Bu çalışmaya, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Kadın Hasta- lıkları ve Doğum Anabilim Dalı’nda Eylül 2019 – Ekim 2020 tarihleri arasında endometriozis nedenile IVF veya ICSI uygulanan infertil hastalar çalışma gru- bu olarak, erkek faktörü veya tubal faktör nedeniyle IVF veya ICSI uygulanan infertil hastalar ise kontrol grubu olarak çalışmaya dahil edilmiştir.
1. Araştırmaya dahil edilen 35 olgunun 16’sı (% 45.71) çalışma,
19’u (% 54.28) kontrol grubunu oluşturmaktaydı.
2. Hastalar demografik verilerine göre (yaş, boy, kilo,VKİ) benzer
saptanmıştır.
3. Hastaların gravide ve infertilite sürelerinin çalışma ve kontrol
grubunda benzer seviyelerde olduğu, parite sayısının ise kontrol grubunda daha yüksek olduğu görülmüştür.
4. Hastaların İVF döngülerinin, 3. gün E2 (pg/mL), FSH (iU/L) ve
LH (iU/L) düzeylerinin çalışma ve kontrol grubunda benzer se- viyelerde olduğu, AMH (ng/mL) düzeylerinin ise kontrol gru- bunda çalışma grubuna göre daha yüksek düzeylerde olduğu gö- rülmüştür.
5. Hastalardan elde edilen oosit sayısının ve metafaz II’ye ilerle- yen oosit sayısının kontrol grubunda çalışma grubuna göre da- ha yüksek düzeylerde olduğu, transfer edilen embriyo sayısının ise gruplar arasında farklılık göstermediği görülmüştür.
6. Oosit ponksiyonu sonucunda elde edilen oositlerin % 50’den fazlasının metafaz II’ye ilerleme oranı endometriozisli hasta grubunda % 68.75, kontrol grubunda % 94.73 olmuştur.
61 7. Çalışmamızın sonucunda endometriozisli hasta grubunda gebe-
lik oranının % 30, kontrol grubunda % 43.75 olarak saptanmış- tır.
8. Embriyo transferi sonrası GS görülme oranı çalışma grubunda
%22,2 ve kontrol grubunda %40 oranında tespit edilmiştir.
9. Hastalarda transfer sonrası FHR görülme oranları çalışma gru- bunda %0 iken, kontrol grubunda %33,3 olarak değerlendiril- miştir.
10. Çalışmada miR-142, miR-145, miR-451, miR-199, miR-20,
miR-135b, miR- 543 serum düzeylerinin kontrol ve çalışma gruplarına göre farklı düzeylerde olmadığı, benzer şekilde oldu- ğu görülmüştür.
11. Çalışmada follikül sıvısında miR-145-5p, miR-20a-5p ve miR-
135b-5p düzeylerinin kontrol ve çalışma gruplarına göre farklı düzeylerde olmadığı, miR-142-5p, miR-451a, miR-199a-5p ve miR-543’ün folikül sıvısı düzeylerinin kontrol grubu lehine yüksek olduğu saptanmıştır.
12. Ayrıca, endometriozis ve kontrol grubunda, miR-451a ve miR-
20a’nın seruma göre, follikül sıvısında ekspresyon düzeylerinin yüksek olduğu görülmüştür.
Sonuç olarak endometriozis aşikar olarak infertilite ile ilişkilidir. En- dometriozis; ovarian, peritoneal, tubal ve endometrial fonksiyonu bozmakta ve kusurlu follikülogeneze, fertilizasyona ve implantasyona yol açmaktadır. Ça- lışmamızın sonucuna göre endometriozis hastalarında ki bazı miRNA’lar folli- külogenezi etkileyerek oosit kalitesini bozmaktadırlar. Fakat bu hipotezi doğ- rulamak için daha yüksek olgu sayılarının dahil edildiği araştırmalara ihtiyaç vardır.
62
KAYNAKÇA
1. Creating solutions in endometriosis: global collaboration through the World
Endometriosis Research Foundation. GD, Adamson, S, Kennedy ve L, Hummelshoj. 2010,
J.Endometriosis.
