Barû ÖVGÜN úùfa ÇOLAKO÷LU
*LULú
.DPX\|QHWLPLQLQHQ|QHPOLWDUWÕúPDNRQXODUÕQGDQELULSODQODPDGÕU3ODQODPD
HQ EDVLW WDQÕPÕ\OD |QFHGHQ EHOLUOHQPLú RODQ DPDoODUD YH KHGHIOHUH QDVÕO
XODúÕODELOHFH÷LQL J|VWHUHQ \|QHWVHO ELU VUHoWLU 6UHo RODUDN SODQODPD GHYOHW
G]OHPLQGH NDPX \|QHWLPLQLQ |UJWOHQPHVLQLQ YH LúOH\LúLQLQ QDVÕO RODFD÷ÕQÕ
J|VWHUPHNWHGLU %X QHGHQOH SODQODPDGD \DúDQDQ G|QúP VDOW WHNQLN ELU
GH÷LúLPLLIDGHHWPHPHNWHYHNDPX\|QHWLPLQGH|UJWOHQPHQLQYHLúOH\LúLQQDVÕO
RODFD÷ÕQÕ GD J|]OHU |QQH VHUPHNWHGLU .DPX \|QHWLPLQGH NDONÕQPD XOXVDO SODQODPDVÕE|OJHVHOSODQODPD\HUHOSODQODPD\DGDNÕUVDOSODQODPDDGÕDOWÕQGD
oHúLWOL SODQODPD WUOHULQL J|UPHN PPNQGU %X SODQODPD WUOHUL D\UÕ D\UÕ
LQFHOHPHOHUH WDEL WXWXOPDNOD ELUOLNWH DUDODUÕQGDNL LOLúNLOHU JHQHOOLNOH LKPDO
HGLOPHNWHGLU 2\VD EX SODQODPD X\JXODPDODUÕ ELUELUOHUL\OH \DNÕQGDQ
ED÷ODQWÕOÕGÕU
.DONÕQPDSODQODPDVÕXOXVDOYHXOXVODUDUDVÕG]OHPGHHNRQRPLNNOWUHO
\D GD WRSOXPVDO KHGHIOHUL EHOLUOHPH YH ND\QDNODUÕ EX KHGHIOHU GR÷UXOWXVXQGD
KDUHNHWHJHoLUPHH\OHPLGLU%XDQOD\ÕúHNRQRPLNJHOLúPHQLQ\DQÕQGDVRV\DOYH
NOWUHODODQODUGDNLJHOLúPHOHULGHNDSVDPDNWDYHE|\OHFHEWQVHOELUNDONÕQPD
DQOD\ÕúÕGR÷XUPDNWDGÕU.DONÕQPDQÕQDQFDNEXúHNLOGHVD÷ODQDELOHFH÷LGúQFHVL
GL÷HU SODQODPD WUOHULQLQ GH NDONÕQPD SODQODUÕ LOH VÕNÕ ELU LOLúNL LoHULVLQGH
ROPDVÕQÕJHUHNWLUPHNWHGLU.RQXPX]XQRGD÷ÕRODQNÕUVDONDONÕQPDYHSODQODPD
GDEWQVHONDONÕQPDQÕQYHSODQODPDQÕQ|QHPOLELUELOHúHQLGLU%LUEDúNDGH\LúOH
'Ro'U$QNDUDhQLYHUVLWHVL6L\DVDO%LOJLOHU)DNOWHVLERYJXQ#JPDLOFRP
..7& %DúEDNDQOÕN 3HUVRQHO 'DLUHVL øGDUH 0HPXUX $QNDUD hQLYHUVLWHVL 6RV\DO
%LOLPOHU(QVWLWV<|QHWLP%LOLPOHUL$QDELOLP'DOÕ7H]OL<NVHN/LVDQVg÷UHQFLVL
VLIDBF #KRWPDLOFRP
NDONÕQPD SODQODPDVÕ YH NÕUVDO SODQODPD Lo LoH JHoPLú LNL SODQODPD
X\JXODPDVÕGÕU
%XEDNÕúDoÕVÕDOWÕQGDEXoDOÕúPDGDNÕUVDOSODQODPD\DPHNkQVDOSODQODPD
SHUVSHNWLILQGHQ GH÷LO XOXVDO SODQODPD SHUVSHNWLILQGHQ \DNODúÕOPDNWDGÕU %LU
EDúND GH\LúOH VRUXQD NHQWVHO GH÷LO XOXVDO |OoHNWHQ EDNÕOPD\D oDOÕúÕOPDNWD YH
NÕUVDO SODQODPDQÕQ XOXVDO |OoHNWH QDVÕO |UJWOHQGL÷L YH LúOHGL÷L DQDOL]
HGLOPHNWHGLU %X DQDOL]GH LVH GDKD oRN NÕUVDO NDONÕQPD\D GH÷LO NÕUVDO
SODQODPD\D GH÷LQLOPHNWHGLU dQN KHU QH NDGDU NDONÕQPD YH SODQODPD
NDYUDPODUÕELUDQODPGDLoLoHJHoPLúROVDODUGDoDOÕúPDQÕQDPDFÕNÕUVDODODQÕQ
NDONÕQPDDQOD\ÕúÕQÕDQDOL]HWPHNGH÷LO SODQODPDVUHFLQGH\DúDQDQG|QúPGH
XOXVDOYHNÕUVDOER\XWODUÕQLOLúNLVLQLWDUWÕúPD\DDoDELOPHNWLU%XQHGHQOHNÕUVDO
NDONÕQPD GHQH\LPL LOH NÕUVDO NDONÕQPD \DNODúÕPODUÕ YH PRGHOOHUL oDOÕúPD
NDSVDPÕGÕúÕQGDGÕU
%X oDOÕúPDQÕQ WHPHO WH]L GH WDP RODUDN EX QRNWDGD RUWD\D oÕNPDNWD YH
NÕUVDOSODQODPDQÕQXOXVDO|OoHNWHNL|UJWOHQPHVLQLQYHLúOH\LúLQLQ\ÕOODUJHoWLNoH
oRN DNW|UO ELU \DSÕ\D G|QúW÷ YH EX oRN DNW|UO \DSÕ\OD ELUOLNWH SODQODPD
DQOD\ÕúÕQÕQ GD GH÷LúWL÷L LGGLD HGLOPHNWHGLU %LU EDúND GH\LúOH NDONÕQPD
