Katolik Mezheb

Katolik Kilisesi (Roma Kilisesi, Latin Kilisesi) "Evrensel" ya da "genel" anlamına gelen Katolik teriminden ismini alan bu kilise, geleneksel Roma Kilisesi ya da Latin Kilisesi'ni ifade eder. Roma Kilisesi'yle İstanbul (Bizans) Kilisesi birbirlerini aforoz etmiş, Roma Kilisesi evrensel birlik iddiasıyla Katolik adını alırken, İstanbul Kilisesi antikite konsüllerde belirlenen hususlara bağlı kalanlar oldukları iddiasıyla

Ortodoks adını almıştır.159

Roma kilisesinin Hıristiyanlık öğretisidir. Papanın dinsel başkanlığını kabul eden Hıristiyanlık anlayışına denir. Katolikliğin temeli aziz Petrus’un Roma’da ölmüş

ve yerine Roma Psikoposunu (Papa) bırakmış olduğu inancıdır.160 1054 yılındaki nihai

ayrılma hadisesiyle Kuruluşunu havari Petrus'a dayandıran Katolik Kilisesi, hem bu nedenle hem de 325 İznik Konsili'nde kabul edilen hiyerarşik sıralamada İstanbul ve diğer kiliselere karşı üstünlüğünün vurgulanmış olmasından dolayı kendisini Hıristiyan aleminin en üst kurumu olarak niteler ve bu çerçevede kendisini Hıristiyanlığın ana gövdesi olarak kabul eder. Katolik Kilisesi, Ortodokslarca da kabul edilen ilk 7 genel konsile ilaveten 869–870 yılında yapılan ve Filioque doğmasıyla Roma'nın hiyerarşik üstünlüğü ve Papanın hâkimiyetinin vurgulandığı IV. İstanbul Konsili'ni de evrensel konsiller arasında sayar. Katoliklerce, 7 sakrament (vaftiz, konfirmasyon, evharist, günah itirafı, son yağlama, nikâh ve rahip takdisi) temel ibadetler arasında kabul edilir. Evharist için hazırlanan ekmeğe maya katılmaz. Bu kilisede oldukça gelişmiş olan bir rahiplik teşkilatı vardır. Rahiplik teşkilatındaki hiyerarşik sıralamada, başta Papa bulunur. Bunu kardinaller, başpiskoposlar ve piskoposlar izler. Sıralama bu şekilde en küçük mahalle rahiplerine kadar uzanır. Reform dönemlerinden sonra Katolik Kilise bünyesinden Protestanlar, Anglikanlar ve Eski Katolikler gibi çeşitli gruplar da ortaya çıkmıştır.161

1 5 9 Masdusi, A. Abdullah, Yaşayan Dünya Dinleri Sosyo-Politik İnceleme, çev. Mesud Sadak, Kalem

Yayıncılık, İstanbul, 1981, s. 171.

1 6 0 Hançerlioğlu, a.g.e., s. 245. 1 6 1 Tümer, Dinler Tarihi, s. 299.

Papa kilisenin, yani priskoposların başkanıdır. Yetkisini doğrudan doğruya

Tanrı’dan alır.162 Bu gün Vatikan Ruhani Devleti tarafından temsil edilmektedir.

Katolik mezhebinin başı, Papa’dır. Papa, Vatikan Ruhani Devleti’ni Kardinaller Meclisi ile idare etmektedir. Birçok ülkede “Nonce” adı verilen Vatikan sefiri bulunmaktadır. Böylece Papa bir devlet başkanıdır. Gittiği her yerde devlet başkanlarına mahsus

merasim ile karşılanmaktadır.163

1054 tarihine kadar Doğu ve Batı Hıristiyanlığı hemen hemen aynı çizgide

devam etmiştir.164 Katolik Hıristiyanlığı’nın altın çağı XII ve XIII. Asırlardır. Bu çağda

kiliseler hudutlarını bile bilmediği üniversiteleri yönetiyorlardı. Ancak bu parlak kilise medeniyeti fazla devam etmedi. Özellikle ruhban sınıfındaki yozlaşma, kilise teşkilatlarındaki düzensizlik, Sen Piyer Kilisesi inşaatındaki endülüjans yolsuzlukları, beklenmedik bir anda 16. yüzyıl Reform hareketini meydana getirmiştir. Luther bu asırda, Roma Kilisesi’nin yolsuzluklarına Karşı çıktığı zaman sadece Katolik Kilisesi’ni ıslah etmek istemişti. Fakat Romalı ilahiyatçılar Roma Kilisesi’ni Luther’in istediği istikamette incelenmeyi reddetmişlerdi. Böylece Hıristiyan Avrupa ikiye ayrılmış ve kanlı din savaşları ile parçalanmıştı. Bu dönemde en dikkat çekici olaylardan birisi de Katolik Kilisesi’nin giriştiği karşı reform çabası idi. Bu Luther’in başlattığı Reform hareketi karşısında Katolik kilisesi’nin kendine bir çeki düzen verme hareketi idi.