2. Real-World Evaluation of Direct and Indirect Economic Burden Among
Endometriosis Patients in the United States. AM, Soliman , ve diğerleri. 35(3): 408, basım
yeri bilinmiyor : Adv. Ther. 2018, 2018 Feb 15. .
3. Risk for and consequences of endometriosis: A critical epidemiologic review. AL, Shafrir, ve diğerleri. 51:1., basım yeri bilinmiyor : Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol., Epub 2018 Jul 3. .
4. Prevalence of Endometriosis During Abdominal or Laparoscopic Hysterektomy
for Chronic Pelvic Pain . EL, Mowers, ve diğerleri. 127(6):1045., Ann Arbor, Michigan. :
Obstet Gynecol., 2016.
5. Endometriosis and the adolescent. S, Dovey ve J, Sanfilippo. 53(2):420-8. , basım yeri bilinmiyor : Clin Obstet Gynecol., 2010, Jun.
6. Epidemiology of endometriosis. B, Eskenazi ve ML, Warner. 24(2):235-58., basım yeri bilinmiyor : Obstet Gynecol Clin North Am., 1997, Jun.
7. Endometriosis in adolescents. DL, Chatman ve AB, Ward. 27(3):156., basım yeri bilinmiyor : J Reprod Med. , 1982.
8. Laparoscopy in the diagnosis and management of pelvic pain in adolescents. DP, Goldstein, ve diğerleri. 24(6):251. , basım yeri bilinmiyor : J Reprod Med., 1980.
9. Endometriosis in an adolescent population: the Emory experience. KA, Reese, S, Reddy ve JA, Rock. 9(3):125., Atlanta, Georgia 30322, USA. : J Pediatr Adolesc Gynecol., 1996.
10. Prevalence of endometriosis in adolescent girls with chronic pelvic pain not
responding to conventional therapy. MR, Laufer, ve diğerleri. 10(4):199. , Boston,
63 11. Can symptomatology help in the diagnosis of endometriosis? Findings from a
national case-control study--Part 1. KD, Ballard, ve diğerleri. 115(11):1382. , Guildford, UK. :
BJOG., 2008.
12. Association of endometriosis with body size and figure. ML, Hediger, HJ, Hartnett ve GM, Louis . 84(5):1366. , Bethesda, Maryland 20892-7510, USA. : Fetil Seril., 2005.
13. Differences in characteristics among 1,000 women with endometriosis based on
extent of disease. N, Sinaii , ve diğerleri. 89(3):538. Epub 2007 May 11. , Bethesda,
Maryland 20892-1871, USA. : Fertil Steril., 2008.
14. Early menstrual characteristics associated with subsequent diagnosis of
endometriosis. SA, Treloar , ve diğerleri. 202(6):534.e1. Epub 2009 Dec 22. , Brisbane,
Australia. : Am J Obstet Gynecol. , 2010.
15. Clinical practice. Endometriosis. LC, Giudice. 362(25):2389-98. , San Francisco, CA 94143-0132, USA. : N Engl J Med., 2010 Jun.
16. Is early age at menarche a risk factor for endometriosis? A systematic review
and meta-analysis of case-control studies. KE, Nnoaham, ve diğerleri. 98(3):702-712.e6.
Epub 2012 Jun 22. , Oxford, United Kingdom. : Fertil Steril. , 2012 Sep.
17. Reproductive history and endometriosis among premenopausal women. SA, Missmer, ve diğerleri. 104(5 Pt 1):965. , Boston, Massachusetts 02115-5804, USA. : Obstet Gynecol., 2004.
18. In utero exposures and the incidence of endometriosis. SA, Missmer, ve diğerleri. 82(6):1501. , Boston, Massachusetts 02115, USA. : Fertil Steril., 2004.
19. Early life abuse and risk of endometriosis. HR, Harris, ve diğerleri. 33(9):1657. , basım yeri bilinmiyor : Hum Reprod., 2018.
20. A prospective study of dietary fat consumption and endometriosis risk. SA, Missmer, ve diğerleri. 25(6):1528-35. Epub 2010 Mar 23. , Boston, MA 02115-5804, USA. : Hum Reprod. , 2010 Jun.
