Kurumsal anlamda faaliyet gösteren tüm yapılar içerisinde varlıklarının temeli olan misyon ve onları geleceğe taşıyacak vizyon ifadeleri büyük önem arz etmektedir. Tüm bu yapılar, ana hedef olan bu ifadeler için uzun vadeli, orta vadeli ve kısa vadeli olacak şekilde planlamalar yaparak hedeflerine ulaşmaya çalışırlar. Bu noktada tez çalışması kapsamına giren ilk başlık kurumların stratejileri doğrultusunda oluşturacakları yıllık hedeflerin önemlerinin belirlenmesi sürecidir.
Gerek performans ölçümü, gerek düzeltici faaliyetler ve hedef/gerçekleşen durum ilişkisini gözlemlemek amacıyla, kurumlar yıllık hedeflerini ağırlıklandırarak bir sıralamaya tabi tutarlar. Model içerisinde bu kısım “Stratejiler Doğrultusunda Oluşturulan Yıllık Hedefler İçin Önem Ağırlıklarının Belirlenmesi” olarak isimlendirilmiştir. Bu noktada dikkat edilmesi gereken önemli bir husus, bu hedeflere ait ağırlıkların belirlenmesi sürecinde sadece hedeflerin strateji için önemine değil aynı zamanda kendi aralarındaki ilişkilerin de dikkate alınarak sonuçların bulunması gereğidir.
65
Hem hedeflerin strateji doğrultusunda önemlerinin belirlenmesi, hem de kendi iç dinamikleri açısından ilişkilerinin gözönünde bulundurularak ağırlıklandırılması için bu aşamada Bulanık ANP kullanılacaktır.
Kurumların hedeflerine ulaşabilmesi için etken unsur, gerçekleştirecekleri ana faaliyetler günlük operasyonel işlerden ziyade bu hedeflere yönelik altyapıların, süreçlerin, ürünlerin vb. oluşturulabilmesi amacıyla gerçekleştirilecek olan projeler ve iş faaliyetleridir. Bu durumda hedeflerin gerçekleştirilmesi amacıyla yapılacak olan projelerin ve iş faaliyetlerinin belirlenmesi ve bu projelerin ve iş faaliyetlerinin hem hedeflerle ilişkilerinin hem de kendi aralarındaki etkileşimin değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu noktada ikinci aşama olan “Projelerin Hedeflerle ve Kendi İç Dinamikleri ile Değerlendirilmesi ve Proje Önem Ağırlıklarının Belirlenmesi” çalışma kapsamına dahil edilmiştir.
İş faaliyetlerinin de projeler gibi değerlendirilmesi amacıyla bu faaliyetler proje adı altında incelenmeye devam edilecek ve bundan sonraki kısımlarda sadece proje kavramı kullanılacaktır.
Projelerin sayısının model içerisinde uygulama için çok fazla olması durumunda belirlenen projeler öncelikle Pareto analizi yaklaşımı ile elemine edilecektir. Pareto analizinin uygulanmasında amaç hızlı bir şekilde çözüme ulaşmaktır. Çözüm süresi ile ilgili kısıtların olmadığı durumlarda Pareto uygulanması bir zorunluluk değildir. Burada dikkat edilecek unsur projeler ve tedarik malzemeleri için oluşturulacak matrisin boyutlarıdır. Kalan projelerin kendileri arasındaki etkileşimi yine Bulanık ANP metodu ile belirlenirken, projelerin hedeflerle olan ilişkisi ve önem ağırlıklarına etkisini hesaplamak için Bulanık QFD yaklaşımı kullanılacaktır.
Üçüncü aşamada, ilk aşamada bulunan hedeflerin önem ağırlıklarını belirten matris ve projelerin hedeflerle ilişkisini gösteren matris kullanılarak projelerin hedeflere göre değerlendirilerek ağırlıklandırıldığı, hedeflerin ve projelerin kendi iç dinamiklerini ve hedeflerle projelerin ilişkisini değerlendirerek hesaplanmış ana matris elde edilecektir. Dördüncü aşama, projeler içerisinde satın alınacak olan malzemelerin belirlenmesi ve bu malzemelerin zaman, bütçe ve kalite gibi proje yönetiminde başarı kriteri olarak kullanılan ana başlıklar çerçevesinde değerlendirilerek hangi malzemenin hangi projede
66
zaman, bütçe ve kalite açısından ne kadar önemli olduğunun belirlendiği çalışmayı içermektedir. Projelerde tedarik edilmesi gerekli olan hizmet alımları da malzemeler gibi değerlendirilecektir. Hizmet alımlarında malzemelerle aynı yaklaşımın sağlanması için bazı kabuller gerçekleştirilmiştir. Malzeme adetleri, hizmet alımlarında adam*gün bazında efor adedi olarak belirlenmiştir.