SODQODQPDVÕQGD\DúDQDQG|QúPHSDUDOHORODUDNNÕUVDOSODQODPDGDG|QúPHNWH
YHXOXVDO|OoHNWHNÕUVDOSODQODPDGDIDUNOÕELU|UJWOHQPHYHLúOH\LúPHNDQL]PDVÕ
RUWD\D oÕNPDNWDGÕU .DONÕQPD SODQODPDODUÕQD \|QHOLN \DSÕODFDN ELU LoHULN
LQFHOHPHVLEXGXUXPXQHWELUúHNLOGHRUWD\DNR\PDNWDGÕU%XQHGHQOHNDONÕQPD
SODQODUÕQD NÕUVDO SODQODPD LOH NXUGX÷X LOLúNL ]HULQGHQ EDNPDN VRQ GHUHFH
|QHPOLGLUdDOÕúPDQÕQ|]JQO÷QJ|VWHUPHVLEDNÕPÕQGDQ]HULQGHGXUXOPDVÕ
JHUHNHQELUGL÷HUKXVXVGDSODQODPDGD\DúDQDQG|QúPQ7UNL\HYH.X]H\
.ÕEUÕV 7UN &XPKXUL\HWL ..7& |UQHNOHUL ED÷ODPÕQGD LQFHOHPH\H DOÕQDFDN
ROPDVÕGÕU 3ODQODPD NRQXVXQGD 7UNL\H GHQH\LPLQL J|]OHU |QQH NR\PDN
..7& LoLQ GH G|QúPQ \RO KDULWDVÕQÕ J|VWHUPHVL EDNÕPÕQGDQ |QHPOL
RODELOHFHNWLU
'H÷LúHQYH'|QúHQ3ODQODPD
3ODQODPDQÕQXOXVDO|OoHNWH|UJWOHQPHVLQLQHQ|QHPOL|UJW \ÕOÕQGDQ
\ÕOÕQDNDGDU'HYOHW3ODQODPD7HúNLODWÕ '37 LNHQEXJ|UHY\ÕOÕQDNDGDU
.DONÕQPD %DNDQOÕ÷Õ¶QD JHoPLúWLU \ÕOÕQGDQ VRQUD LVH X\JXODPD\D JLUHQ
&XPKXUEDúNDQOÕ÷Õ +NPHW 6LVWHPL¶QGH SODQODPD J|UHYL 6WUDWHML YH %WoH
%DúNDQOÕ÷Õ¶QDEÕUDNÕOPÕúWÕU3ODQODPDQÕQXOXVDO|OoH÷LQGH]DPDQLoLQGHJ|UOHQ
EXG|QúPVDGHFHLVLPVHOELUGH÷LúLPLGH÷LO SODQODPDQÕQQLWHOL÷LQLWDUWÕúPD\D
DoDFDN NDGDU |QHPOL ELU GH÷LúLPL J|]OHU |QQH VHUPHNWHGLU '37¶QLQ PLUDVÕ
]HULQH\NVHOHQ.DONÕQPD%DNDQOÕ÷Õ¶QÕQNÕVDVUHGHWDULKHNDUÕúPDVÕQÕQVRQXFX
RODUDN SODQODPD NDONÕQPDGDQ \DOÕWÕOPÕú ELU KDOGH VWUDWHML RGDNOÕ YH EWoH
|QFHOLNOL\DSÕOÕUROPXúYHEXGXUXPGR÷DORODUDNKHPXOXVDOSODQODPDDQOD\ÕúÕQÕ
KHPGHRQXQ|QHPOLELUSDUoDVÕRODQNÕUVDOSODQODPDDQOD\ÕúÕQÕG|QúWUPúWU
3ODQODPD |]HOOLNOH ¶OL \ÕOODUGDQ VRQUD NHQGLVLQH LKWL\DWOD \DNODúÕODQ
ELUNDYUDPROPXúYH\HQLVD÷SROLWLNDODUDOWÕQGDHNRQRPLNWRSOXPVDOYHNOWUHO
XQVXUODUÕ\OD ELU EWQ RODQ NDONÕQPD SODQODPDVÕ DQOD\ÕúÕQD oRN VÕFDN
EDNÕOPDPÕúWÕU.DONÕQPDSODQODPDVÕXOXVDO\DQLPDNUR|OoHNWH|]HOOLNOH ¶OÕ
\ÕOODUODELUOLNWHVWUDWHMLNSODQODPDDQOD\ÕúÕGR÷UXOWXVXQGDG|QúPHVRNXOPXúYH
EX G|QúPGH NDONÕQPDGDQ JLWWLNoH X]DNODúÕODUDN SL\DVD |QFHOLNOHULQH |QHP
YHULOHQYHUHNDEHWNDYUDPÕQDDWÕI\DSÕODQ\HQLELUSODQODPDDQOD\ÕúÕQDJHoLOPH\H
EDúODQPÕúWÕU %X SODQODPD DQOD\ÕúÕQGD GHYOHWLQ KHU DODQÕ D\UÕQWÕOÕ ELU úHNLOGH
G]HQOHPHVLQHJHUHN\RNWXU%XWDU]GDNLEWQFOSODQODPDDQOD\ÕúÕVRQGHUHFH
DUNDLNWLU 'HYOHW VWUDWHMLN |QFHOLNOHUL EHOLUOHPHOL YH SL\DVDQÕQ |QQGHNL
EHOLUVL]OLNOHULJLGHULFLPDOLSODQODPDDQOD\ÕúÕQÕEHQLPVHPHOLGLU%XG|QúPQHW
ELU úHNLOGH RNXQXUVD 7UN NDPX \|QHWLPLQGH .DONÕQPD %DNDQOÕ÷Õ¶QÕQ
PLUDVoÕVÕQÕQ QHGHQ 6WUDWHML YH %WoH %DúNDQOÕ÷Õ ROGX÷XQX DQODPDN PPNQ
RODFDNWÕU%XQGDQVRQUDNDONÕQPDSODQODUÕQÕEX\|QHWVHOELULPLQKD]ÕUOD\DFD÷ÕQÕ
GúQUVHN NDONÕQPD SODQODUÕQÕQ YH RQXQ |QHPOL ELU SDUoDVÕ RODQ NÕUVDO
SODQODPDQÕQQDVÕORODFD÷ÕQÕ|QJ|UPHNoRN]RUROPDVDJHUHNWLU
<XNDUÕGD GD EHOLUWLOGL÷L ]HUH SODQODPD DQOD\ÕúÕQGD EXJQ J|UOHQ
