Sahtecilik suçlarının diğer suçlarla ilgisi

25

şikâyetler hakkında, ilgili birimce ön inceleme yaptırılarak, müfettiş inceleme soruşturmasına gerek görüldüğü takdirde, durumun belge örnekleri ile birlikte Teftiş Kurulu Başkanlığı’na intikal ettirileceği; acele ve gecikmesinde zarar doğması muhtemel haller ile iddiaların açık ve belgeli olduğu durumlarda ise ön inceleme yaptırılmadan Teftiş Kurulu Başkanlığına intikal ettirileceği belirtilmiştir.

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nün 03.06.1975 tarihli 1431 sayılı ve ‘Tedbirler

‘konulu yürürlükteki genelgesinde, sahtecilik eylemlerinin kimler tarafından gerçekleştirilebileceği, sahtecilik suçlarının teşkilat yönünden nevileri bunların nasıl yapıldığı ve alınması gereken önlemler belirtilmiştir. Bunun yanı sıra, bu genelgeye ilgi tutulan 06.08.1956 tarihli 1268 sayılı ve ‘Tapu Sicil Muhafızlarının Akit ve Tescil İşlemleri’ konulu mülga genelgede, bir hakkın ziyaına sebebiyet verilmemesi hususuna azamî dikkat gösterilmesi, aksi takdirde dikkatsizlik neticesinde doğan zararın Hazine tarafından tazmin edileceği Türk Medeni Kanunu’nun eski 917’nci yeni 1007’nci maddesi gereğince zarara sebebiyet veren memura rücu edileceği belirtilmektedir.

26

İş ya da işlemin yapılması amacıyla elindeki sahte belgenin geçerliliğini sağlayabilmek için görevini ifa eden kamu görevlisine buna göz yumması için rüşvet teklifinde bulunulması muhtemeldir. Bu sebeple ve ortaya çıkabilecek diğer olası sebeplerle rüşvet suçu, sahtecilik suçları ile ilgili birlikte değerlendirilebilir.

2.3.5.2 Sahtecilik suçu - zimmet ve irtikâp suçu

Zimmet, TCK’nın 247’nci maddesinde kamu görevlisinin görevi nedeniyle zilyedliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı kendisinin veya başkasınına mal etmesi şeklinde açıklanmıştır.

TCK madde 247/2 gereği; suçun, zimmetin açığa çıkmamasını sağlamaya yönelik hileli davranışlarla işlenmesi zimmet suçunda cezayı artırıcı sebeptir. Bu düzenleme ile ihtilas kavramı kanunlaştırılmıştır. İhtilas, zimmet suçunun gelir ve giderlerin yazılmasına ya da denetimine özgü kayıtları, defterleri ve hesapları bile bile karışık olarak tutmak ya da değiştirmek ya da kalem oynatarak bozmak ya da ortadan kaldırmak veya bu hesaplara ilişkin doğru olmayan bilanço ve başka işlemli kâğıtlar, defterler ya da belgeler göstermektir. Başka bir deyişle, zimmetin ortaya çıkmasını engelleyecek her türlü hilekârlık ve değişiklik yapmaktır. Görüleceği üzere, suç işlenirken evraklar üzerinde yapılan değişiklikler suçu gizleme amacıyla ve hile ile yapılmışsa hem zimmet suçunda artırıcı sebep olmakta hem de sahtecilik suçları ile birlikte incelenmektedir.

TCK 250’nci maddede düzenlenen irtikâp suçunda ise özellikle doktrinde “ikna suretiyle irtikâp” diye adlandırılan ve 250’nci maddenin 2. fıkrasında düzenlenen görevinin sağladığı güveni kötüye kullanmak suretiyle gerçekleştirdiği hileli davranışlarla kendisine veya başkasına yarar sağlanmasına veya bu yolda vaatte bulunulmasına bir kimseyi ikna eden kamu görevlisinin cezalandırılmasında da yukarıda bahsedilen TCK 247/2’nci maddesindeki gibi suçun, sahtecilik suçları ile birlikte incelenme durumu ortaya çıkabilir.

27

Zimmet ve irtikâp suçlarında sadece suçu işleyen kamu görevlisi değil ayrıca suçun işlenmesine kasten göz yumarak ya da denetim görevini ihmal ederek suçun işlenmesine imkân sağlayan, denetimle yükümlü kamu görevlisi de cezalandırılır.

Burada sahte olarak düzenlenmiş olduğunu bildiği ya da fark ettiği halde kasten buna göz yumarak ya da denetlemesi gereken belgeyi denetim görevini ihmal ederek sahte belge ile suçun işlenmesine sebep olan kamu görevlisi de ceza alacaktır (TCK md.

251).

