Dedilr brahim min glibdir, Hayd, bylr, savamaa gedlim!
Qulun qaytmas mükül olubdur, Hayd, bylr, savamaa gedlim!
Çapar getdi dörd trf sy edib,
rlr glsin, at-yaran ay edib, Götürün mrgni iki pay edib, Hayd, bylr, savamaa gedlim!
Qoç igidin ömrü olsun ziyada, Yalar yxlb qalsn arada,
clsiz ölüm yox, girsn d oda, Hayd, bylr, savamaa gedlim!
nallah, bir ovdur bu gln biz, Qafildir, dalardan enibdir düz,
r üst yürümk ar deyil biz, Hayd, bylr, savamaa gedlim!
rnlr duas müstcb olar, Yuxum çin çxarsa çox cb olar, Cana biri olar, çoxun kim bilr, Hayd, bylr, savamaa gedlim!
Rvac olsun görüm islamn yolu, Bir çraq yandrdm mldn ulu, Tamam-kamal yox edlim o qulu, Hayd, bylr, savamaa gedlim!
Qurdolu der, güvnmim bu i, Döyümkdn özg bs ndir pe, Yüzdn lli igid çkmz ndi, Hayd, bylr, savamaa gedlim!
L
Qocalqda dövlt gets bir rdn, Dönüb ala bilmz ilmk il.
Qrib olsa, ayr düs diyardan, Göz yuxu getmz dülmk il.
Uçan qua qanad grk, pr grk, Nr yükünü götürmy nr grk, Güvnmy gümü grk, zr grk, Misdn üzük olmaz ilmk il.
ki yax bir-birin e olar, Biri üzük olsa, biri qa olar, Yamana yar olan el fa olar, Örtülmz bel ey gizlmk il.
Cübb kimi ndam dörd göz olar, Dilindn çxan ey quru söz olar, Azdan di gedr, saqqal boz olar, Ah çkib doda dilmk il.
Arif olan mriftl söz açar, Mriftdn qanar, yalandan qaçar, Piik plng il dost olmaz, keçr Bir öyd yazlayb qlamaq il.
Boyas pozulsa, bnzmz xtlr,
ah olmasa, viran olar srhdlr, Qurdolu der, bu idraksz igidlr Yola smaz doru balamaq il.
OLMAZMI
Bir adam ki ovdan qalsa, yalansa, Oul-qz yannda sözü olmazm.
qbal yatb, dövlt geri yürüs, Qardan yannda üzü olmazm.
Hr ks yax olar, ld var olsa, Bir igid neylsin li dar olsa?
Bir qoca ir ldn düüb xar olsa, Alnna vursan da raz olmazm.
Qoç igidlr qriblr l tutsa, Alar gln güls, qmli ad gets, Övlad frsiz olub yolu itirs,
Kordur, alamaqdan gözü olmazm.
Namrd d by olar, dövlti gls, Eli, xalq, qrbas çox olsa, Kasb igid az il qu tutsa, Yer üzün bassa, tozu olmazm.
Qurdolu der, yax azdr, çox olmaz,
kin-biçin ilmyn tox olmaz.
rdn oul, nrdn is döl olmaz, Bzi eylr var ki, izi olmazm.
OLAR
Aalar, yaman xatnn Hünri dizind olar.
Kndi gzr badan-baa, Köpklr izind olar.
Çn vurar, heç yorulmaz, stdiyin yerd olmaz, Yaxn yer gets glmz, Çöllrin düzünd olar.
Yetilmz yerlr yetr, Gec gzib, gündüz yatar, Hr yetn bir söz atar, Zhri sözünd olar.
Örpyi olmaz boyunda, Ssi glr hr oyunda, A biirmz öz öyünd, A rin gözünd olar.
Ssi pis duzx narndan, Trpnr ill zorundan, El-alm görr rindn, Yamanlq özünd olar.
Qurdolu der, söz yerind, Ha üzd bil, ha drind.
Bu xatnn el içind
Qaras üzünd olar.
MMMDVL KMN
(1770 – 1840)
Türkmn dbiyatnn öhrtli airi Mmmdvli Kmin
1770-ci ild Türkmnistann Sraxs hri yaxnlndak Qo-çaqbabada anadan olmu, 1840-c ild 70 yanda vfat etmi-dir. air tklrin toxtam boyunun vkil tayfasnn yusiflr ti-rsindndir.