G|QúPQ VRPXW J|UQPQQ EDúODQJÕFÕ ¶OL \ÕOODUÕQ EDúODUÕQD NDGDU
X]DQPDNWDGÕU %X VUHoWH XOXVDO |OoHNWH NDONÕQPD YH SODQODPD NDYUDPODUÕ
UHIRUPDWDELWXWXOPD\DEDúODPÕúNHQNÕUVDONDONÕQPDYHSODQODPD\DNODúÕPÕGD
SD\ÕQDGúHQLDOPÕúWÕU.ÕUNHQWDUDVÕQGDNLJHOLúPLúOLNIDUNOÕOÕNODUÕJ|oYHKÕ]OÕ
NHQWOHúPH NÕUVDO NDONÕQPD YH SODQODPD DQOD\ÕúÕQÕ G|QúWUPúWU .ÕUVDO
NDONÕQPD YH SODQODPD DQOD\ÕúÕ YH X\JXODPDODUÕQGD J|UOHQ G|QúP VUHFLQL
DQDOL] HGHELOPHN LoLQ NDONÕQPD SODQODUÕQÕQ LoHULN DQDOL]LQH WDEL WXWXOPDVÕ oRN
|QHPOLGLU 8OXVDO |OoHNWH |QHPOL ELU NDPX SROLWLNDVÕ EHOJHVL RODQ NDONÕQPD
SODQODUÕNÕUVDODODQD\|QHOLN\DNODúÕPODUÕQQDVÕOGH÷LúWL÷LQLoRNJ]HOELUúHNLOGH
RUWD\DNR\PDNWDGÕU
dHOLN¶LQGHLIDGHHWWL÷L]HUHNDONÕQPDSODQODUÕQGDNÕUVDONDONÕQPD\DGD
SODQODPDLIDGHVLQL6HNL]LQFL%Hú<ÕOOÕN.DONÕQPD3ODQÕGÕúÕQGDJ|UPHNPPNQ
GH÷LOGLU $QFDN EX GXUXP NDONÕQPD SODQODUÕQGD EX NRQX\D GH÷LQLOPHGL÷L
DQODPÕQDJHOPHPHNWHGLU dHOLN gUQH÷LQ%LULQFL%Hú<ÕOOÕN.DONÕQPD
3ODQÕ¶QGDNÕUVDONDONÕQPD\DLOLúNLQRODUDNWRSOXPNDONÕQPDVÕQDGH÷LQLOPHNWHYH
úXSROLWLNDODUDD÷ÕUOÕNYHULOHFH÷LEHOLUWLOPHNWHGLU
“Türkiye'nin kalknma hamlesi tarmda çalúan büyük halk kütlelerine toplum kalknmac metodlaryla ulaúacak ve bugün yurdumuzda en düúük hayat standardnda yaúayan bu kütlelerin daha iyi iú ve hayat standardna eriúmelerine yol açacaktr. Toplum kalknmas her úeyden önce tarmda verimlili÷in artmas, gelirin yükselmesi ve insan gücü ve di÷er
kaynaklardan en çok yararlanlmas yollarn arayacaktr´ '37
øNLQFL %Hú <ÕOOÕN .DONÕQPD 3ODQÕ¶QGD LVH WRSOXP NDONÕQPDVÕ DGÕ DOWÕQGD
XOXVDOYH\HUHOEWQXQVXUODUELUOLNWHHOHDOÕQPDNWDYHNDONÕQPDQÕQDQFDNELUOLN
LoHULVLQGHRODELOHFH÷LQLQDOWÕoL]LOPHNWHGLU
³Kalknma gayretlerine, milletimizin topyekûn katlmas yurt ölçüsünde bir kalknmann gerçekleúmesi için úarttr. Bu gaye ile, küçük toplum birimlerinde kalknma isteklerinin artrlmas, bu yöndeki mahalli gayretlerin kamu deste÷i ile düzenlenmesi sa÷lanacaktr. Fertlerin ve küçük toplum birimlerinin teúebbüs arzusunun ve geliúmeye gönüllü olarak katklarnn artrlmas istikametinde çalúma programlan düzenlenecektir. Bu programlarn toplum birimlerinin içinden do÷mas, geniú kapsaml olmas, toplum kalknmas metodu ve kamu hizmetlerini götüren bugünkü teúekküllerin gayret ve iúbirli÷i ile vali ve kaymakamlarn önderli÷inde yürütülmesi gerçekleútirilecektir.” '37
.ÕUVDO NDONÕQPD YH SODQODPD SROLWLNDODUÕQD HQ ID]OD GH÷LQHQ NDONÕQPD
SODQODUÕQGDQELULLVHhoQF%Hú<ÕOOÕN.DONÕQPD3ODQÕ¶GÕU+DFLPRODUDNGDHQ
E\NSODQRODUDNELOLQHQEXSODQGDNÕUVDODODQDLOLúNLQRODUDN|]HOOLNOHGD÷ÕQÕN
\HUOHúPH NRQXVX ]HULQGH GXUXOPDNWD YH LON NH] PHUNH] N|\ NDYUDPÕ RUWD\D
DWÕODUDN \HQL ELU NDONÕQPD KDPOHVL EDúODWÕOPDNWDGÕU %X KDPOHGH LVH PHUNH]L
SODQODPD |UJW RODUDN 'HYOHW 3ODQODPD 7HúNLODWÕ DQD VRUXPOXOX÷X
