82
83
kaynaklanan değer artışının vergilendirilmesi yolu ile rant sorununa da çözüm bulunabilecektir. İngiltere’de değer artışları vergilendirilmekte iken, Türkiye’de henüz böyle ayrıntılı bir vergilendirme yoluna gidilmemiş, ancak yeni kanun tasarısı hazırlıkları ile bu alandaki yeni düzenleme ve uygulamaların yapılması beklenmektedir.
Planlama sürecine halk katılımının sağlanması da plan değişikliklerinin ve rantın önlenebilmesi açısından önem teşkil etmektedir. İngiltere’de halk katılımı planlamanın her aşamasının asli unsuru niteliğindedir. Yerel yönetimlerin internet sitelerinde, her belediyeye ilişkin şartlar ile uygulama değişiklik gösterse de, plan duyuruları, başvuru şartları, süreleri ve aşamaları açık biçimde yer almaktadır. Planlara ilişkin itiraz ve öneriler değerlendirilerek ve hatta gerektiğinde referandum yoluna da gidilerek planlar kabul edilmektedir. Bu nedenle plan değişiklikleri oldukça az görülmektedir.
Türkiye’de de planlar askıya çıkartılmakta ve ilan edilmektedir, ancak teknoloji kullanımının gerek yerel yönetimler, gerekse de halk tarafından fazla benimsenmemiş olmasından dolayı planlamaya ilişkin süreçler halk tarafından yeterince dikkatli bir şekilde takip edilememektedir. Planların yapım aşamalarında halkın öneri ve itirazlarının dinlenmesi gibi konularda ise büyük ölçüde yetersizlikler bulunmaktadır.
Planlama ile birlikte koruma kararlarının alınması ve uygulanması da çok önemlidir.
Tarihi ve kültürel açıdan önemli alanların korunarak planlama yapılabilmesi, sürdürülebilirlik çerçevesinde dikkat edilmesi gereken bir konudur. Kültürel ve tarihi varlıkların korunmasına ilişkin her iki ülke kanunlarında da ayrıntılı düzenlemeler bulunmakla birlikte İngiltere’de uygulama aşamasında daha disiplinli bir şekilde hareket edilmekte, bu alanlarda izin alınabilmesi ile plan değişikliğine gidilebilmesi son derece zor hale getirilmektedir. Türkiye’de ise korumaya ilişkin mevcut düzenlemelerin uygulanması aşamasında sorunlar yaşanmaktadır. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu esas olmakla birlikte 5366 Sayılı Kanun gibi başka birçok kanunda korumaya ilişkin düzenlemeler bulunsa da, uygulama aşamasında kanuni boşluklardan ve yetki karışıklıklarından dolayı problemlerle karşılaşılmaktadır. İlgili sorunların çözümü için öncelikle kanunlar arası uyuşmazlık ve boşlukların giderilmesi gerekmektedir. Bu konuda ortak toplumsal bilincin sağlanabilmesi, mevzuatın uygulanabilirliği açısından çok önemli bulunmaktadır.
84
İngiltere’de imar planlarından kaynaklanan sorunlar uzun bir zaman diliminde hazırlanarak ayrıntılı çözümler sunulduğu için çok dikkat çekmemektedir. Planlama oldukça uzun sürede ve özenli biçimde gerçekleştirilmekte ve onaylanan planlar genellikle değişime uğramamaktadır. Planlamaya ilişkin kanunlar da sınırlı sayıda olup, zaman içerisinde güncelleştirilerek aynı kanunların yürürlükte tutulduğu görülmektedir.
İngiltere’de ilgili sistemin gelişiminin sağlanması oldukça uzun zaman almıştır. Ancak ülkede yasal düzenlemelerin çok detaylı ve anlaşılmasının zor olması, sıklıkla eleştiri konusu yapılmaktadır. Türkiye’de ise kanunlar arasında yetkiye ilişkin sorunlar olmakla birlikte fazla ayrıntılı ve karmaşık olduğu söylenememektedir. Planlamanın sürekli değişen bir unsur olmaktan çıkarılması sonucu, toplumun planlamaya ilişkin güveni arttırılabilecektir. Farklı kanunlarda farklı kurumlara özel yetkiler tanınması, uyuşmazlık çıkması durumunda çözüm sürecini geciktirmekte ve planların işlevselliğini azaltmaktadır. Kanunlar ve kurumlar arası birlikteliğin sağlanması, uyuşmazlıkların çözümünde yaşamsal öneme sahiptir. Kanunlarda yer alan boşlukların giderilmesi de tartışmalı konuların birçoğuna cevap olabilecektir.
