Spor Kulüplerinin İdman ve Spor Faaliyetlerinde Bulunan İktisadi İşletmeler İle Sadece İdman ve Spor Faaliyetinde Bulunan Anonim Şirketler

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ile özerk spor federasyonlarına tescil edilmiş spor kulüplerinin idman ve spor faaliyetlerinde bulunan iktisadi işletmeleri ile sadece idman ve spor faaliyetlerinde bulunan anonim şirketler, Kurumlar Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi kapsamında kurumlar vergisinden muaftır.

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ile özer spor federasyonlarına tescil edilmiş spor kulüplerinin idman ve spor faaliyetlerinde bulunan iktisadi işletmelerinin muafiyet hükmünden yararlanabilmesi için iktisadi işletmenin,

 Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ve/veya özerk spor federasyonlarına tescil edilmiş olan spor kulüplerine ait olması,

186 _{Koçakoğlu, s.246.} 187

85

 Faaliyetlerinin sadece idman ve spor faaliyeti olması,

gerekmektedir.188

1 Seri No.lu KVK Genel Tebliği’nde transfer ve bonservis gelirleri, saha reklam gelirleri, maç bileti satışları, sporcuların formalarına aldıkları reklamlar ile maç yayın hakkının satılması faaliyetlerinin de idman ve spor faaliyeti kapsamında değerlendirileceği açıklamasına yer verilmiştir.

Konuya ilişkin olarak 31 seri numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nde189

açıklamalar yapılmıştır. Söz konusu tebliği de, kanun hükmü ile idman ve spor faaliyetlerinde bulunan şirketlerde sadece anonim şirketleri kurumlar vergisinden muaf tutulduğu belirtilmiştir. Kurulacak olan anonim şirketler, Beden Terbiyesi Teşkilatının yayınlayacağı tüzük ve genelgeler çerçevesinde idman ve spor faaliyetlerinde bulunacaklar, bunun dışında herhangi bir faaliyette bulunmayacaklardır. Bu şartların ihlali halinde, anonim şirketlerin muafiyetten yararlanmaları mümkün olmayacaktır. Ancak, anılan şirketlerin sporcuların formalarına aldıkları reklamlar, idman ve spor faaliyeti çerçevesinde mütalaa edilecektir.

İstanbul Defterdarlığı tarafından verilen 27.06.2003 tarih ve 9802 sayılı mukteza da; idman ve spor faaliyetinde bulunan anonim şirketlerin, stadyum maç hasılatı ve stadyum kira gelirleri, isim hakkı gelirleri, radyo ve televizyon yayın gelirleri, forma ve saha içi reklam gelirleri, sponsorluk gelirleri ile sadece idman ve spor faaliyeti yapanlara ve izleyicilere hizmet vermek üzere spor tesislerinde bulunan büfelerin gelirleri dolayısıyla kurumlar vergisinden muaf tutulması ancak, forma ve diğer spor malzemelerin satışı ve otopark işletilmesi gibi diğer faaliyetlerden elde dilecek gelirlerin vergilendirilmesinin gerektiği belirtilmiştir.190

188 _{Koçakoğlu, s.249.} 189

03.04.1986 tarih ve 19067 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

190

Gelirler Kontrolörleri Derneği, Tüm Yönleriyle Kurumlar Vergisi Rehberi, İstanbul: Gelirler Kontrolörleri Derneği Yayınları, 2005, s.30.

86

4.1.13. Kooperatifler

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 4/1-k maddesi ile tüketim ve taşımacılık kooperatifleri dışında kalan kooperatifler belirli şartlar altında kurumlar vergisinden muaf tutulmuşlardır. Söz konusu şartlar ve diğer hususlar aşağıda belirtilmektedir.191

4.1.13.1. Muafiyetin Şartları

Kooperatiflerin Kurumlar Vergisi’nden muaf olabilmeleri için K.V.K.’nın 7/16 maddesinde sayılan, aşağıdaki koşulların ana sözleşmede yer alması ve bu koşullara fiilen uyulmuş olması gerekmektedir:192

-Sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması,

-İdare meclisi başkan ve üyelerine kazanç üzerinden hisse verilmemesi, -İhtiyaç akçelerinin ortaklara dağıtılmaması,

-Münhasıran ortaklarıyla iş görülmesi -Muafiyet şarlarına fiiliyatta da uyulması -Faaliyete geçen bir üst birliğe üye olunması.

4.1.13.2. Ortak Dışı İşlemler

Kooperatifleri esas olarak ortaklarının belirli ekonomik çıkarlarını sağlamak amacıyla kurulduklarından faaliyetin de normal olarak sadece ortaklarla olması beklenir. Çünkü ortak dışı işlem yapılması muafiyetlerin ana gerekçesi olan rekabet eşitliğine aykırıdır. 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nda her ne kadar ortak dışı işlemler yasaklanmamış olsa da, kurumlar açısından ortak dışı işlem yapılması muafiyetin ihlali olarak görülmüştür.193

191 _{Beyanname Düzenleme Kılavuzu 2013, 2.Cilt, s.30.} 192

O.Murat Koçtürk, ‘‘Türkiye’de Kooperatiflerin Vergilendirilmesi’’, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F.Yönetim ve Ekonomi, Yıl:2006 Cilt:13 Sayı:2, s.123.

