• Sonuç bulunamadı

2.7. KOBİ’lerin Temel Sorunları

2.7.1. KOBİ’lerin Üretim Yönetimi Sorunları

Üretim Yönetiminde ilk sorun hammadde tedariğidir. Sermayenin yetersiz olması sebebiyle düşük miktarlarda hammadde tedarik edilmekte, istenilen zamanda tedarik edilememekte, hatta bazen tedarik edilememektedir. Bu sorun özellikle ithal hammaddelerde yaşanmaktadır. Tedarik edilebilenler ise çoğu zaman düşük kalitede ve gereken terminden daha geç ulaşmaktadır. Tedarik sıkıntısı beraberinde geciken sevkiyatlar, standartlaşmamış ve düşük kalitede ürünü beraberinde getirmektedir. Sonucunda firmanın imajını da olumsuz etkilemektedir. Hammadde tedariği üretimde kullanılan malzeme, hammadde veya yarı mamüllerle ilgili olup, üretimin yönetiminin bir parçasıdır. Hammaddelerin tedariğinde nitelik, miktar, ihtiyaç duyulduğunda bulunabilme ve fiyattan kaynaklanan bazı sorunlar yaşanabilmektedir.

Bazı hammaddelerin zamanında sağlanamaması nedeniyle işletmeler, siparişlerini karşılayabilmek için hammadde stoğuna yönelmektedirler. Bu ise, kaynak israfına yol açmaktadır. Stoklamaya gidilmemesi halinde ise, sürekli fiyat artışlarından yoğun biçimde etkilenmek her zaman mümkün olmaktadır (Oktav, 1990: 24-25).

Hammadde yetersizliği yüzünden işletmeler düşük kapasiteyle çalışmaktadırlar. Küçük Boy İşletmeler girdilerini büyük ölçüde yerli üreticilerden sağlarken Orta Boy

İşletmeler arasında dış kaynaklı girdilere bağımlı olan işletme sayısı Küçük boy İşletmelere göre daha fazladır (Çetin, 1996: 162).

Üretimde karşılaşılan bir diğer sorun da teknolojiden kaynaklanmaktadır. Bilgi işlem teknolojisinin yönetim, üretim ve dağıtım alanlarındaki etkinliğinin artması, işletme bazında yeni örgütsel düzenlemelere gidilmesi ve değişen tüketici talebi karşısında üretim sistemlerinin daha esnek bir yapıya kavuşturulması, bu dönüşümün en temel özelliklerindendir. Tüketici talebi artık daha kaliteli ve üstün tasarımlı farklılaşmış ürünlere yönelmektedir (Turan ve Gökalp, 1993: 8).

KOBİ 'leri büyük işletmelerden ayıran üretim işlevine ilişkin başlıca özellikler şu şekilde sıralanabilir:

• KOBİ 'lerde emek yoğun üretim teknikleri daha yaygındır. Bu özellik küçük işletmeler için daha geçerlidir. KOBİ 'lerin bu özelliği, ücret seviyesinin nispeten düşük olduğu ülkeler açısından çok önemlidir. Genellikle bu özelliğe sahip gelişmekte olan ve geçiş devresinde bulunan ülkelerdeki KOBİ'ler, bu sayede uluslararası piyasada önemli bir rekabet üstünlüğü sağlayabilmektedirler. • Büyük işletmeler genellikle piyasaya üretim yaparlar. KOBİ'lerde ise sipariş üzerine üretim daha yaygın olup, işletme ölçeği küçüldükçe bu üretim biçimi daha büyük önem kazanır. Bu özelliğin bir sonucu olarak küçük işletmelerde ürün stoku sorunu önemini kaybedebilir.

• KOBİ'lerde işbölümü çok ileri seviyelere götürülmemiştir. Ayrıca, aralıklı veya küçük seri büyüklüklerinde üretimin yapıldığı bu işletmelerde yapılan iş sürekli değişmektedir. Dolayısıyla işgören yaptığı işin hangi sipariş için yapıldığını bilir. İşgören sadece kendi yaptığı işle değil, siparişin kendisi ile de ilgilidir. Bu nedenlerle KOBİ'lerde işgörenin yaptığı işe karşı yabancılaşması önlenmiş olabilmektedir.

