Buna ek olarak, podcast mecrasının gündem değiştirme potansiyeli olup olmadığını saptamak adına; podcast üreticilerine yaptıkları herhangi bir bölümle gündemin akışında değişiklik yaratıp yaratmadıkları sorulmuştur.
60 kişilik grupta 58 kişi (%96,66), en azından Türkiye çapında bir gündem değişikliği yaratacak kapsamda olmadıklarını ve böyle bir durumu daha önce deneyimlemediklerini belirtmiştir. Kalan 2 kişi ise (%3.33), yaptıkları bir podcast bölümüyle gündem değişikliği yaratmayı başardıklarından söz etmiştir. “Yaptığımız bir bölüm, sosyal medyada çokça konuşuldu.” ve “Bir yayınımda üzerine konuştuğum konuyla ilişkili olarak, bir televizyon programından röportaj daveti aldım. Ayrıca zaman zaman gazetecilerin de benim podcast içeriklerime atıf yaptığını görüyorum.” ifadeleriyle bu gündem değiştirme meselesini açıklayan podcast yayıncılarının; farklı yeni medya ve geleneksel medyanın bir parçası olarak televizyon ile etkileşimlerini ve birbirlerini etkileme sürecini gözler önüne serdiğini ifade etmek yanlış olmayacaktır.
Bu veriden hareketle, podcast aracılığıyla oluşturulan içeriklerin yeni ana akım haline gelmekten ziyade daha niş ve alternatif bir boyutta konumlandığı; ancak zaman zaman da olsa alternatif medyanın da hedeflediği gibi, gündeme dair bazı meseleler üzerinde etki yaratma potansiyelinin de ortaya çıkabildiği yorumunu yapmak mümkündür. Ayrıca geleneksel medyanın her zaman yeni olandan da beslenmeye devam ettiğini, belli noktalarda yeni ve alternatif olana ayak uydurmak adına bazı adımlar atmakta olduğunu; en nihayetinde geleneksel ile yeninin bağının hala kopmamış olduğunu da bu etkileşimden hareketle söylemek mümkün olacaktır.
İlk olarak podcast mecrasının dezavantajları ya da bu medyada eksik olduklarını düşündükleri bir şey olup olmadığı sorulduğunda; 60 kişiden 11’i (%18.33) podcast ile ilgili bir dezavantaj göremediklerini ifade etmiştir. 9 kişi (%15), “podcasttan insanların haberinin olmadığını” belirtirken, yine 9 kişi (%15) “podcastın yeteri kadar interaktif bir mecra olmadığını” düşündüklerini ifade etmiştir. 9 kişi (%15) podcastın görsellik anlamında zayıf kalmasını bir dezavantaj olarak nitelemiştir. Podcastın görsel anlamda zayıf kalması ile ilgili verilen bu yanıttan hareketle, Türkiye’deki podcast ekosisteminde vodcast olarak adlandırılan video ya da görsellerle desteklenmiş podcast içeriklerinin üretim süreçlerinde yaygın olarak tercih edilmediği sonucuna ulaşmak mümkün olacaktır.
Elbette podcast doğası gereği işitselliği ön plana çıkaran bir mecradır; ancak podcast üreticileri, dinleyiciler açısından daha keyifli bir deneyim olacağını düşünmekteyse podcast içeriklerini görsellerle destekleme şansına da sahiptir. O halde Türkiye’de podcast üretim süreçleri bağlamında da denenecek ve keşfedilecek yöntemlerin hala var olduğu çıkarımını yapmak da yanlış olmayacaktır.
6 kişi (%10) “gelir modeli oluşturmanın podcast özelinde zor olduğunu” ya da
“sponsorluk konularıyla ilgili insanların henüz podcastı keşfetmemiş olduklarını” ifade etmiştir. 5 kişi (%8.33) podcast teknolojisinin, sahip olunan ekipman ya da internet altyapısı gibi durumlardan yoğun olarak etkilenmekte olduğunu belirtmiştir. Bu durum, Türkiye gibi gelişmekte olan bir ülke açısından teknolojik imkanların bireylere göre büyük ölçüde değişkenlik göstermesi ve bireysel imkanlar olsa bile belli yerlerde -fiber internet bulunmaması gibi- yaşanan genel altyapı eksiklikleri ile ilişkili olarak değerlendirilebilmektedir. 2 kişi (%3.33) podcast mecrası için görsel-işitsel telif meselelerinin net olmamasından kaynaklı olarak, içerik üretim süreçlerinde bazı kaygılar yaşanmakta olduğunu vurgulamıştır. Türkiye’de pek çok yeni medya açısından hukuki
temelde düzenleme eksikliklerin ve belirsizliklerin5, podcast yayıncıları açısından sorun olarak tanımlandığını söylemek mümkün olacaktır. 2 kişi (%3.33) tüm podcastların bir arada toplanabileceği ve arama yapmanın da mümkün olacağı bir platformun olmamasını, bir eksiklik olarak tanımlamaktadır. Video izlemek için günümüzde sıkça başvurulan Youtube’un, podcastlar açısından bir karşılığı olması gerektiği fikrini savunmaktadır bu podcast yayıncıları. 2 kişi ise (%3.33) Türkiye’de insanların podcast dinleme alışkanlığının olmamasını, podcast mecrası açısından bir dezavantaj olarak nitelemektedir. Bu yanıtlara ek olarak “podcast dinlenme istatistiklerini almanın zorluğu”, “herhangi bir uygulama kullanmadan podcast bulmanın ve dinlemenin sıkıntılı olması”, “podcast ekosisteminde yeteri kadar nitelikli içerikler olmaması”, “bazı platformlar ya da podcast ağları aracılığıyla yayınlanan podcast içerikleri için ücret ödeniyor olması” ve “podcastın kitlesel değil, niş olması” gibi dezavantajlardan söz etmektedir.