64 21. Incidence of laparoscopically confirmed endometriosis by demographic,
anthropometric, and lifestyle factors. SA, Missmer , ve diğerleri. 160(8):784. , Boston, MA
02115-5804, USA. : Am J Epidemiol. , 2004.
22. Risk factors for deep endometriosis: a comparison with pelvic and ovarian
endometriosis. F, Parazzini, ve diğerleri. 90(1):174. Epub 2007 Nov 26. , Milan, Italy. : Fertil
Steril., 2008.
23. History of breast feeding and risk of incident endometriosis: prospective cohort
study. LV, Farland, ve diğerleri. 358:j3778. Epub 2017 Aug 29. , basım yeri bilinmiyor : BMJ.,
2017.
24. Insidence of ovarian endometrioma among women with peritoneal
endometriosis with and without a history of hormonal contraceptive use. SK, Kavoussi, ve
diğerleri. 215:220. Epub 2017 Jun 20. , Austin, TX, 78746, United States. : Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol., 2017.
25. Nonpigmented endometriosis: clinical, laparoscopic, and pathologic definition. RP, Jansen ve P, Russell. 155(6):1154. , basım yeri bilinmiyor : Am J Obstet Gynecol., 1986.
26. The pathology of endometriosis: a survey of the many faces of a common
disease emphasizing diagnostic pitfalls and unusual and newly appreciated aspects. PB,
Clement. 14(4):241. , Vancouver, BC, Canada. : Adv Anat Pathol., 2007.
27. The endoscopic localization of endometrial implants in the ovarian chocolate
cyst. IA, Brosens, PJ, Puttemans ve J, Deprest. 61(6):1034., Leuven, Belgium. : Fertil Steril. ,
1994.
28. Endometriosis: pathogenesis and treatment. P, Vercellini, ve diğerleri. 10(5):261-75. Epub 2013 Dec 24. , Milan, Italy. : Nat Rev Endocrinol. , 2014 May.
29. Histologic analysis of endometriomas: what the surgeon needs to know. L, Muzii, ve diğerleri. 87(2):362. , Rome, Italy. : Fertil Steril. , 2007.
30. Epithelial abnormalities in cystic ovarian endometriosis. F, Prefumo, ve diğerleri. 84(2):280. , Genova, Italy. : Gynecol Oncol., 2002.
65 31. A histologic study of ovarian endometriosis with emphasis on hyperplastic and
atypical changes. B, Czernobilsky ve WJ, Morris . 53(3):318. , basım yeri bilinmiyor : Obstet
Gynecol. , 1979.
32. Ovarian endometriosis associated with ovarian carcinoma: a clinicopathological
and immunohistochemical study. S, Ogawa, ve diğerleri. 77(2):298., Japan : Gynecol Oncol.,
2000.
33. Prognostic importance of hyperplasia and atypia in endometriosis. JD, Seidman . 15(1):1. , Washington, D.C., USA. : Int J Gynecol Pathol. , 1996.
34. Ovarian atypical endometriosis: its close association with malignant epithelial
tumours. M, Fukunaga, ve diğerleri. 30(3):249. , Tokyo, Japan. : Histopathology., 1997.
35. Bowel resection for deep endometriosis: a systematic review. C, De Cicco, ve diğerleri. 118(3):285. Epub 2010 Oct 13. , Leuven, Belgium. : BJOG., 2011.
36. Endometriosis: radiologic-pathologic correlation. PJ, Woodward, R, Sohaey ve TP Jr, Mezzetti. 21(1):193-216; questionnaire 288-94. , Washington, DC 20306-6000, USA. : Radiographics. , 2001 Jan- Feb.
37. Endometriosis and the appendix: a case series and comprehensive review of the
literature. RL, Gustofson , ve diğerleri. 86(2):298. Epub 2006 Jul 7. , Bethesda, Maryland
20892, USA. : Fertil Steril. , 2006.
38. Endometriosis: pathogenetic implications of the anatomic distribution. S, Jenkins, DL, Olive ve AF, Haney. 67(3):335. , basım yeri bilinmiyor : Obstet Gynecol., 1986.