VWOHQPHNWHGLU $\UÕFD SODQGD NÕUVDO DODQD \|QHOLN RODUDN WRSUDN UHIRUPX YH
NRRSHUDWLIOHúPH JLEL NÕUVDO SODQODPDQÕQ |QHPOL QRNWDODUÕQD LOLúNLQ
GH÷HUOHQGLUPHOHUGH\DSÕOPDNWDGÕU
“Tarihsel olaylarn oluúturdu÷u ve giderek ekonomik, sosyal ve fiziksel faktörlerle biçimlenen ve çok sayda birimlerden meydana gelen da÷nk krsal yerleúme dokusu, gerek köy kalknmasn, gerek milli kalknma çabalarn olumsuz yönde etkilemektedir.” '37
³Çevrenin ekonomik, sosyal ve kültürel geliúmesinde yüksek yaúama düzeyinin önderli÷ini yapan ve çevreyi milli merkezlere ba÷layan úehirlerin mahalli idarelerinin geliútirilmesi ekonomik, sosyal ve kültürel örgütlenmeleri üzerinde önemle durulacaktr. Yerleúme dokusunun düzenli bir úekilde oluúmasndan fonksiyonel úehirleúmenin yannda, krsal yerleúim dokusunun da merkez köy yaklaúmyla ele alnmas bir baúka a÷rlk noktas olmaktadr. Toprak reformu, kooperatifleúme, e÷itim ve sa÷lk alanlarndaki geliúmeler köy hayatndaki geliúmenin yönlerini ortaya koymaktadr.” '37
“Köy ihtiyaçlarnn en az maliyetle ve tüme yaygn biçimde karúlanmas;
krsal nüfusun milli pazar ve yaúantyla bütünleúme sürecinin hzlandrlmas ve yerleúim yapsnn olumlu yönde etkilenmesinde baúlca araç olarak ortaya çkan merkez köylerin tespiti araútrmasna, Devlet Planlama Teúkilatnca ilgili Bakanlklarn iúbirli÷i de sa÷lanarak baúlanmútr.”('37
'|UGQF %Hú <ÕOOÕN .DONÕQPD 3ODQÕ GD hoQF %Hú <ÕOOÕN .DONÕQPD
3ODQÕJLELNÕUVDODODQD|QHPYHUPHNWHYHSODQGDPHUNH]LG]H\GHGHVWH÷LQDOWÕ
oL]LOHUHNJHOLúPHQLQGHDQFDNEWQFOELUúHNLOGHRODFD÷ÕYXUJXODQPDNWDGÕU%X
DQOD\Õú DOWÕQGD NDONÕQPD SODQÕQÕQ VRV\RHNRQRPLN NDUDUODUÕQÕQ PHNkQD
X\JXODPDDUDFÕRODUDNN|\NHQWOHUJLEL\HQLX\JXODPDODUJQGHPHJHWLULOPLúWLU
dHOLN '|UGQF%Hú<ÕOOÕN.DONÕQPD3ODQÕoHUoHYHVLQGHHOHDOÕQPDVÕ
JHUHNHQ |QHPOL ELU QRNWD GD EX SODQGD LON NH] NDONÕQPDGD |QFHOLNOL \|UHOHU
NDYUDPÕQÕQNXOODQÕOPDVÕGÕU
³Toplum kesimleri arasndaki gelir da÷lmn iyileútirmek; tarmsal geliúmeyle köylünün kalknmasn bir tutarak ve tarmdan sanayi toplumuna köylünün katksyla sa÷lkl bir geçiúi sa÷lamak; köylünün kalknma olanaklarn, üretim gücünü ve gelirini artrmak; krsal alanda geliúmeyi hzlandrmak ve yaúama düzeyini yükseltmek üzere. Etkili bir toprak reformu, demokratik kooperatifleúme, köylüye dönük devlet düzenlemesi ve deste÷i, köykentler yoluyla yeni bir üretim düzeninin kurulmas, araç olarak kullanlacaktr.” '37
³Krsal alanda; toprak reformu, tarmda kooperatifleúme, tarmda devlet düzenlemesi ve deste÷i ile köylünün ekonomik ve toplumsal geliúmesi, geliúmenin bütünlü÷ü ilkelerine göre yönlendirilecek; altyaplarn yo÷unlaút÷, köylünün da÷nk gücünü birleútirebildi÷i, örgütleúti÷i, tarmda sanayileúti÷i, tarmsal art÷ üretken yatrmlara yöneltti÷i, geçimi için yeni iú alanlarn yaratt÷, köylülerin benimseyece÷i bir iúbirli÷i, kamu hizmeti ve örgütlenme merkezi biçiminde kurulacak olan köykentler ayn zamanda bu geliúmenin ekonomik boyutunu oluúturacaktr.´…