Bu veriden hareketle, özellikle Türkiye’de podcast mecrasının henüz keşfedilmekte olan bir alan olmasından dolayı; hukuki anlamda düzenlemelerin eksik olması, akademik ve profesyonel anlamda podcast ile ilgili üretilmekte olan bilgi birikiminin hala az olması, nitelikli içerik üretimi konusunda belki de yine bilgi eksikliğinden kaynaklı olarak yetersiz kalınabilmesi, podcast içeriklerini keşfederken biraz daha rastlantısal bir paradigmaya ve kullanılan podcast dinleme uygulamalarına tabii olunması, altyapı ve ekipman sorunlarının podcast içerik üretimi bağlamında çok
5 Telif Hakları Genel Müdürlüğü resmi internet sitesinde (telifhaklari.gov.tr) sosyal medyaya ilişkin ya da podcast özelinde herhangi bir düzenleme ya da maddeye rastlanmamış; 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince eser olarak kabul edilen içerikler için geçerli olan genel hüküm ve sorumlulukların, yeni medya bağlamında yetersiz kalabileceği gözlemlenmiştir. Bu hukuki bağlamın sosyal medya özelinde değerlendirildiği makale için bkz. Kaynak, S. & Koç, S. (2015). Telif Hakları Hukuku’nun Yeni Macerası: Sosyal Medya. Cyprus International University folkrol/edebiyat, 21 (83), 389-410.
ciddi bireysel farklılıklara yol açabilmesi gibi bazı dezavantajlardan söz etmek mümkün olacaktır. Buna ek olarak verilen diğer yanıtlar da göz önüne alındığında bazı podcast yayıncılarının podcastın niş yönünü bir dezavantaj olarak tanımlaması, onun kimileri tarafından geleneksel medyanın yeni medyadaki bir uzantısı olarak görüldüğüne işaret edebilmektedir.
Podcast ekosistemindeki nitelikli içerik sorunu, podcastın yaşamlarımıza yeni yeni dahil olan her mecra gibi belki de hala deneme-yanılma sürecinde olduğunu ve dinleyiciler açısından neyin daha iyi işleyeceğini bulmak adına her zaman başarılı kabul edilmese de farklı yöntem ve girişimlerin yer aldığı sonucu ile ilişkilendirilebilir. Her podcast ağının ya da kendisini podcast ağı olarak tanımlayan oluşumların iç yapısı bilinemese de; podcast yayıncılarının bazılarından gelmiş olan içerik başına ücret ödeme zorunluluğu ise, her mecrada olduğu gibi podcast ekosisteminde de çok farklı monetizasyon yollarının denenmeye başladığının bir işareti olarak karşımıza çıkmaktadır.
Podcastın en çok benzetildiği geleneksel medya olarak radyo ile arasındaki ilişkinin, podcast üreticilerinin düşüncesine göre nasıl bir konumda olduğunu saptamak adına; çalışmaya katılan podcast üreticilerine podcastın ortaya çıkışının radyo yayıncılığı üzerindeki etkisi sorulmuştur.
Grafik 25. Podcast-Radyo İlişkisi
0 5 10 15 20 25 30 35
Radyo yayıncılarını, yenilikleri takip etmek için teşvik etmiştir. Sonuçta radyo, hayatımızdan çıkacak gibi görünmüyor.
Radyonun yerini aldı. İnsanlar artık radyo yerine podcast dinliyor.
Hiç etki yaratmadığını düşünüyorum, ikisi birbirinden bağımsız mecralar.
Radyonun yeniden hatırlanmasını sağladı, bence radyo dinleme oranları artmıştır.
Podcast-Radyo İlişkisi
Grafikte de görüldüğü gibi, 60 kişiden 33’ü (%55) “Podcastın radyo yayıncılarını yenilikleri takip etmek adına teşvik etmiş olacağını, ancak radyonun hayatımızdan tamamen çıkması ve insanların tamamen podcasta yönelmesi gibi bir durumun mümkün görünmediğini” belirtmiştir.
