47
48
✓ Aşı reddiyle ile savaşımda; bilim insanlarının aşı reddi nedenleri, aşılamada toplumsal onayı artırma yöntemleri konusunda bilimsel çalışmalar yapması önemlidir.
✓ Babanın eğitim düzeyinin artmasıyla aşı tereddüdünün azaldığı görülmektedir.
Babanın hane içindeki karar verici yapısının, eğitim durumunun aşı tereddüdüne etkisi, ebeveynlerin eğitim düzeylerinin iyileşmesinin gerekliliğini göstermektedir.
✓ Ailede sağlık çalışanı olması aşı tereddüdünü azaltmaktadır. Sağlık çalışanların çevre verdiği farkındalık dolayısıyla aşı tereddüdü konusunda eğiti rollerinin üzerinde durulmalıdır.
✓ Aşı tereddüdü aşı sonrası yan etki olan ebeveynlerde yüksektir. Aşı sonrası istenmeyen etkiler konusunda toplumsal farkındalık artırılmalıdır.
✓ Aşı sonrası istenmeyen etkiler daha kapsamlı takip edilerek yan etki gelişen kişiler özel olarak izlenmeli, bilgilendirilmelidir.
✓ İlk altı ay bebeklerin anne sütüyle beslenmesi aşı tereddüdünü azaltmaktadır.
✓ İlk 6 ay yalnızca anne sütü teşviki, emzirme eğitimlerinin aşıya tereddüdünü de içererek verilmesi sağlanabilir.
✓ Tamamlayıcı alternatif tıbba yönelik tutum aşı tereddüdünü olumsuz etkilemektedir. Toplumun modern tıbba yönelik eğilimini artıran müdahaleler yapılmalıdır.
✓ Toplumda sağlık okuryazarlığını artırıcı, müdahaleler, eğitimler verilmesi, sağlık çalışanlarının tamamlayıcı alternatif tıp ve sağlık okuryazarlığının önemi konusunda bilinçlendirilmesi önerilir.
✓ Birinci basamağın daha da güçlendirilerek toplumun herhangi bir sağlık sorununda ilk başvurduğu kurum haline getirilmesi ve aile sağlığı çalışanlarının kayıtlı olduğu tüm nüfusla nitelikli iletişim halinde olması önerilir.
✓ Aile sağlığı çalışanlarının, aşı ile ilgili tereddüdü olan bireyler öncelikli olmak üzere, tüm toplumu aşıların gerekliliği ve güvenilirliği hakkında bilgilendirmesi önerilir.
✓ Ebeveynlere; bebeklik ve çocukluk çağı aşıları ile ilgili eğitim verilmelidir.
✓ Medya ve sosyal medyada aşı karşıtlığını onaylayan, teşvik eden yayınların önlenmesi gerekmektedir.
49
✓ Bebeklik ve çocukluk çağı aşılarının hem kişinin hem de toplumun sağlığını korumadaki önemi çerçevesinde toplumsal önemi olan aşıların, zorunlu hale getirilmesi için yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
50 KAYNAKLAR
Abd Halim, H., Abdul-Razak, S., Md Yasin, M., ve Isa, M. R. (2020). Validation study of the parent attitudes about childhood vaccines (PACV) questionnaire: the Malay version. Human vaccines & immunotherapeutics, 16(5), 1040-1049.
Aktaş, F. (2014). Aşı Yan Etkileri ve Yönetimi.
Al-Saeed, G., Rizk, T., Mudawi, K., Al-Ramadina, B., ve Al-Saeed, I. J. A. S. P.
(2018). Vaccine hesitancy prevalence and correlates in Riyadh, Saudi Arabia.
1(1), 5-10.
Altun, Ş. (2008). 6-14 Yaş Arası Çocuklarda Aşılanma Oranı ve Ailelerin Özel Aşılarla İlgili Bilgi Düzeyi. Uzmanlık Tezi, İstanbul: Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, 2018.
Argüt, N., Yetim, A., ve Gökçay, G. (2016). Aşı kabulünü etkileyen faktörler. Çocuk Dergisi, 16(1), 16-24.
Arıcan, M. D. (2019). Sağlık Çalışanları Arasında Aşılanmaya Genel Bakış, Aşı Kabulü ve Reddini Etkileyen Faktörler.
Arısoy, E. S., Çiftçi, E., Hacımustafaoğlu, M., Kara, A., Kuyucu, N., Somer, A., ve Vardar, F. (2015). Clinical practical recommendations for Turkish National Vaccination Schedule for previously healthy children (National Vaccination Schedule) and vaccines not included in the Schedule-2015. J Pediatr Inf, 9, 1-11.