39. Anatomic distribution of endometriosis: A reappraisal based on series of 1101
patients. A, Audebert, ve diğerleri. 230:36. Epub 2018 Sep 5. , basım yeri bilinmiyor : Eur J
Obstet Gynecol Reprod Biol., 2018.
40. Villar's nodule: a case report and systematic literature review of endometriosis
externa of the umbilicus. R, Victory, MP, Diamond ve DA, Johns. 14(1):23., Michigan 48201,
USA. : J Minim İnvasive Gynecol., 2007.
41. Umbilical endometriosis: report of a case and its dermoscopic features. TJ, Jaime, ve diğerleri. 88(1):121-4., Rio de Janeiro, RJ, Brazil. : An Bras Dermatol., 2013 Jan- Feb.
66 42. Various anatomic locations of surgically proven endometriosis: A single-center
experience. HJ, Lee, ve diğerleri. 58(1):53-8. Epub 2015 Jan 16., Seoul, Korea. : Obstet
Gynecol Sci., 2015 Jan.
43. Abdominal wall endometriomas. AJ, Dwivedi, SN, Agrawal ve YJ, Silva. 47(2):456., Pontiac, Michigan, USA. : Dig Dis Sci., 2002.
44. Endometriosis mimicking soft tissue tumors: diagnosis and treatment. A, Marinis, ve diğerleri. 27(2):168., Athens, Greece. : Eur J Gynaecol Oncol., 2006.
45. Abdominal wall endometriomas. X, Zhao, ve diğerleri. 90(3):218. , Beijing, 100730, China. : Int J Gynaecol Obstet., 2005.
46. —.RJ, Blanco, ve diğerleri. 185(6):596., NY 10457, USA. : Am J Surg., 2003.
47. Incisional endometriomas after Cesarean section: a case series. S, Minaglia, DR, Mishell ve CA, Ballard. 52(7):630. , Los Angeles, USA. : J Reprod Med. , 2007.
48. Abdominal wall endometriosis: a surgeon's perspective and review of 445
cases. JD, Horton , ve diğerleri. 196(2):207. , TX 79920-5001, USA. : Am J Surg. , 2008.
49. Abdominal wall endometriosis. C, Morales Martínez ve S, Tejuca Somoano . 217(6):701. Epub 2017 Aug 1. , basım yeri bilinmiyor : Am J Obstet Gynecol. , 2017.
50. Spontaneous hymeneal endometriosis: a rare cause of dyspareunia. G, Canlorbe, ve diğerleri. 2014 Epub 2014 Mar 26. , Paris, France. : BMJ Case Rep., 2014.
51. Diaphragmatic endometriosis: diagnosis, surgical management, and long-term
results of treatment. DB, Redwine. 77(2):288. , Oregon 97701, USA. : Fertil Steril. , 2002.
52. Genetic variants underlying risk of endometriosis: insights from meta-analysis
of eight genome-wide association and replication datasets. Rahmioglu, N, ve diğerleri.
20(5):702-16. Epub 2014 Mar 27. , Oxford OX3 7BN, UK : Hum Reprod Update., 2014 Sep- Oct.
53. Cancer-Associated Mutations in Endometriosis without Cancer. Anglesio, MS, ve diğerleri. 376(19):1835., basım yeri bilinmiyor : N Engl J Med., 2017.
67 54. Peritoneal endometriosis due to the menstrual dissemination of endometrial
tissue into the peritoneal cavity. Sampson, JA. 14:422. , basım yeri bilinmiyor : Am J Obstet
Gynecol., 1927.
55. Pathogenesis and pathophysiology of endometriosis. Burney, RO ve Giudice, LC. 98(3):511-9. Epub 2012 Jul 20. , Tacoma, Washington, USA. : Fertil Steril., 2012 Sep.
56. Contribution of bone marrow-derived stem cells to endometrium and
endometriosis. Du, H ve Taylor, HS. 25(8):2082-6. Epub 2007 Apr 26. , New Haven, CT
06520-8063, USA. : Stem Cells. , 2007 Aug.