Papa 23. Jean’ın ve 6. Paul’ün papalık dönemlerinde tamamlanan II Vatikan Konsil’i Katolik mezhebi açısından son derece önemli bir faaliyettir. 12 yasa’nın meydana getirdiği II. Vatikan Konsilinde 73’e yakın Katolik Kilisesi problemi ele alınmıştır. Katolik Kilisesi’nin temel konuları incelenmiş ve birçok konunun yorumu yeniden yapılmıştır. Katolik Kilisesi için kendini bir yenileme hareketi olan bu konsil bu güne kadar Katolik dünyaya rehber olmuştur. Katolik kilisesi 7 sakrament kabul etmektedir. Vaftiz, Konfirmasyon, Ordre, Tövbe, Hasta Yağı, Evlenme. Katolik Kilisesi’nde üzerinde durulan çok önemli konulardan birisi de Magistere konusudur. Yani öğretme yetkisidir. Kitab-ı Mukaddesi ve geleneği en iyi şekilde öğreten Ruhban sınıfıdır. Bunun için Katolik Kilisesi her rahibin bulunduğu yerde bir kilisesin bulunduğunu, imanın bir kaynağı ve iki iletişim şeklinin olduğunu kabul etmektedir. Bu

iletişimin şartlarını üç husus belirtmektedir: İnciller, Havariler ve Kutsal Ruh.1 6 5

1 6 2 Yıldırım, Suat, a.g.e, s. 188.

1 6 3 Aydın, Mehmet, Ansiklopedik Dinler Sözlüğü, Din Bilimleri Yayınları, Konya, 2005, s. 371 1 6 4 Günay, a.g.e., s. 63-69.

Hıristiyan dünyasında en fazla mensubu bulunan Katolik Mezhebi, kendisini Hz. İsa'nın vekili Petrus'a bağlamaktadır. Ruhanî reisi papa’dır. Papa, bugün, aynı zamanda Vatikan Devleti'nin de başkanıdır. Papa'yı kardinaller seçer. Hiyerarşide, piskoposlar ve rahipler kardinallerden sonra gelmektedir. Başlıca özellikleri şunlardır:166

1. Dinî başkan, Papa'dır. Papa, İsa'nın vekili, Petrus'un halefidir.

2. Papa, yanılmaz otoritedir. Roma, diğer Kiliselerin ruhanî merkezidir ve hepsinden üstündür.

3. Kilise, evrenseldir (Katolik kelimesi, evrensel anlamına gelir); onun dışında kurtuluş yoktur. Kilise, Kutsal Ruh tarafından sevk ve idare edilmektedir. İncil'in yorumu Kilise eliyledir.

4. Kutsal Ruh, Baba ve Oğul'dan çıkar. 5. İsa'da, İlâhî ve insanî, iki tabiat vardır. 6. Gelenek kabul edilir.

7. İsa gibi Meryem de günahsızdır, aslî suçtan uzaktır. Meryem, Tanrı yanında şefaatta bulunabilir. O, göğe yükselmiştir.

8. Azizler de Tanrı katında sözcü olur, şefaatte bulunabilir. Onların resimleri ve kutsal emanetlerine saygı gösterilir. Adlarına hemen her gün ayin düzenlenir.

9. İnsan, aslî suçun içindedir. Buna karşı kötülüğe temayül, günah değildir, günaha sevk eder. Günah çıkarma çok önemlidir. Bunun, günah çıkarma hücresinde, papaza itiraf şeklinde olması gerekir. Ergenlik çağına giren her Hıristiyan’ın yılda en az bir defa günah çıkartması 1215'de toplanan Lateran Konsili'nde karara bağlanmıştır.

10. Sakramentler, yedi tanedir. Ruhban zümresi evlenemez. Ruhban sınıfı dışında olanlardan evlenenler boşanamaz. Kilisede yapılmayan nikâh, sahih sayılmaz. Boşandıktan sonra evlenme zina kabul edilir. Vaftiz, su dökülerek yapılır. Vaftiz olmadan ölen, cehennemlik sayılır. Evharistiya Ayini’nde ekmeğe maya katılmaz. Evharistiya'da {Ekmek-Şarap Âyîni'nde) konfirmasyon, ilk komünyondan sonra herhangi bir vakitte yapılır.

11.Yirmi bir konsil ve kararlarını kabul ederler.

12.Cuma günü et ve yağlı yiyecekler yemezler. Boğulmuş hayvan etini ve kanını mubah görürler.

13.Son yargı gününü, cenneti, cehennemi ve a'rafı kabul ederler.

14.Ayin dili Latince'dir {1965'deki II. Vatikan Konsili'nde değişik dillerde yapılmasına izin verilmiştir).

