• Sonuç bulunamadı

BÖLÜM IV: BULGULAR

4.1. Onuncu Sınıf Türk Edebiyatı Ders Kitaplarındaki Divan Edebiyatı Şiirlerinin Öğretim

4.1.1. A Kitabının İncelenmesi

İncelediğimiz kitapta(A) yer alan metinler, Ortaöğretim Türk edebiyatı 10. Sınıf Öğretim programında belirtilen Divan Şiiri konusunun öğretilmesi ve bu bölümün kazanımlarının gerçekleştirilmesi için seçilmiştir. Kitabın Divan Şiiri kısmında yer alan metinler sırasıyla “gazel, kaside, rubai, tuyuğ, şarkı, murabba ve terkibibent”tir.

4.1.1.2 Hazırlık çalışmaları

Bu aşama yeni bilgilerin öğrenilmesini sağlamak amacıyla yapılacak hazırlık çalışmalarını içermektedir.

Bu bölümdeki hazırlık çalışmaları metinlere göre değil, bölümlere göre hazırlanmıştır.

İlk aşamada, öğrencilerden yedi gruba ayrılmaları ve aşağıda verilen nazım biçimleri hakkında bir araştırma yaparak elde ettikleri bilgileri bir sunum haline getirmeleri istenmiştir. Öğrencilerden hazırlık yapmaları istenen nazım biçimleri şunlardır:

a) Gazel (1.grup ) b) Kaside (2.grup) c) Rubai (3.grup)

ç) Tuyuğ (4.grup) d) Şarkı (5.grup) e) Murabba (6.grup) f) Terkib-i bebnt (7.grup)

Dolayısıyla öğrenciler henüz metinlerle karşılaşmadan önce divan edebiyatı nazım şekilleri hakkında bilgi edinmiş olunur. Öğretim programı kazanımlarına uygun olarak, şiirin kuralları önceden belirlenmiş nazım şekillerine uyularak yazıldığı belirlenir.

İkinci aşamada ise öğrencilerden, Fuzuli ve Nedimin hayatı ve edebi kişilikleri hakkında kısa bir araştırma yapmaları, ulaştıkları sonuçları defterlerine yazmaları istenmiştir. Böylelikle öğrenciler birbirinden farklı iki şairi yakından tanıma ve aralarındaki farkları kavrama fırsatı bulurlar.

Üçüncü aşamada öğrencilerden, Lale Devrindeki sosyal hayat hakkında bir araştırma istenmiş ve ulaşılan sonuçların defter yazılması söylenmiştir. Bu çalışmayla öğrenciler Orta Öğretim Türk Edebiyatı Dersi Onuncu Sınıf öğretim Programı kazanımlarına uygun olarak, divan şiirinin kendisini üreten kültür ve toplumla ilişkisini kavrar. Okuyacakları metinleri yazıldıkları zaman ile ilişkilendirebilecek, dönemin sosyal hayatı hakkında bilgi edineceklerdir.

Dördüncü aşamada, güfte ve beste terimlerinin öğrencilerde neleri çağrıştırdığının sözlü olarak ifadesi ile öğrencilerden, derse hazırlık yapmaları istenmiştir. Bu aşamada öğrencilerin Orta Öğretim Türk Edebiyatı Dersi Onuncu Sınıf öğretim Programı kazanımlarına uygun olarak, ön bilgileri harekete geçirilmiştir.

Son aşama olan beşinci aşamada ise, “Türk edebiyatının tarihi gelişim süreci içinde, coşkuların ve heyecanların ifade biçimindeki değişimin sebepleri ne olabilir?” Sorusu sorulmuş, öğrencilerden sözlü olarak yanıt beklenerek Orta Öğretim Türk Edebiyatı Dersi Onuncu Sınıf öğretim Programı kazanımlarına uygun olarak, beyitlerde ve bentlerde dile getirilen duygu ve düşüncenin, zamanımız şiirinde de ele alınıp alınmadığını araştırırlar. Aynı temada farklı dönemlerde yazılmış şiirler bulur ve sınıfta okurlar.