Aşık, Z., Çakmak, T., ve Bilgili, P. (2013). Knowledges, attitudes and behaviours of adults about adult vaccines. Turkish journal of family practice, 17(3), 113-118.
Attwell, K., Ward, P. R., Meyer, S. B., Rokkas, P. J., ve Leask, J. (2018). “Do-it-yourself”: Vaccine rejection and complementary and alternative medicine (CAM). Social Science & Medicine, 196, 106-114.
Azizi, F. S. M., Kew, Y., ve Moy, F. M. (2017). Vaccine hesitancy among parents in a multi-ethnic country, Malaysia. Vaccine, 35(22), 2955-2961.
Bekgöz, B. (2016). Tetanoz Profilaksisi Gerekli Mi?
Bianco, A., Mascaro, V., Zucco, R., ve Pavia, M. (2019). Parent perspectives on childhood vaccination: How to deal with vaccine hesitancy and refusal?
Vaccine, 37(7), 984-990.
Boom, J. A., ve Cunningham, R. M. (2014). History of Vaccine Concerns Understanding and Managing Vaccine Concerns (pp. 3-9): Springer.
Brown, A. L., Sperandio, M., Turssi, C. P., Leite, R., Berton, V. F., Succi, R. M., . . . Napimoga, M. H. (2018). Vaccine confidence and hesitancy in Brazil.
Cadernos de saúde pública, 34, e00011618.
Campbell, H., Edwards, A., Letley, L., Bedford, H., Ramsay, M., ve Yarwood, J.
(2017). Changing attitudes to childhood immunisation in English parents.
Vaccine, 35(22), 2979-2985.
Can, G. (2013). Tamamlayıcı ve alternatif tıp yaklaşımlarına genel bakış. Sağlıkla, 3, 54-56.
Centers for Disease and Control and Prevention. (2017). Vaccines and Immunizations.
Retrieved from https://www.cdc.gov/vaccines/vac-gen/immunity-types.htm Centers for Disease and Control and Prevention. (2018). Vaccines by Disease, MMR.
51
Çevik, C., Güneş, S., Ersan, İ., Özdemir, A., ve Sultan, E. (2019). Balıkesir İl Merkezindeki İki ASM Bölgesindeki 0-14 Yaş Çocuğu Olan Ebeveynlerin Aşı Tereddüdü, Aşıya İlişkin Bilgi, Tutum ve Davranışları ve Etkili Faktörler.
Paper presented at the 3. International 21. National Public Health Congress.
Çevik, C., Güneş, S., Eser, S., ve Eser, E. (2020). Ebeveynlerin çocukluk aşılarına yönelik tutumları (pacv) ölçeğının Türkçe sürümünün psikometrik özellikleri.
Deng, G. E., Frenkel, M., Cohen, L., Cassileth, B. R., Abrams, D. I., Capodice, J. L., . . . Kumar, N. J. J. o. t. S. f. I. O. (2009). Evidence-based clinical practice guidelines for integrative oncology: complementary therapies and botanicals.
7(3).
Derince, D. (2006). Eskişehir İli İnönü Merkez Sağlık Ocağı Bölgesinde 0-59 Aylık Çocuğu Olan Annelerin Bağışıklama Konusundaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Dickens, C., Lambert, B. L., Cromwell, T., ve Piano, M. R. (2013). Nurse overestimation of patients' health literacy. Journal of health communication, 18(sup1), 62-69.
Durusoy, R., Davas, A., Ergin, I., Hassoy, H., ve Tanık, F. A. (2011). İzmir’de ikinci ve üçüncü basamak sağlık kuruluşlarına başvuran gebelerin aile hekimi tarafından izlenme sıklıkları ve etkileyen etmenler. Turkish Journal of Public Health, 9(1), 1-15.
Düzgün, M. V., ve Dalgıç, A. İ. (2019). Toplum sağlığı için giderek artan tehlike aşı reddi önlenebilir mi? Güncel Pediatri, 17(3), 424-434.
Ebot, J. O. (2014). Place matters: community level effects of women’s autonomy on Ethiopian children’s immunization status. African Population Studies, 28, 1202-1215.
Eggertson, L. (2010). Lancet retracts 12-year-old article linking autism to MMR vaccines. Canadian Medical Association. Journal, 182(4), E199.
