Mesleki ve Teknik Eğitimdeki Sorunlar

2.2.2.3. Mesleki ve Teknik Eğitimdeki Sorunlar

Ortaöğretimde mesleki teknik eğitimin amacı; öğrencilerini ilgi, yetenek ve kabiliyetlerine göre hayata hazırlanmış, kendisinin ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmuş, yapıcı, üretici ve verimli kişiler olarak yetiştirmektir. Bu amacın gerçekleşme derecesi, söz konusu okulların sorunlarının gerçekçi olarak saptanıp, çözümlerinin de çağa uygun yöntem ve yaklaşımlarla üretilme derecesine bağlıdır.

Gelişmiş ülkelerde uygulanan sanayi politikaları incelendiğinde istikrarlı bir mesleki eğitim altyapısının varlığı dikkati çekmektedir. Buna karşın özellikle gelişmekte olan ülkelerde mesleki eğitim sisteminin ihtiyacı doğrultusundaki kamu yatırımlarının temin edilememesi, eğitimin maddi sorumluluğunun özel sektörle paylaşılamaması ve işgücü niteliklerinin uluslar arası normları taşıyacak şekilde organize edilememesi, eğitimsel anlamda ciddi mesleki kaygıların oluşmasını sağlamıştır. Bu eğilimin günümüz toplumlarına miras olarak bıraktığı tüketici kitle teşekkülü ve dış pazar olanaklarından yeterince istifade edilememesi gibi sonuçlar, siyasi yetkelerin en büyük uğraş alanlarını yaratmıştır. Bu süreç içindeki hızlı teknolojik gelişmeler ve eğitim kurumu – çalışan - işveren talebi döngüsü gelişmiş ülkelerin lehine stratejik imkânlar sunmuştur. Az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerin yeni teknolojileri mevcut imkânlarıyla transfer ederek karşılamaya çalışması, mesleki sistemin cevap veremediği kalifiye eleman talebi nedeniyle, yaşanan sıkıntıların aşılması mümkün olamamıştır. Bu değişim sürecinde geleneksel mesleki eğitim sistemleri de değişime uğramıştır³².

30 Yörük, Dikici ve Uysal, a.g.m., 300.

31 MEB, Mili Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim, 2011-2012.

32 Cevat Alkan, Hıfzı Doğan, S. İlhan Sezgin, Mesleki ve Teknik Eğitimin Esasları, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2001.

Türkiye’de yıllardır tartışılan konuların başında, mesleki-teknik eğitimin içinde bulunduğu sıkıntılar gelmektedir. Problemin temelinde; her düzeyde nitelikli insan gücü yetiştirilememesi olduğu söylenebilir. Böyle olumsuz bir sonuca gelinmesinde, ilköğretimde başlaması gereken rehberlik ve yönlendirmenin yetersizliğinden üniversiteye girişteki engellere kadar birçok problem sıralanabilir. Genel olarak aşağıdaki tespitleri ifade etmek mümkündür33

;

 Endüstri ve iş hayatının ihtiyaç duyduğu nitelikli mesleki ve teknik insan gücü yetiştirilememektedir.

 Mesleki-teknik eğitime yönelme de sıkıntılar yaşanmaktadır. Bu okulların daha çok başarısız öğrenciler tarafından tercih edildiği algısı kırılamamıştır.

 İlköğretimde mesleki-teknik eğitime yönlendirme ve rehberlik hizmetleri yeterince yapılmamaktadır. Buna bağlı olarak yanlış seçim yapılmakta ve mesleki-teknik ortaöğretimden mezun olanların öğrenim gördüğü alanda çalışma oranı ortalama olarak sadece %10-15 arasında değişmektedir.

 Yukarıda belirtilen problemin nedeni olarak iş ve istihdam şartları etkili olsa da belirlenen meslek standartlarına uygun eğitimin yapılmaması daha belirleyici sebep olarak görülmektedir. Çünkü sanayici ve KOBİ’ler Meslek Lisesi çıkışlıların bilgi ve becerilerinden memnun değildirler.

 Öğretmen standartları ve seçimi daha etkili kriterlere dayandırılmadığından öğretmen kalitesi de tartışılır hale gelmiştir.