57. Classic pages in obstetrics and gynecology. Aberrant portions of the müllerian
duct found in an ovary: William Wood Russell Johns Hopkins Hospital Bulletin, vol. 10, pp. 8--10, 1899. Longo, LD. 134(2):225-6. , basım yeri bilinmiyor : Am J Obstet Gynecol., 1979
May.
58. The spread of benign and malignant endometrium in the lymphatic system with
a note on coexisting vascular involvement. Javert, CT. 64(4):780-806. , basım yeri
bilinmiyor : Am J Obstet Gynecol., 1952 Oct.
59. Origin of endometriosis from the mesenchyme of the celomic walls. Gruenwald, P. 44:470., basım yeri bilinmiyor : Am J Obstet Gynecol. , 1942.
60. Endometriosis and mullerian anomalies. Olive , DL ve Henderson , DY. 69(3 Pt 1):412. , basım yeri bilinmiyor : Obstet Gynecol., 1987.
61. Retrograde menstruation in healthy women and in patients with endometriosis. Halme, J, ve diğerleri. 64(2):151-4., basım yeri bilinmiyor : Obstet Gynecol. , 1984 Aug.
62. Endometriosis in premenarcheal girls who do not have an associated
obstructive anomaly. Marsh, EE ve Laufer, MR. 83(3):758. , Boston, Massachusetts 02115,
USA. : Fertil Steril. , 2005.
63. Endometriosis: a life cycle approach? Brosens, I, Puttemans, P ve Benagiano, G. 209(4):307-16. Epub 2013 Mar 15. , Leuven, Belgium. : Am J Obstet Gynecol. , 2013 Oct.
64. Stem cells: are they the answer to the puzzling etiology of endometriosis? Oliveira, FR, ve diğerleri. 27(1):23-9., Belo Horizonte, Brazil. : Histol Histopathol. , 2012 Jan.
68 65. Stem cells in endometrium and their role in the pathogenesis of endometriosis. Figueira , PG, ve diğerleri. 1221:10-7. , Sao Paulo, Brazil. : Ann N Y Acad Sci., 2011 Mar.
66. Relationship between endometriotic foci and nerves in rectovaginal
endometriotic nodules. Anaf , V, ve diğerleri. 15(8):1744. , Belgium : Hum Reprod., 2000.
67. Rich innervation of deep infiltrating endometriosis. Wang, G, ve diğerleri. 24(4):827. Epub 2009 Jan 16. , Jinan 250012, People's Republic of China. : Hum Reprod. , 2009.
68. Macrophages and nerve fibres in peritoneal endometriosis. Tran , LV , ve diğerleri. 24(4):835. Epub 2009 Jan 9., Sydney, NSW 2006, Australia. : Hum Reprod., 2009.
69. Involvement of the Wnt/β-catenin signaling pathway in the cellular and
molecular mechanisms of fibrosis in endometriosis. Matsuzaki , S ve Darcha, C.
8(10):e76808. Epub 2013 Oct 4. , Clermont-Ferrand, France. : PLoS One. , 2013.
70. Inflammation and nerve fiber interaction in endometriotic pain. 26(1):1-10. Epub 2014 Nov 19. , Switzerland. : Trends Endocrinol Metab., 2015 Jan.
71. A pilot study to evaluate the clinical relevance of endometriosis-associated
nerve fibers in peritoneal endometriotic lesions. Mechsner, S, ve diğerleri. 92(6):1856-61.
Epub 2008 Nov 5., Berlin, Germany. : Fertil Steril., 2009 Dec.
72. Imbalance between sympathetic and sensory innervation in peritoneal
endometriosis. Arnold, J, ve diğerleri. 26(1):132-41. Epub 2011 Aug 25., Berlin, Germany. :
Brain Behav Immun., 2012 Jan.
73. Neuroimmunomodulatory alterations in non-lesional peritoneum close to
peritoneal endometriosis. Arnold , J, ve diğerleri. 20(1):9-18. Epub 2012 11 14. , Berlin,
Germany. : Neuroimmunomodulation. , 2013.
