Moğolistan’õn Dõş Politika Konsept

1. Moğolistan Cumhuriyeti; birlik beraberlik içinde özgür, demokratik, insan haklarõnõ savunan ve serbest piyasa ekonomisini benimseyen bir devlettir.

Moğolistan jeopolitik ve coğrafik konum olarak Asya kõtasõnda Rusya ve Çin gibi iki dev ülke ile sõnõrõ bulunan, denize çõkõşõ olmayan gelişmekte olan bir ülkedir.

Moğolistan’õn dõş politikasõ Anayasa ilkelerine dayanmakta ve Moğolistan’õn kendine özgün iç ve dõş yapõsõ, dõş politikasõnõn ilkelerini belirleyici unsur teşkil etmektedir.

2. Moğolistan dõş politikasõnõn amacõ; tüm ülkelerle iyi ilişkiler geliştirilmesi, uluslararasõ alanda ülkenin durumunun güçlendirilmesi doğrultusunda hareket

edilmesi ve bölge ülkeleri ve gelişmiş ülkeler ile politika, ekonomi ve diğer alanlarda işbirliği geliştirme yolu ile egemenliğin sağlanmasõ şeklindedir.

3. Moğolistan açõklõk ve bağlantõsõzlõk esasõna dayalõ, askeri ittifaklara ve gruplaşmalara katõlmaktan kaçõnan bir politika izler. Gelişmiş ülkeler ile işbirliği artõrma yönünde politika izlemekle beraber ulus egemenliğine tehlike oluşturmayacak şekilde ilişkiler geliştirilir. Moğolistan’a yönelik uygulanan dõş ülke politikalarõ, siyasi ve kanuni sõnõrlar içerisinde ele alõnõr.

4. Moğolistan dõş politikasõnõn yönü, uluslararasõ ilişkilerdeki gelişmeler doğrultusunda dünya ve bölge ülkelerinin siyasi durumu göz önüne alõnarak esnek bir yapõda değerlendirilir ve belirlenir.

5. Moğolistan’õn güvenliği ve menfaati, siyasi-diplomatik yollarla sağlanõr ve ekonomi, bilim ve teknolojinin gelişmesi için uygun ortamõn sağlanmasõ devlet dõş politikasõnõn ana hattõnõ oluşturur.

6. Siyaset, ekonomi, kültür, bilim ve teknoloji alanlarõnda izlenen dõş politikalar içerisinde dõş siyaset politikasõ ana hattõ oluşturan niteliktedir.

İki. Moğolistan’õn Dõş Siyaset Politikasõ

7. Moğolistan’õn dõş siyaset politikasõ, milli güvenliği sağlayan ana unsurdur ve izlenen politikanõn başarõsõ; devlet güvenliği ve egemenliğinin ne derece sağlandõğõna, uluslararasõ arenada Moğolistan Devleti’nin edindiği konumunun ve ülkenin durumu ne ölçüde güçlendirildiğine bağlõdõr.

8. Moğolistan Devleti diğer devletlerle olan ilişkilerinde; karşõlõklõ olarak Birleşmiş Milletler ilkelerinde olduğu gibi cumhuriyet ve egemenliği benimseyip, toprak bütünlüğü ve sõnõr güvenliğine tehdit oluşturmaksõzõn, iç işlerine karõşmadan, güç kullanmadan, anlaşmazlõk durumunda barõşçõl yolu ile çözüme giderek, insan

haklarõ ve özgürlüklerini koruyup, eşit haklara sahip ve yarar sağlayan işbirliğinin geliştirilmesini benimseyerek, uluslararasõ hukuk çerçevesi ve ölçüsü doğrultusunda hareket eder.

9. Moğolistan Devleti, barõşçõl ve çok yönlü dõş siyaset politikasõ izler. Kendi milli menfaati her zaman göz önünde bulundurularak diğer ulus ve komşu devletlerin yasa ve menfaatlerine saygõ gösterir. Moğolistan’õn milli menfaatine doğrudan zarar vermediği, iki komşu ülkenin anlaşmazlõk durumunda iç ve dõş işlerine karõşõlmayacak. Askeri ittifaklar ve gruplaşmalara katõlmaktan kaçõnma, toprak ve hava sahasõnõ başka ülkeler aleyhine kullandõrmama, yabancõ ülke askerleri ve silahlarõ, onun içinde nükleer silahlarõ ve toplu ölüme neden olan diğer silah türlerini kendi topraklarõnda barõndõrmama politikasõnõ izler.

10. Moğolistan uluslararasõ arenada kendi çõkarlarõnõ ikili ve çoklu antlaşmalarla sağlar. Uluslararasõ hukuk ilkelerine sadõk kalarak, uluslararasõ anlaşmalarda yükümlü olduğu görevlerini dürüstçe yerine getirir.