…³Tarma dayal sanayi yatrmlar, köykentler yoluyla krsal alanda, tarma, hayvancl÷a ve ormancl÷a dayal sanayilerden baúlanarak geliútirilecektir. Kooperatifçilik ve halk giriúimleri bu yönde desteklenecektir´ '37
“Geri kalmú bölgelerin, özellikle Do÷u ve Güneydo÷u Anadolu Bölgelerinin hzla geliúmesini sa÷lamak amacyla, bu bölgelere ait sorunlar bir bölge geliúme anlayú çerçevesinde de topluca ele alnacak geliúmeyi baúlatacak ve geliúmenin temel unsuru olacak büyük projelerin
hazrlanmas ve mevcutlarn hzla uygulanmalar birer itici güç olarak de÷erlendirilecektir. Saptanan geliúme projelerinin yllk programlarla uygulamaya sokulmas sa÷lanacaktr. Bu bölgelerde ortaya çkan çok amaçl geliúme projelerinin gerçekleúmesi Devlet Planlama Teúkilatnn sorumlulu÷unda ilgili kamu kuruluúlar arasnda gerekli eúgüdüm sa÷lanarak gerçekleútirilecektir.´ '37
%HúLQFL%Hú<ÕOOÕN.DONÕQPD3ODQÕ¶QGDLVH'|UGQF%Hú<ÕOOÕN.DONÕQPD
3ODQÕ¶QGD EDKVL JHoHQ N|\NHQW NDYUDPÕ \HULQL PHUNH] N|\ NDYUDPÕQD
EÕUDNPÕúWÕU
³Krsal alanda 35.057'si köy seviyesinde olmak üzere, mevcut 86.149 yerleúme ünitesine götürülecek temel altyap ve iktisadi hizmetlerin yaygnlaútrlmas ve hizmet verimlili÷ini temin için merkez köylerin araç olarak kullanlmas sa÷lanacaktr.´ '37
$OWÕQFÕ YH <HGLQFL %Hú <ÕOOÕN .DONÕQPD 3ODQODUÕ GD NÕUVDO DODQD LOLúNLQ
EHQ]HU |QHULOHU VXQPDNOD ELUOLNWH 6HNL]LQFL %Hú <ÕOOÕN .DONÕQPD 3ODQÕ HVDV
NÕUÕOPDQRNWDVÕQÕROXúWXUPDNWDGÕUøONQRNWDNDONÕQPDSODQODUÕQGDLONNH]NÕUVDO
NDONÕQPDNDYUDPÕQÕQNXOODQÕOPDVÕGÕUøNLQFLQRNWDLVHNRQXPX]EDNÕPÕQGDQGD
|QHPOLELUXQVXUXWHúNLOHGHQ$YUXSD%LUOL÷L¶QLQVUHFHGDKLOROPDVÕGÕU.ÕUVDO
NDONÕQPDLOHELUOLNWHSODQODUDJLUHQ\HQLELUNDYUDPGDVUGUOHELOLUNDONÕQPDGÕU
YH NÕUVDO DODQÕQ EX DQOD\Õú DOWÕQGD SODQODQPDVÕ JHUHNWL÷L |QH VUOPHNWHGLU
3ODQÕQ |QHP YHUGL÷L ELU GL÷HU QRNWD GD NÕUVDO DODQGD NDWÕOÕPÕQ DUWWÕUÕOPDVÕ YH
NDONÕQPDQÕQoRNDNW|UOELU\DSÕ\ODVD÷ODQDELOHFH÷LGúQFHVLGLU '37
%WQEXV|\OHPOHULVH ¶OÕ\ÕOODUGDKDNLPROPD\DEDúOD\DQG]HQOH\LFL
GHYOHWDQOD\ÕúÕQDYHRQXQSODQODPDX\JXODPDVÕRODQVWUDWHMLNSODQODPD\DX\JXQ
SROLWLNDODUGÕU$UWÕNGHYOHWKHUDODQÕD\UÕQWÕOÕRODUDNSODQODPDPDNWDYHSODQODPD
VWUDWHMLN ELU EDNÕú DoÕVÕ\OD JHUoHNOHúPHNWH YH XOXVODUDUDVÕ JHOLúPHOHU HQ ID]OD
GLNNDWoHNHQXQVXUODURODUDNGH÷HUOHQGLULOPHNWHGLU
'RNX]XQFX.DONÕQPD3ODQÕ¶QÕQGH÷LQLOPHVLJHUHNHQ|QHPOLELUYXUJXVX
XOXVDO NÕUVDO NDONÕQPD VWUDWHML GR÷UXOWXVXQGD NÕUVDO NDONÕQPD SODQÕQÕQ
KD]ÕUODQDFD÷ÕQÕQ EHOLUWLOPHVLGLU 2QXQFX %Hú <ÕOOÕN .DONÕQPD 3ODQÕ¶QGD LVH
NÕUVDO NDONÕQPDQÕQ JLWWLNoH oRN DNW|UO ELU \DSÕGD SODQODQGÕ÷ÕQÕQ DOWÕ