Hazırlık çalışmaları bölümünde Orta Öğretim Türk Edebiyatı Dersi Onuncu Sınıf öğretim Programı’na uygun olarak; yeni bilgilerin öğrenilmesini sağlamak amacıyla yapılan hazırlık çalışmaları yer almıştır. Buna yönelik olarak öğrenciler; ders için gerekli malzemenin hazırlanması, ön bilgilerin harekete geçirilmesi, incelemeye yönelik olarak yöntem ve tekniklerin belirlenmesi konusunda yönlendirilmiştir.

Daha sonra metnin incelenmesine geçilmiştir.

4.1.1.3. İnceleme

Bu bölüm metnin yapı, tema, dil ve anlatım bakımında çözümlenme sürecini kapsamaktadır Bu bölümde Divan Edebiyatı nazım şekillerinden 9 tanesi incelenmiştir. İncelemeler 40 adet soru ifadesi ve 20 etkinlik ile desteklenmiştir. Bu sorular onuncu sınıf Türk edebiyatı dersi kazanımlarını karşılayacak şekilde hazırlanmıştır.

1. İlk olarak öğrencilerden, 9. Sınıf Türk Edebiyatı ders kitabının II. Ünitesindeki (Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler) bilgilerini kullanarak gazelin ahenk ve yapı unsurlarını ve temasını belirlemeleri istenmiştir. Daha sonra belirledikleri bu özellikleri kitapta verilmiş olan tabloya (şekil-1) yazmaları istenmiştir.

Bu çalışmada onuncu sınıf öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, “divan şiirindeki ahengin hangi öğelerle sağlandığını belirler. Ahengin, ses akışı, söyleyiş, ritim ve her türlü ses benzerliğiyle sağlandığı vurgulanır. Konuşma diline özgü tonlama ve ses vurgularıyla beyitlerdeki ses ve söyleyiş arasındaki ilişkiye dikkat çekilir” (Öğretim Programı, 2005:77).

2. Öğrencilerden, “gazel” adlı metinde ele alınan temanın soyut öğelerle mi yoksa somut öğelerle mi ele alındığının sözlü olarak ifadesi istenmiştir.

Bu çalışmayla onuncu sınıf öğretim programı kazanımlarına uygun olarak “divan şiirinin yüce ve yüksek olana yönelik olduğu; bunu için de daha çok soyutun sahasında kaldığı vurgulanacaktır” (MEB, 2005:79).

Etkinlik-1,2,3: İlk grupta yer alan öğrencilerden “gazel” nazım biçimi hakkındaki çalışmalarını sınıfta sunmaları istenmiş, geri kalan öğrencilerden ise sunumdan elde ettikleri bilgiler ışığında tabloda (şekil-2) yer alan terimlerin tanımları istenmiştir. Bu etkinliğin devamı olarak bu sefer de tablodaki (şekil-3) terimlerin karşısına bu terimlerin metindeki karşılığı olan kısımların yazılması istenmiştir.

Bu çalışmada onuncu sınıf öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, “Divan Şiirinde kullanılan nazım şekillerinin özelliklerini araştırırlar. Şiirin bir nazım biçimi ile adlandırıldığı açıklanır. Şiirin, kuralları önceden belirlenmiş nazım şekillerine uyularak yazıldığı belirlenir” (MEB,2005,77)

3. Öğrencilerden, gazelden gerçek anlamları dışında kullanılan kelimeleri bularak altlarını çizmeleri istenmiştir. Daha sonra bu kelimelerin gerçek anlamları ile şiir içinde yüklendikleri anlamları belirlemeleri, sonuçları sözlü olarak ifade etmeleri istenmiştir.

Bu incelemede öğrenciler, öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, şiirde kelimelerin kendi anlamları dışında kullanılıp kullanılmadığını belirler.

4. Öğrencilere şiirden örnek mısra verilerek “divan şiirinde şairin gözlemi mi yoksa sezgisi mi önemlidir?” sorusu öğrencilere yönlendirilerek kişisel düşüncenin divan şiirindeki yerini belirlemeleri, sonuçları defterlerine yazmaları istenmiştir.