Mükmml thsil alm, Buxara v Xiv mdrslrind
oxumu, dövrünün n savadl xslrindn biri kimi yetimi-dir. Müasiri olan bzi türkmn airlri il dostluq etmiyetimi-dir.
Kmin böyük Mxdumqulunun agirdlrindn v ard-cllarndandr. ctimai-sosial mövzularda Mxdumquludan son-ra n çox yazan airdir. O, XIX sr türkmn eirin satirik bir
air kimi daxil olmudur. Dövrünün bütün neqativ tzahürlri-n qar çxm, tnqid layiq tzahürlri-n varsa, hamsn kskin kild
tnqid etmidir. Bzi daltsiz qazlar v frldaqç mollalar
leyhin satirik eirlr yazmdr. Mdrs thsilli xs olduu v dini mükmml kild bildiyi üçün mollalar ondan çox ç-kinmi v airin salnda ona bir ey ed bilmmilr. Rva-yt gör, Kminnin vfatndan sonra ondan qisas almaq ist-yn bir molla airin divann nr etdirmk ad il onun bütün
srlrinin slini v surtlrini toplam v hamsn yandrm-dr. Ona gör d Kminnin n öz lyazmas, n d divan bu-gündk taplmamdr. airin ld olan 60-dan artq eiri is
dildn-azdan toplanmdr. 70 il yaam istedadl bir snt-kar, tbii ki, bu qdr az eir yazm ola bilmzdi.
Kmin xalq arasnda satirik air, hazrcavab, eyni za-manda acdil bir adam kimi büyük öhrt sahibi olmu, bir çox
ltiflr onun ad il balanmdr. Ona Türküstann Molla Nsrddini deyirlr. übhsiz ki, bu ltiflrin hamsnn ona aid olduunu düünmk mümkün deyildir.
airin poetik üslubu bnzrsizdir. Dili xalq dilin çox ya-xndr, ildiyi mövzular hyatidir. Eq, qriblik, mrdlik, v-tnsevrlik mövzular onun yaradclnda aparc yer tutur.
srlri bir neç df nr edilmi, müxtlif illrd qa-zax, qrz, özbk dillrind kitablar çxmdr. «Qriblik»,
«Qrib», «Varnda», « çmk», «Gzr» v sair eirlri xalq arasnda populyardr.
QRBLK
Günd min qüssm var yüz lm il, Bütün drdlrimdn betr qriblik, Sora mn oldum qay-qm il, Glib dür qatar-qatar qriblik.
Fani dünya zint il, xrc il, Üryim yaradr, barm brc1 il, Vdsiz um ölüm, vergi-borc il, lbildn qaym tutar qriblik.
Yemsm, içmsm müdarm ötmz, Bürünüb yatmaa qrarm yetmz, Günd min qovsam da baylara getmz, Endirr yükünü, yatar qriblik.
Fqir qaradr dünyann rngi, Bitib-tüknmz ki qribl cngi, Albdr lin dmir hvngi,
Yorulmaz, tpmdn vurar qriblik.
lbildn mnim müflisim çxar, Qribin üzün kim gülüb baxar?
Yürüsm, yarsam, gülsm yxar, Oynasam, oyunda udar qriblik.
Kmin der, glr bir gün um ölüm, Kimlr toy-bayram, kimlr zülüm, Qrlma, incim, sbr eyl, könlüm, Glibdir, bir zaman ötr qriblik.
1 Brc – yara.
VARINDA
Bu dünyada qafil oldum oturdum, Trpnmdim irin cann varnda, Cahann qaysn çkib gtirdim, Dara düdüm gen cahann varnda.
Dostlar il bir mrift açmadm, Gül ömrümd gül qönçsin qucmadm, Nazi-nemt görüb, yeyib-içmdim, Asz qaldm an-nann varnda.
Hey axar, dayanmaz gözümdn yam, Könlüm min paradr, yalnzdr bam, Han mnim cana-canm yoldam?
Müsafirm Söyünxann varnda.
Göy l uzatsam, lim yetmyir, Yer baxsam, könlüm qrar etmyir, Snin bu dünyana mehrim getmyir, Qara yerin - jdhann varnda.
Milçk uçsa, qanad var, can var, Yuva içr qarqann san var, Hr elin bir daltli xan var,
Xansz qaldm byin, xann varnda.
Bir km otuz ildir sürürm dövran, Yar, snsiz grkmz bu fani cahan!
Kmin, baxardn tovuz tk hr yan, ndi adlq yoxdur dünya varnda.