12 kişilik bir grup (%20), “podcastın radyonun yerini aldığını, insanların artık radyo dinleme alışkanlıklarından vazgeçtiğini” ifade ederken; 8 kişi “podcast ile radyonun birbirinden tamamen bağımsız iki mecra olması nedeniyle birbirleri üzerinde hiçbir etki yaratmadığını” düşündüğünü belirtmiştir. 7 kişi ise (%11,66) “podcastın ortaya çıkışının, radyonun yeniden hatırlanmasını sağlamış olabileceğini” vurgulamıştır. Bu verinin ışığında, Türkiye’deki podcast ekosisteminde podcast yayıncılarının yarısından fazlasının; podcast ile radyo arasında yadsınamaz bir ilişki olduğunu, her yeni medyanın geleneksel medya üzerinde yaptığı etki ile paralel şekilde, podcastın ortaya çıkışının da radyoyu yenilikleri takip etme ve teknolojiyi kullanma konusunda teşvik etmiş olacağını düşündüğünü ifade etmek yanlış olmayacaktır. Nitekim artık radyo programlarının podcast olarak da dinleyiciyle buluşturulmakta olması, podcastın hayatımıza girişinin radyo açısından en temel etkisi gibi görünmektedir.
Podcast üreticileri arasında, radyo dinleme alışkanlıklarının unutulmaya yüz tutup onun yerini podcast dinleme pratiğinin almasını da öngörmekte; buna karşın bu iki medyanın birbiriyle hiçbir ilişkilenme ya da etkileşime girmediğini düşünenler de bulunmaktadır. Podcastın işitsel yönü ağır basan bir medya olmasından ve radyo ile benzerliğinin sıkça konuşulan bir mesele olmasından hareketle, podcastın radyo dinlenen zamanları hatırlatarak bu geleneksel medyanın konumunu sağlamlaştırma gibi bir etki yarattığı fikri de şüphesiz ki ihtimal dahilinde olarak görülen düşüncelerden birisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu veriden hareketle, her podcast yayıncısının podcasta bakışının aynı olmadığı gibi; bir geleneksel medya biçimi olarak radyo ile podcastın ilişkilenmesi noktasında fikirlerin çeşitlenmekte olduğu sonucuna ulaşmak mümkün olacaktır.
Podcast yayıncılarının büyük çoğunluğunun vermiş olduğu yanıttan hareketle ise;
radyonun yaşamlarımıza tümüyle entegre olmuş ve bir medya olarak yerini sağlamlamış bir medya olarak görüldüğü, dolayısıyla yaşamlarımızdan yok olup gideceğini düşünmenin güç olduğu, ancak yeni medya türleri ortaya kondukça kendilerini güncel tutarak kitle kaybetmemek ve göz ardı edilmemek için çaba göstermeleri gerektiği yorumunu yapmak yanlış olmayacaktır. Nitekim pek çok radyo, içeriklerinin ses kaydını podcast adı altında yayınlayarak bu teknolojik gelişmelere meydan okumaya çalışmakta, ya da bir radyo yapılanması olarak podcast programlarına da gündemlerinde yer açmaktadır.
Fırat Tufan (2020: 70), Türkiye’deki podcast ekosisteminin çoğunlukla ana akım radyoların internet ortamındaki içeriklerinden oluştuğunu ifade etmesi; geleneksel medya olarak radyonun podcast dünyasında kendisine açmaya çalıştığı yer hakkında fikir verecektir.
Tufan (2020: 76), NTV Radyo’nun toplam 69 programdan 40’ını podcast olarak yayınlamakta olduğu bulgusunu paylaşmakta; buna ek olarak TRT FM, Kral FM ve Best FM gibi radyolardan da söz etmektedir. Ana akım radyolar arasında podcastı radyonun bir uzantısı olarak görmeyen ve bu mecraya özel içerik üretimine girişen tek oluşum olarak Power Grup’tan söz eden Tufan (2020: 79), bu anlamda Türkiye’deki podcast ekosistemi açısından podcast ile radyonun kopmaz bağını vurgulamaktadır. O halde podcasta özgü içerikler üretse de üretmese de, ana akım radyoların da bu teknolojinin ve yeni medyanın farkına varmış ve dinleyici kitlelerine farklı yollardan ulaşmak adına girişimlerde bulunmaya başlamış olduğunu; podcast yayıncılarının ifadelerinden de hareketle ifade etmek yerinde olacaktır.
Podcast üreticilerinin, podcasttan da sonra çıkmış olan Clubhouse minvalindeki uygulamalarla ilgili fikirlerini saptayarak podcastta eksik olduğu düşünülen özelliklerin Clubhouse’da tamamlanmış olup olmadığı konusunda bir sonuç ortaya koyabilmek adına;
podcast üreticilerine Clubhouse’un podcastın yerini alabilecek bir mecra olup olmadığı da sorulmuştur.