Öğretim programı kazanımlarına uygun olarak “öğrenciler şiirde gözlemin, izlenimin, sezginin ve kişisel duyarlılığın önemini sezer. Öğrenciler, şiirde anlatılanların olduğu gibi yaşanmasının mümkün olup olmadığını tartışır” (MEB, 2005:79).

5. Öğrencilerden, metindeki beyitlerin temalarını belirleyerek kitapta yer alan tabloya (şekil-4) yazmaları istenmiştir.

Öğretim programı kazanımlarına uygun olarak “öğrenciler, beyitlerin ve şiirin temasını araştırır. Beyitlerin ortak bir tema etrafında birleşerek bir bütün oluşturup oluşturmadığını araştırır” (MEB, 2005:77).

6. Aynı tablo (şekil-4) üzerinde temaları belirlenmiş olan beyitlerin tema bakımından birbiriyle ilişkili olup olmadığının tartışılması istenmiştir. Çıkan sonuçlardan hareketle şiirin geneline hakim olan ana temayı öğrencilerin sözlü olarak ifade etmesi istenmiştir.

Bu çalışma ile, öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, beyitlerin ortak bir tema etrafında birleşerek bir bütün oluşturup oluşturmadığını araştırır.

7. Öğrencilerden, metnin ilk beyitine hakim olan duygunun diğer beyitlerde farklı kelimelerle dile getirilip getirilmediğinin belirlenmesi istenmiştir. Buna göre şiirin yekahenk gazel olup olmadığının sözlü olarak ifadesi istenmiştir.

Bu çalışmada, öğretim programı kazanımlarına uygun olarak “öğrenciler, şiirde aynı duygu halinin diğer beyit ve bentlerde farklı kelimelerle tekrar edilip edilmediğini tartışır. Yek-avaz olmayan şiirlerde her beytin bir bütün olduğu, bu beyitlerde aynı duygunun farklı kelimelerle dile getirildiği vurgulanır. Modern şiirde duygunun veya düşüncenin geliştirilerek anlatıldığı üzerinde durulur” (MEB, 2005:78).

Etkinlik-4: Öğrencilerden, incelemiş oldukları dizeleri ortadan bölerek ortaya çıkan yapının uyak şemasını göstermeleri istenmiş ve bu tarz bir kullanımın şiirin ahengine ne tür katkısı olduğu sorulmuştur. Divan şiirinde bu tarz yazılan şiirlere ne ad verildiğinin sözlü olarak ifadesi istenmiştir.

Bu çalışmada öğretim programı kazanımlarına uygun olarak “öğrenciler, mısra örgüsü, kafiye düzeni ve temasına göre şiirleri gruplandırır” (MEB,2005,78).

8. Öğrencilerin, Fuzuli’nin hayatı ve edebi kişiliği hakkında yaptıkları araştırma sonuçlarını göz önünde bulundurarak gazelde şairin edebi ve fikri yönüyle ilgili ne gibi izler bulunduğunu belirlemeleri istenmiştir. Şairin sanat anlayışını dikkate alarak şiirle şair arasında çıkarımda bulunmaları istenmiştir.

Bu çalışmada öğretim programı kazanımlarına uygun olarak “öğrenciler, eser ve şair arasındaki ilişkiyi belirler ve şairin fikri ve edebi yönü hakkında çıkarımlarda bulunur” (MEB, 2005:78-79).

Etkinlik-5: Gazelde yer alan edebi sanatlardan belirgin olanlarının özellikleri verilen metinlerin boş bırakılan yerlerine yazılmaları istenmiştir.

Bu çalışmada öğretim programı kazanımlarına uygun olarak “öğrenciler, imgelerle söz sanatlarının şiirdeki işlevini belirler” (MEB, 2005:78).

9. Öğrencilerden, bir takım imgelerin metinde nasıl ele alındıklarını belirleyerek karşılarına yazmaları ve metinden farklı imgeler bularak defterlerine yazmaları istenmiştir.

Bu çalışmada öğretim programı kazanımlarına uygun olarak “öğrenciler, şiirde kelimelerin kendi anlamları dışında kullanılıp kullanılmadığını belirler” (MEB, 2005:78).

