Hastalar, hemşireler tarafından azarlandıklarını ve kendilerine karşı emir cümlesi kullandıklarını belirtmişlerdir. Hastaların, kişiliğin zedelenmesi temasına yönelik ifadelerine aşağıda yer verilmiştir.
“Yok otur sen dört hastaya bedelsin. Hem yatmak istiyorsun, hem kalmak istiyorsun.…bizimle pazarlık yapma dediler.…yok hasta bakıcı gelsin, sen yüz kilo gelirsin, ben seni nasıl kaldıracam ….” (K1, 65Y, E)
“Ya işte dediğim gibi kişi bu durumdan son derece hani rahatsız ve karşı tarafı ikaz ediyor. Hani neden dikkat etmiyorsun işte perdeyi kapatmadın yarıya kadar açık şeklinde ıııı kapattım ben görevimi yapıyorum işimi yapıyorum ııı lütfen karışmayın benim işimi zorlaştırmayın bakın ııı işte bunun haricinde benim yapmam gereken birçok iş var şeklinde cevaplar verilip ııı hastayı susturdu ve azarlar tarzda konuşmalar.” (K4, 51Y, K)
“Öyle bir şey ıııı yok ben yaşamadım ama yaşayanları gördüm. Ya işte mesela beden temizliği yapılacak yanımdaki hastanın. Hasta istemiyor. ....Oldukça psikolojisi bozulmuş durumda bir hasta. İstemiyor ıııı azarlayıp zorla yapıldığını gördüm ve o hastanın ağladığına şahit oldum bu zorla yapıldığı için. Ailesi geldiği zamanda ailesine şikâyet ettiğini duydum onların.” (K4, 51Y, K)
“Mesela şöyle söyleyeyim diyom ki ateşim çıktı benim üzerimi açın ondan sonra üstünü açamıyorsun yani titriyorsun. Ondan sonra bu azar işitmeye kadar gidiyor yani. …yüzlerini asmaya başlıyorlar yani gelip davranışları falan size karşı değişiyor.
Konuşmaları falan değişiyor. Bu sefer moraliniz bozuluyor demoralize oluyoruz.
Huzursuz oluyorsunuz orada...mesela orda insanlara davranıyorlar yaşlı insanlara kolunu kaldırma orayı indir burayı indir. Ne biliyim davranışları hepsi için değil aralarında çok ilgili alakalı düzgün olanları da var. Yani mesela 10 taneyse 3 tane aralarından çıkmış.” (K5, 38Y, E)
Tema 4: Çalışanın Kişisel Özellikleri ile İlişkili İhlal
Hastalar, hemşirelerin mahremiyeti önemsiz görmesi ve bilinçsiz hastalara farklı davranması sebebiyle ihlallerinin gerçekleştiğini belirtmişlerdir. Hastaların, çalışanın kişisel özellikleri ile ilişkili ihlal temasına yönelik ifadelerine aşağıda yer verilmiştir.
“... insanın gözlerinden anlarım insanların iyisi de var kötüsü de var akşam olsun yevmiye dolsun ya da ben çoluğuma çocuğuma rızık götürüyorum bu benim işim. Ben bunu seçtim ben bunu böyle yaparım diyenler de var.” (K1, 65Y, E)
“Hani mahremiyet yerlerimin ortada olması çırılçıplak olmam ııı adeta duyguları körelmiş çalışanların, ııı orda ki o benim utanmış olmam sıkılmış olmam, yani onların hiç umrunda bile değil hani orada beni rahatlatmak adına hiç bi şey söylenilmiyor.” (K4, 51Y, K)
“Genelde hastalar makineye bağlı olanlar çoğunun perdesi çekilmiyordu.
Bazıları çekiyordu, bazı hemşireler çekmiyordu. Diğer sağlam hastalar rahatlıkla görebiliyordu. …bakmamaya çalıştım ama yine de yanımdaydı. Karşımdaydı hani.