Elif, K., ve Sivrikaya, S. K. (2019). Sağlık Okuryazarlığı ve Hemşirelik. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 28(3), 216-221.
Erci, B. (2007). Attitudes towards holistic complementary and alternative medicine: a sample of healthy people in Turkey. Journal of Clinical Nursing, 16(4), 761-768.
Godlee, F., Smith, J., ve Marcovitch, H. (2011). Wakefield’s article linking MMR vaccine and autism was fraudulent: British Medical Journal Publishing Group.
Gökçay Gülbin, B. U. (2017). İlk Beş Yaşta Çocuk Sağlığı İzlemi.
Gülgün, M., Fidancı, K., Karaoğlu, A., Güneş, Ö., Kesik, V., Altun, S., . . . Saldır, M.
J. G. M. J. (2014). Bir askeri hastanenin çocuk polikliniğine başvuran çocukların 0-24 ay arasındaki aşılama durumlarının değerlendirilmesi. 56(1).
Gür, E. (2019). Aşı kararsızlığı-aşı reddi. Türk Pediatri Arşivi, 54, 1-2.
Hazır, E. (2018). 0-24 Aylık Bebek/Çocukların Ebeveynlerinin Aşı Red Sıklığı ve Nedenleri. Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Hls-Eu Consortium. (2012). Comparative report of health literacy in eight EU member states. The European health literacy survey HLS-EU.
Hoekstra, S., ve Margolis, L. (2016). The importance of the nursing role in parental vaccine decision making. Clinical pediatrics, 55(5), 401-403.
Hyland, M., Lewith, G., ve Westoby, C. J. C. t. i. m. (2003). Developing a measure of attitudes: the holistic complementary and alternative medicine questionnaire.
11(1), 33-38.
52
Ilgaz, A., ve Gözüm, S. (2016). Tamamlayıcı sağlık yaklaşımlarının güvenilir kullanımı için sağlık okuryazarlığının önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(2), 67-77.
Kara, T. K. (2021). Erişkin Bireylerde Aşı Reddinin, Çocukluk ve Erişkin Aşılarıyla İlgili Bilgi Düzeyinin, Tutum ve Davranışların Değerlendirilmesi.
Karafillakis, E., Dinca, I., Apfel, F., Cecconi, S., Wűrz, A., Takacs, J., . . . Larson, H.
J. (2016). Vaccine hesitancy among healthcare workers in Europe: A qualitative study. Vaccine, 34(41), 5013-5020.
Kassahun, M. B., Biks, G. A., ve Teferra, A. S. (2015). Level of immunization coverage and associated factors among children aged 12–23 months in Lay Armachiho District, North Gondar Zone, Northwest Ethiopia: a community based cross sectional study. BMC Research Notes, 8(1), 1-10.
Kayne, S. B. (2009). Complementary and alternative medicine. medicine, 121, 6.
Khaliq, A., Sayed, S. A., Hussaini, S. A., Azam, K., ve Qamar, M. (2017). Missed immunization opportunities among children under 5 years of age dwelling In Karachi city. Journal of Ayub Medical College, Abbottabad: JAMC, 29(4), 645.
Kumar, D., Aggarwal, A., ve Gomber, S. (2010). Immunization status of children admitted to a tertiary-care hospital of north India: reasons for partial immunization or non-immunization. Journal of health, population, and nutrition, 28(3), 300.
Lee, C., Whetten, K., Omer, S., Pan, W., ve Salmon, D. (2016). Hurdles to herd immunity: Distrust of government and vaccine refusal in the US, 2002–2003.
Vaccine, 34(34), 3972-3978.
Lim, W., Amar-Singh, H., Jeganathan, N., Rahmat, H., Mustafa, N., Mohd Yusof, F.-S., . . . N-Julia, M. (2016). Exploring immunisation refusal by parents in the Malaysian context. Cogent Medicine, 3(1), 1142410.
Loan, L. A., Parnell, T. A., Stichler, J. F., Boyle, D. K., Allen, P., VanFosson, C. A., ve Barton, A. J. (2018). Call for action: Nurses must play a critical role to enhance health literacy. Nursing Outlook, 66(1), 97-100.
MacDonald, N. E. (2015). Vaccine hesitancy: Definition, scope and determinants.
Vaccine, 33(34), 4161-4164.
Mancuso, J. M. (2008). Health literacy: a concept/dimensional analysis. Nursing &
health sciences, 10(3), 248-255.
Mengüç, Y. (2007). ay-24 ay arasındaki çocuklarda aşılanma oranları ve ailelerin sosyodemografik verileri. Uzmanlık Tezi.