2.3.5.3 Sahtecilik suçu - görevi kötüye kullanma suçu

Görevi kötüye kullanma suçu; kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller dışında, yani rüşvet, zimmet, irtikâp dışında, kamu görevlisinin görevinin gereklerine aykırı hareket ederek ya da görevinin gereğini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olması ya da kişilere haksız bir menfaat sağlaması durumlarında cezalandırılmasıdır(TCK madde 257).

Sahte olarak düzenlenen belgelerin önemli bir bölümünde bu belgelerin yeteri kadar incelenmesi durumunda iğfal kabiliyeti(memuru aldatma yeteneği) olmadığı fark edilecektir. Sahte evrak önüne gelen memur günlük yaşamın monotonluğundan kendini arındırarak evrakı biraz dikkatle incelese, pek çok açıdan o belgeden şüphelenecektir. Memurun bu inceleme görevini bilerek veya ihmali nedeniyle yerine getirmemesi, talep edilen iş veya işlem karşısında gerekli özeni göstermemesi çoğu kez TCK’nın 257’nci maddesi kapsamında değerlendirilmektedir.

2.3.5.4 Sahtecilik suçu – kamu görevlisinin suçu bildirmemesi suçu

TCK’nın 279’uncu maddesindeki düzenlemeye göre, kamu görevlisinin, kamu adına soruşturma ve kovuşturmayı gerektiren bir suç işlendiğini göreviyle bağlantılı olarak öğrenip de ilgili daireye bildirmede ihmal ve gecikme göstermesi durumunda kamu görevlisi cezalandırılır.

28

Sık olarak görülmese de bu suçun sahtecilik suçu ile yakın ilgisi vardır. Sahtecilik suçu işlendikten bir iki ay sonra ortaya çıkmakta ve ilgili daire amiri veya memurlar bunu öğrendiği halde, kendi çabalarıyla düzeltmeye veya başka türlü telafi yolunu seçmekte Cumhuriyet Savcılarına ve soruşturma yetkili diğer mercilere bildirmemektedir.

Sahtecilik suçu kamu adına soruşturma ve kovuşturmayı gerektiren bir suç olduğundan tapu ve kadastro işlemleri açısından sahtecilik suçunun işlenildiği anlaşıldığı anda çalışanların derhal durum bir yazı ile Cumhuriyet Savcılığına ve bağlı bulunulan Bölge Müdürlüğüne, gerekirse Teftiş Kurulu Başkanlığına bildirilmelidir. Tapu müdürlüklerindeki sahtecilik girişimlerinin önlenmesi için olay adli ve güvenlik makamlarına bildirmelidir. Aksi takdirde birimler suç odağı haline gelecektir.

Konu ile ilgili olarak, TCK’nın ‘kamu görevlisinin suçu bildirmemesi’ başlıklı 279’uncu maddesi;

1) Kamu adına soruşturma ve kovuşturmayı gerektiren bir suçun işlendiğini göreviyle bağlantılı olarak öğrenip de yetkili makamlara bildirimde bulunmayı ihmal eden veya bu hususta gecikme gösteren kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

2) Suçun, adlî kolluk görevini yapan kişi tarafından işlenmesi hâlinde, yukarıdaki fıkraya göre verilecek ceza yarı oranında artırılır”hükmündedir.

Hükümde, kamu görevlilerinin bildirimde bulunacağı makam ‘yetkili makam’ olarak belirtilmekle yetinilmektedir. Bu husus, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun

‘ihbar ve şikâyet’ başlıklı 158’inci maddesinde açıklanmıştır.

1) Suça ilişkin ihbar veya şikâyet, Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk makamlarına yapılabilir.

2) Valilik veya kaymakamlığa ya da mahkemeye yapılan ihbar veya şikâyet, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.

29

3)Yurt dışında işlenip ülkede takibi gereken suçlar hakkında Türkiye’nin elçilik ve konsolosluklarına da ihbar veya şikâyette bulunulabilir.

4) Bir kamu görevinin yürütülmesiyle bağlantılı olarak işlendiği iddia edilen bir suç nedeniyle, ilgili kurum ve kuruluş idaresine yapılan ihbar veya şikâyet, gecikmeksizin ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.

5) İhbar veya şikâyet yazılı veya tutanağa geçirilmek üzere sözlü olarak yapılabilir.

6) Yürütülen soruşturma sonucunda kovuşturma evresine geçildikten sonra suçun şikâyete bağlı olduğunun anlaşılması halinde; mağdur açıkça şikâyetten vazgeçmediği takdirde, yargılamaya devam olunur” hükmündedir.

2.3.5.5 Sahtecilik suçu - disiplin suçları

Sahtecilik suçları kamu görevlisi açısından çoğu kez 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125’inci maddesinde belirtilen; uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve memuriyetten çıkarma cezalarına hükmedilmesini gerektiren fiillerden birini oluşturur. Bu suçla ilgili olarak adli cezaya hükmedilmesi disiplin cezasının verilmesine engel teşkil etmediğinden aynı eylem adli cezanın yanı sıra disiplin cezasınında verilmesi gerekir.

30