oL]LOPHNWHGLU 8OXVDO NDONÕQPD VWUDWHMLVLQLQ KD]ÕUODQPDVÕ GD EX GúQFH
GR÷UXOWXVXQGDJHUoHNOHúPHNWHGLU
“Yerel düzeyde krsal kalknmaya iliúkin kurumsal kapasite güçlendirilmiútir. Bu kapasitenin oluúumuna katk sa÷layan kurumlarn baúnda; Tarm ve Krsal Kalknmay Destekleme Kurumu, kalknma ajanslar, il özel idareleri ve köylere hizmet götürme birlikleri gelmektedir. Yeni düzenlemeyle birlikte, 30 ilin büyükúehir belediyesi ve
bunlarn ilçe belediyeleri de krsal kalknma konusunda kilit aktörler haline gelmiútir.” .DONÕQPD%DNDQOÕ÷Õ
2Q%LULQFL.DONÕQPD3ODQÕ¶QGDNÕUVDONDONÕQPD\D|]HOELUEDúOÕNDoÕOPDVÕ
EXNRQXQXQSODQODPDSROLWLNDVÕDoÕVÕQGDQoRN|QHPOLROGX÷XQXJ|VWHUPHNWHGLU
3ODQGDNÕUVDODODQODUÕQGDKDL\LLú\DUDWPDIÕUVDWODUÕYH\DúDPRUWDPODUÕVXQPDVÕ
]HULQGHGXUXOPDNWDGÕU &6%% dQNNÕUVDONDONÕQPDSROLWLNDODUÕQÕQ
WHPHOL QIXVX NÕUVDO DODQGD WXWPD\D GD\DQPDNWDGÕU &6%% %LU
EDúND GH\LúOH SODQGD NÕUVDO NDONÕQPD\D LOLúNLQ WHPHO DPDo NHQWH J|oQ
GXUGXUXOPDVÕ YH KDWWD WHUVLQH ELU VH\LU L]OH\HELOPHVLQLQ NRúXOODUÕQÕQ
\DUDWÕOPDVÕGÕU
2. 3ODQODPDQÕQgUJWOHQPHVLGH'H÷LúL\RU
.DONÕQPDSODQODPDVÕQGD\DúDQDQQLWHOLNVHOG|QúPVRQXFXQGDNÕUVDODODQGDGD
WHNPHUNH]OLSODQODPD\DNODúÕPODUÕQÕQ\HWHUVL]RODFD÷ÕYHoRNDNW|UOELU\DSÕ
HOL\OHNÕUVDOSODQODPDQÕQVD÷ODQPDVÕJHUHNWL÷LLGGLDHGLOPH\HEDúODQPÕúWÕU%X
LGGLDODUWHPHOLQGH7UNL\H¶GHSODQODPDQÕQJHQHOVRUXPOX|UJWRODQ'37WHN
PHUNH]OL NRQXPXQGDQ X]DNODúDUDN EX DODQGDNL \HWNLVLQL EDúND NXUXP YH
NXUXOXúODUOD SD\ODúPD\D EDúODPÕúWÕU $QD\DVDVÕ¶QGD NHQGLVLQH \HU EXODQ
'37 \ÕOÕQGD KD]ÕUODPÕú ROGX÷X %LULQFL %Hú <ÕOOÕN .DONÕQPD 3ODQÕ¶QGD
NÕUVDO NDONÕQPD NRQXVXQGD NRRUGLQDV\RQGDQ VRUXPOX ELULP RODUDN
NRQXPODQGÕUÕOPÕúWÕU %X ELULPLQ NÕUVDO NDONÕQPD\D \DNODúÕPÕ GD VDGHFH
HNRQRPLNWHPHOOLROPDPÕúYHG|QHPLQ NDONÕQPDSODQODPDVÕDQOD\ÕúÕQDX\JXQ
RODUDNWRSOXPVDOYHNOWUHODODQODUÕGDLoLQHDODQWRSOXPNDONÕQPDVÕúHNOLQGH
ROPXúWXU=DPDQLoLQGH'37¶QLQXOXVDO|OoHNWHNLEXWHNOLNRQXPXGH÷LúPH\H
EDúODPÕú YH oHúLWOL QHGHQOHUOH IDUNOÕ NXUXPODU J|UHY YH \HWNLOHU VWOHQPH\H
EDúODPÕúODUGÕU 7DUÕP YH .|\LúOHUL %DNDQOÕ÷Õ *ÕGD 7DUÕP YH +D\YDQFÕOÕN
%DNDQOÕ÷Õ dHYUH YH ùHKLUFLOLN %DNDQOÕ÷Õ $YUXSD %LUOL÷L %DNDQOÕ÷Õ +D]LQH
0VWHúDUOÕ÷Õ 7UNL\H øVWDWLVWLN .XUXPX YH VRQ RODUDN 7DUÕP YH .ÕUVDO
.DONÕQPD\Õ'HVWHNOHPH.XUXPXXOXVDO|OoHNWHNÕUVDONDONÕQPDNRQXVXQGDV|]
VDKLEL ROPXúODUGÕU )DUNOÕ NXUXPODUOD ELUOLNWH YH |]HOOLNOH GH $YUXSD %LUOL÷L
VUHFLQLQ LWPHVL\OH \HQL SODQODPD EHOJHOHUL GH KD\DW EXOPXúWXU 8OXVDO .ÕUVDO
.DONÕQPD 6WUDWHMLVL NDONÕQPDQÕQ SODQD GH÷LO GH VWUDWHML\H ED÷ODQPDVÕQÕ
J|VWHUPHVLYHWDPGDEXG|QúPGHXOXVDOYHNÕUVDOSODQODPDQÕQQDVÕOELULOLúNL
LoLQGHRODFD÷ÕQÕJ|]OHU|QQHVHUPHVLEDNÕPÕQGDQLQFHOHQPHVLJHUHNHQ|QHPOL
ELUSROLWLNDEHOJHVLRODUDNEHOLUPHNWHGLU
