• Sonuç bulunamadı

ANADOLU’DA YAŞAYAN KEÇECİLİK SANATI

2.1. GELENEĞİN USTALARI

2.1.12. Mustafa Altınkuş

Şekil 57: Mustafa Altınkuş. Balıkesir.

Mustafa Altınkuş’un atölyesi Balıkesir merkeze yaklaşık 10 km. uzaklıkta yeni inşa edilmiş, fiziki olarak oldukça geniş ve yüksek tavanlı bir yapıdır. İçerisinde dört adet tepme makinası olan ve gözlem yapılan diğer keçe atölyelerinde bulunmayan, seri üretim için hazırlanmış bir makina bulunmaktadır. Altınkuş atölyesi hakkında; ” Eski atölyem şehir içinde iken, sanayi sitesine taşındım.

Makinelerle üretim yapmam nedeniyle daha geniş bir yere ihtiyacım oldu. Burada daha rahat ortamda çalışıyoruz. Makina gürültüsü ile kimseyi rahatsız etmiyorum.” şeklinde ifade etmektedir. Altınkuş’un atölyesi sanayi sitesinde günümüz koşullarına uygun, yüksek tavanlı, geniş bir yapıdır. Gözlem yapılan atölyeler içerisinde yeni inşa edilmiş tek atölyedir.

Altınkuş’un atölyesinde bulunan yün yayma makinesini babası tarafından tasarlandığını belirtmiş ve makine hakkında, “Babam yeniliklere açık ve makineler ile yakından ilgilenen biriydi. Yıllarca keçe işini daha seri ve kolay nasıl yaparım diyerek uğraştı. Bu makineyi yaklaşık yirmi yıl önce tasarladı. Keçenin daha seri üretilmesi için yün tarama makinesinin önüne motor gücüyle gelip giden bir bant yaparak işimizi çok kolaylaştırdı. Bu sayede müşterilerin taleplerini kısa sürede ve istenilen ölçülerde yapma imkânı elde ettik. Piyasada “Avrupa Keçe”

diye tabir edilen sert ve mukavemetli keçeler üretmekteyiz.” sözleriyle babasının yaptığı yenilikleri anlatmaktadır. Adı geçen makine, sepki ile yapılan yün yayma işlemini çok daha kısa sürede insan unsuruna gerek olmadan gerçekleştirmektedir. Keçe üretiminin hızlanması konusunda değişim sağlayan bu makine daha çok geleneksel ürünler dışında, sanayi alanındaki ihtiyaçlara dönük bir üretim yaptığı tespit edilmiştir.

Şekil 58: Mustafa Altınkuş atölyesi. Balıkesir.

Makine iki metre eninde altı metre boyunda olduğundan aynı anda büyük bir parça keçeyi üretmek mümkündür. Gelen müşteri taleplerini makine sayesinde kolaylıkla üretebilen Altınkuş, işlerinin çokluğundan ve ekonomik olarak getirisinden memnundur. Atölyede Mehmet Çakır ile birlikte çalışmaktadır. Çok sipariş almakta olan Altınkuş bu siparişleri karşılamak için yün teminini şöyle açıklamaktadır; “Balıkesir ve çevresinden yünleri topluyorum. Bu yünlere yörede

“Kürk kırkımı” veya “İkinci kırkım” olarak adlandırılan yünleri karıştırarak orta kalite yün elde ediyorum. Bu yünlerin taramasını ve depolanmasını atölyemde yapıyorum.” demektedir. Bu anlatımlarından ustanın sanayi alanına dönük keçe üretiminde orta kalite yün ile çalıştığı anlaşılmaktadır. Ayrıca, keçe üretiminde Balıkesir yöresinde maliyeti düşük atık yağlardan imal edilen sabunların kullanıldığı gözlenmiştir. Bu tercihin, ustalar tarafından üretimin daha ucuza yapılmasını sağlamak için olduğu belirtilmiştir.

Şekil 59: Mustafa Altınkuş atölyesinde yün yayma makinesi. Balıkesir.

Şekil 60: Mustafa Altınkuş Mehmet Çakır’la atölyesinde çalışırken. Balıkesir.

