B1 SEVİYESİNDEKİ YABANCI DİL ÖĞRENCİLERİNİN SAHİP OLDUKLARI KAZANIMLAR VE BECERİLER

Yabancı dil öğretimi bir bebeğin doğduktan sonra dili öğrenmeye başlamasına benzetilebilmektedir. İkisi de adım adım ilerlemektedir. Günümüzde çeşitli çalışmalarda bir dilin öğretilmesi/öğrenilmesi konusunda temel alınan AOBM (2001) de, bir yabancı dilin öğretilmesine ve öğrenilmesine yönelik dil seviyeleri belirlenmiş ve öğrencinin öğrenme aşamaları ortaya koyulmuştur. Bu seviyeler hem kime, ne, nasıl ve ne şekilde öğretilecek sorularını cevaplayan hem de yabancı dil öğretimi sonucunda öğrenende ortaya çıkması gereken hedef davranışların belirlenmesi konusunda yol gösteren kazanımların belirlenmesini sağlamaktadır. Metin, seviyeleri ayrıntılı olarak altı başlıktan oluşan bir çerçeve ile vermiştir. AOBM’ne (2001) göre ilk düzey giriş ya da keşif düzeyi (breakthrough); ikinci düzey ara düzey ya da temel gereksinim düzeyi (waystage); üçüncü düzey eşik düzeyi (thresold): dördüncü düzey ileri düzey (wantage);

beşinci düzey özerk düzey ya da gerçek kullanımsal yetenek (effective operational proficiency); son düzey ise ustalık (mastery) düzeyi olarak belirlenmiştir (s. 23). Bu düzeyin detaylı gösterimi olmakla birlikte Metinde bir de üçlü gösterim yer almaktadır.

Bu üçlü gösterim ise şu şekildedir:

Şekil-2: Dil Seviyeleri

Öğretenler ve öğrenenler derslerde, bu seviyelere göre içerikleri belirlenmiş materyalleri kullanarak öğretimi/öğrenimi gerçekleştirmektedir. Ayrıca AOBM’de (2001), bir

öğrencinin kazanması gereken özellikler ve beceriler de bu seviyelere göre listelenmiştir. Bu çalışmada yer alan kazanım ve becerilerden B1 seviyesinde yer alanlar üzerinde durulmaktadır.

Yukarıda yer alan şekilden de anlaşılacağı gibi B1 seviyesi bağımsız dil kullanımı olarak tanımlanmıştır. AOBM’ne göre (2001) göre dil öğretimi/öğrenimi sonunda B1 seviyesine gelmiş bir öğrenci, konuşma şekli anlaşılır olan ve ölçünlü dil kullanan konuşmacıdır ve iş, okul, boş zaman gibi konularda söylediklerini genel hatlarıyla anlayabilecek yeterliğe sahiptir. Ayrıca kendi başına, hedef dilin konuşulduğu ülkede karşılaştığı durumların üstesinden gelebilecek niteliktedir. Örneğin; bir restorana gidip kendi başına sipariş verebilir, toplu taşıma araçlarını kullanabilir, bir seyahat için bilet alabilir, seyahat esnasında başına gelebilecek durumlarla baş edebilir, gerekli durumlarda şikayetini dile getirebilir, resmi bir kurumda işlemlerini yapabilir, okul hayatıyla ilgili işlemleri yapabilir, meslek hayatıyla ilgili kararlar verebilir, iş görüşmesine katılabilir vs… Bunların dışında B1 seviyesine gelmiş bir öğrenci genel konularda ya da ilgi duyduğu alanlarda kendini ifade edebilir, bu konularla ilgili soru sorup sorulara cevap verebilir. Bu bağlamda ifadelerini, basit ama konuyla bağlantılı olacak şekilde oluşturabilir. Ayrıca kendi deneyimleri ya da günlük hayatta olan olaylar hakkında bilgi verebilir. Gerektiğinde hayallerini, beklentilerini, amaç ve hedeflerini sözlü ya da yazılı olacak şekilde anlatabilir. Bununla birlikte gerekçeleri ve açıklamalarıyla birlikte kendi tasarılarını ve görüşlerini dile getirebilir. Bu aşamadaki bir öğrenci için, günlük hayattaki iletişimini büyük ölçüde yapabileceğini, sosyalleşebileceğini ve karşılaştığı sorunların üstesinden gelebileceğini söylemek mümkündür.