$GÕ VD\ÕODQ NXUXPODU GD ]DPDQ LoLQGH |QHPOL GH÷LúLNOLNOHU \DúDPÕú YH KDWWD
ED]ÕODUÕQÕQNXUXPVDOYDUOÕNODUÕQDGDVRQYHULOPLúWLU
\ÕOÕQGD KD]ÕUODQPÕú RODQ 8OXVDO .ÕUVDO 7DUÕP 6WUDWHMLVL¶QH
EDNWÕ÷ÕPÕ]GDEXSROLWLNDEHOJHVLQLQNÕUVDOSODQODPDQÕQXOXVDO|OoHNWHYHPHUNH]L
SODQODPD LOH GDKD \DNÕQ LúELUOL÷L LoHULVLQGH ROPDN \HULQH $% NÕUVDO NDONÕQPD
SROLWLNDODUÕQDGDKDoRN|QHPYHUHQYHGHWDUÕPDODQÕQGDE\N|OoGHV|]OHúPHOL
UHWLFLOL÷H YXUJX \DSDUDN SODQODPDQÕQ GÕúVDO DNW|UOHUL RODUDN XOXVODUDUDVÕ
úLUNHWOHULLúDUHWHGHQELUGRNPDQRODUDNJ|UOPHNWHGLU
8OXVDO .ÕUVDO .DONÕQPD 6WUDWHMLVL¶QLQ SODQODPD ER\XWXQGD GH÷LQLOPHVL
JHUHNHQ ELU GL÷HU |]HOOL÷LGH \ÕOÕQGD PHUNH]L SODQODPD |UJW RODQ '37
WDUDIÕQGDQ KD]ÕUODQPDVÕQD NDUúÕOÕN '37 \ÕOÕQGD EX SROLWLND
PHWQLQLQ'37¶QLQJ|UHYOHULQLEQ\HVLQGHEDUÕQGÕUDQ.DONÕQPD%DNDQOÕ÷Õ\HULQH
*ÕGD7DUÕPYH+D\YDQFÕOÕN%DNDQOÕ÷ÕWDUDIÕQGDQKD]ÕUODQPDVÕGÕU%XGXUXPGD
NÕUVDO SODQODPDQÕQ PHUNH]L SODQODPD LOH ED÷ÕQÕQ GDKD ]D\ÕI ELU úHNLOGH
NXUXOGX÷XQXQ|QHPOLELUJ|VWHUJHVLGLU=DWHQGDKD|QFHGHV|\OHQGL÷LJLELWHPHO
EDNÕúDoÕVÕXOXVDOGH÷LO XOXVODUDUDVÕGQ\DGÕU+HPKHPGH\ÕOÕQGD
KD]ÕUODQPÕúRODQVWUDWHMLEHOJHOHULVWUDWHMLNSODQODPDPDQWÕ÷ÕQDX\JXQRODUDN$%
VUHFLQL HQ |QHPOL IÕUVDW RODUDN GH÷HUOHQGLUPHNWH YH EX IÕUVDWÕ VWUDWHMLQLQ DQD
QRNWDVÕQDNR\PDNWDGÕUODU%XGXUXPGDLNLEHOJHGHGHSD\GDúODUEDNÕPÕQGDQELU
IDUNOÕODúPD \DúDQPDPDNWD YH \|QHWLúLP DQOD\ÕúÕQD X\JXQ RODUDN $% YH
\DWÕUÕPFÕODUDGDKDID]OD\HUYHULOPHNWHGLU%XGXUXPXQWHPHOQHGHQLLVH
\ÕOÕQGD KD]ÕUODQPÕú RODQ VWUDWHML EHOJHVLQGH úX úHNLOGH LIDGH HGLOPHNWHGLU 7&
*ÕGD7DUÕPYH+D\YDQFÕOÕN%DNDQOÕ÷Õ
“Kr-kent arasndaki eriúimin güçlenmesiyle kentsel ekonomilerin krsal alandaki ekonomik ve do÷al kaynak potansiyeline yönelik iú geliútirme ve yatrm faaliyetleri ço÷almú, gerek artan ulaúm imkânlar gerekse kentlerdeki snai ve ticari iúletmelerin krsal alanlara do÷ru saçaklanmas
16 gibi nedenlerle günübirlik iú ve istihdam amaçl yolculuklar karúlkl
olarak artmútr…
...Krsal kesimdeki kamusal hizmetlerin sunumuna iliúkin hususlar son yllarda krsal kalknma politikalar ba÷lamnda uluslararas kuruluúlar tarafndan yo÷un úekilde tartúlmaya baúlanmútr´ 7&*ÕGD7DUÕPYH
+D\YDQFÕOÕN%DNDQOÕ÷Õ
%HOLUWLOHQ EX QHGHQOHULQ \DQÕ VÕUD VWUDWHML EHOJHVL EXQGDQ VRQUD NÕUVDO
SODQODPDQÕQ QDVÕO RODFD÷ÕQÕ J|VWHUPHVL EDNÕPÕQGDQ GD |QHPOL LSXoODUÕ
VXQPDNWDGÕU $úD÷ÕGDNL DOÕQWÕGDQ GD J|UOHFH÷L ]HUH NÕUVDO SODQODPDGD DUWÕN
IDUNOÕ ELU DQOD\Õú JHoHUOLGLU .ÕUVDO SODQODPD VDGHFH PHUNH]L \|QHWLP YH \HUHO
LGDUHOHU DUDVÕQGD ROPDPDOÕ KHOH GH NDPX \|QHWLPLQLQ ILQDQVPDQÕQGD KLo
JHUoHNOHúPHPHOLGLU %X QHGHQOH XOXVDO YH XOXVODUDUDVÕ ER\XWWD oRN DNW|UO ELU
\DSÕLQúDHGLOPHOLGLU
“Nitekim Türkiye’de krsal kalknma a÷rlkl olarak merkezi ve yerel idareler iúbölümünde kamu tarafndan finanse edilen bir politika alandr.