60 kişiden 40’ı (%66,66) Clubhouse benzeri bir uygulamanın, podcast mecrasının yerine geçemeyeceğini belirtmiştir. Bunun sebebi olarak genellikle “ikisi birbirinin yerine geçebilecek özelliklere sahip değil”, “podcast kalıcılığı olan bir mecra olduğu için Clubhouse gibi anlık olarak tüketilen ve kayda alınamayan mecraların onun yerine geçmesi mümkün değil” ve “Clubhouse’un daha interaktif olması dinleyici açısından bir avantaj olsa da, yine de podcast daha çok tercih edilir” gibi görüşler belirtmiştir podcast yayıncıları. 3 kişi (%5) tam aksine Clubhouse’u podcastı tahtından edebilecek bir yeni medya olarak gördüklerini ifade etmiştir. 4 kişi (%6,66) podcast yayıncılarının Clubhouse’da da programlar yapıyor olmasından hareketle, iki mecranın birbirine entegre olacağı ve her ikisinin de bir arada kullanılmaya devam edeceğini savunmaktadır. 13 kişi (%21,66), genellikle Android cihaz kullanıyor olmalarından kaynaklı olarak kendilerinin de henüz Clubhouse’u deneyimleyemediğini, bu nedenle iki mecranın birbirini etkileme durumu ile ilgili bir fikir beyan edemeyeceklerini ifade etmiştir.
Çalışma tamamlanana kadar Clubhouse Android cihazlar için de erişilebilir hale gelmiş olsa da; halihazırda Clubhouse ve benzeri uygulamaların geleceğini ve podcast mecrası ile ilişkilenmesini öngörmek çok da kolay değildir. Ancak bu tür uygulamaların bilinen haliyle sahip olduğu özellikler göz önüne alındığında, podcast üreticilerinin de ifade ettiği gibi podcast mecrasının özgünlüğünün ve pratikliğinin yerine geçmesi mümkün görünmemektedir. Kaldı ki podcast; hem bir dijital arşiv hem bağımsız bir medya kanalı hem de bireysel olarak kullanılabilen bir ifade alanı olarak çok farklı işlevleri aynı anda üstlenen bir yeni medya olarak konumlanmaktadır.
Öte yandan Clubhouse ve benzeri uygulamalardaki canlı ve spontane toplanma ortamı, dinleyicilere daha aktif katılımcılar olmayı vaat ettiği için; podcast yayıncılarının diğer sosyal medya kanalları ile olduğu gibi bu gibi uygulamalarla da entegre olması ve
bu tarz toplantılarla dinleyici kitlelerine seslenmesi, aynı zamanda onlara kulak vermesi potansiyel bir sonuç olarak kendisini ortaya koymaktadır.
SONUÇ
Podcast; temellendiği RSS teknolojisi sayesinde ücretsiz olarak üretilip dolaşıma sokulan ses içerikleri olarak, özellikle son yıllarda tüm dünyada hayli ilgi görmekte olan bir yeni medyadır. Zaman ve mekan kavramlarından bağımsız olma hali sayesinde taşınabilirlik, tekrarlanabilirlik, erişilebilirlik anlamında ciddi bir kapsayıcılığa ve pratikliğe sahip olmakla beraber; farklı sosyal mecralarla da etkileşim halinde olan en yeni medya üretim araçlarından biri olarak kendisini ortaya koymaktadır.
Öte yandan yeni bir alan olarak podcastın, Türkiye’de veri ve sistematik eksikleri nedeniyle hala belli yönleriyle belirsizliğini koruduğunu söylemek yanlış olmayacaktır.
Bu nedenle Türkiye’deki podcast ekosistemi henüz tam anlamıyla tanımlanamamakta, özellikle istatistikler ve paradigmalar bağlamında veri eksikliği kendisini ortaya koymaktadır.
Türkiye’de podcast yayıncılığı ile ilgili saptanan belirsizliklerden bir diğeri de, Türkçe dışında Türkiye’de üretilen podcast içerikleri ile ilgili neredeyse hiç bilgi sahibi olunamaması ve podcast dinlemek için sıkça tercih edilen Spotify gibi platformlar üzerinden de Türkçe dışındaki dillerde üretilen içeriklerin dinleyicinin önüne çıkmamasıdır. Bu yönüyle hem bu ekosistemin bir parçası olan diğer dillerdeki içerikler arka planda kalmakta, hem de söz konusu içerikler dinleyiciler tarafından da keşfedilememektedir. Tüm bu sınırlılıklara rağmen, Türkiye’de her yönüyle yeni yeni keşfedilmekte olan bu alan, gelişmeye ve üzerinde çalıştıkça kendisini daha net şekilde ortaya koymaya hazırdır. Yeteri kadar pratiği gerçekleştirilen, içeriği üretilen bu yeni medyanın akademik ve sosyal bağlamda daha yoğun olarak ele alınması, sözü geçen bu boşlukları dolduracaktır.
Geleneksel medyada içeriklerin tek tipleştiği, yaşamlarımızda bireyselleşmenin arttığı, teknoloji ve hız çağı olarak adlandırılan günümüz koşulları
açısından düşünüldüğünde; yalnızca teknolojik olarak sunmakta olduğu imkanlarla değil, modern çağın gereklilikleriyle de uyum halinde olan, bireysel yaşam kesitlerinin ve her hikayenin eşit derecede önemli olduğu içerik üretimlerinin gelişip büyümesi adına da bir potansiyele sahip olan podcast, bir nevi dijital arşiv işlevi görmekte ve samimi diliyle yenilikçi olarak konumlandırılmakta, diğer mecralarla arasındaki yadsınamaz ilişkiye ek olarak aynı zamanda alternatif medyanın da özelliklerini taşımaktadır.