Mereena, S. R., ve Sujatha, R. (2014). A study on knowledge and attitude regarding vaccines among mothers of under five children attending pediatric OPD in a selected hospital at Mangalore. IOSRJNHS, 3(5), 39-46.
Napolitano, F., D'Alessandro, A., ve Angelillo, I. F. (2018). Investigating Italian parents' vaccine hesitancy: A cross-sectional survey. Human vaccines &
immunotherapeutics, 14(7), 1558-1565.
Nutbeam, D. (2000). Health literacy as a public health goal: a challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st century. Health promotion international, 15(3), 259-267.
Odusanya, O. O., Alufohai, E. F., Meurice, F. P., ve Ahonkhai, V. I. (2008).
Determinants of vaccination coverage in rural Nigeria. BMC Public health, 8(1), 1-8.
53
Okyay, P., ve Abacıgil, F. (2016). Türkiye sağlık okuryazarlığı ölçekleri güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Avrupa sağlık okuryazarlığı ölçeği Türkçe uyarlaması (ASOY-TR). Mayıs, 24-41.
Oladejo, O., Allen, K., Amin, A., Frew, P. M., Bednarczyk, R. A., ve Omer, S. B.
(2016). Comparative analysis of the Parent Attitudes about Childhood Vaccines (PACV) short scale and the five categories of vaccine acceptance identified by Gust et al. Vaccine, 34(41), 4964-4968.
Opel, D. J., Mangione-Smith, R., Taylor, J. A., Korfiatis, C., Wiese, C., Catz, S., ve Martin, D. P. (2011). Development of a survey to identify vaccine-hesitant parents: the parent attitudes about childhood vaccines survey. Human vaccines, 7(4), 419-425.
Opel, D. J., Taylor, J. A., Zhou, C., Catz, S., Myaing, M., ve Mangione-Smith, R. J. J.
p. (2013). The relationship between parent attitudes about childhood vaccines survey scores and future child immunization status: a validation study.
167(11), 1065-1071.
Paterson, P., Meurice, F., Stanberry, L. R., Glismann, S., Rosenthal, S. L., ve Larson, H. J. (2016). Vaccine hesitancy and healthcare providers. Vaccine, 34(52), 6700-6706.
Pehlivan, H. (2005). Eğitimde Yaratıcılığın Önemi. Paper presented at the XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Denizli.
Pender, N. J., Murdaugh, C. L., ve Parsons, M. A. (2015). Health promotion in nursing practice.
Polat, Y., TATLI, S., Yavuzekinci, M., Öztürk, M., İpekçi, N. N., Yurdagül, G., ve Süzülmüş, S. (2017). Okul öncesi eğitime devam eden çocukların ailelerinin çocukluk çağı aşıları hakkındaki görüşleri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 131-137.
Rudd, R., Kirsch, I., ve Yamamoto, K. (2004). Literacy and health in America. Policy information report. Educational Testing Service.
Rudd, R. E. (2015). The evolving concept of health literacy: new directions for health literacy studies: Taylor & Francis.
Sağlık Bakanlığı. (2008). Aşı Sonrası İstenmeyen Etkiler Genelgesi. Retrieved from
https://www.saglik.gov.tr/TR,11107/asi-sonrasi-istenmeyen-etkiler-genelgesi.html
Sağlık Bakanlığı. (2009). Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi. Retrieved from https://www.saglik.gov.tr/TR,11137/genisletilmis-bagisiklama-programi-genelgesi-2009.html
Sağlık Bakanlığı. (2018a). Aşı Nedir, Nasıl Etki Eder. Retrieved from
https://asi.saglik.gov.tr/genel-bilgiler/49-a%C5%9F%C4%B1-nedir,-nas%C4%B1l-etki-eder.html
Sağlık Bakanlığı. (2018b). Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2017 Haber Bülteni. Retrieved from https://www.saglik.gov.tr/TR,52696/saglik-istatistikleri-yilligi-2017-yayinlanmistir.html
Sağlık Bakanlığı. (2020a). Aşı Takvimi.
Sağlık Bakanlığı. (2020b). Çocukluk Dönemi Aşı Takvimi. Retrieved from https://asi.saglik.gov.tr/asitakvimi/
Sarıgül, B. (2019). Aile Hekimliğine Başvuran Bireylerin Aşı Hakkındaki Davranış, Bilgi ve Tutumlarının Değerlendirilmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı. Uzmanlık Tezi.
Çanakkale.