74. Potential role of estrogen in maintaining the imbalanced sympathetic and
sensory innervation in endometriosis. Liang, Y ve Yao, S. 424:42-9. Epub 2016 Jan 15. ,
Guangzhou, China. : Mol Cell Endocrinol., 2016 Mar. .
75. TNF-α/TNFR1 signaling is required for the development and function of primary
nociceptors. Wheeler, MA, ve diğerleri. 82(3):587-602., Charlottesville, VA 22903, USA. :
69 76. Changes in regional gray matter volume in women with chronic pelvic pain: a
voxel-based morphometry study. As-Sanie, S, ve diğerleri. 153(5):1006-14. Epub 2012 Mar
2., Ann Arbor, MI 48109, USA. : Pain., 2012 may.
77. Endometriosis. Hickey, M, Ballard, K ve Farquhar, C. 348:g1752. , Victoria, Australia 3052. : BMJ., 2014.
78. Endometriosis: epidemiology and aetiological factors. Vigano, P, ve diğerleri. 18(2):177-200., Milano, Italy. : Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol., 2004 Apr.
79. Premenarcheal endometriosis without an associated obstructive anomaly:
Presentation, diagnosis, and treatment. Laufer, MR. 74:S15. , basım yeri bilinmiyor : Fertil
Steril., 2000.
80. The relationship of endometriosis and ovarian malignancy: a review. Nezhat, F, ve diğerleri. 90(5):1559., New York 10019, USA. : Fertil Steril., 2008.
81. Central changes associated with chronic pelvic pain and endometriosis. Brawn, J, ve diğerleri. 20(5):737-47. Epub 2014 Jun 11., Oxford, UK j : Hum Reprod Update., 2014 Sep-Oct.
82. Endometriosis is associated with central sensitization: a psychophysical
controlled study. Bajaj , P, ve diğerleri. 4(7):372-80., Aalborg, Denmark. : J Pain., 2003 Sep.
83. Diagnosis and management of adnexal masses. Givens, V, ve diğerleri. 80(8):815-20., Memphis, TN 38119 , USA. : Am Fam Physician., 2009 Oct.
84. ESHRE guideline: management of women with endometriosis. Dunselman , GA, ve diğerleri. 29(3):400. Epub 2014 Jan 15., The Netherlands. : Hum Reprod., 2014.
85. Endometriosis. Engemise, S, Gordon , C ve Konje , JC. 340:c2168. , basım yeri bilinmiyor : BMJ. , 2010 .
86. Visceral syndrome in endometriosis patients. Hansen , KE, ve diğerleri. 179:198- 203. Epub 2014 Jun 2., Aarhus 8210, Denmark. : Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol., 2014 Aug.
70 87. Cervical endometriosis: clinical character and management experience in a 27-
year span. Wang , S, Li, XC ve Lang, JH. 205(5):452.e1-5. Epub 2011 Jun 25., Beijing, PR
China. : Am J Obstet Gynecol., 2011 Nov.
88. Superficial endometriosis of the cervix: A source of abnormal glandular cells on
cervicovaginal smears. Szyfelbein, WM, Baker, PM ve Bell, DA. 30(2):88-91., Boston, MA
02114, USA. : Diagn Cytopathol., 2004 Feb.
89. Endometriosis of the perineum. Nasu, K, ve diğerleri. 39(5):1095-7. Epub 2013 Mar 17., Oita, Japan. : J Obstet Gynaecol Res., 2013 May.
90. Endometriosis of episiotomy scar: a case report. Mihmanli, V, ve diğerleri. 42(4):543-4., basım yeri bilinmiyor : Clin Exp Obstet Gynecol., 2015.
91. Diagnosis and treatment of perineal endometriosis: review of 17 cases. Li, J, ve diğerleri. 292(6):1295-9. Epub 2015 Jun 4., Hangzhou, 310006, China. : Arch Gynecol Obstet., 2015 Dec.
92. Perineal scar endometriosis: a comparison of two cases. Jain , D. 2013 Epub 2013 Jul 29., Haryana, India. : BMJ Case Rep., 2013.