Medya üretim süreçlerinde görülmeye büyük ölçüde alışık olunan erişim hiyerarşisine sahip olmaması, herhangi bir editoryal sürece ya da müdahaleye dair bir aracı mekanizma şartı koşmadan içerik yüklemeye elverişli olması, ücretsiz olarak ev ortamında üretilebilir olması, ana akım medyadaki katılım ve temsil sorunlarını en aza indirgeyebilecek düzeyde ekonomik ve teknolojik yapılanmaya sahip olması gibi özelliklerin; podcastı bir yeni medya olmasının yanı sıra alternatif medya olma potansiyeli ile de farklı bir konuma oturtmakta olduğu sonucuna ulaşılmakta ve bu yeni mecranın içerik üretim süreçlerini ele almak daha da elzem hale gelmektedir.
Podcast yayıncılığı söz konusu olduğunda, aktüalite kavramı ve akabinde gündemi takip etme-gündem yaratma zıtlığı kendisini ortaya koymaktadır. Gündemin devamı niteliğinde içerikler üretilip popüler olma amacına da sahip olunsa, gündem yaratma niyetiyle aktüalite üzerine içerikler üretilip açıktan ya da gizli bir eleştirel boyuta da sahip olsa, alternatiflik niyetiyle yola çıkmasına rağmen çok sayıda dinleyiciye ulaşıp popüler de olsa; bir podcast içeriğinin aktüaliteden bağımsız olarak ele alınması oldukça güç görünmektedir. Bu özelliği ele alındığında podcast, gündem üzerinden temellenme ve haber verme gibi temel medya üretim motivasyonlarıyla derin bir bağa sahip görünmekte ve bu yönüyle de zaman zaman atası olarak adlandırılan radyo ile kıyaslanmaya değer bir konuma oturmaktadır.
Monetizasyon ve editoryal kontroller o ya da bu şekilde podcast mecrasını da ele geçirecek olsa da, epistemolojik olarak sonsuz olanaklara sahip “alternatiflik” meselesi
sona erecek gibi görünmemektedir. Ortaya konan alternatiflere de alternatifler üretme çabası, mütemadiyen bir gaye olarak varlığını sürdürecek; yalnızca podcast mecrasının büyüyüp gelişmesini değil, Clubhouse ve niceleri gibi başka mecraların da ortaya çıkmasını ve yaygınlaşmasını tetikleyecektir.
O halde içerik üretim süreçleri ve medya çıktısı olarak düşünüldüğünde podcast, tek tip kabul edilen popüler içeriklerin tekrarı için de, “Ben farklı bir şeyler yapacağım!”
diyenler için de pek çok olanağa sahip bir ekosistemdir. Dinleyicinin üreticiye, üreticinin dinleyiciye kolayca dönüştüğü ve herhangi bir ekonomik parametreye ve hiyerarşik sürece takılmadan kendisini özgürce ifade eden, kendisini dilediği gruba dahil gören sıradan insanların mecrasıdır.
Tüm bu saptamalar, Türkiye’de postcast içeriği üretenlerin görüşleri ve art alanın betimlenmesi ışığında değerlendirilecek olursa; bu mecranın Türkiye’de de gündemle ilişkili olduğu sonucunu ortaya koymaktadır. Gündemin yeniden üretilmesi ya da ona bir alternatif geliştirilmesi gibi farklı motivasyonlara sahip olan içerik üreticilerinin yola çıkış noktalarına göre farklı niteliklere bürünebilen podcast, bu yönüyle alternatifliği bünyesinde barındırmaya hazır popüler bir mecradır.
Bir yeni medya olarak podcastın, üreticinin niyetine ve motivasyonuna bağlı olarak alternatiflik potansiyeli taşıdığı sonucuna ulaşılmakta; alternatif gazetecilik için keşfedilmeye başlamış olan bu alan, bağımsız haber içerikleri üretmek ve dışarıda bırakılan düşünce ve gruplara yer verebilmek açısından önemli bir mecra olarak kendisini ortaya koymaktadır. Podcast bu noktada, yeni medyanın taşıdığı alternatiflik değerinin önemli bir örneği olarak konumlanmakta ve kendisinden gelecek başka yeni medyalara bu bağlamda ilham kaynağı olmaktadır.
KAYNAKÇA
Akveran, S. (2018). Ana Akım Medya Karşısında Alternatif Medya İhtiyacı Ve Etik.
Adnan Menderes Üniversitesi Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergisi, 1 (1),10-31.
Alasuutari, P., Bickman, L. & Brannen, J. (Eds.). (2008). The Sage Handbook of Social Research Methods. Sage Publications.
Allen, I. L. (1982). Talking About Media Experiences: Everyday Life as Popular Culture.
Journal of Popular Culture. 106-115.
Anderson, B. (1983). Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. Verso Books.
Arango- Forero, G., Roncallo-Dow, S. & Uribe-Jongbloed, E. (2016). Rethinking Convergence: A New Word to Describe an Old Idea. Lugmayr, A. & Dal Zotto, C. (Ed.) Media Convergence Handbook- Vol. 1: Journalism, Broadcasting, and Social Media Aspects of Convergence içinde. Springer.
