Keçi arthiritis-ensefalitis 1974 de ABD'de saptanmıştır. Günümüzde hastalığın bütün dünyada yaygın olduğu bilinmektedir. Keçilerde hastalık iki şekilde görülmektedir. 2-4 aylık oğlaklarda ensefalomyelitis , bir yaştan büyük keçilerde arthritis şeklindedir.
Etiyoloji: Hastalık etkeni Retroviridae familyasından lentivirus’tur.
Epizootiyoloji: ABD'de hastalık keçilerin önemli bir viral enfeksiyonudur. Bazı sürülerde morbidite %80'e ulaşır. Bulaşmada kolostrum ve süt önemli rol oynar. Kolostrum ve sütte bol miktarda virus bulunur ve doğan oğlaklar süt emerken enfeksiyonu alırlar.
Klinik belirtiler: İnfekte, keçilerde merkezi sinir sistemi etkilenir ve paraliz şekillenir. İnfekte hayvanlar zayıftır, titrerler.Kıllar kabarıktır. Beden ısısında yükselme görülmez. 2-4 aylık oğlaklarda ensefalomylitis görülür. Daha büyük olanlarda eklemler şişer ve ağrılıdır, özellikle karpal eklemlerde şiş ve ağrı belirgindir.
Tanı
Tanı direk olarak AGP ve indirek olarak, immunfloresans ve ELISA testleriyle spesifik antikorların saptanmasıyla yapılır. Son yıllarda PCR ile de etken saptanması yapılabilmektedir.
Koruma ve kontrol
Yeni doğanların infekte anneden kolostrum ve sütle etkeni almasını engellemek için bu yavrulara aynı anneden kolostrum ve süt emzirilmez. Alternatif olarak 560C’de 1 saat ısıtılmış anne sütleri yavrulara verilebilir veya inek sütleri ile yavrular beslenebilir. Etkili bir aşısı yoktur.
LOUPİNG İLL
(Koyunların Sıçrama Hastalığı)
Koyunların Flaviviridae ailesindeki flaviviruslardan Louping ill virusunun neden olduğu ve encephalitis ile karakterize bir hastalığıdır.
Flavivirusların genel özellikleri: Familya içerisinde genomik ve fizyokimyasal
özellikleri birbirine benzeyen fakat biyolojik olarak birbirinden farklı 3 cins bulunur.
Familyadaki cinsler ile bu cinsler içindeki önemli viruslar ve bunların oluşturduğu hastalıklar Tablo 1’de gösterilmiştir. Bu cinslerden sadece flavivirus cinsinde 69 virus bulunur,
bunlardan 30 kadarı arthropodlarla insanlara bulaşan hemorajik fever, encephalitis ve hepatitis gibi yaşamı tehdit eden zoonotik özellikte enfeksiyonlara neden olurlar. Pestiviruslar ise sığır, koyun, keçi ve domuz gibi hayvanlarda önemli enfeksiyonlara neden olan türleri içermektedir.
Flavivirus virionları ortalama 50nm çapında, icosahedral simetrili kapsiti çevreleyen peplomerlerle çevrili lipid zarftan oluşur. Genom pozitif polariteli ve tek zincirli RNA’dan oluşur ve RNA infeksiyözdür. Flavivirus virionunda 3 yapısal protein (C, prM ve E) bulunur (Şekil 1,2). Virionun en önemli proteini nötralize epitopları içeren E proteindir. Bunların dışında 7 yapısal olmayan protein de bulunmaktadır.
Viruslar çevre şartlarına karşı dayanıklı değildirler, ısı (560C’de 35 dakikada) ve dezenfektanlarla kolaylıkla inaktive olurlar.
Flaviviruslar Vero ve BHK-1 hücre kültürleri ile tavuk, ördek embriyo-fibroblast primer hücre kültürlerinde çok kolay üretilebilirler. Yeni doğmuş fare yavrularını da enfekte edebilir ve bunları öldürebilirler.
Tablo 1: Flaviviridae familyasındaki cinsler, önemli türler, konakçılar ve oluşturdukları hastalıklar
Virus Konakçı Hastalık
Flavivirus cinsi
West Nile virus İnsan, at, kedi, köpek encephalitis
Japanese encephalitis virus Domuz, insan abort, encephalitis
Murray Valley encephalitis virus İnsan encephalitis
St. Louis encephalitis virus İnsan encephalitis
Wesselsbron virus Koyun abort, generalize enfeksiyon
Dengue 1, 2, 3, 4 viruses İnsan ateş, hemorajik fever
Yellow fever virus İnsan hepatitis, hemorajik fever
Russian spring-summer encephalitis virus İnsan encephalitis
Central European encephalitis virus İnsan encephalitis
Omsk hemorarhagic fever virus İnsan gastrointestinal hastalıklar
Kyasanur Forest disease virus İnsan encephalitis, hemorajik
fever
Powassan virus Küçük memeliler encephalitis
Louping ill koyun encephalitis
Pestivirus cinsi
Bovine viral diarrhea virus 1, 2 Sığır, buzağı generalize persiste enfeksiyon
Border disease virus Koyun, kuzu congenital hastalıklar
Hog cholera virus Domuz sistemik hastalıklar
Hepacivirus cinsi
Hepatitis C virus İnsan generalize persiste enfeksiyon
Şekil 1: Flavivirus genomu Şekil 2: Flavivirus virion diyagramı
Resim 1: Flavivirusların elektron mikroskopik görüntüleri
Viral replikasyon
Viruslar E glycoproteinleri ile hücrelerin reseptörlerine tutunur ve endositosis yoluyla hücre içerisine girerler. Replikasyon stoplazmada gerçekleşir (şekil 3). Önce negatif-sense RNA sentezlenir, sonra diğer sentezlenen proteinlerler birlikte golgi aparatı ve endoplazmik retikulumdaki yeni virionlar hücre dışına çıkarlar.
