Seçilmişlik İnancı

Seçilmişlik inancı İbranice “seçim, seçmek” manasına gelen “bhr” kökünden türemiştir. Bu inanç Yahudi düşünce tarihi boyunca merkezi bir konum işgal etmiştir. Seçilmişlik inancı Yahudi kutsal kitabı boyunca bahsedilen Tanrı’yla sözleşmenin özüdür. Bu özel statü İsrailoğullarına bir imtiyaz vermediği, aksine sorumluluk ve görev yüklediği belirtilmektedir.307

Yahudilikte var olan seçilmişlik inancının aslen Hz. Adem’den sonra Hz. Nuh ile devam ettiğine inanılır. Hz. Nuh’a verilen üstünlüğün ise sırasıyla Hz. Nuh’un oğlu Sam’a, Hz. İbrahim’in büyükbabası Eber’e, Hz. İbrahim’e, Hz. İshak’a ve ondan da oğlu Hz. Yakup’a geçtiği kabul edilir. İsrailoğullarına göre Tanrı onları böylece üstün ırk yapmıştır. Üstün ırk olan İsrailoğullarıyla Tanrı ahitleşmiştir. Bu ahit inacına göre; Tanrı İsrailoğullarını bereketli kılacağını, onlara kutsal toprakları bahşedeceğini vaadetmiştir.308 _{Seçilmiş insan kavramı Yahudi halkını birbirine}

bağlayan inançtır. Dolayısıyla bu inanç Tanrı’nın evrensel bir Tanrı olmasının yanı sıra esasında İsrailoğullarının Tanrı’sı olduğu inancını güçlendirmektedir.309

I. yüzyılda yaşamış olan Rabbi Yohanan seçilmişlik görevini aslında Tanrı tarafından verilmediği bu görevi İsrailoğullarının üstlendiğini savunmuştur. Ancak IV. yüzyılda yaşamış olan Rabbi Dimi ise bu görevin Tanrı tarafından verildiğini söylemiştir.310

Temelde Tanrı ile İsrail halkı arasındaki özel ilişkiyi belirten seçilmişlik fikri Yahudi halkının yanı sıra Yahudi dininin de bir sonucudur. Dolayısıyla bu inanç Yahudiliği sadece şekillendirmekle kalmaz aynı zamanda taraftarlarını yani Yahudi

307 _{Lou H. Silberman, “Chosen People”, Encyclopaedia Judaica, Keter Publishing House Ltd.,}

Jerusalem 2007, Vol. 4, s. 669.

308 _{Salih Çinpolat, “Yahudilikte Çocuk Sahibi olma ve Çoğalmanın Yeri ve Önemi”, Dini} Araştırmalar, C. 20, S. 51, 2017, s. 139-140.

309 _{Laurent Guyenot, From Yahweh to Zion, Kevin Barrett, (Trans.), Sifting and Winnowing Books,}

Lone Rock 2018, s. 60.

310 _{Yusuf Besalel, “Seçilmiş Halk”, Yahudilik Ansiklopedisi, Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın}

85

halkını diğer dinlerden daha fazla biçimlendirir. Modern dönemde Yahudi olan ya da olmayan akademisyenler tarafından Yahudi halkını tanımlamak için kullanılan “Seçilmiş İnsanlar” Tevrat’ta neredeyse hiçbir yerde kullanılmamıştır. Bunun yerine Tevrat’ta “kutsal insanlar” veya “kutsal ulus” tamlamaları İsrail halkı ile birlikte kullanılmıştır.311

Modern Ortodoks Yahudiliğe göre İsrailoğullarının seçilmiş olmalarının nedeni güçlü ya da sayıca fazla olmalarından değil, Tanrı’nın onları sevmesinden dolayı olduğu belirtilir. Rabbinik düşünceye göre Tanrı, Tevrat’ı başka milletlere teklif ettiği halde bu teklifi İsrailoğullarının kabul ettiği ve Sina Dağı’nda onlara verdiği ifade edilir. Yahudiler bu seçicilik fikriyle her türlü sıkıntıya katlanmışlardır. Çünkü bu seçilmişliğin gereği olarak Tanrı’nın emirlerine bağlı kalarak Tanrı’nın emirlerini başka milletlere iletip onların da kurtulmalarına vesile olacakları inancını taşımaktadırlar.312