AOBM’de (2001) kazanımlar her beceri ve her seviye için ayrı ayrı listelenmiştir. B1 seviyesindeki bir öğrencinin, dinleme becerisi ile ilgili sahip olması beklenen kazanımlar birkaç başlık altında verilmiştir. Buna göre başlıklar ve kazanımlar şöyle yorumlanabilmektedir:

Genel işitsel anlama: Günlük hayat, iş hayatı veya mesleklerle ilgili sıradan ve karmaşık olmayan konuşmalardaki bilgileri anlaması; anlaşılır ve her zaman duyduğu şekilde olan konuşmalardaki ana fikri ve ayrıntıları anlaması; iş hayatı, eğitim ve boş zaman gibi alıştığı konular hakkında ve ölçünlü dille yapılan konuşmaları ana hatlarıyla

anlaması beklenmektedir. Ayrıca bu seviyedeki bir öğrencinin kısa hikayeleri de anlaması gerekmektedir.

Anadili konuşan kişiler arasındaki etkileşimi anlamak: İçinde bulunduğu ortamda ölçünlü ve anlaşılır dille yapılan uzun konuşmaları takip etmesi beklenmektedir.

Canlı bir izleyici kitlesinin üyesi olarak dinlemek: Bilgi sahibi olduğu konularda sade ve iyi tasarlanmış bildirileri ve konuşmaları anlaması beklenmektedir.

Duyuru ve yönerge dinleme: Günlük hayatında kullandığı araç ve gereçlere ait talimatları, teknik bilgileri ve ayrıntılı yol tariflerini anlaması beklenmektedir.

İşitsel medya ve kayıtları dinleme: İlgi alanına giren anlaşılır ve ölçünlü dille yapılan ses kayıtlarında veya radyo yayınlarında verilen bilgilerin içeriğini; yavaş ve anlaşılır bir dille sunulan alışılagelmiş radyo haberlerini ve kolay ses kayıtlarını ana hatlarıyla anlaması beklenmektedir (ss. 65-67).

Bu kazanımlar öğrencilere gerekli kurallar verilirken ya da verildikten sonra dinleme becerisini geliştirmeye yönelik oyunlarla desteklenebilmektedir. Bu aşamada sınıf içinde grupla ya da öğrencinin bireysel olarak oynayabileceği oyunlar kullanılabilmektedir. Dinleme becerisi için oynanabilecek oyunlar şunlardır: tombala (kelime içerikli), kulaktan kulağa, yol gösterme, evet-hayır, körebe, zekâ oyunları (Aktaş ve İşigüzel, 2013, ss. 90-206).

B1 seviyesindeki bir öğrencinin konuşma ile ilgili kazanımları AOBM’de (2001) beş başlık altında değerlendirilmiştir. Buna göre başlıklar ve kazanımlar şöyle yorumlanabilmektedir:

Genel sözel üretim: Kendi ilgi alanıyla alakalı konularda karmaşık olmayan ve belli notaların art arda geldiği, birbiriyle bağlantılı olacak şekilde akıcı konuşması beklenmektedir.

Devam eden monolog (Deneyim betimlemek): Kendi ilgi alanı ve alışılagelmiş konularla ilgili tasvirler yapması, karmaşık olmayan bir öyküyü akıcı bir şekilde anlatması, deneyimlerini ayrıntılı bir şekilde anlatması, duygularını ve yaşadığı olaylara verdiği tepkilerini söylemesi, kaza gibi önceden bilinmeyen olaylar hakkında ayrıntılı bilgi vermesi, okuduğu bir kitabı ya da izlediği bir filmi anlatması, hayallerini, beklentilerini

ve amaçlarını anlatması, gerçek ve hayali olayları ya da bir öyküyü anlatması beklenmektedir (ss. 57-59).

Devam eden monolog (Bir vakayı sunmak, örneğin konuyu tartışmaya açmak):

Anlaşılabilecek şekilde bir durumu iyi bir şekilde gerekçelendirmesi, görüşler, tasarılar ve davranışlar ile ilgili nedenler gösterip açıklama yapması beklenmektedir.

Kamu açıklaması: İlgi alanıyla alakalı günlük olayları kısaca anlatması, önceden hazırlanmış duyuruları yabancı bir tonlama ve vurguyla da olsa açık bir şekilde yapması beklenmektedir.

İzleyicilere hitap etmek: Kendi uzmanlık alanıyla alakalı genel bir konuda hazırladığı sunumu, dinleyenlerin takip edebileceği şekilde, ana hatlarına yeterince değinerek anlatması beklenmektedir. Ayrıca bu aşamada yöneltilen sorulara cevap vermesi, anlamadığında soruların yinelenmesini istemesi beklenmektedir.