Şekil 3: Flaviviruslarda replikasyon
Etiyoloji
Louping ill, İngiliz adalarında ortaya çıkan ve daha sonra dünyanın birçok ülkesinde ve ülkemizde klinik olarak Trakya bölgesinde tanımlanan koyunların akut seyirli, ateş ve merkezi sinir sistemi semptomları ile karakterize bir hastalığıdır. Etken Flavivirus cinsindeki Louping ill virusudur ve Flaviviridae familyası genel özelliklerini taşırlar. Virus pH 6.4’de ördek eritrositleri ile hemaglutinasyon aktivitesi gösterir. Virus oda ısısında 1-2 gün, %2’lik fenol ve %1’lik fenolde 1-2 saatte inaktive olur. Hücre kültürü, emnriyolu yumurtalar ve yeni doğmuş fare, rat ve hamsterlarda kolaylıkla üreyebilirler. Etkenin sığır, at, keçi, insan,
kemirgenler, köpek, maymun ve domuzlarda da enfeksiyon yapabildiği bildirilmektedir.
Epizootiyoloji
Virus Ixodes ricinus kenesiyle duyarlı hayvanlara taşınır. Larva durumundaki keneler virusu enfekte koyunlardan alırlar ve yetişkin kenelere naklederler. Bu kenelerle de diğer hayvanlara taşınırlar. Hastalık kenelerin biyolojik yaşam siklusuna bağlı olarak ilkbahar ve sonbahar aylarında ortaya çıkmaktadır. Laboratuar şartlarında insan ve maymunlara temas yoluyla bulaştığı bildirilmektedir. Virus kenelerle veya yakın temasta bulunan insan ve laboratuar çalışanlarına bulaştığı ve kısa dönemli encephalitis oluşturduğu bildirilmektedir.
Patogenesis
Virus organizmaya girdikten sonra lokal lenf yumrularına ve dalağa giderek burada çağalırlar. Önce ateş sonra klinik semptomlar gelişir ve ikinci bir ateş yükselmesi ortaya çıkar. Bu sürede virus kan ve beyin bariyerini aşarak merkezi sinir sistemine yerleşir. Bu dönemde ateş yükselmesi durur ve bu durumda enfeksiyon ölümle son bulur.
Klinik bulgular
Enfeksiyonun inkübasyon süresi 6-18 gündür. İki fazlı ateş yükselmesi görülür, hayvanlarda gürültü ve seslere karşı aşırı duyarlılık ve spazmlar gelişir. Merkezi sinir sistemine bozuklukları, titremeler, cerebral-ataksi ve buna bağlı olarak sıçrar gibi yürümeler görülür. Hastalık ismini bu nedenle almaktadır.
Tanı
Klinik olarak scrapi, kuduz ve listeriosis gibi merkezi sinir sistemi bozuklukları oluşturan hastalıklarla karışır. Virus hastalığın akut döneminde alınan kandan hücre kültürlerine (Tavuk embriyo fibroblast, fare embriyo fibroblast, maymun böbrek, tavşan böbrek, domuz böbrek ve BHK-21 hücre kültürleri) yapılan ekimlerle üretilebilir. Seroloji testlerde (Nötralizasyon, hemaglutinasyon inhibisyon ve komplement fikzasyon) iki hafta ara ile alınan kan serumlarında antikor yükselişine bakmakta hastalığın tanısı konulabilir.
Koruma ve control
Hastalığı atlatanlar uzun bir süre bağışık kalırlar. Üzerlerinde keneler bulunan koyunlar akarisitlerler yıkanırlar. Genel kene mücadelesi çok önemlidir. Hücre kültürlerinde üretilen viruslar inaktive edilerek yağlı adjuvantlar ile karıştırılırlar ve enfeksiyondan şüpheli bölgelerdeki hayvanlara uygulanırlar. Bu tip aşılarla başarılı sonuçlar alınmıştır. Hatta bu hayvanların kolostrum ve sütleri ile antikorları yavrulara uzun bir süre aktardıkları bildirilmektedir.