Yaşayan dünya dinleri adlı eserinde Abdullah Masdusi Gerald Walsh’ın Katolik mezhebi hakkındaki makalesine yer vermiştir. Walsh Makalesinde şunları not eder:

Bilimsel incelemelerin belirlediğine göre Nasıralı İsa bizim şimdi M.S. 27 dediğimiz yılın yazında «Galile'ye gelip Allah ülkesinden getirdiği müjdeyi haber

vermiştir.»167 Hakkında ilk defa vaaz ettiği bu «Kat» tamamlama ve vaat idi: «Vakit

tamamdır ve Allah'ın ülkesine gelinmiştir.» Bunda payı olmasını isteyenler için iki şart

konmuştu : «Tevbe ve îman»1 6 8. İlk ay içerisindeki vaazlarında İsa yalnız birinci şart

üzerinde duruyordu. Yani tevbe, kalbini temizleme, ahlâkı yenileme ve kişisel

olgunlaşma, «Gel, beni takip et.»1 6 9 «Mukaddes olan zavallılar... Merhametli olanlar,

kalbi temiz olanlar... Barış yapanlar... Adalet uğruna işkence görenlerdir. Çünkü

Allah'ın hakim olduğu ülke vardır»170. İsa ancak daha sonra bizim bugün Hıristiyanlığın

büyük çelişkisi diyebileceğimiz bildirisini tebliğ etti. «Hayatım benim uğrumda

kaybeden onu bulacaktır.»171.

Ülkesinin ikinci belli-başlı kavramı hakikatti, bir inanç, bilinmesi gereken bir sırdı. Yalnız iradeye bir çağrı değil, fakat akla bir teşvikti. Îsa saliklerine «Size Allah'ın

ülkesinin sırrını bilmek imkânı verilmiştir.»172

Ülke yavaş yavaş üçüncü veçhesini bu yolda gerçeği yaşayan örgütlenmiş bir erkekler ve kadınlar toplumu olarak göstermeye başladı.

Ülkesinin beşinci yanı daha derin ve esrarengiz idi. Hazreti İsa, Kendisi ile Kendi «Ülkesinin» aynı şey olduğunu kanun, inanç ve toplumun kendisi olduğunu

bildirdi : «Ben yolun, gerçeğin ve hayatın kendisiyim» 1 7 3 Kendisini Allah ile bir tuttu :

«İbrahim olmadan evvel ben vardım174 Rab benim içimdedir. Rabbin sahip olduğu her

şey benimdir... Ben Rab'dan çıktım.»175 O şunları da söyledi:

1 6 7 Kitab-ı Mukaddes, Markos, 1:14. 1 6 8 Kitab-ı Mukaddes, Markos, 1:15. 1 6 9 Kitab-ı Mukaddes, Matta, 4:19. 1 7 0 Kitab-ı Mukaddes, Matta, 5:3-10. 1 7 1 Kitab-ı Mukaddes, Matta, 16:25. 1 7 2 Kitab-ı Mukaddes, Markos, 4:11. 1 7 3 Kitab-ı Mukaddes, Yuhanna, 14:6. 1 7 4 Kitab-ı Mukaddes, Yuhanna, 8:58. 1 7 5 Kitab-ı Mukaddes, Yuhanna, 16:15, 28.

«Size söyleyeceğim birçok şeyleri siz şimdi kaldıramazsınız. Fakat gerçeğin ruhu gelince, size bütün gerçeği öğretecektir... Ve gelecekteki şeyleri de size açıklayacaktır.»176

Her şeyden önce Katolik, ilâhî gücün bildirisi ve ilhamı sandığı duyguyu müdriktir. Buna dayanarak «Allah'ın himmeti» ile kendisini tövbe etmeye, vicdan muhasebesi yapmaya ve sendeleyerek de olsa üstün sandığı bir hayat yolu, bir ahlâk kuralını takip etmeye muktedir hisseder. İkinci olarak Katolik kendince ilâhî ışığın ifadesi sandığı «aydınlanma» yi müdriktir. Bu sayede «beden» ve «kan»ın tabiî görüş ve kavrayış gücünün ötesinde «inanmaya», aklının bir iddiasını cevaplamaya, güç de olsa nesnel bir gerçeği, kendisine ilâhî bir vahiy gibi görünen dinî akideyi müsamaha ile kabul etmeye kendisini muktedir hisseder. Üçüncü olarak Katolik, Hazreti İsa'nın insanî ve ilâhî yaşamı gibi yaşadıklarını kabul ettiği gözle görülen bir toplumun yaşayan yetki­ lilerince kendilerine bildirilen yol ve gerçeği açıkça kabul edenlerle konuşmak ve arkadaşlık etmenin öneminin farkındadır. Tarihi Kilisenin, gözle görülen temsilci anlamında, gözle görülen Başı Papadır. O, İsa’nın Vekilidir ve tabii Hazreti İsa adlı

«mistik» vücudun yalnız bir Başıdır. 1 7 7