54
Sørensen, K., Van den Broucke, S., Fullam, J., Doyle, G., Pelikan, J., Slonska, Z., ve Brand, H. J. B. p. h. (2012). Health literacy and public health: a systematic review and integration of definitions and models. 12(1), 1-13.
Topaç, O. (2018). Türkiye'de Bağışıklama Programları.
Türk Tabipleri Birliği. (2017). Tıbbın Alternatifi Olmaz! Geleneksel Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları. from Türk Tabipleri Birliği, https://www.ttb.org.tr/kutuphane/gatt_2017.pdf
Türk Tabipleri Birliği. (2018). Birinci Basamak Sağlık Çalışanları İçin Aşı Rehberi.
Türk Tabipleri Birliği Yayınları. Retrieved from
https://ttb.org.tr/yayin_goster.php?Guid=551296cc-367e-11e8-99c6-28ace4759ba9
Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği Yayınları. (2011). Aile Hekimliği Avrupa Tanımı.
Türkiye Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği. (2016).
Erişkin Bağışıklama Rehberi. Retrieved from
https://www.ekmud.org.tr/emek/rehberler/1-ekmud-rehberleri Türkiye İstatistik Kurumu. (2021). Cinsiyet ve Yaşa Göre İlçe Nüfusları.
Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. (2018). 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması İleri Analiz Çalışması.
Uğurlu, Z., ve Akgün, H. S. (2011). Sağlık kurumlarına başvuran hastaların sağlık okuryazarlığının ve kullanılan eğitim materyallerinin sağlık okuryazarlığına uygunluğunun değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(1), 96-106.
Ulu, N. (2011). Ağrı İli Köyleri Gebe ve Çocuk İzlemleri Durumu ve Sağlık Hizmetlerine Ulaşılabilirlik Değerlendirmesi. SDU Journal of Health Science Institute/SDÜ Saglik Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3).
Üzüm, Ö., Eliaçık, K., Örsdemir, H. H., ve Öncel, E. K. (2019). Ebeveynlerin aşı yaklaşımlarını etkileyen faktörler: Bir eğitim araştırma hastanesine ilişkin değerlendirme. Cocuk Enfeksiyon Dergisi, 13(3), 144-149.
Velandia-González, M., Trumbo, S. P., Pedreira, M. C., Bravo-Alcántara, P., ve Danovaro-Holliday, M. C. (2014). Understanding the main barriers to immunization in Colombia to better tailor communication strategies. BMC Public health, 14(1), 1-14.
Vozikis, A., Drivas, K., ve Milioris, K. J. A. o. P. H. (2014). Health literacy among university students in Greece: determinants and association with self-perceived health, health behaviours and health risks. 72(1), 1-6.
Williams, S. E., Morgan, A., Opel, D., Edwards, K., Weinberg, S., ve Rothman, R.
(2016). Screening tool predicts future underimmunization among a pediatric practice in Tennessee. Clinical pediatrics, 55(6), 537-542.
Wittenberg, E., Ferrell, B., Kanter, E., ve Buller, H. (2018). Health literacy: exploring nursing challenges to providing support and understanding. Clinical journal of oncology nursing, 22(1), 53-61.
Wolfe, R. M., ve Sharp, L. K. (2002). Anti-vaccinationists past and present. Bmj, 325(7361), 430-432.
World Health Organization. (2008). 2008-2013 Action Plan for the Global Strategy for the Prevention and Controlof Noncommunicable Diseases. Retrieved from file:///C:/Users/dogan/AppData/Local/Temp/ncd_action_plan_en.pdf
55
World Health Organization. (2013). What Influences Vaccine Acceptance: A Model of Determinants of Vaccine Hesitancy. Retrieved from https://www.who.int/immunization/sage/meetings/2013/april/1_Model_analy ze_driversofvaccineConfidence_22_March.pdf
World Health Organization. (2014a). Global Immunization Data 2014. Retrieved from
https://www.who.int/immunization/monitoring_surveillance/global_immuniz ation_data.pdf
World Health Organization. (2014b). Report Of The Sage Working Group On Vaccine
Hesitancy. Retrieved from
https://www.who.int/immunization/sage/meetings/2014/october/1_Report_W ORKING_GROUP_vaccine_hesitancy_final.pdf
World Health Organization. (2020a). Health Topics Vaccines. Retrieved from https://www.who.int/health-topics/vaccines-and-immunization
World Health Organization. (2020b). Immunization, Vaccines and Biologicals.