Arsan, E. & Çoban, S. (2014). Medya ve İktidar: Hegemonya, Statüko, Direniş. Evrensel Basım Yayın.
Atton, C. (2010). Alternative Media. SAGE Publications.
Atton, C. (Ed.). (2019). The Routledge Companion to Alternative and Community Media.
Routledge.
Atton, C. & Hamilton, J. (2001). Theorizing Anglo-American Alternative Media: toward a contextual history and analysis of US and UK scholarship. Media History, 7 (2), 119-135.
Aydoğan, F. (2009). Eleştirel Perspektiften Alternatif Medya. Marmara İletişim Dergisi, 15, 185-194.
Aydoğan, F. & Kırık, A. M. (2012). Alternatif Medya Olarak Yeni Medya. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 18, 58-70. Research Gate.
Bailey, O. G., Cammaerts, B., & Carpentier, N. (2008). Understanding Alternative Media. Open University Press.
Balle, F. & Eymery, G. (1991). Yeni Medyalar. M. S. Şakiroğlu (Çev.) İletişim Yayınları.
(Orijinal eser basımı: 1984)
Barrios-O'Neill, D. (2018). Wild Listening: Ecology of a Science Podcast. In Llinares, D., Berry, R. & Fox, N. (Eds.) Podcasting: New Aural Cultures and Digital Media. (147–173). Palgrave Macmillan.
Başlar, G. (2013). Yeni Medyanın Gelişimi Ve Dijitalleşen Kapitalizm. Akademik Bilişim 2013 – XV. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri. Academia.
www.academia.edu/36638238/Yeni_Medyan%C4%B1n_Geli%C5%9Fimi_ve _Dijitalle%C5%9Fen_Kapitalizm.
Beasley, B. A. & Stein, D. P. (2017). Podcasting History. The American Historian, 13-16. Academia. e
Beer, D. & Burrows, R. (2013). Popular Culture, Digital Archives and the New Social Life of Data. Theory, Culture and Society, 30 (4). 47-71.
Beer, D. (2013). Popular Culture and New Media: The Politics of Circulation. Palgrave Macmillan.
Bektaş Durmuş, S. (2018). Yeni Medyada Toplumsal Hareketler, Gündem Belirleme Kuramı Çerçevesinde Dijital Aktivizm. (Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, Türkiye). Ulusal Tez Merkezi.
Berry, R. (2016). Podcasting: Considering the Evolution of the Medium and Its Association with the Word ‘Radio’. Radio Journal: International Studies in Broadcast & Audio Media, 14 (1). 7–22. http://doi.org/10.1386/rjao.14.1.7_1.
Berry, R. (2006). Will the iPod Kill the Radio Star? Profiling Podcast as Radio.
Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies, 12 (2), 143-162.
Bhabha, H. K. (1994). The Location of Culture. Routledge.
Bonini, Tiziano. (2015). The 'Second Age' of Podcasting: Reframing Podcasting as a New Digital Mass Medium. Quaderns Del CAC, 18, 21–30.
Bottomley, A. J. (2015). Podcasting: A Decade in the Life of a ‘New’ Audio Medium:
Introduction. Journal of Radio & Audio Media,22 (2), 164–169.
http://doi.org/10.1080/19376529.2015.1082880.
Brecht, B. (1978). The Radio as an Apparatus of Communication. J. Willett (Ed.) & J.
Willett (Çev.), Brecht on Theatre: The Development of an Aesthetic içinde (51-53). Methuen Eyre London.
Buzzsprout (2021). Buzzsprout Platform Stats.
https://www.buzzsprout.com/global_stats?date=2021-03-01&utm_campaign=Podfresh%20Daily&utm_medium=email&utm_source=R evue%20newsletter
Carson, E. (2021, 9 Şubat). Clubhouse: What you want to know about the invite-only audio app. CNet. https://www.cnet.com/how-to/clubhouse-heres-what-to-know-about-the-invite-only-audio-app/
Chawla, A. (2018). What’s Podcasting to You? Exploring Perspectives of Consumers and Producers. [MA Dissertation Thesis, University of Leeds]. Research Gate.
https://www.researchgate.net/publication/335634995_What's_Podcasting_to_y ou_Exploring_Perspectives_of_Consumers_and_Producers
Chartable. (2021) Spotify-Turkey-Top Podcasts.
https://chartable.com/charts/spotify/turkey-top-podcasts
Clubhouse. (2021). Welcome Android Users!.
https://www.joinclubhouse.com/blog/welcome-android-users
Clubhouse: What is it and how do you get involved? (2021, 24 Şubat). BBC UK.
https://www.bbc.co.uk/news/technology-56180581
Couldry, N. (2015). Alternative Media and Voice. Atton, C. (Ed.). (2019). The Routledge Companion to Alternative and Community Media içinde. (43- 54). Routledge.
Couldry, N. (2002). Mediation and Alternative Media, or, Relocating the Center of Media and Communication Studies. Media International Australia (103). 24-31.