…ya özen göstermiyorlar hani umursamıyorlar.” (K6, 27Y, K)
“...sadece bir çarşaf var ama ona da pek dikkat edilmiyor zaten.” (K9, 20Y, K)
“…...perde bazı zamanlar unutuluyor ...” (K12, 28Y, K)
Tema 5: Kurum İlişkili İhlal
Hastalar, hemşire sayısındaki yetersizlik, hasta sayısının fazla olması ve ünitedeki ekipman eksikliği gibi sebeplerin mahremiyetin korunmasına engel olduğunu belirtmişlerdir. Hastaların kurum ilişkili ihlal temasına yönelik ifadelerine aşağıda yer verilmiştir.
“Bak mesela B… hastanesinde yattım. 10 kişi her odada bir kişi bundan büyük tek kişilik bundan büyük 5 tane hemşire vardı. Ortada yuvarlak bi şeyde oturuyorlardı.
Üstü direk. Direğin üstünde de doktor oturuyordu. Öksürdüğüm zaman dakkada geliyorlardı, duyuyorlardı. 2 hasta bir hemşireye aitti. Yani hizmet boldu….ortalıkta yatıyoruz. Burada … üç tane mi, dört tane mi hemşire var. Orada 10-12 kişi var. Onlara da bi şey diyemiyorum.” (K3, 56Y, E)
“ııı ya ııı tabi ki mesela hani ne bileyim odalar tek kişilik olmuş olsa mahremiyetim çok daha güzel bir şekilde hani korunabilirdi. Iıı ama değil yani. Bence korumaya yönelik hiçbir şey düşünülmemiş hiçbir şey yapılmamış.” (K4, 51Y, K)
“Herkes öle erkek garı hepsi bir arada oldu mu da olmuyor.” (K7, 66Y, K)
“Fiziki şartlar var. Yani zaten çok kalabalık bir ortam. Herkes iç içe yani birbirini görüyor. …Kendileri belki dikkat etmeye çalışıyorlardı ama hani istemsiz bir şekilde engel olamıyorlardı.…yoo eksik yok değildi ama perdeler yeterli değil bence ya da bir tarafta erkek varsa sadece o tarafınki çekiliyor. Diğer tarafta kız varsa.” (K9, 20Y, K)
“…valla işte dediğim gibi önlemi perdeler şunlar bunlar olabilir. Tabi bayan erkek karışık yatıyor. O onu görmek istemiyorum der onun şeyi.” (K11, 56Y, E)
Tema 6: İhlal Sonuçları
Hastalar, mahremiyet ihlallerine rağmen çalışanın işini kolaylaştırmak ya da onlar tarafından kötü muamele görmemek için zorunlu olarak kendilerine yapılan girişimleri kabul ettiklerini, ihlal durumunda şikayet ya da uyarıda bulunulması gerektiğini ya da çaresiz kaldıklarını belirtmişlerdir. Hastaların, ihlal sonuçları temasına yönelik ifadelerine aşağıda yer verilmiştir.
“Şikayet etme, sözel uyarma” alt temalarında yer alan ifadeler;
“benim mahremiyetim korunmadı. Iııı buna yani ben ben böyle bir şeyi hani çok rahatsız olduğumdan dolayı şikâyet ettiğimi farz edelim ııı gerekli yerlere şikâyet ettiğimi farz edelim. O an tabi bunu ben kalkıp yapamayabilirim yapamam da zaten yoğun bakım da yatıyorum nasıl yapacam...” (K4, 51Y, K)
“Bizim hani uyarmamız gerekiyor eğer öyle bir durum varsa. Defalarca söylememiz gerekiyor sonuçta bu bizim bir hakkımız. Bu bir ilke mahremiyet ilkesi.