10. Öğrencilerden “gazel” adlı metinde öğrencilerin daha önce belirledikleri imge ve söz sanatlarının şiirdeki işlevlerini divan şiirinin genel özelliklerini dikkate alarak yorumlamaları ve bu yorumları sözlü olarak ifade etmeleri istenmiştir.

Bu çalışmada öğretim programı kazanımlarına uygun olarak “öğrenciler, imgelerle söz sanatlarının şiirdeki işlevini belirler” (MEB, 2005:78).

Kitapta yer alan ikinci metin “Kaside”dir.

11. Öğrencilerden “kaside” adlı metnin ahenk ve yapı unsurlarını, temasını belirleyerek kitapta verilen tabloya (şekil-6) yazmaları istenmiştir. Aynı zamanda öğrencilerin belirledikleri özelliklerle şiirin nazım biçimi arasında ilgi kurmaları istenmiştir.

Bu çalışmada öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, “divan şiirindeki ahengin hangi öğelerle sağlandığını belirler” (MEB, 2005:77).

12. Öğrencilerden, metinden seçtikleri bazı beyitleri kurallı nesir cümleleri haline getirerek ortaya çıkan cümleleri ahenkli bir biçimde okumaya çalışmaları istenmiştir. Şiirin özgün biçimdeki ahengini yakalayabilip yakalayamadıklarını sözlü olarak tartışmaları istenmiştir. Bu çalışmada öğretim programı kazanımlarına uygun olarak “öğrenciler, ses ve anlam kaynaşmasından oluşan birimleri belirler, özelliklerini açıklar” (MEB, 2005:77).

Etkinlik-6,7: İkinci grupta yer alan öğrencilerden “kaside” nazım şekli hakkında yaptıkları çalışmayı sınıfta sunmaları istenmiştir. Bu çalışma ışığında sunumu dinleyen öğrencilerden kitapta verilen tablonun (şekil-7) doldurulması istenmiştir.

Bu çalışmada öğretim programı kazanımlarına uygun olarak “öğrenciler, şiirin kuralları önceden belirlenmiş nazım şekillerine uyularak yazıldığını belirler. Şiirin bir nazım biçimiyle adlandırıldığı açıklanır” (MEB, 2005:77).

Etkinlik-8: Öğrencilerden tabloda (şekil-8) verilen kaside bölümlerinin içeriklerini “kaside” adlı metinden yararlanarak tabloda boş bırakılan yerlere yazmaları istenmiştir.

Etkinlik-9: Öğrencilerden, nesip bölümünün konuları verilen kasidelerin karşılarına bu tür kasidelerin hangi isimle anıldıklarının yazılması istenmiştir.

13. Öğrencilerden, bu metnin nesip bölümüne bakarak kasidenin türünü belirlemeleri istenmiştir. Sonucun sözlü olarak ifade edilmesi istenmiştir.

Bu çalışmalarla onuncu sınıf öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, “Divan Şiirinde kullanılan nazım şekillerinin özelliklerini araştırırlar. Şiirin bir nazım biçimi ile adlandırıldığı açıklanır. Şiirin, kuralları önceden belirlenmiş nazım şekillerine uyularak yazıldığı belirlenir” (MEB, 2005:77).

14. Öğrencilere, şairin şiirinde tarihi ve mitolojik isimleri kullanmasının şiirin ifade gücüne katkısının ne olduğu sorulmuştur. Şairin bu isimler etrafında oluşturduğu ifade biçimi ile Osmanlı İmparatorluğu’nun güçlü yapısı arasında zihniyet bakımından bir ilişki olup olmadığının sözlü olarak ifadesi istenmiştir.

Bu çalışmada öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, efsanelerin, kişi adlarının şiirdeki işlevini belirler. Öğrenciler şiirde geçen kişiler hakkında bilgi edinirler. 15. Öğrencilerden bu metni, aynı kitapta yer alan koşuk ile biçim, ahenk, dil ve edebi zevk bakımından karşılaştırmaları istenmiştir. Benzerlikleri veya farklılıkları tahtaya yazmaları istenmiştir.

Bu çalışmada öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, divan şiirini farklı dönem şiirleri ile karşılaştırır.

Kitapta yer alan üçüncü metin “rubai”dir.