İmar planları ve uygulamaları incelendiğinde iki ülke arasında birbirinden özellikle halk katılımın sağlanması, koruma alanlarındaki uygulamalar, plan türleri ve amaçları açısından farklı bir tablo ortaya çıkmaktadır. Türkiye’de imardan kaynaklanan sorunlar çok önemli bir tartışma konusu iken, İngiltere gibi gelişmiş ülkelerde imar konuları yıllar içerisinde sorun olmaktan çıkarılmış ve planlama sürecinde ilan ve oylama gibi usullerle saydamlık sağlanarak planlamanın her türlü aşaması halka açık hale getirilmiştir. Planlama sürecinin saydamlığının sağlanabilmesi, sorunların çözümünde atılması gereken ilk adım olarak görülmektedir. Rantın vergilendirme yoluyla ortadan kaldırılmasının, yasal düzenlemelerin bütünlüğünün sağlanmasının ve gelecek odaklı çözümlerin sunulmasının, planlamadan kaynaklanan sorunların çözümünde atılması gereken önemli adımlar olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu çerçevede imar uygulamalarının yeniden düzenlenmesinin tartışıldığı ülkemizde; halk katılımının sağlanması, imar uygulamaları sonucu oluşan değer artışının vergilendirilmesi ve plan değişikliklerinin kısıtlanması yoluyla yeni düzenlemelerin yapılması ve planlama politikasının gözden geçirilmesi gerekli görülmektedir.
85 KAYNAKLAR
Abacıoğlu, M. 2016. İmar Kanunu Mevzuatı ve Uygulaması. Seçkin Yayıncılık, 1400, Ankara.
Anonim. 2012. Web Sitesi:tahiryilmazeli.blogspot.com/2012/01/ japonyada.şehir.
planlama.html, Erişim Tarihi:16.05.2017.
Anonymous. 2010. Web Sitesi: http://naturstyrelsen.dk/media /nst/attachments/92265/
regionplanlaegning_i_uk_eng.pdf, Erişim Tarihi: 14.06.2017
Anonymous. 2017a. Web Sitesi: https://www.planningportal.co.uk/, Erişim Tarihi:12.05.2017.
Anonymous. 2017b. Web Sitesi: https://www.gov.uk, Erişim Tarihi:12.05.2017.
Anonim. 2016. Web Sitesi: web.e-baro.web.tr, Erişim Tarihi: 20.05.2017.
Anonim.2016. Web Sitesi: emsal.danistay.uyap.gov.tr/http://ankara .spo.org.tr/
ankara/img/plan-jansen.jpg, Erişim Tarihi: 31.05.2017.
Anonim. 2010. Web Sitesi: emsal.danistay.uyap.gov.tr/, Erişim Tarihi: 10.05.2017.
Anonim. 1989. Web Sitesi: web.itu.edu.tr/tahsin/tahsin/Book-Imar_files/TUMU99.pdf, Erişim Tarihi: 16.05.2017.
Ahlfeldt, G. and Hofman, N. and Wendland, N. 2012. An Assessment of the Effects of Conservation Areas on Value. The London School of Economics and Political Science, 141, London.
Altaban, Ö. 1990. 1980li Yıllarda İngiliz Planlama Deneyimleri. Odtü. Ankara.
Altıntaş, Y. 2007. İmar Planlarında Yetki Kuralları ve Danıştay Kararları Örneğinde Planlamada Karşılaşılan Yetki Sorunları ile Çözüm Yolları. Yüksek Lisans Tezi (yayınlanmamış). Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, 141, Ankara.
Backus, W.F. 1922. The Law of City Planning and Zoning. The Macmillan Company, 738, New York.
Booth, P. 1996. Controlling Development Certainty and Discretion in Europe in USA and Hong Kong. Routledge, 168, London.
Booth, P. 2015.Planning by Consent: The Origins and Nature of British Development Control. Routledge, 224, London.
Cullingworth, B., Nadin,V., Hart ,T., Davoudi, S., Pendlebury, J., Vigar,G., Webb, D., and Townshend, T. 2015. Town and Country Planning in The UK.
Routledge, 602, London.
86
Çağlar, Z. A. 2016. Karşılaştırmalı Hukukta İmar Hukukuna Hakim olan Temel İlkeler.
Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 7. Bölüm, syf 30, Ankara.
Çelik, K.2015.Kıyı Alanlarının Planlanmasında Kıyı Kenar Çizgisinin Önemi.Küresel Mühendislik Çalışmaları Dergisi. Gümüşhane Üniversitesi, Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi, Harita Mühendisliği Bölümü, Kamu Ölçmeleri Anabilim Dalı, Gümüşhane.