93. Ureteral and vesical endometriosis. Two different clinical entities sharing the
same pathogenesis. Berlanda , N, ve diğerleri. 64(12):830., Italy. : Obstet Gynecol Surv.,
2009.
94. Can specific pain symptoms help in the diagnosis of endometriosis? A cohort
study of women with chronic pelvic pain. Ballard, K, ve diğerleri. 94(1):20. Epub 2009 Apr
1., Guildford, United Kingdom. : Fertil Steril., 2010.
95. Relation between pain symptoms and the anatomic location of deep infiltrating
endometriosis. Fauconnier, A, ve diğerleri. 78(4):719., Paris, France. : Fertil Steril., 2002.
96. Correlation between endometriosis and pelvic pain. Porpora, MG, ve diğerleri. 6(4):429., Rome, Italy. : J Am Assoc Gynecol Laparosc., 1999.
97. Suggestive evidence that pelvic endometriosis is a progressive disease, whereas
deeply infiltrating endometriosis is associated with pelvic pain. Koninckx, PR, ve diğerleri.
71 98. MR diagnosis of diaphragmatic endometriosis. Rousset, P, ve diğerleri. 26(11):3968. Epub 2016 Feb 12., Villeurbanne, France. : Eur Radiol., 2016.
99. Clinical features of thoracic endometriosis: A single center analysis. Hwang , SM, ve diğerleri. 58(3):223-31. Epub 2015 May 19., Seoul, Korea. : Obstet Gynecol Sci., 2015 May.
100. Endometriosis and pelvic pain: relation to disease stage and localization. Vercellini, P, ve diğerleri. 65(2):299., Italy. : Fertil Steril., 1996.
101. Serum CA-125 in preoperative patients at high risk for endometriosis. Cheng, YM, Wang, ST ve Chou , CY. 99(3):375., Tainan, Taiwan. : Obstet Gynecol., 2002.
102. The performance of CA-125 measurement in the detection of endometriosis: a
meta-analysis. Mol, BW, ve diğerleri. 70(6):1101., Veldhoven, The Netherlands. : Fertil
Steril., 1998.
103. European society of urogenital radiology (ESUR) guidelines: MR imaging of
pelvic endometriosis. Bazot, M, ve diğerleri. 27(7):2765. Epub 2016 Dec 5., basım yeri
bilinmiyor : Eur Radiol., 2017.
104. Transvaginal ultrasound vs magnetic resonance imaging for diagnosing deep
infiltrating endometriosis: systematic review and meta-analysis. Guerriero, S, ve diğerleri.
51(5):586., basım yeri bilinmiyor : Ultrasound Obstet Gynecol., 2018.
105. Abdominal wall endometriosis: clinical presentation and imaging features
with emphasis on sonography. Hensen , JH, Van Breda Vriesman, AC ve Puylaert , JB.
186(3):616., The Netherlands. : AJR Am J Roentgenol., 2006.
106. MR diagnosis of diaphragmatic endometriosis. Rousset, P, ve diğerleri. 26(11):3968. Epub 2016 Feb 12., Villeurbanne, France. : Eur Radiol., 2016.
107. Thorasic endometriosis syndrome: CT and MRI features. Rousset, P, ve diğerleri. 69(3):323-30. Epub 2013 Dec 11., Lyon, France. : Clin Radiol., 2014 Mar.
108. Revised American Society for Reproductive Medicine classification of
72 109. Laparoscopic surgery for endometriosis. Duffy, JM, ve diğerleri. Greater London, UK : Cochrane Database Syst Rev., 2014.
110. Using location, color, size, and depth to characterize and identify
endometriosis lesions in a cohort of 133 women. Stegmann, BJ, ve diğerleri. 89(6):1632.
Epub 2007 Jul 26., Bethesda, Maryland 20892-1109, USA. : Fertil Steril., 2008.
111. Accuracy of laparoscopy in the diagnosis of endometriosis: a systematic
quantitative review. Wykes, CB, Wykes, TJ ve Khan, KS. 111(11):1204., UK. : BJOG., 2004.