 Sanayi kuruluşlarının, Meslek Liselerinin gelişen teknolojiye uygun olarak donatılmasında katkıları yok denecek kadar azdır. İşletmelerden uygulama amacıyla yeterince faydalanılamamaktadır.

Yukarıdaki bilgiler doğrultusunda Mesleki ve Teknik Ortaöğretim’in genel olarak sorunlarını önem sırasına göre şu şekilde sıralayabiliriz³⁴;

 Uluslararası Akreditasyon Sorunu: Mesleki eğitimin uluslararası bir standarda

halen daha dayandırılmaması mesleki eğitim sisteminin temel sorunlarından biridir.

33 Duran Altıparmak, “Mesleki Teknik Orta ve Yüksek Öğretim”, Mesleki Eğitim ve Teknik Eğitim

Fakülteleri, (Ömer Kayır ve Hamdi Kılıç) , İstanbul Ticaret Odası, Yz strateji Mart 2008, 26-28.

34 Yusuf Tahir Altuncı, Cevat Salman, Zülfü Murat Doğan, “Mesleki Eğitim Sorunları ve Yeni Model Arayışları”, 1. İnşaat Mühendisliği Eğitimi Sempozyumu, Antalya, 6-7 Kasım, 2009, 315-316.

 İstihdam Analizinin Yapılmayışı: İstihdam analizinin yapılmamasına bağlı

olarak Mesleki ve Teknik Eğitimde piyasa ihtiyaçları ile uygulanan programlar arasında problemler oluşmaktadır.

 Nitelikli Mesleki ve Teknik İnsan Gücü Yetiştirilememesi: Ara insan gücü

yetiştiren mesleki eğitim kurumlarında hâlâ 1950’li, 1960’lı yılların teknolojisine göre eğitim verilmekte, teknolojiyle alakası olmayan gereksiz ve yetersiz dersler verilmektedir.

 Öğretim Programları: Öğretim programları amaçların gerçekleştirilmesi

doğrultusunda tüm etkinlikleri gösterdiği için sistemin temelini oluşturmaktadır. Bu programlar ne kadar iyi yapılmış olursa olsun programın esas uygulayıcıları öğretmenlerdir ve öğretmenlere çok büyük görev ve sorumluluklar düşmektedir. Öğretmen kadrolarındaki fazlalıktan dolayı yeni mezun olan teknik öğretmenler; mesleklerini yapamamakta, dolayısıyla öğrenmiş oldukları son teknolojiyle donatılmış bilgilerini, asıl paylaşmaları gereken meslek liseli öğrencilerine verememektedirler.

 Genel Eğitim – Mesleki Eğitim Ayrımı: Dünyada genel eğitim ile mesleki

eğitim birbirine yaklaşırken, ülkemizde katı bir ayrımcılık sürdürülmektedir. Aslında böyle bir ayrımcılık çok yanlıştır. Çünkü genel eğitime devam edenler de bir üst öğretim kademesinde mesleki eğitim görerek meslek sahibi olurlar.  Mesleki Rehberlik ve Yönlendirme: Yönlendirme konusunda, rehber

öğretmenler başta olmak üzere öğrenciler, veliler, öğretmenler, okul yöneticileri, meslek odaları, yerel yönetimler, resmi ve özel işverenler, yazılı ve görsel medya üzerine düşen görevleri yerine getirmemektedirler.

 Eğitim Kurumu – İşletme Diyalogu: İşletmeler ile mesleki ve teknik eğitim

kurumları arasında halen yetersiz düzeyde bulunan diyalog ve iş birliğini geliştirmek ve sorunlara ortak bakış açıları oluşturmak gerekmektedir.

 Ölçme ve Değerlendirme: Yeterliliğe dayalı, objektif, mukayeseli ve şeffaf bir

ölçme değerlendirme sistemi geliştirilmelidir.

 Yasal Teşvikler: Mesleki eğitim alan öğrencilerin mesleklerine konsantre

olabilmeleri ve ileride de bu mesleği yapabilmeleri için yasal destekler, karşılıksız burslar ve teşvik primleri verilmelidir

2.3. TÜRKİYE’DE OKULLARIN ORTAÖĞRETİM OKUL TÜRÜNE GÖRE