Coyer, K. & Dowmunt, T. (2007). Introduction. Coyer, K., Dowmunt, T. & Fountain, A.
The Alternative Media Handbook içinde. (1- 13). Routledge.
Coyer, K., Dowmunt, T. & Fountain, A. (2007). The Alternative Media Handbook.
Routledge.
Çüçen Öke, Y. (2018). Alternatif Bir Medya Olarak Sosyal Medyanın Yeni Toplumsal Hareketler Üzerindeki Etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergisi, 1 (1), 52-61.
Dağtaş, E. & Şirvanlı, T. (2020). Anaakım Medya Karşısında Alternatif Medya Yayıncılığı: Ünsal Ünlü’nün “Patronsuz” Programı Örneği. Intermedia
International e-Journal, 7 (13), 317-337.
http://doi.org/10.21645/intermedia.2020.84
Danesi, M. (2019). Popular Culture: Introductory Perspectives. Rowman and Littlefield.
Demir, F. N. & Yılmaz, E. (2020). Covid-19 Pandemi Sürecinde Yayınlanan Türkçe Podcastlerin İncelenmesi. 17th International Sypmposium Communication In
The Millennium, 28-41. Academia.
https://www.academia.edu/44803242/Covid_19_Pandemi_S%C3%BCrecinde_
Yay%C4%B1nlanan_T%C3%BCrk%C3%A7e_Podcastlerin_%C4%B0ncelen mesi
Demirtaş, O. (2016). Başlangıcından Günümüze Türk Basınında Alternatiflik Arayışları ve Alternatif Medya Olgusu. (Doktora tezi, Maltepe Üniversitesi, Türkiye).
Ulusal Tez Merkezi.
Downing, J. D. H. (2000). Radical Media: Rebellious Communication and Social Movements. Sage Publications.
Featherstone, M. (1991). Consumer Culture and Postmodernism. Sage Publications.
Featherstone, M. (1988). In Pursuit of the Postmodern: An Introduction. Theory, Culture
& Society, 5 (2-3), 195–215. http://doi.org/10.1177/0263276488005002001.
Fenton, Natalie (Ed.) (2010). New Media, Old News: Journalism, Democracy in the Digital Age. Sage Publication.
Fiske, J. (1992). British Cultural Studies and Television. Allen, R. C. (Ed.). Channels of Discourse, Reassambled içinde(214-246). Routledge.
Fiske, J. (1989a). Reading the Popular. Routledge.
Fiske, J. (1989b). Understanding Popular Culture. Routledge.
Freeth, B. & Mamona, S. (2021, May 5). What is Clubhouse app? The invite-only app that everyone is totally obsessed with, that could be made available to us mere
mortals very soon!. The Glamour Magazine.
https://www.glamourmagazine.co.uk/article/what-is-the-clubhouse-app
Fuchs, C. (2010). Alternative Media as Critical Media. European J of Social Theory, 13 (2), 173-192.
Geoghegan, M. W. & Klass, D. (2007). Podcast Solutions: The Complete Guide to Audio and Video Podcasting. Apress.
Goede, S. & Dackam, R. (Producer). (2021, March 6). What is Clubhouse and will it kill
podcasts? (audio podcast). Retrieved from
https://anchor.fm/5050techflix/episodes/1-What-is-Clubhouse-and-will-it-kill-podcasts-erelvf
Göker, G. (2017). Dijital Heterotopyalar: “Başka” Bir Bağlamda Yeni Medya. Journal of Selçuk Communication, 9 (4), 164-188.
Griffith, E. (2021, May 10). What is Clubhouse? The Invite-Only Chat App Explained.
Pcmag UK. https://uk.pcmag.com/mobile-apps/131466/what-is-clubhouse-the-invite-only-chat-app-explained
Hall, S. & Jefferson, T. (Ed.). (1976). Resistance Through Rituals: Youth subcultures in post-war Britain. Routledge.
Harrington, K. (2021 March). What is Clubhouse? Who can join? And what really happens on the exclusive new social media app?. Stylist.
https://www.stylist.co.uk/life/what-is-clubhouse/482410
Heeremans, Lieven (2018). Podcast Networks: Syndicating Production Culture. Llinares, D., Berry, R. & Fox, N. (Eds.) Podcasting: New Aural Cultures and Digital Media içinde (57-81). Palgrave Macmillan.
Heise, N. (2014). On the Shoulders of Giants? How audio podcasters adopt, transform and re-invent radio storytelling. MOOC Transnational Radio Stories 2014.
Herman, E. S. & Chomsky, N. (1988). Manufacturing Consent: The Political Economy of the Mass Media. Pantheon Books.
Holt, K., Figenschou, T. U. & Frischlich, L. (2019). Key Dimensions of Alternative News
Media. Digital Journalism, 7 (7), 860–869.
https://doi.org/10.1080/21670811.2019.1625715
İbrişim, A. (2019). Spotify’ın Hamleleri ve Podcast Sektörünün Geleceği.
https://www.newslabturkey.org/spotify-podcast/
Jameson, F. (1993). Postmodernism, or, The Cultural Logic of Late Capitalism. Verso.
