8. Çaltı, G. Gebe Kadınların Enerji, Protein, Demir, Kalsiyum, C Vitamini, B12

Vitamini, Folik Asit Ve Omega-3 Yağ Asidi Tüketimleri Ile Beslenme Bilgi Ve Alışkanlıkları Arasındaki Ilişkinin Saptanması. (2006). Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Istanbul

9. Yüzbir N, Şen C. Gebelik ve Süt Verme Döneminde Beslenme. (2001). Perinatoloji Dergisi, 9:1, Mart

10. Sözeri C, Cevahir R, Şahin S, Semiz O. Gebelerin Gebelik Süreci ili Ilgili Bilgi Ve Davranışları. (2006). Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 1:2, S:92-104 11. Haliloğlu B, Şahin F, Gürbüz A, Peker H. Üçüncü Trimster Maternal Total

Protein, Albümin Ve Hemoglobin Seviyelerinin Doğum Kilosuna Etkisi. (2007). Türk Jinekoloji Ve Obstettrik Derneği Dergisi, 4:4, 254-8

12. Ağralı, G. Maternal Obezitenin Perinatal Ve Neonatal Sonuçlar Üzerine Etkisi. (2005). Bakırköy Doğumevi Kadın Ve Çocuk Hastalıkları Eğitim Hastanesi, Uzmanlık Tezi, Istanbul

13. MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi), Çocuk Gelişimi ve Eğitimi, Anne ve Çocuk Sağlığı 1. Öğrenme faaliyeti 1. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara, 2007

14. Atasay B, Arslan S. 2001. Anne ve Yenidoğan Hakları Barselona Deklarasyonu. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 10(12), 457-459

15. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2008. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara, 2008