87

4.1.13.2.1. Üretim Kooperatiflerinde Ortak Dışı İşlemler

Üretim kooperatiflerinin, ortaklarından aldığı ürünleri, niteliğinde herhangi bir değişiklik yapmadan üçüncü kişilere satmaları ortak dışı işlem sayılmamaktadır. Ortaklardan alınan ürünlerin bir takım işlemlerden geçirdikten sonra niteliği değiştirilmiş olarak üçüncü kişilere satılması ise ortak dışı işlem sayılmaktadır.194

4.1.13.2.2. Kredi Kooperatiflerinde Ortak Dışı İşlemler

Kredi kooperatiflerinin kendi kaynaklarından veya banka, kredi kuruluşu benzeri üçüncü kişilerden sağladığı fonları, sadece ortaklarına kredi olarak vermesi halinde, bu faaliyetler ortak dışı işlem sayılmayacaktır. Kredinin, kooperatif ortağı olmayanlara verilmesi ise ortak dışı işlem olarak kabul edilecektir.195

4.1.13.2.3. Yapı Kooperatiflerinde Ortak Dışı İşlemler

Yapı kooperatiflerinin, arsalarını kat karşılığı vererek işyeri veya konut elde etmeleri ortak dışı işlem sayılacaktır. Ancak, KVK’nun 4/1-k maddesinde yer alan parantez içi hüküm uyarınca bu kooperatiflerin kendilerine ait arsalarını kat karşılığı vererek her bir hisse için bir işyeri veya konut elde etmesi halinde, bu işlem ortak dışı işlem olarak kabul edilmeyecektir.

Yapı kooperatifi tarafından inşa edilen işyeri ve konutlarda yaşayan insanların sosyal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kat karşılığı bu tesislerin inşa ettirilmesi de ortak dışı işlem sayılmayacaktır. Bu tesislerin yapımını müteakip, kooperatif tarafından işletilmesi halinde, işletilmeye başlandığı tarihte muafiyet şartı ihlal edilmiş sayılacaktır.

Kooperatiflerin konut inşa etmek kum, çimento, demir v.b.malzeme satın alması, söz konusu inşaata finansman sağlamak üzere üçüncü kişilerden kredi temin etmesi de ortak dışı işlem olarak değerlendirilmeyecektir.

194 _{Mercan ve Dündar, s.194-195.} 195 _{Kuştepe, s.27.}

88

İşyeri ve konut inşa etmek üzere kurulan bir yapı kooperatifinin ortaklarından topladığı paraları değerlendirerek nemalandırması halinde, söz konusu nemaların Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 67’nci maddesi çerçevesinde vergilendirilmiş olması ve ortaklara dağıtılmayarak kooperatif amaçları doğrultusunda harcanması şartıyla, muafiyet şartları ihlal edilmiş sayılacaktır.

Kooperatife ait taşınmazların, ortaklara veya ortak olmayanlara kiraya verilmesi veya kooperatifin inşa ettiği konut veya işyerlerinin ortaklara dağıtımından sonra elinde kalan işyeri, konut veya arsaların satılması ortak dışı işlem sayılacaktır.

Birçok yapı kooperatifinin ortak sayısına göre ihtiyaçtan fazla olan arsasını müteâhhidlere inşaat karşılığı olarak verdiği görülmektedir. Bu işlem de ortak dışı işlem olarak değerlendirilmelidir.

Kooperatifin amacını gerçekleştirmesinden sonra elinde kalan malzeme, alet ve edevatın satılması ortak dışı işlem olarak değerlendirilmeyecektir.

Öte yandan, bazı kooperatiflerin ana sözleşmelerinde, ‘‘ortakların sosyal, kültürel, ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak üzere gerekli tesisleri kurmak, işletmek veya kiraya vermek….’’ hükmü yer alabilmektedir. Ana sözleşmelerinde söz konusu hüküm olsa dahi fiilen söz konusu tesislerin kurulup bizzat işletilmesi veya kiraya verilmesi ortak dışı işlem olarak değerlendirilecektir.196

4.1.13.3. Yapı Kooperatiflerinin Muafiyetinde Özel Şartlar

Yapı kooperatiflerinde muafiyetten yararlanabilmek için yukarıda belirtilen şartlara ilaveten;

 Kuruluşlarından, yapı inşaatlarının sona erdiği tarihe kadar yönetim ve denetim kurullarında, söz konusu inşaat işini kısmen veya tamamen üstlenecek gerçek kişilerle

196

89

tüzel kişi temsilcilerine ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 13’üncü maddesine göre bunlarla ilişkili kişilere veya yukarıda sayılanlarla işçi ile işveren ilişkisi buluna kişilere yer verilmemesi,

 Yapı ruhsatı ile arsa tapusunun kooperatif tüzel kişiliği adına olması

gerekmektedir.

Yapı kooperatiflerinde yapı ruhsatı veya arsa tapusunun kooperatif tüzel kişiliği adına bulunmadığı durumlarda da muafiyetten yararlanılması mümkün değildir. Ancak, inşaatı üstlenen müteahhit adına düzenlenecek bir yapı ruhsatı, yapı kooperatifinin muafiyetten yararlanmasını engelleyecektir. Henüz arsa temini veya inşaat aşamasına gelmemiş bulunan dolayısıyla, işyeri veya konut teminine yönelik faaliyeti bulunmayan kooperatifler için bu şartlar aranmayacaktır.197