Krsal kesimdeki sermaye birikiminin yetersiz kalmas, tüketicilerin gelir düzeylerinin düúük olmas ve giriúimciler için görece uygun yatrm koúullarnn bulunmamas gibi temel nedenlerle krsal alana yönelik kaynak kullanmnda merkezi bütçe kaynaklarna ba÷mllk devam etmektedir. Bu durum, karar alma süreçlerinin de merkezileúmesine neden olmakta ve yerel birimlerde kapasite oluúumu menfi yönde etkilenmektedir…
…Ancak yeni dönemde merkezi idare kurumlarnn ve bunlarn taúra teúkilatlarnn, hizmet yönünden yerinden yönetim kuruluúlarnn, mahalli idarelerin ve di÷er yerel kalknma aktörlerinin (KA’lar, meslek kuruluúlar, üretici organizasyonlar ve ilgili STK’lar gibi) krsal kalknma politika ve uygulamalar bakmndan eúgüdüm içerisinde faaliyet göstermesi kaçnlmazdr.” 7&*ÕGD7DUÕPYH+D\YDQFÕOÕN%DNDQOÕ÷Õ
3ODQODPDGD oRN DNW|UO \DSÕ\Õ J|VWHUPHVL YH SODQODPDGDQ DVÕO VRUXPOX
|UJWQGHNÕUVDONDONÕQPDSODQÕQGDKD]ÕUOD\ÕFÕGH÷LOLúELUOL÷LQLVD÷OD\ÕFÕ\HQL
NRQXPXQX EHOLUWPHVL EDNÕPODUÕQGDQ \LQH G|QHPLQ 7DUÕP YH .|\LúOHUL
%DNDQÕ¶QÕQúXV|]OHULLOJLoHNLFLGLU 7&7DUÕPYH.|\LúOHUL%DNDQOÕ÷Õ
“Tarm ve Köyiúleri Bakanl÷’nn koordinasyonunda DPT Müsteúarl÷
ile iúbirli÷i içerisinde baúlatlan ve sürdürülen Plan hazrlk çalúmalar, ilgili kamu kurumlarnn etkin katlmn sa÷lamak ve ülkemiz için uygulanabilir bir Plan doküman oluúturmak amacyla 14 kamu kurumu arasnda imzalanan bir Protokole göre sonuçlandrlmútr.”
.ÕUVDOSODQODPDNRQXVXQGDHOHDOÕQPDVÕJHUHNHQVRQQRNWDEXDODQÕQLGDUL
\DSÕODQPDVÕQÕQQDVÕORODFD÷ÕGÕU%LOLQGL÷L]HUHNDONÕQPDSODQODUÕ \ÕOÕQGDQ
LWLEDUHQ '37 WDUDIÕQGDQ KD]ÕUODQPDNWDGÕU \ÕOÕQGD EX J|UHY .DONÕQPD
%DNDQOÕ÷Õ¶QD YH \ÕOÕQGD LVH 6WUDWHML YH %WoH %DúNDQOÕ÷Õ¶QD YHULOPLúWLU
.ÕUVDOSODQODPDGD\ÕOÕQDNDGDU'37YH.DONÕQPD%DNDQOÕ÷Õ¶QÕQPHUNH]L
\|QOHQGLUPHVLYHNRRUGLQDV\RQXDOWÕQGDJHUoHNOHúPLúWLU
“Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl÷nn koordinasyonunda, Kalknma Bakanl÷nn teknik deste÷inde, Avrupa Birli÷i Bakanl÷, Çevre ve ùehircilik Bakanl÷, øçiúleri Bakanl÷, Maliye Bakanl÷, Hazine Müsteúarl÷, Türkiye østatistik Kurumu ile Tarm ve Krsal Kalknmay
Destekleme Kurumu iúbirli÷inde ve Komitenin di÷er üye kurumlarnn katklaryla hazrlanmútr.” 7&*ÕGD7DUÕPYH+D\YDQFÕOÕN%DNDQOÕ÷Õ