11. Moğolistan BM’nin bir üyesi olarak bölgeyi veya tüm dünyayõ ilgilendiren önemli sorunlarõn çözümünde aktif olarak kendi imkânlar doğrultusunda katkõda bulunacaktõr. Bunu yaparken Milli çõkarlarõ, ülke değerleri ve ana ilkeleri rehberlik olacaktõr.

12. Moğolistan dõş siyaset politikasõnõ gerçekleştirirken aşağõdaki ana hatlarõ izler.

1/ Rusya Federasyonu ve Çin Halk Cumhuriyeti ile iyi ilişkiler kurmak Moğolistan Dõş Siyaset Politikasõnõn önemli hedefidir. Moğolistan, bu ülkelerden birinin çizgisinden ilerlemek değil, dengeli ilişkiler sürdürmeyi ve iyi komşuluk

ilişkilerini geliştirmeyi amaçlamaktadõr. Bunu sağlarken iki komşu ülke ile gelenek hale gelmiş ilişkiler ve ekonomik işbirliğini dikkate alõr.

2/ Moğolistan Dõş Siyaset Politikasõnõn ikinci ana hedefi ise ABD, Japonya, Almanya başta olmak üzere batõlõ ve doğulu gelişmiş ülkeler ile iyi ilişkiler kurmaktõr. Bununla birlikte Hindistan, Kore, Tayland, Singapur, Türkiye, Danimarka, Hollanda, Finlandiya, Avusturya, İsveç, İsviçre gibi ülkeler ile iyi ilişkiler kurarak bu ülkelerin Moğolistan’daki ekonomi ve diğer alanlardaki işbirliğini artõrmayõ amaçlamaktõr.

3/ Moğolistan Dõş Politikasõnõn üçüncü ana hedefi ise Asya Bölgesinde kendi konumunu sağlamlaştõrmak ve bölge ülkelerin siyasi ve ekonomik bütünleşmesine katõlmaktõr. Bu hedef doğrultusunda Asya-Pasifik, Kuzey-doğu Asya ve Orta Asya Bölgesine öncelik vermektedir. Moğolistan Cumhuriyeti bölge güvenliğinin sağlanmasõ konusunda görüşmelerde bulunur ve ortak güvenlik mekanizmasõnõn oluşturulmasõnda aktif rol oynar. Asya-Pasifik Bölge Ekonomi Örgütüne üye olmayõ amaçlar. Bölge Birliğine girerken önce söz konusu birliğe üye ülkeler ile ikili ilişkiler kurarak katõlõmõnõ gerçekleştirir.

4/ Moğolistan Dõş Politikasõnõn dördüncü ana hedefi, Birleşmiş Milletler ve onun uzman kuruluşlarõ, Uluslararasõ Para Fonu, Dünya Bankasõ, Asya Kalkõnma Bankasõ gibi finansal- ekonomik kuruluşlar ile işbirliği sağlamaktõr.

5/ Eski Sovyetler Birliğine bağlõ ve yeniden bağõmsõzlõğõnõ kazanan ülkeler ile iyi ilişkiler geliştirmek, Moğolistan Dõş Politikasõnõn beşinci hedefidir. Bu ülkeler ile olan ilişkilerini daha önceki temele dayanarak yeni ilişki boyutuna taşõyõp karşõlõklõ esnek yapõda geliştirir. Özellikle Doğu Avrupa’dan Polonya, Macaristan,

Çek Cumhuriyeti, ayrõca Kazakistan, Ukrayna, Beyaz Rusya, Kõrgõzistan ve Özbekistan ile olan ilişkilerine öncelik verir.

6/ Gelişmekte olan ülkeler ile iyi ilişkiler kurmak ve ortak hedeflerin çözümü için bu ülkeler ile işbirliği yapmak Moğolistan Dõş Politikasõnõn altõncõ ana hedefidir.

İkili ilişkiler geliştirmek dõşõnda genellikle uluslararasõ kuruluşlar ve hareketler çerçevesinde örneğin BM, Grup 77 ve Bağlantõsõz ülkeler hareketi ile işbirliği yolu ile bu hedefine ulaşõr.

13. Moğolistan Dõş Politikasõnõn ana hedefleri dikkate alõnarak ülke büyükelçiliklerinin yerleşimleri belirlenir ve dõş politikayõ izleme ortamõ sağlanõr.

14. Moğolistan Büyükelçiliklerinde ekonomi, bilim ve teknoloji konularõnda yüksek bilgi ve birikimlere sahip kişiler görevlendirilir.

Üç. Dõş Ekonomi Politikasõ

15. Moğolistan’õn dõş ekonomi politikasõnõn temel amacõ, ekonomik istikrarõn sağlanmasõ doğrultusunda mevcut veya gelecekteki ülke ekonomi hedeflerine ulaşmak için dõş koşullarõ iyi değerlendirmek, böylelikle bölge ekonomik bütünleşmesinde kendi konumunu edinmektir.