Retrieved from
https://www.who.int/immunization/programmes_systems/supply_chain/benef its_of_immunization/en/
World Health Organization. (2021). Vaccines and immunization: What is vaccination?
Retrieved from https://www.who.int/news-room/q-a-detail/vaccines-and-immunization-what-is-vaccination
56 ÖZGEÇMİŞ
Kişisel Bilgiler
Adı Soyadı Geylan DOĞAN
Eğitim
Lise Kozluk Anadolu Lisesi (2013)
Lisans Balıkesir Üniversitesi
Sağlık Yüksekokulu (2014-2018) Yabancı Dil Bilgisi
-
Üye Olunan Mesleki
Kuruluşlar
-
57 EKLER
EK-1. Veri Toplama Formu
Değerli Katılımcılar;
Bu katılacağınız çalışma Ebeveynlerin Çocukluk Çağı Aşılarına Yönelik Tutum ve Davranışlarını Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi amacıyla planlanmıştır. Ad-soyadınızı yazmanıza ve kimliğinizi belirtecek herhangi bir işaret koymanıza gerek yoktur. Vereceğiniz cevaplar sadece araştırma sonuçları yorumlamak amacıyla toplu olarak değerlendirilecektir. Araştırma sonuçlarının sağlıklı olabilmesi için lütfen soruların tamamını cevaplayınız.
Detaylı bilgi almak için Balıkesir Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi Geylan DOĞAN 0542 717 03 14 numaralı telefonlarla iletişime geçebilirsiniz. Katıldığınız için teşekkür ederiz.
Anket no:………
SOSYO-DEMOGRAFİK ÖZELLİKLER 1.Yaşınız: ……..
2. Cinsiyetiniz: 1 Kadın 2 Erkek
3. Medeni Durumunuz: 1 Evli 2 Bekar 3 Ayrı yaşıyor 4 Boşanmış 4. Annenin Eğitim Durumu: 1 İlkokul 2 Orta okul 3 Lise 4 Ön Lisans 5 Lisans 6 Lisans Üstü
5. Babanın Eğitim Durumu: 1 İlkokul 2 Orta okul 3 Lise 4 Ön Lisans 5 Lisans 6 Lisans Üstü
6. Gelir Durumunuzu nasıl değerlendirirsiniz?
1 Gelirim giderimden fazla 2 Gelirim giderime eşit 3 Gelirim giderimden az
7. Sağlık Güvenceniz nedir? 1 Yok 2 SGK 2 Diğer
………….………
8. Ailenizde ve yakın akrabalarınızda sağlık çalışanı (doktor, hemşire, ebe vb.) var mı? 1 Var 2 Yok
9. Çocuğunuz kaçıncı aya kadar sadece anne sütü ile beslendi? ……… ay 10. Yaşı 3 ile 5 arasında olan kaç çocuğunuz var: 1 1 2 2
58
11. Çocuğunuz/Çocuklarınız kaç yaşında: 1. çocuk ……… yaşında ( 3, 4 veya 5 yaşında ise yazınız.)
2. çocuk ……… yaşında
12. Çocuğunuzun aşılarını zamanında ve eksiksiz olarak yaptırdınız mı? 1 Evet 2 Hayır
13. Anne, gebeliğinde hangi kurum tarafından izlendi? (Birden fazla işaretlenebilir)
1 Aile Sağlığı Merkezi 2 Devlet Hastanesi 3 Üniversite Hastanesi 4 Özel Kurum 5 Diğer:
14. Aşılar ile ilgili eğitim aldınız mı? 1 Evet 2 Hayır
15. Aşı zamanının takibini kim yapıyor? (Birden fazla seçenek seçilebilir) 1 Aile 2 Sağlık kuruluşu
59
EK-2. Tamamlayıcı ve Alternatif Tıbba Karşı Tutum Ölçeği
Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Kısmen Katılıyorum
Kısmen Katılmıyorum Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum
1. Pozitif düşünmek küçük hastalıkları yenmenize yardımcı olabilir.
2. Tamamlayıcı tıp klasik doktorlarca kabul edilmeden önce daha bilimsel testlere tabi tutulmalı.
3. İnsanlar stresli olduklarında vücutları hâlihazırda bununla yeteri kadar uğraştığı için kendi hayat tarzları ile ilgili diğer konulara daha fazla dikkat etmeleri önemli hale gelir (yani sağlıklı beslenme) 4. Tamamlayıcı tıp insanların tam bir tedavi almasını önleyerek tehlikeli olabilir.