• Büyük işletmelerin üstünlüğü daha çok fiyat ve kalite konusundadır. KOBİ'lerin rekabet gücü ise daha ziyade teslim tarihinin çabuklaştırılması, sipariş verenin özel koşullarının dikkate alınabilmesi ve isteklerine uyum sağlanabilmesi gibi nitel konulardadır.

• KOBİ 'lerde, aynı zamanda işletme yöneticisi durumunda olan işletme sahibi, genellikle üretim tekniği konusunda tecrübeli, işin içinde yetişmiş, bu konularda

bilgili bir kimsedir. Bu özellik, KOBİ'lerde ürün, teknik yenilikler ve esneklik konusunda önemli bir potansiyel oluşturabilmektedir (Müftüoğlu, 1991: 70).

KOBİ’lerin Üretim Yönetimi bakımından bir diğer sorun standartlaşma sorunudur. Malzeme tedariğinden başlayarak, teknik resim gibi kayıtların düzenli tutulmaması, anı kurtaran üretimler, kişiye bağlı üretim yapılması gibi öncelikli nedenlerden dolayı standart üretim yapılamamaktadır.

Standardizasyon konusunda Türk Standartları Enstitüsü KOBİ'lere yönelik olarak eğitim ve yayın desteğinde bulunmaktadır. Bununla birlikte standartlarla ilgili proje desteği de sağlamaktadır. Ayrıca yapmış olduğu çalışmalarla kaliteli üretimin arttırılmasına katkıda bulunmaktadır ( Çolakoğlu, 2002: 226-228).

Üretim Yönetimi kapsamında incelenecek diğer bir konuda üretim maliyetleridir. KOBİ’lerden temin edilen ürünlerin her zaman düşük fiyatlı olması talep edilmektedir. Yüksek kaliteli ürün yerine düşük fiyatlı düşük kaliteli ürün her zaman daha çok talep edilmektedir. Bu nedenle her zaman üretim maliyetlerinin düşürülmesi talep edilmektedir. İşgücüne dayalı üretim anlayışı tercih edilmesi maliyetlerin düşürülmesi konusunda sıkıntılar yaşanmaktadır. Yeni teknolojinin kullanılması gerekliliği söz konusudur. Fakat yatırım maliyetlerinin yüksek olması sebebiyle işletme yöneticileri yeni yatırım yapmaktan kaçınmaktadır. Bankalar KOBİ’ler yatırımlar konusunda kredi vermektedirler. Fakat bu kredilerin faiz oranları çok yüksek olduğu için işletmeler bu kredileri kullanmaktan çekinmektedir.

KOBİ'lerde üretim ile ilgili en önemli sorunu tam kapasite ile çalışamama durumudur. Bunun en önemli nedenlerinden birisi iç talep yetersizliğidir. Yüksek enflasyon, satın alma gücünü düşürmek yoluyla talepte düşüşe neden olmakta, dolayısıyla sermaye yetersizliği ortaya çıkmaktadır. Böylece KOBİ'ler, teknolojiyi izleyememektedirler. Tam kapasite ile çalışamamanın diğer en önemli nedeni dış talep yetersizliğidir. KOBİ'lerin bunu aşmaları için kalite fiyat konularına önem vermeleri gerekmektedir. KOBİ'lerin kapasitelerini arttırmalarının yani tam kapasiteyle çalışmalarının diğer bir yolu da büyük işletmelerle üretim yapmak üzere yönlendirilmeleridir (Uslu ve Demirel, 2002: 49).

Bugün KOBİ'lerin üretim yönetimi ve teknolojisindeki büyük bilgi eksikliğinin neden olduğu sorunların çözümlenememesi; beraberinde kalitesizlik, yüksek maliyet,

hammadde, işgücü, makine, tezgah kapasitesi israfını getirmektedir (Ersöz ve Kahvecioğlu, 2004: 68).

KOBİ'lerin dünya ile rekabet edebilmeleri ancak ileri imalat teknolojileri kullanabilmeleri ile mümkün olabilecektir. İleri imalat teknolojileri KOBİ'lerde kalitenin yükselmesini ve marka ve tutundurma çalışmalarını da olumlu yönde etkilemektedir. Kalite standartları yükselerek maliyet azalması ileri imalat teknolojileri sayesinde mümkün olabilecektir (Tekin, 2001: 184).

Benzer Belgeler