16. Öğrencilerden, Haleti’ye ait rubainin ahenk ve yapı unsurlarını, temasını belirleyerek verilen tabloya (şekil-9) yazmaları istenmiştir. Belirlenen özellikler ile şiirin nazım biçimi arasında ilgi kurmaları istenmiştir.

Etkinlik-10: Üçüncü grupta yer alan öğrencilerden “rubai” nazım şekli hakkında hazırladıkları çalışmayı sınıfta sunmaları istenmiştir.

Etkinlik-11: Sunumu dinleyen öğrencilere bir takım sorular sorularak rubaileri öğretici metinlerden ve diğer şiir türlerinden ayıran temel özellikler istenmiştir.

Bu çalışmalarda da onuncu sınıf öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, “Divan Şiirinde kullanılan nazım şekillerinin özelliklerini araştırırlar. Şiirin bir nazım biçimi ile adlandırıldığı açıklanır. Şiirin, kuralları önceden belirlenmiş nazım şekillerine uyularak yazıldığı belirlenir” (MEB, 2005:77).

17. Öğrencilerden incelenen rubailerde verilmek istenen iletileri dikkate alarak rubaileri yorumlamaları, yorumlarını sözlü olarak ifade etmeleri istenmiştir.

Bu çalışmada onuncu sınıf öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, divan şiirindeki ahengin hangi öğelerle sağlandığını belirler. Ahengin, ses akışı, söyleyiş, ritim ve her türlü ses benzerliğiyle sağlandığı vurgulanır. Konuşma diline özgü tonlama ve ses vurgularıyla beyitlerdeki ses ve söyleyiş arasındaki ilişkiye dikkat çekilir (Öğretim ,Programı, 2005:77).

Kitapta işlenen 4. Metin “tuyuğ”dur

18. Öğrencilerden “tuyuğ” adlı metnin ahenk ve yapı unsurlarını, temasını belirleyerek kitapta verilen tabloya (şekil-10) yazmaları istenmiştir. Belirlenen özelliklerle şiirin nazım biçimi arasında ilgi kurmaları istenmiştir.

Etkinlik-12: Dördüncü grupta yer alan öğrencilerden tuyuğ hakkında yaptıkları çalışmayı sınıfta sunmaları istenmiştir.

Etkinlik-13: Sunumu dinleyen öğrencilere elde ettikleri bilgiler ışığında bazı sorular sorularak, rubai ile tuyuğ nazım şekilleri arasındaki benzerlik ve farklılıkları belirlemeleri istenmiştir.

Bu çalışmalarda da onuncu sınıf öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, “Divan Şiirinde kullanılan nazım şekillerinin özelliklerini araştırırlar. Şiirin bir nazım biçimi ile adlandırıldığı açıklanır. Şiirin, kuralları önceden belirlenmiş nazım şekillerine uyularak yazıldığı belirlenir” (MEB, 2005:77).

19. Öğrencilerden inceledikleri tuyuğlarda verilmek istenen iletileri dikkate alarak tuyuğları yorumlamaları istenmiştir. Bu yorumları sözlü olarak ifade etmeleri istenmiştir.

Bu çalışmalarda onuncu sınıf öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, divan şiirindeki ahengin hangi öğelerle sağlandığını belirler. Ahengin, ses akışı, söyleyiş, ritim ve her türlü ses benzerliğiyle sağlandığı vurgulanır. Konuşma diline özgü tonlama ve ses vurgularıyla beyitlerdeki ses ve söyleyiş arasındaki ilişkiye dikkat çekilir (Öğretim Programı, 2005:77).

Kitapta yer alan beşinci metin “şarkı”dır.

20. Öğrencilerden “şarkı” adlı metnin ahenk ve yapı unsurlarını belirleyerek kitapta verilen tabloya (şekil-11) yazmaları istenmiştir. Belirlenen özelliklerle şiirin nazım biçimi arasında ilgi kurulması istenmiştir.

Etkinlik-14: Beşinci grupta yer alan öğrencilerden “şarkı” nazım şekli hakkında hazırladıkları çalışmayı sınıfta sunmaları istenmiştir.