5. Bir hastalığın bulguları depresyon nedeniyle daha da artabilir.
6. Tamamlayıcı tıp yalnızca geleneksel tıp hiçbir çözüm sunamadığı zaman son çare olarak kullanılabilir.
7. Eğer insanlar bir dizi stresli olay yaşarsa muhtemelen hasta olurlar.
8. Doktora gitmeden önce tamamlayıcı tıp denemeye değer.
9. Tamamlayıcı tıp yalnızca küçük rahatsızlıklarda kullanılmalı daha ciddi hastalıkların tedavisinde kullanılmamalı.
10. Sağlıklı olmak için çalışma ve dinlenme arasında denge kurmak önemlidir.
11. Tamamlayıcı tıp vücudun kendi savunmasını güçlendirerek kalıcı tedaviye yardım eder.
60
EK-3. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 (TSOY-32)
Çok Kolay Kolay Zor Çok Zor Fikrim Yok
1. Sağlığınızla ilgili bir şikayetiniz olduğunda, bunun bir hastalık belirtisi olup olmadığını araştırıp bulmak
2. Sağlığınızla ilgili bir şikayetiniz olduğunda, bu konudaki herhangi bir yazıyı (broşür,kitapçık,afiş gibi) okuyup anlamak
3. Sağlığınızla ilgili bir şikayetiniz olduğunda, bu konuda ailenizin ya da arkadaşlarınızın tavsiyelerinin güvenilir olup olmadığını değerlendirmek
4. Bir sağlık kuruluşuna gitmek istediğinizde, hangi doktora başvurmanız gerektiğini araştırıp bulmak
5. Bir sağlık kuruluşuna gitmek istediğinizde başvurunuzu (randevu almak gibi) nasıl yapacağınızı araştırıp bulmak
6. Bir sağlık kuruluşuna gitmek istediğinizde, telefon ya da internet aracılığı ile randevu almak
7. Sizi ilgilendiren hastalıkların tedavileri ile ilgili bilgileri araştırıp bulmak
8. Doktorunuzun hastalığınızla ilgili açıklamalarını anlamak
9. Doktorunuzun önerdiği farklı tedavi seçeneklerinin avantaj ve dezavantajlarını değerlendirmek
10. Sağlıkçıların (doktor, eczacı gibi) önerdikleri biçimde ilaçlarınızı kullanmak
11. İlaç kutusundaki ilacı kullanmanıza yönelik talimatları anlamak
12. Farklı bir doktordan ikinci bir görüş almaya ihtiyaç duyup duymadığınıza karar vermek
13. Tahlil/tetkik öncesi hazırlıklarla (diyet uygulamak gibi) ilgili bilgileri anlamak
14. Hastanede ulaşmak istediğiniz birimin (laboratuar, poliklinik gibi) yerini bulmak
15. Acil bir durumda (kaza, ani sağlık sorunu gibi) ne yapabileceğine karar vermek
16. Gerekli olduğu durumlarda ambulans çağırmak 17. Doktorunuzun size önerdiği şekilde, düzenli aralıklarla sağlık takip ve kontrollerinizi yaptırmak 18. Fazla kilolu olma, yüksek tansiyon gibi sağlığınız için zararlı olabilecek durumlarla ilgili bilgiyi araştırıp bulmak
61
19. Fazla kilolu olma, yüksek tansiyon gibi sağlığınız için zararlı olabilecek durumlarla ilgili sağlık uyarılarını anlamak
20. Sigara içme, yetersiz fiziksel aktivite gibi sağlıksız davranışlarla nasıl başa çıkılacağıyla ilgili bilgiyi araştırıp bulmak
21. Sigara içme, yetersiz fiziksel aktivite gibi sağlıksız davranışlarla nasıl başa çıkılacağıyla ilgili sağlık uyarılarını anlamak
22. Yaşınız, cinsiyetiniz ve sağlık durumunuzla ilişkili olarak yaptırmanız gereken sağlık taramaları (kadınlar için meme, erkekler için prostat kaynaklı hastalıklara yönelik taramalar gibi) ile ilgili bilgiyi araştırıp bulmak 23. İnternet, gazete, televizyon, radyo gibi kaynaklarda daha sağlıklı olmak için yapılması önerilen bilgileri anlamak
24. İnternet, gazete, televizyon, radyo gibi kaynaklarda daha sağlıklı olmak için yapılması önerilen bilgilerin güvenilir olup olmadığına karar vermek