Birçok Talmudik pasajda İsrailoğullarının seçilmişliğine dair İsrailoğullarını teselli eden ifadeler geçmektedir. Tanrı Yahudilere yönelik olan aşağılanmalara rağmen Yahudilere kendi dinlerine bağlı kalmalarını emretmiştir. Çünkü Tanrı, Yahudilerin kendisine olan bağlılıkları sayesinde dünyanın varlığını sürdürdüğünü, ayrıca Yahudileri hor gören ve parçalamaya çalışanların varlıklarını sürdürebilmelerini ironik bir şekilde Yahudilere bağlı olduğunu belirtmektedir.313

Geleneksel Yahudilik, İsriloğullarının Tanrı için milletler arasında en değerli ve en mükemmel ırk olduklarını ifade etmektedir. Hatta tek bir Yahudinin tüm diğer milletlerin toplamına karşı ağır bastığını belirtilerek Tanah’ın Yahudilerin hürmeti için gönderildiğini ve Yahudilerin milletlerin en cesur milleti olduğu ifade edilir. Rabbanilik ve Modern Ortodoksluk inancında bir Yahudinin günah işlemesi ya da gerekli ibadetleri yerine getirmemesi durumunda bile bu seçilmişliğe dâhil olduğu ifade edilmektedir. Modern Ortodokslukta kişi dini inancını değiştirse bile pratikte

311 _{Salime Leyla Gürkan, The Jews as a Chosen People Tradition and transformation, Routledge,}

New York 2009, s. 1-9.

312 _{Aydın, Anahatlarıyla Dinler Tarihi, s. 11-12.}

313 _{Reuven Firestone, Who Are the People Chosen People? The Meaning of Chosenness in} Judaism, Christiyanity an Islam, Skylight Paths Publishing, Woodstock 2008, s. 87-88.

86

Yahudi cemaati dışına çıksa da teoride seçilmişlik özelliğinin ebedi kalacağı düşüncesi hâkimdir.314

Modern Ortodoks Yahudiler seçilmişlik fikrini sürdürerek bu makam dolayısıyla dualarında Tanrı’ya şükretmektedirler. Yeniden Yapılanmacılar seçilmişlik fikrini dini kitaplarından, Reformist Yahudiler ise bu inançla ilgili bilgilerin çoğunu dua kitaplarından çıkarmışlardır.315

Reformist Yahudilik seçilmişlik inancının diasporada yaşanılan durumların sonucu olduğunu iddia etmektedir. Bu inanç Kabala geleneğinde ırki bir üstünlük olarak görülmesine karşın, Rabbani literatürde takva yönünden üstünlüğün belirtildiği ifade edilmektedir. Batılı bilim adamlarının çalışmalarına göre seçilmişlik inancı aslında I. Diasporada keşfedilerek Tevrat’a yansıtılmıştır. Buna II. Diaspora sağlamlık kazandırmıştır. Modern Ortodoks Yahudiler bahsedilen bu tezi kabul etmemektedir. Reformist ve Yeniden Yapılanmacı Yahudiler için ise bu inanç zaten bir anlam ifade etmemektedir.316

Seçilmişlik inancı zamanla etki kaybetmiştir. Aydınlanma hareketiyle ortaya çıkan Reformist, Muhafazakâr ve Yeniden Yapılanmacı Yahudi hareketleri diğer milletlere karşı yumuşak tavır takınırken, Modern Ortodoks Yahudilik sadece İsrailoğullarının Seçilmiş olduğu fikrini sürdürmektedir.317 _{Modern dönemde batıda}

evrensel insan haklarına olan inancın ortaya çıkması ve sonucunda Yahudiler’e eşitlik sağlandıktan sonra seçilmişlik fikri liberal Yahudiler için utanç verici bir inanç olmuştur. Çünkü bir milletin diğerlerine karşı üstünlüğünü ifade eden bu doktrinin “politik olarak yanlış” olduğu belirtilmiştir.318