Çolak, N. İ. 2011. Anayasa Mahkemesi Kararlarında İmar Hukukunun Temel İlkeleri.
Levha, 419, İstanbul.
Demirci, R., Tanrıvermiş, H. ve Aliefendioğlu, Y. 2007. Türkiye’de Arazi Yönetimi ve Piyasası: Temel Özellikleri, Yasal ve Kurumsal Düzenlemeler, Sorunlar ve Değerleme Çalışmaları Üzerine Etkileri. Türk Kooperatifçilik Kurumu, Üçüncü Sektör Kooperatifçilik, Cilt (2007):42, Sayı:4:38- 63, Ankara.
Dinç, A. 2011. Özelleştirme Kapsam ve Programındaki Taşınmazlara İlişkin Planlama Faaliyetinin Taşınmazın Değeri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Gayrimenkul Değerleme ve Yönetimi Anabilim Dalı, 281, Ankara.
Günday, M. 2015. İdare Hukuku. İmaj Yayıncılık, 688, Ankara.
Kalabalık, H. 2015. İmar Hukuku Dersleri. Seçkin Yayınevi, 712,Ankara.
Kayhan, S. S. 2015. Pratik Bilgiler ve Çok Sorulanlarla İmar Hukuku. 336, İstanbul.
Kayıkçı, S. 2003. Federal Almanya Cumhuriyeti’nde Mekan Planlama Sistemi.
Planlama Dergisi. yonetimbilimi.politics.ankara.edu .tr/files/ 2013/09/
almanyada-planlama.pdf
Keleş, R. 1998. Kentbilim Terimleri Sözlüğü. İmge Kitabevi, 224, Ankara.
Keleş, R. 2014. 100 Soruda Türkiye’de Kentleşme, Konut ve Gecekondu. Cem Yayınevi, 448, Ankara.
Keleş, R. 2016. Kentleşme Politikası. İmge Kitabevi, 734,Ankara.
Keleş, R. ve Mengi, A. 2017. Kent Hukuku. İmge Kitabevi, 263, Ankara.
Keleş, R. ve Mengi, A. 2014. İmar Hukukuna Giriş. İmge Kitabevi, 383,Ankara.
Keleş, R. 2000. Yerinden Yönetim ve Siyaset. Cem Yayınevi, 484, Ankara.
Köroğlu, Ö. 2016. İmar Hukukunda Planlama Süreci ve Arazi ve Arsa Düzenlemeleri.
On İki Levha Yayıncılık, 712, Ankara.
Lorch, R. S. 2001. State Politics: The Great Enlargement. Prentice Hall Inc, 445, New Jersey.
87
Mceldowney, J. and Mceldowney S. 1996. Environment and the Law. Longman, 326, England.
Meran, N. 2013. İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu. Adalet Yayınevi, 444, Ankara.
Newman, P. and Thornley, A. 2002. Urban Planning İn Europe. Routledge, 304, USA.
Ökmen, M. ve Yurtsever, H. 2010. Kentsel Planlama Sürecinde Kamusal Rantın Vergilendirilmesi. Maliye Bakanlığı, Maliye Dergisi, Sayı 158, s 58.
Sönmez, M. 2002. Kent Planlamada İmar Uygulama Araçları. Yüksek Lisans Tezi.
Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Şimşek, S. 2016. Hukuki Unsurları Açısından Arazi ve Arsa Düzenlemesi İşlemleri.
Seçkin Yayınevi, 483, Ankara.
Tekeli, İ. 2011.Türkiye’nin Kent Planlama ve Kent Araştırmaları Tarihi Yazıları. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 408, İstanbul.
Thompson, B. 2005. The Impact of Crossrail on the Retail Property Sector. Journal of Retail and Leisure Property, Sayı 4, Bölüm 3, s 197- 206.
Ulutaş, C. 2005. Kentsel Toprak Rantının Kamuya Kazandırılmasında Bir Araç Olarak İmar Haklarının Toplulaştırılması (Dikmen Vadisi Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı, 123, Ankara.
Üstündağ, Ö. Ve Şengün, M. T. 2011. Türk İmar Mevzuatındaki Plan Türleri ve Fiziki Planlama- Coğrafya İlişkisi Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 21, Sayı 2, s 1-25, Elazığ.
Yalçın, G. ve Ercoşkun Y. Ö. 2014. Türkiye’de 2/B Arazileri ve Kentleşme. Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt 23, Sayı 3, s. 31-54.
Yıldız, C. 2014. Büyükşehirlerde İmar uygulamalarında Hesap Verebilirlik. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Kamu Yönetimi Bilim Dalı, 298, Ankara.
Yıldız, F. 2016. İmar Bilgisi. Nobel Yayınevi, 589, Ankara.