112. Diagnostic delay in women with pain and endometriosis. Husby, GK, Haugen, RS ve Moen, MH. 82(7):649., Trondheim, Norway. : Acta Obstet Gynecol Scand., 2003.
113. Management of endometriosis in general practice: the pathway to diagnosis. Pugsley, Z ve Ballard, K. 57(539):470-6., Guildford. : Br J Gen Pract., 2007 Jun.
114. Delay in the diagnosis of endometriosis: a survey of women from the USA and
the UK. Hadfield , R, ve diğerleri. 11(4):878-80., basım yeri bilinmiyor : Hum Reprod., 1996
Apr.
115. What's the delay? A qualitative study of women's experiences of reaching a
diagnosis of endometriosis. Ballard, K, Lowton, K ve Wright, J. 86(5):1296., Guildford,
United Kingdom. : Fertil Steril., 2006.
116. Diagnostic Delay of Endometriosis in the Netherlands. Staal, AH, van der Zanden, M ve Nap, AW. 81(4):321. Epub 2016 Jan 8., Arnhem, The Netherlands. : Gynecol Obstet Invest., 2016.
117. Validation study of nonsurgical diagnosis of endometriosis. Eskenazi , B, ve diğerleri. 76(5):929-35., CA, Berkeley 94720-7360, USA. : Fertil Steril., 2001 Nov.
118. Agreement between the preoperative findings and the operative diagnosis in
patients with deep endometriosis. Barcellos, MB, Lasmar, B ve Lasmar, R. 293(4):845-50.
Epub 2015 Sep 28., Rio de Janeiro / Petrópolis, RJ, Brazil. : Arch Gynecol Obstet., 2016 Apr.
119. Randomized controlled trial of depot leuprolide in patients with chronic pelvic
pain and clinically suspected endometriosis. Pelvic Pain Study Group. Ling , FW. 93(1):51. ,
73 120. Norethindrone acetate or dienogest for the treatment of symptomatic
endometriosis: a before and after study. Vercellini , P, ve diğerleri. 105(3):734-743.e3. Epub
2015 Dec 8., Milan, Italy. : Fertil Steril., 2016 Mar.
121. Identification of candidate microRNA markers of endometriosis with the use of
next-generation sequencing and quantitative real-time polymerase chain reaction. Papari ,
E, ve diğerleri. 113(6):1158., basım yeri bilinmiyor : Fertil Steril., 2020.
122. A systematic review of the accuracy of ultrasound in the diagnosis of
endometriosis. Moore, J, ve diğerleri. 20(6):630-4., Oxford, UK : Ultrasound Obstet
Gynecol., 2002 Dec.
123. Treatment of symptomatic rectovaginal endometriosis with an estrogen-
progestogen combination versus low-dose norethindrone acetate. Vercellini, P, ve diğerleri.
84(5):1375., Milan, Italy. : Fertil Steril., 2005.
124. Surgical versus medical treatment for endometriosis-associated severe deep
dyspareunia: I. Effect on pain during intercourse and patient satisfaction. Vercellini , P, ve
diğerleri. 27(12):3450-9. Epub 2012 Aug 27., Milan, Italy. : Hum Reprod., 2012 Dec.
125. Diagnostic accuracy and potential limitations of transvaginal sonography for
bladder endometriosis. Savelli, L, ve diğerleri. 34(5):595., Bologna, Italy : Ultrasound Obstet
Gynecol., 2009.
126. Ultrasound mapping system for the surgical management of deep infiltrating
endometriosis. Exacoustos, C, ve diğerleri. 102(1):143-150.e2. Epub 2014 Apr 29., Rome,
Italy. : Fertil Steril., 2014 Jul.
127. Diagnostic accuracy of transvaginal ultrasound for non-invasive diagnosis of
bowel endometriosis: systematic review and meta-analysis. Hudelist, G, ve diğerleri.
37(3):257., Vienna, Austria. : Ultrasound Obstet Gynecol., 2011.
128. Increased histologic confirmation of endometriosis. Martin, DC, ve diğerleri. 6:275., basım yeri bilinmiyor : J Gynecologic Surg., 1990.
129. The gold standard for the surgical diagnosis of endometriosis: Visual findings