Malzemelerin sayısının model içerisinde uygulama için çok fazla olması durumunda belirlenen malzemeler öncelikle Pareto analizi yaklaşımı ile elimine edilecektir. Pareto analizinin uygulanmasında amaç hızlı bir şekilde çözüme ulaşmaktır. Çözüm süresi ile ilgili kısıtların olmadığı durumlarda Pareto uygulanması bir zorunluluk değildir. Burada dikkat edilecek unsur projeler ve tedarik malzemeleri için oluşturulacak matrisin boyutlarıdır. Böylece gerçekten ana kümeyi etkileyecek önemli malzeme listeleri oluşturulacaktır. Bu bölümde yine Bulanık QFD yaklaşımı ile bir matris oluşturulmakta ve bu matris, bir sonraki bölümde tedarik edilecek malzemelerin projeler içerisinde olan 3 boyutlu önemini hedefler ve stratejilerle birleştirmek için kullanılmaktadır. Beşinci aşama, dördüncü aşama içerisinde elde edilen tedarik edilecek olan malzemelerin önem matrisi ile üçüncü kısımda elde edilen ana matrisin bir araya getirilmesi ve son matrisin hesaplanmasını içermektedir.
Beş aşama birlikte stratejilerden hedeflere, hedeflerden projelere, projelerden satın alınacak malzemelere doğru tüm ilişkiler incelenmiş ve malzemelerin tedarik sürecinde önemlerini belirten 3 boyutlu zaman, bütçe ve kalite önem matrisi elde edilmiştir. Hizmet alımlarının da malzemeler gibi 3 boyutlu olarak değerlendirilmesi kabul edilmiştir. Bu amaçla, hizmetin zaman değerlendirilmesi için hizmet süresi performansı, bütçe değerlendirmesi için tüm hizmet bedelinin maliyeti ve kalite değerlendirmesi için hizmet olarak sunulan içeriğin istenilen özelliklerle karşılaştırılması esas alınmıştır. Altıncı aşama ile birlikte çözüm aşamasına geçilmektedir. Bu aşamada, beşinci aşamada bulunan matris normalize edilmekte, satın alınacak malzemelerin adetleri belirlenmektedir.
Tüm malzemelerin satın alınabileceği tedarikçiler ve bu tedarikçilerin zaman, bütçe ve kalite açısından değerlendirilmesi yine bu aşamada yer almaktadır. Değerlendirme esnasında Puanlama Yöntemi kullanılmaktadır. Model içerisinde bu yöntem ile 1-10
67
arasında bir değerlendirme yapılması esas alınıştır. Puanın artması değerlendirme ile ilgili sonucun daha iyi olacağı anlamındadır.
Toplam satınalma bütçesi ve malzeme adedi kısıtları ile birlikte mevcut tedarikçi listesinden tedarikçilerin değerlendirilmesini içeren bir model oluşturularak tamsayılı Doğrusal Programlama metodunun kullanılması ile zaman, bütçe ve kalite açısından maksimum etkiyi oluşturacak şekilde hangi tedarikçilerden kaç adet ve hangi malzemelerden alınması gerektiği ortaya çıkmaktadır.
Tüm model içerisinde önemli olarak yer alan varsayımlar aşağıdaki gibi sıralanabilir: Tedarikçiler belirlenirken kapasite sorunu olmayacağı varsayılmıştır.
Mevsimsel fiyat etkileri göz ardı edilmiştir.
Adetlere göre fiyatların azalması veya pazarlık unsurları göz ardı edilmiştir. Tedarik zamanının belirlenmesi göz ardı edilmiştir.
Sözleşme imzalama ve sözleşme içi hususlar göz ardı edilmiştir.
Model içerisinde zaman, bütçe ve kalite unsurları göz önünde bulundurulmuş ve diğer seçim kriterleri değerlendirmeye dahil edilmemiştir.
Model amaç fonksiyonunda satın alınacak malzemelerin adetleri, önem puanları ile çarpılarak dahil edilmiştir.