Jenkins, H. (2006). Convergence Culture: Where Old and New Media Collide. New York University Press.
Karaduman, N. (2017). Popüler Kültürün Oluşmasında ve Aktarılmasında Sosyal Medyanın Rolü. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 43 (2), 7-27.
Karakuş, C. (2018). Araştırma Yöntemleri. Balbiti.
Kaynak, S. & Koç, S. (2015). Telif Hakları Hukuku’nun Yeni Macerası: Sosyal Medya.
Cyprus International University folkrol/edebiyat, 21 (83), 389-410.
Kelly, A. (2011). Beginning with Postmodernism. Twentieth Century Literature, 57 (3-4), 391–422. JSTOR. www.jstor.org/stable/41698759.
Kırık, A. M. (2017). Yeni Medya Aracılığıyla Değişen İletişim Süreci: Sosyal Paylaşım Ağlarında Gençlerin Konumu. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5 (1), 230- 261.
Lievrouw, L. A. (2011). Alternative and Activist New Media. Polity.
Llinares, D., Berry, R. & Fox, N. (2018). Podcasting: New Aural Cultures and Digital Media. Palgrave Macmillan.
Lyotard, J. F. (1985). The Postmodern Condition: a Report on Knowledge. University of Minnesota Press.
Maase, K. (2017). Popular Culture, ‘Resistance’, ‘Cultural Radicalism’, and ‘Self- Formation’: Comments on the Development of a Theory. Butler, M., Mecheril, P. & Brenningmeyer, L. (Eds.). Resistance: Subjects, Representations, Contexts içinde.Transcript Verlag.
Marcin, T. (2021, 9 Mart). Here’s what you need to know about Clubhouse, the invite-only social app. Mashable UK. https://mashable.com/article/what-is-clubhouse-app/?europe=true
Medyapod Podcast Summit. (2021). https://medyapod.com/podcast-summit-ii/
Millette, M. (2011). Independent Podcasting as a Specific Online Participative Subculture: A Case Study of Montreal’s Podcasters. Academia.
www.academia.edu/996456/Independent_Podcasting_as_a_Specific_Online_P articipative_Subculture_A_Case_Study_of_Montreal_s_Podcasters.
Moğollar, A. (2019). Gündem Koyma ve Saptama Kuramı Çerçevesinde Sosyal Medyanın Gündem Belirlemedeki Rolü: Ünlü İsimlerin Paylaşımlarının Toplumsal Gündem Oluşturan Örneklerine Yönelik Bir İnceleme. (Yüksek Lisans tezi, Ege Üniversitesi, Türkiye). Ulusal Tez Merkezi.
Murray, S. (2009). Servicing ‘Self-Scheduling Consumers’: Public Broadcasters and Audio Podcasting. Global Media and Communication, 5 (2), 197–219.
http://doi.org/10.1177/1742766509341610.
Mutibwa, D. H. Between Aspiration and Reality: A Study of Contemporary Third-Sector Media Production. Atton, C. (Ed.) (2019). The Routledge Companion to Alternative and Community Media içinde (278–289). Routledge.
Nissenblatt, A. (2021, February 26). Exploring Clubhouse/ Podcasting Venn Diagram.
Discover Pods. https://discoverpods.com/podcasts-clubhouse-difference/
O’Sullivan, T., Hartley, J., Saunders, D., Montgomery, M. & Fiske, J. (1994). Key Concepts in Communication and Cultural Studies. Routledge.
Örnek, N. [Medyapod]. (2019, 16 Mayıs). Türkiye’nin çok dinlenen podcasterları
anlatıyor: Nilay Örnek. [Video dosyası].
https://www.youtube.com/watch?v=Ruah0RcIwm8&list=PLk2q30kxw0mjf4pI _uFN-sEZ2_7vRBKxX&index=4
Özkan Kutlu, T. (2020). Sosyal Medya ve Yeni Yayıncılık Formları: Türkiye’de Podcast
Yayıncılığının Gelişimi. Academia.
https://www.academia.edu/42401381/SOSYAL_MEDYA_VE_YEN%C4%B0 _YAYINCILIK_FORMLARI_T%C3%9CRK%C4%B0YEDE_PODCAST_Y AYINCILI%C4%9EININ_GEL%C4%B0%C5%9E%C4%B0M%C4%B0 Öztürk, K. [Medyapod]. (2019, 19 Mayıs). Türkiye’nin çok dinlenen podcasterları
anlatıyor:Açık Bilim. [Video dosyası].
https://www.youtube.com/watch?v=IwLFyY9MyQM&list=PLk2q30kxw0mjf4 pI_uFN-sEZ2_7vRBKxX&index=7
Öztürk, S. & Odabaş, B. (2017). Alternatif Medya Örneği Olarak Kısa Film. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(1), 95-120.
Paisana, M. & Crespo, M. (2020). The Challenges of Podcasting Platformization.
Exploratory Analysis on Podcast Audiences and the Transition to New Competitive Structures. In IWEMB 2020 Online Conference. Research Gate.
researchgate.net/publication/344434567.
Pavlik, J. V. (2001). Journalism and New Media. Columbia University Press.