Gelenek Ürünleri

Mustafa Altınkuş atölyesinde yaptığı ürünleri babasının zamanı ve babasının ölümü sonrası olarak iki kısma ayırmaktadır. Babası İsmail Altınkuş, zamanında atölyede kepenek, belleme, ter keçesi, semer keçesi, minder, yer yaygısı ve seccade yaptıklarını, babasının ölümünden sonra sanayide kullanılan keçeler, ayakkabı keçesi, eğer keçesi ve ter keçesi ürettiklerini söylemektedir. Ürettiği keçelerde desen bulunmamaktadır. Sadece ter keçeleri son işlem olarak kırmızı ve turuncu olarak kimyasal boyalarla boyandığı görülmüştür.

Şekil 61: Motifli keçe örneği. Mustafa Altınkuş atölyesi. Balıkesir.

Şekil 62: Motifli keçe örneği. Mustafa Altınkuş atölyesi. Balıkesir.

Şekil 63: Motifli keçe örneği. Mustafa Altınkuş atölyesi. Balıkesir.

Şekil 64: Motifli eski keçe örneği. Mustafa Altınkuş atölyesi. Balıkesir.

Altınkuş Keçecilik hakkında; “Balıkesir’de 1965-1970 yıllarına kadar atölyelerde keçeler beden gücü ile üretilirken, makineleşme sayesinde keçe yapmak kolaylaşmıştır. Keçecilik iyi gelir getiren, saygın bir meslek iken, zaman içinde talebin azalmasıyla karın doyurmayan bir meslek haline gelmiş ve atölyeler kapanmıştır. Değişen ihtiyaçlara göre keçe ürünler de değişmiştir.” anlatımıyla Keçecilik sanatının zaman içerisinde aldığı durumu belirtmektedir.

Balıkesir’de yer yaygılarında belirli bir desen ve renk özelliğine rastlanmamıştır.

Görüşme yapılan Keçe ustaları renk ve desenleri doğaçlama olarak yaptıklarını belirterek. “Yapılan desenlerin aynısını bir daha yapın deseler yapamayız.”

demişlerdir. Altınkuş’un atölyesinde en son yaklaşık on dört yıl önce gelen sipariş üzerine yer yaygısı yaptıklarını ondan sonra sipariş olmadığını belirtmiştir. Babası zamanında yapılan yer yaygılarında kullanılan desenleri baklava, lale, muska, sarmaşık olarak isimlendirmektedir. Yünleri doğal renkler dışında sarı, kırmızı,

mavi, yeşil, turuncu ve pembe renklerde olmak üzere siparişe göre boyatmaktadır. Balıkesir’de daha çok kepenek ve ter keçeleri talep edilmektedir.

Diğer atölyelerde olduğu gibi üretilmiş yer yaygısı, minder, paspas ve seccade ürün örneklerine ulaşılamamıştır. Sadece eyer örtüsü, ter keçesi ve sanayi için düz keçe örnekleri görülmüştür. Ancak atölyenin üst katından getirilen parçalanmış, yer yer güvelerin zarar verdiği yer yaygısı ile yıpranmış seccade ve paspas örnekleri incelenmiştir. Bu ürünler üzerindeki desenler ağırlıklı olarak geometrik olarak yapılmış zigzag, baklava deseni, kıvrım dal ve lale motifleridir.

Şekil 65: Motifli keçe yaygı. Balıkesir.

Şekil 66: Motifli keçe yaygı. Balıkesir.

Şekil 67: Motifli keçe paspas. Balıkesir.

Şekil 68: Yıpranmış motifli keçe yaygı. Balıkesir.

Altınkuş diğer atölyelerden farklı olarak geniş kapalı alanlı, yüksek tavanlı atölye inşa etmiş ve atölyede dört adet tepme makinesi, iki adet tarama makinesi ,bir adet yün yayma makinesi bulunmaktadır. Müşteri talepleri doğrultusunda, sanayide kullanılan mermer parlatma, metal temizleme, okullara silgi keçesi ve el sanatları ürünleri satan dükkânlara düz renkli keçeler üreterek ürün bağlamında da değişimi gerçekleştirmiştir. Diğer taraftan, babası tarafından tasarlanan makine sayesinde, keçenin kalıba serilme işlemini seri bir şekilde yaparak üretim aşamasında da değişimi gerçekleştirmiştir. Böylece hem zaman açısından, hem de ekonomik üretimde diğer keçe atölyelerine göre farklı bir konumda olduğu gözlenmiştir. (Altınkuş-2012)

Şekil 69: Mustafa Yünel. Bademli-Ödemiş.