Etkinlik -15: Sunumu dinleyen öğrencilerden elde ettikleri bilgiler ışığında kitapta verilen tabloda (şekil-12) yer alan terimlerin tanımlarını yazmaları ve bu terimlerin şiirdeki yerini belirlemeleri istenmiştir.

Bu çalışmalarda da onuncu sınıf öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, “Divan Şiirinde kullanılan nazım şekillerinin özelliklerini araştırırlar. Şiirin bir nazım biçimi ile adlandırıldığı açıklanır. Şiirin, kuralları önceden belirlenmiş nazım şekillerine uyularak yazıldığı belirlenir” (MEB, 2005:77).

21. Öğrencilerden Lale Devri özellikleri ile şiir arasında bağlantı kurmaları istenerek, divan şiirinin kendisini üreten kültür ve toplumla ilişkisini sözlü olarak ifade etmeleri istenmiştir. Bu çalışmada öğretim programına uygun olarak öğrenciler, divan şiirinin kendisini üreten kültür ve toplumla ilişkisini kavrar.

22. Öğrencilerden şiirin nazım şeklinin şiirin konusunun ifade biçimine etkisini tartışmaları istenmiştir. Tartışma sonuçlarının sözlü olarak ifade edilmesi istenmiştir.

Bu çalışmada öğretim programına uygun olarak öğrenciler, şiirin hissettirdiklerini açıklar, şiiri yorumlar.

23. Öğrencilerden metni inceleyerek şiirdeki benzetmeleri bulmaları istenmiş, şairin sevgiliyi nasıl tasvir ettiğini gerçeklik açısında yorumlamaları istenmiştir. Yorumları sözlü olarak ifade etmeleri istenmiştir.

Bu çalışmada öğretim programına uygun olarak öğrenciler, şiirde kelimelerin kendi anlamları dışında kullanılıp kullanılmadığını belirler.

24. Öğrencilerden, metnin ahenk ve konusunu dikkate alarak şarkıyı güfte-beste ilişkisi açısından sözlü olarak yorumlamaları istenmiştir.

25. Öğrencilerden, şarkıların genellikle bestelenmek için kaleme alınmaları, şarkıların dil ve ifade biçimini nasıl etkilediğinin sözlü olarak ifadesi istenmiştir.

Bu çalışmalarda öğretim programına uygun olarak öğrenciler, beyitteki ses akışının çağrışım değerini açıklar.

26. Öğrencilerden, metinden ve Nedim hakkında yapmış oldukları araştırmadan hareketle Nedim’in fikri ve edebi yönü hakkında çıkarımda bulunmaları istenmiştir. Çıkarımları deftere yazmaları istenmiştir.

27. Öğrencilerden, Nedim’in hayat hikayesini dikkate alarak bu metin ile şair arasında bağ kurmaları ve sonucu sözlü olarak ifade etmeleri istenmiştir.

Bu çalışmalarda öğretim programına uygun olarak öğrenciler, şairin fikri ve edebi yönü hakkında çıkarımlarda bulunur, eserle şair arasındaki ilişkiyi belirler.

28. Öğrencilerden okudukları şiirin hissettirdiklerini arkadaşlarına sözlü olarak ifade etmeleri istenmiştir.

Bu çalışma da öğretim programına uygun olarak öğrenciler, şiirin hissettirdiklerini açıklar. Kitapta işlenen altıncı metin “murabba”dır.

29. Öğrencilerden “murabba” adlı metnin ahenk ve yapı unsurlarını, temasını belirleyerek kitapta verilen tabloya (şekil-13) yazmaları istenmiştir. Belirlenen özelliklerle şiirin nazım biçimi arasında ilgi kurulması istenmiştir.

Etkinlik 16: Altıncı grupta yer alan öğrencilerden “murabba” nazım biçimi hakkındaki çalışmalarını sınıfta sunmaları istenmiştir.

Etkinlik-17: Sunumu dinleyen öğrencilerden elde ettikleri bilgiler ışığında murabba nazım şeklinin genel özelliklerini kitaba yazmaları istenmiştir.

30. Öğrencilerden, inceledikleri bu metinde divan şiirine ait hangi özellikleri bulduklarını kitaba yazmaları istenmiştir.