Hani saygı gösterilmesi gerektiğini düşünüyorum ben. Onun dışında da uyulmadığında hani gerekli yerlere bildirilmesi gerek. Eğer ellerinde olan bişey değilse o hani elinde olduğu halde yapmıyorsa farklı bişey ama hani fiziki şartlar onu gerektiriyor da yapamıyorsa o da farklı bir şey.” (K9, 20Y, K)
“…konuşulması gereken kişiyle görüşürdüm en azından. Bu konu hakkında kimle görüşülmesi gerekiyorsa kim ilgiliyse o kişiyle görüşürdüm.” (K10, 65Y, E)
“Girişimleri zorunlu kabul etme” alt teması ile ilgili ifadeler;
“Sen de onlarda utanma utanacak bir şey yok dedi. Öyle olmazsa buraya işeyeceksin Ya da o daha beter diyor.” (K2, 58Y, E)
“Enfeksiyon kapmamak için disiplin kurallarına uyuyoruz. Bende bir hastane personeli olduğum için…Hayır hiç bi şey olmadı. Valla kendi evladımı bile açılamadım. Mecbur kaldım utandım açıldım. Çünkü onlarda bizim için uğraştığı için bi şey diyemiyorum. Amca bizim görevimiz sen öle kalsan bir laf gelse bizi rezil ederler. Bize laf söylerler, zor duruma düşürmemek için kafamı eğdim sesimi çıkarmadım.” (K3, 56Y, E)
“Hayır dile getiremedim. Çünkü ııı maalesef ki oradaki çalışan arkadaşlarımız böyle bi şeye asla müsaade etmiyorlardı. Hani mesela buna bunu dile getirmeye çalışan kişilere şahit oldum kesinlikle bir şey yapmıyorlardı.” (K4, 51Y, K)
“…Genelde zaten istemiyorum diyorum hani başka şansınız yok yani yoğun bakımda hani itiraz etme şansınız yok yani. Yani size kötü bi şey olacak diye korktuğunuz için. Yani itiraz edemiyorsunuz? Siz rahatsız olsanız bile yani buna itiraz edemiyorsunuz. Sizi zaten ikna ediyorlar. Bunu ben yapmak zorundayım diyor.” (K5, 38Y, E)
“Ateşlisin dedi yalan yok inanmadım. Hani bu kadar üşümeye neden ateşli oluyorum diye yalvardım yani. Canını ciğerini yeyim ne olursun ben dondum. Yok dedi örtmücem dedi. Acaba dedim bana mı inatlaştı öyle geldi aklıma sabah değiştiler.
O anlatmış hani ben pek bilgisiz biri değilim ama yani ben ört diye uğraştım örtmücem teyze diye o da dedi örtmücem ateşlisin ama niye donuyom. …ama işte gördüler her yerimi ama işte her şeyden can tatlı.” (K8, 74Y, K)
“Çünkü tamamen hijyeniğe dayalı yer olduğu için ne gerekiyorsa zaten onlar yapıyorlar. Benim istemem sonuç değiştirmez yani. Öyle düşünüyorum çünkü niye diyeceksiniz onlar bizler için yapıyor benim isteklerim sizler dışında isteklerdir.... Ben rahatlıkla verdikleri için artık hiç bi şeylerine karışmadım. Yani tamamen teslim ettim kendimi.” (K11, 56Y, E)
“Çaresizlik hissetme” alt teması ile ilgili ifadeler;
“Yani şimdi düşünsene elin ayağın bağlı, makineye bağlısın yani serumlar takılı, şeyler takılı kımıldayamıyorsun. Ne derlerse peki diyorsun.” (K3, 56Y, E)
“Ne yapabilirsin ki orada kızım hiç bi şey yapamazdım. Hiç bi şey yapamazdım. Afedersin açıkta bırakırdılar üzerimi, örtmezdiler kime dert yanacaktım,
onlardan başka bir tek Allah var yukarıda. Onların merhametine kalmış bir şey onlarda gerekeni yaptılar zaten.” (K14, 60Y, E)
4.3.4. Beklenti Bağlamı
Hastalar, mahremiyetin korunmasına yönelik hemşire ve kurumdan beklentileri olduğunu belirtmişlerdir. Hastaların ifadeleri doğrultusunda beklenti bağlamı ve bu bağlama ait tema ve alt temalar oluşturulmuştur. Yapılan içerik analizi sonucu bu bağlam altında; “Hemşireden Beklenti” ve “Kurumdan Beklenti”
temaları ortaya çıkmıştır. Hemşireden beklenti teması altında, hassasiyet gösterme ve hemcinsinden bakım alma alt temaları; kurumdan beklenti teması altında, denetim ve tek kişilik hasta odaları alt temaları elde edilmiştir ( Tablo 4.4.).