16. Dõş ülkeler ile ekonomik ilişkiler ve işbirliği geliştirirken ekonomi güvenliğine tehdit unsuru oluşturmak ve herhangi ülkeye bağõmlõ kalmaktan kaçõnarak uluslararasõ ekonomi ilkeleri ve ölçütleri doğrultusunda eşit, karşõlõklõ çõkarlarõnõ koruyarak, kendi yükümlüklerini dürüstçe yerine getirerek, siyasi ve diğer baskõlara maruz kalmaksõzõn uygun ortam sağlayarak kendi politikasõnõ izler.

17. Ekonomi, Gümrük ve Ticaret özel bölgeleri kurma, ortak veya sadece yabancõ yatõrõm ile fabrika kurma gibi programlar kullanõlõrken, siyasi-ekonomik

sonuçlarõ iyi değerlendirdikten sonra milli güvenliğe tehdit oluşturmaksõzõn ekonomik yarar sağlayacak şekilde uygulanõr.

18. Milli çõkar için oldukça yararlõ projelerin gerçekleştirilmesinde işbirliği yapacak ülke veya ortaklar siyasi çõkarlar doğrultusunda seçilir.

19. Ülke ekonomisine zarar oluşturmaksõzõn, borcun geri ödeme garantisi iyi hesap edildikten sonra dõşa borçlanõr ve faydalõ şekilde kullanõlõr.

20. Moğolistan dõş ekonomi ilişkilerini geliştirirken aşağõdaki ana hatlarõ izler.

1/ dõş ekonomi faaliyetlerini yürütürken; ülke ekonomisi ve ihracat potansiyeli artõrmak, ekonomi alt yapõsõnõ oluşturmak, ithal ürünler yerine ikame ürünlerin üretimini geliştirmek;

2/ Moğolistan ekonomisini hammaddeye yönelik değil, daha çok ana sektörleri geliştirmek için madeni, hayvansal ve bitkisel kaynaklõ hammadde kullanõmõnõ en yararlõ seviyeye yükseltip dünya piyasasõnda rekabet edebilecek ürünlerin üretilmesine yönlendirmek;

3/ mevcut fabrikalarõ yeni teknik ve teknolojiler ile donatmak, gõda, hafif sanayi, madencilik sektörü, kimya, biyoteknoloji, yeni malzeme gibi ihracata yönelik sanayileri ülke hammadde imkânlarõnõ kullanarak geliştirmek;

4/ İhracat potansiyelini arttõrõrken altõn, bakõr, molibden, uranyum gibi hammaddeleri işlemek ve ürün haline getirmek, hayvansal hammaddeleri son ürün haline getirmek ve dünya piyasasõnda rekabet edebilecek ürüne dönüştürmek için dõş ülkeler ile ortak çalõşmak;

5/ Moğolistan ihracat ürün piyasasõnõ genişletmek;

6/ ülke elektrik üretimi, ulaşõm, telekomünikasyon gibi sektörleri geliştirmek, deniz taşõmacõlõğõ ve transit geçit için uygun koşullarõ oluşturmak;

7/ uluslararasõ, özellikle Kuzey-doğu Asya karayollarõ, kara yol taşõmacõlõğõ ve enformasyon ağõna katõlmak;

8/ ithal ürün yerine ikame ürünlerin üretilmesi için orta ve küçük boy işletmeciliğin geliştirilmesinde dõş ülkelerden kredi ve teknoloji yardõmõ almak;

9/ Moğolistan doğasõ, tarihi ve kültür miraslarõna dayalõ uluslararasõ turizmi geliştirmek, alt yapõyõ oluşturmak, dünya standardõnda hizmet sağlamak;

10/ uygun dõş ticaret koşullarõ sağlamak, indirimli kredi, karşõlõksõz yardõm alma statüsünü belirli zamanda koruyabilmek;

Dört. Bilim Teknoloji Dõş ilişkiler Politikasõ

21. Bilim-teknoloji dõş ilişkileri ve işbirliğinin temel amacõ; bölge, kõta ve dünya çapõnda rekabet edebilecek, Moğolistan ekonomisi ve sanayinin ana gücü olan ülke bilim, teknik ve teknolojisinin modern yapõsõnõ oluşturarak, gelişmesi için dõş imkânlarõ iyi kullanmaktõr.

22. Ülkenin işgücü, doğa kaynaklarõ, sosyolojisi, beyin gücü, göçebe uygarlõk yaşam tarzõna uygun bilgi ve birikimlerini dünya bilim teknik ve teknolojisi ile zenginleştirme amacõ güdülür.