Bu çalışmalarda da onuncu sınıf öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, “Divan Şiirinde kullanılan nazım şekillerinin özelliklerini araştırırlar. Şiirin bir nazım biçimi ile adlandırıldığı açıklanır. Şiirin, kuralları önceden belirlenmiş nazım şekillerine uyularak yazıldığı belirlenir” (MEB, 2005:77)

31. Öğrencilerden, “murabba” adlı metindeki bentlerin temalarını belirleyerek her bir bentte anlatılanları kitap üzerindeki kutucuklara yazmaları istenmiştir. Aynı zaman da bentlerde ele alınan temalar arasında bir ilişki olup olmadığını şiirin bütününü dikkate alarak sözlü biçimde yorumlamaları istenmiştir.

Öğretim programına uygun olarak öğrenciler, beyitler ve bentler arasındaki ilişkiyi açıklar. Öğrenciler anlam ve ses yönünden beyitler arasındaki ilişkiyi araştırır. Beyitlerin ortak bir tema etrafında birleşerek bir bütün oluşturup oluşturmadığını araştırır.

32. Öğrencilerden, “murabba” isimli metinde ele alınan duyguların günümüz şiirinde ele alınıp alınmadığının sözlü olarak ifadesi istenmiştir.

Öğretim programına uygun olarak öğrenciler, beyitlerde ve bentlerde dile getirilen duygu ve düşüncenin zamanımız şiirinde de ele alınıp alınmadığını belirler.

33. Öğrencilerden, “şarkı” ve “murabba” adlı metinleri nazım birimi ve dil özellikleri bakımından karşılaştırmaları istenmiştir. Metinler arasındaki benzerlikleri bularak kitapta verilen tabloya (şekil-14) yazmaları istenmiştir.

Kitapta yer alan yedinci metin ise terkibibenttir.

34. Öğrencilerden “terkibibent” adlı metnin ahenk ve yapı unsurlarını, temasını belirleyerek kitapta verilen tabloya (şekil-15) yazmaları istenmiştir. Belirlenen özelliklerle şiirin nazım biçimi arasında ilgi kurmaları istenmiştir.

Bu çalışmalarda da onuncu sınıf öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, “Divan Şiirinde kullanılan nazım şekillerinin özelliklerini araştırırlar. Şiirin bir nazım biçimi

ile adlandırıldığı açıklanır. Şiirin, kuralları önceden belirlenmiş nazım şekillerine uyularak yazıldığı belirlenir” (MEB, 2005:77).

35. Bu bölümde öğrencilerden, incelenen şiirden hareketle beyitlerdeki ahengi kuvvetlendiren aruz vezninin ve divan şiirinin kafiye anlayışının beyitlerdeki ses akışına olan etkisini belirlemeleri istenmiştir. Çıkan sonuçlardan hareketle ses akışının şiirin değerini etkileyip etkilemediğini sözlü olarak ifade etmeleri istenmiştir.

Bu bölüm de öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, şiirde ses ve anlam kaynaşmasından oluşan birimleri belirler, özelliklerini açılar. Beyitteki ses akışının çağrışım değerini açıklar.

Etkinlik-18: Yedinci grupta yer alan öğrencilerden “terkibibent” nazım şekli hakkındaki çalışmalarını sınıfta sunmaları istenmiştir.

Etkinlik-19: Sunumu dinleyen öğrencilerden, sunumdan elde ettikleri bilgiler ışığında kitapta verilen tabloda (şekil-16) yer alan terimlerin tanımlarını ve metinde bu terimlerin ifade ettiği bölümleri tabloya yazmaları istenmiştir.

Bu bölümde, Öğretim programı kazanımlarına uygun olarak öğrenciler, şiirin yapısının özelliklerini açıklar.

36. Öğrencilerden bu bölümde okudukları şiirden hareketle divan şiirinin hedef okuyucu kitlesini belirlemeye çalışmaları istenmiştir. “Divan şairlerinin ve okuyucu kitlesinin kültür yapısıyla divan şiirinin özellikleri arasında ne gibi paralellikler bulunmaktadır?” sorusunun