Bu kazanımların öğrencilere kazandırılması için sınıf içinde grupla oynanabilecek ya da öğrencinin bireysel olarak oynayabileceği oyunlar kullanılabilmektedir. Bu beceride kullanılabilecek oyun örnekleri şunlardır: son ses, sesli sinema, akılda tutma, kimsin, kimdir bu, zıddını bul, görsel dikte, eşyaları saklama, eşyayı tahmin etme, saklambaç, renk çağrışımı, posta, mantıklı sorulara mantıksız cevaplar, sözlü bilmece, pazarlama, açık artırma, davet etme, hangi ses ne yapmış, nerede ne yapalım, tümce tamamlama, konuş ve dinle, kâğıt oyunu, dün ne yaptın, tren istasyonu, neler oluyor, alfabe hikayeleri, körebe, rol kartı, çağrışım oyunu (Aktaş ve İşigüzel, 2013, ss. 90-206).

B1 seviyesindeki bir öğrencinin okuma ile ilgili kazanımları AOBM’de (2001) beş başlık altında değerlendirilmiştir. Buna göre başlıklar ve kazanımlar şöyle yorumlanabilmektedir:

Genel okuduğunu anlama: Uzmanlık ve ilgi alanıyla alakalı bir konudaki açık metinleri yeterli seviyede anlaması beklenmektedir.

Yazışmaları okuma: Bir kişiyle yazışabilecek seviyede kişisel mektupların içindeki olaylar, duygular ve dilekler ile ilgili yapılan tanımlamaları anlaması beklenmektedir.

Yönlendirme için okuma: Bir görevi yerine getirmek için o konuyla ilgili uzun metinleri incelemesi ve farklı metinlerden veya metnin bölümlerinden elde ettiği bilgileri

birleştirmesi; mektup, broşür ve kısa resmî belge gibi kolay günlük metinlerden önemli olan bilgileri bulup anlaması beklenmektedir.

Bilgi ve tartışma için okuma: Gerekçeleri verilen ve anlaşılır metinlerin içindeki önemli bilgileri anlaması, yüzeysel de olsa sunulan konunun bakış açısını kavraması;

alışılagelmiş konularla ilgili anlaşılır gazete yazılarını ana hatlarıyla anlaması beklenmektedir.

Talimatları okuma: Bir cihazla alakalı anlaşılır ve basit talimatları anlaması beklenmektedir.

Bu kazanımlara uygun kullanılabilecek çeşitli oyunlar bulunmaktadır. Bu oyunlar şunlardır: bulmacalar (kelime yerleştirmece, kelime aramaca), tombala, bilmeceler, hata nerede, sorular ve cevaplar, dün ne yaptın, amiral battı, rol kartı oyunu (Aktaş ve İşigüzel, 2013, ss. 90-206).

B1 seviyesindeki bir öğrencinin yazma ile ilgili kazanımları AOBM’de (2001) üç başlık altında değerlendirilmiştir. Buna göre başlıklar ve kazanımlar şöyle yorumlanabilmektedir:

Toplam yazma üretimi: Bir dizi basit metin bölümlerini birleştirip çizgisel ardıllık ilişkisi çerçevesinde genel konuları içeren bir metin oluşturması beklenmektedir.

Yaratıcı yazma: İlgilendiği konularla ilgili açık ve detaylı tanımlamalar yapması;

deneyimleri, duyguları ve gösterilen tepkileri birbiriyle bağlantılı olacak şekilde bir metinde dile getirmesi; gerçek ya da hayalî bir olayı ya da seyahati tanımlayarak metin oluşturması; bir hikâyeyi anlatması beklenmektedir.

Raporlar ve denemeler: İlgi duyduğu konularla alakalı denemeler yazması; bilgi sahibi olduğu bir alandaki günlük olaylarla ilgili bilgileri kendi fikirleriyle yazması, özetlemesi ya da raporlandırması beklenmektedir.

Bu kazanımlara uygun kullanılabilecek çeşitli oyunlar bulunmaktadır. Bu oyunlar şunlardır: sesler, son hece, dakikada kaç kelime, adam asmaca, boşluk doldurma, bulmacaya kelime yerleştirme, piramit, kelime türetme, kelime oyunu, aşağı yukarı, isim-şehir-bitki, isim-fiil-sıfat, kelime zinciri, hata nerede, amiral battı, tümce tamamlama, sorular ve cevaplar, arkadaşına mesaj gönder, kim kiminle, resimler, resimli öyküler, alfabe hikayeleri (Aktaş ve İşigüzel, 2013, ss. 90-206).