23. Moğolistan bilim-teknoloji dõş ilişkiler politikasõnõ gerçekleştirirken aşağõdaki ana hatlarõ izler.

1/ Sanayi ve hizmet sektörüne yeni teknik teknolojiyi kazandõrmak. Bunun için en gelişmiş teknoloji seçilir. Yeraltõ kaynaklarõ, hayvansal ve bitkisel kökenli

ham maddeler, sürekliliği olan enerji üretimi için teknoloji kullanõmõna öncelik vermek;

2/ ülke bilim-teknoloji enformasyon ağõnõ uluslararasõ enformasyon ağõ ile bağlamak;

3/ beyin gücü ve bilim-teknoloji alanlarõnda ikili ve çoklu işbirliği geliştirmek;

Beş. Medeniyet ve Kültür Dõş ilişkiler Politikasõ

24. Medeniyet ve kültür dõş ilişkiler politikasõnõn temel amacõ Moğol göçebe uygarlõğõnõ korumak, has kültür mirasõn dünya kültür ile zenginleştirmek, tarihi ve kültürel değerleri restore etmek, araştõrmak, modern zamana ayak uydurabilecek işgücünün oluşturulmasõnda kültürel işbirliği sağlamak, kendi ülkesini dõş ülkelere tanõtmak, Moğolistan’õ destekleyen ve ilgi duyan dünya kamuoyunu oluşturmak, diğer ülkelerde mevcut olan Moğol Bilime destek vermek, dünya ülkelerini tanõmak, ilişkiler geliştirmek ve karşõlõklõ güven ortamõ yaratmaktõr.

25. Medeniyet ve kültür alanlarõnda işbirliği sağlarken hükümetler arasõ ve diplomatik yollarõ tercih etme, insan haklarõ ve özgürlüğüne saygõ duyma ve eşitliği sağlama ilkelerine uyulmalõdõr.

26. Moğolistan medeniyet konusunda dõş ilişkilerini gerçekleştirirken aşağõdaki ana hattõ izler.

1/ Dõş ülkeler ile işbirliği geliştirerek yurtdõşõnda yaşamakta olan Moğol vatandaşlarõnõn insani ve yasal haklarõ, özgürlükleri ve güvenliklerini korumak;

2/ Dõş ülkelerde yaşayan Moğol asõllõ milletlerle iyi ilişki ve işbirliği geliştirerek dil, kültür ve gelenekleri korumak için birbirini desteklemek, Moğolistan’õn gelişmesi için onlarõn destek ve yardõmlarõnõ almak;

3/ Moğolistan’õn milli güvenliği, birlik ve beraberliğine tehdit oluşturacak zalim akõm ve gruplardan korumak için önlemler almak;

4/ Serbest piyasa ekonomisi, siyaset, hukuk, işletme, pazarlama ve ülkenin bilim-teknolojisinin gelişimi için öncülük etmek amaçla gelişmiş ülkelerde öğrenciler okutmak, meslek sahibi işgücünü hazõrlamak, bunun için uluslararasõ özel vakõf ve gelişmiş ülke fonlarõ, devlet ve özel üniversiteler, kuruluşlarõn burslarõ ile öğrenci okutmak, meslek geliştirme kurslarõna göndermek, akademik unvan kazandõrmak, uzmanlar hazõrlamak, dõş ülkelerden bilim insanlarõ ve yüksek bilgiye sahip öğretmenleri davet edip çalõştõrma imkânlarõnõ sağlamak;

5/ Dõş ülkelerin orta öğrenim ve meslek okullarõnõn seçilmiş teknik teknolojileri ve organizasyonlarõnõ araştõrõp o ülkenin özelliğini dikkate alarak esnek bir yapõda kullanmak;

6/ Moğolistan’õn doğa, tarih ve kültür değerlerini restore etmek, korumak, dünya kamuoyuna kültür ve tarih zenginliklerini tanõtmak için tarih, din ve kültür açõsõndan ortak mirasa sahip olabilecek Asya ülkeleri, diğer ilgili ülkeler, UNESCO ve diğer uluslararasõ ilgili kuruluşlarla ortak çalõşmalar yürütmek;

7/ Eğitim, kültür, sanat, spor, sivil toplum ve uluslararasõ enformasyon kuruluşlarõ ve vakõflar ile aktif ilişkide bulunmak, gerekli uluslararasõ anlaşmalara katõlmak, benzer kuruluşlar arasõnda doğrudan ilişkiler kurmak, bilim insanõ, öğretmen, sanatçõ, basõn organ temsilcileri, sporcu ve turist değişim faaliyetlerini

desteklemek, uluslararasõ kültür, sanat ve spor faaliyetlerinde aktif katõlõm sağlamak, bu tür organizasyonlarõ Moğolistan’da düzenlemek;

8/ Ülkenin ekolojisini ve ekolojik dengeyi korumak, çevre korumasõnõn sağlanmasõ için uygun dõş şartlarõ oluşturmak ve işbirliği geliştirmek.