25. Gıda ambalajları üzerinde sağlığınızı etkileyebileceğinizi düşündüğünüz bilgileri anlamak 26. Yaşadığınız çevrenin (ev, sokak, mahalle gibi) sağlığı etkileyen olumlu ve olumsuz özelliklerini değerlendirmek 27. Yaşadığınız çevrenin (ev, sokak, mahalle gibi) daha sağlıklı olması için neler yapılabileceği ile ilgili bilgileri bulmak
28. Gündelik davranışlarınızdan hangilerinin (spor yapmak, sağlıklı beslenmek, sigara kullanmamak gibi) sağlığınızı etkilediğini değerlendirmek
29. Sağlığınız için yaşam tarzınızı (spor yapmak, sağlıklı beslenmek, sigara kullanmamak gibi) değiştirmek
30. Diyetisyen tarafından yazılı olarak verilen diyet listesini uygulayabilmek
31. Ailenize ya da arkadaşlarınıza daha sağlıklı olmaları konusunda önerilerde bulunmak
32. Sağlıkla ilgili politika değişikliklerini yorumlamak
62
EK-4. Çocukluk Çağı Aşıları Hakkında Ebeveyn Tutumları Ölçeği
1. Hiç hastalık veya alerji dışındaki nedenlerden dolayı çocuğunuzun aşısını (mevsimsel grip veya domuz gribi (He1N1) aşıları hariç) geciktirdiğiniz oldu mu?
1 Evet 2 Hayır 3 Bilmiyorum
2. Hiç hastalık veya alerji dışındaki nedenlerden dolayı çocuğunuzun aşısını (mevsimsel grip veya domuz gribi (He1N1) aşıları hariç) yaptırmamaya karar verdiğiniz oldu mu?
1 Evet 2 Hayır 3 Bilmiyorum
3. Çocuğunuz için tavsiye edilen aşı takvimine uymanın iyi bir fikir olduğundan ne kadar eminsiniz?
Hiç Emin Tamamen
Değilim Eminim 0 1 2 3 4 5 6 7
8 9 10
Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Emin değilim Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum
4. Çocuklara gerekenden
daha fazla aşı yapılıyor.
5. Aşıların önlediği
hastalıkların çoğunun ciddi hastalıklar olduğuna
inanıyorum.
63 6. Aşılanmak yerine
hastalanarak bağışıklık kazanması, çocuğum için
daha iyidir.
7. Aynı anda daha az sayıda aşı yapılması çocuklar için
daha iyidir.
Hiç Endişelenmem Pek Endişelenmem Emin Değilim Biraz Endişelenirim Çok Endişelenirim
8. Bir aşının çocuğunuzda ciddi bir yan etki yapmasından ne kadar endişelenirsiniz?
9. Çocuğunuza
yaptıracağınız aşılardan herhangi birinin güvenli olmaması ihtimali sizi ne kadar endişelendirir?
10. Bir aşının çocuğunuzu o hastalığa karşı koruyamama ihtimali sizi ne kadar endişelendirir?
11. Bugün bir bebeğiniz daha olsaydı, önerilen
aşıların tümünün
yapılmasını ister miydiniz?
1 Evet
2 Hayır 3 Bilmiyorum
12. Genel olarak, çocukluk dönemi aşıları konusunda ne kadar tereddüttünüz
olduğunu düşünüyorsunuz?
1Hiç tereddüdüm yok
2Pek tereddüdüm yok
3Emin değilim
4Biraz tereddütlüyüm
5 Çok tereddütlüyüm
64 13. Aşılar hakkında aldığım
bilgilere güvenirim.
1Kesinlikle Katılıyorum
2Katılıyorum
3Emin Değilim
4Katılmıyorum
5 Kesinlikle Katılmıyorum 14. Aşılar hakkındaki
endişelerimi çocuğumun doktoruyla açıkça tartışabilirim.
1Kesinlikle Katılıyorum
2Katılıyorum
3Emin Değilim
4Katılmıyorum
5 Kesinlikle Katılmıyorum 15. Her şeyi hesaba katarak,
çocuğunuzu takip eden ebe-hemşireye ya da doktora ne kadar güveniyorsunuz?
Hiç Güvenmiyorum Tamamen Güveniyorum 0 1 2 3 4 5 6 7
8 9 10
65 EK-5. Etik Kurul Karar Formu
66 EK-6. Kaymakamlık İzin Formu
67 EK-7. Ölçek Kullanım İzinleri
1. Tamamlayıcı ve Alternatif Tıbba Karşı Tutum Ölçeği
2. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 (TSOY-32)