Romantik Kıskançlık Ölçeği’nin Kıskançlığın Etkileri Alt Ölçeği kıskançlığın
“olumlu” ve “olumsuz” etkilerine ilişkin çeşitli görüşleri yoklayan maddeleri içermektedir. Burada, öncelikle, kıskançlığın böylesi etkileri ile ilgili görüşlere katılma düzeyini ifade eden puanlar üzerinde cinsiyet, cinsiyet rolü yönelimi ve ilişki türünün temel ve ortak etkilerine; ardından da yaş, ilişkinin süresi, kendine saygı ve ilişkiyle bağlantılı çeşitli değişkenler temelinde kıskançlığın olumlu ve olumsuz etkilerine ilişkin görüşlere katılma düzeylerinin yordanmasına ilişkin bulgulara yer verilmiştir.
3. 5. a. Cinsiyet, Cinsiyet Rolü Yönelimi ve İlişkinin Türünün Kıskançlığın Olumlu ve Olumsuz Etkilerine İlişkin Görüşlere Katılma Düzeyleri Üzerindeki Etkileri
Çizelge 3.14’de katılımcıların kıskançlığın olumlu etkilerine ilişkin görüşlere katılma düzeylerinin ortalama ve standart sapmaları görülmektedir.
Çizelge 3. 14. Kıskançlığın Olumlu Etkilerine İlişkin Görüşlere Katılma Düzeyi Ortalamaları ve Standart Sapmaları (parantez içinde belirtilmiştir).
İlişkinin Türü
Cinsiyet EVLİ EVLİ DEĞİL Genel
KADIN
Cinsiyet Tiplemeli
n=64 X=3.23 (1.28)
n=69 X=3.74 (1.52)
n=133 X=3.49 (1.34)
Cinsiyet Tiplemeli Olmayan
n=67 X=3.10 (1.22)
n=73 X=3.55 (1.52)
n=140 X=3.33 (1.14)
Genel
n=131 X=3.16 (1.37)
n=142 X=3.64 (1.34)
N=273 X=3.41 (1.34)
ERKEK
Cinsiyet Tiplemeli
n=45 X=3.43 (1.33)
n=43 X=3.54 (1.41)
n=88 X=3.48 (1.11) Cinsiyet Tiplemeli
Olmayan
n=42 X=3.20 (1.13)
n=51 X=3.85 (1.32)
n=93 X=3.56 (1.32)
Genel
n=87 X=3.31 (1.57)
n=94 X=3.71 (1.22)
N=181 X=3.52 (1.29) Genel
N=218 X=3.22 (1.36)
N=236 X=3.67 (1.25)
N=454 X=3.46 (1.32)
Çizelge 3.15’de kıskançlığın olumlu etkilerine katılma düzeyi puanlarına uygulanan varyans analizi sonuçları verilmiştir.
Çizelge 3. 15. Cinsiyet, cinsiyet rolü yönelimi ve ilişkinin türüne göre kıskançlığın olumlu etkilerine ilişkin görüşlere katılma düzeyi puanlarına uygulanan varyans analizi sonuçları
Kaynak Kareler Topp. S.D. Ort. Kare F
A 1.067 1 1.067 0.622
B 0.389 1 0.389 0.227
C 20.200 1 20.200 11.772*
AB 1.074 1 1.074 0.626
AC 0.280 1 0.280 0.163
BC 1.417 1 1.417 0.826
ABC 2.373 1 2.373 1.383
Hata 765.268 446 1.716
Toplam 6214.875 454
A: Cinsiyet
B: Cinsiyet Rolü Yönelimi C: İlişkinin Türü
*p < 0.05
Çizelgeden de görülebileceği gibi, kıskançlığın olumlu etkilerine ilişkin görüşlere katılma düzeyi üzerinde ilişkinin türü (F1-446= 11.772) temel etkisi anlamlıdır. Çizelge 3.14’den, evli olmayanların kıskançlığın olumlu etkilerine katılma düzeyi puanları ortalamasının (3.67) evli olanlarınkinden (3.22) daha yüksek olduğu görülmektedir.
Çizelge 3.16’da katılımcıların kıskançlığın olumsuz etkilerine ilişkin görüşlere katılma düzeylerinin ortalama ve standart sapmaları görülmektedir.
Çizelge 3. 16.Kıskançlığın Olumsuz Etkilerine İlişkin Görüşlere Katılma Düzeyi Ortalamaları ve Standart Sapmaları (parantez içinde belirtilmiştir).
İlişkinin Türü
Cinsiyet EVLİ EVLİ DEĞİL Genel
KADIN
Cinsiyet Tiplemeli
n=64 X=4.85 (1.27)
n=69 X=4.78 (1.52)
n=133 X=4.82 (1.34)
Cinsiyet Tiplemeli Olmayan
n=67 X=4.59 (1.22)
n=73 X=4.57 (1.52)
n=140 X=4.58 (1.14)
Genel
4.72 (1.57) n=131
4.68 (1.29) n=142
4.70 (1.43) N=273
ERKEK
Cinsiyet Tiplemeli
n=45 X=4.42 (1.33)
n=43 X=4.50 (1.41)
n=88 X=4.45 (1.11) Cinsiyet Tiplemeli
Olmayan
n=42 X=4.13 (1.13)
n=51 X=4.41 (1.32)
n=93 X=4.28 (1.32)
Genel
4.28 (1.64) n=87
4.45 (1.29) n=94
4.37 (1.51) N=181 Genel
3.54 (1.61) N=218
4.58 (1.33) N=236
4.57 (1.48) N=454
Kıskançlığın olumsuz etkilerine ilişkin görüşlere katılma düzeyi puanlarına uygulanan varyans analizi sonuçları Çizelge 3.17’de görülmektedir.
Çizelge 3.17. Kıskançlığın olumsuz etkilerine ilişkin görüşlere katılma düzeyi puanlarına uygulanan varyans analizi sonuçları
Kaynak KarelerTop. S.D. Ort. Kare F
A 12.402 1 12.402 5.720*
B 4.910 1 4.910 2.264
C 0.471 1 0.471 0.217
AB 0.067 1 0.067 0.031
AC 1.356 1 1.356 0.626
BC 0.410 1 0.410 0.189
ABC 0.149 1 0.149 0.069
Hata 967.057 446 2.168
Toplam 10456.918 454
A: Cinsiyet
B: Cinsiyet Rolü Yönelimi C: İlişkinin Türü
*p < 0.05
Analiz sonucuna göre yalnızca cinsiyet (F1-446=5.720) temel etkisi anlamlıdır.
Ortalamalara bakıldığında (Çizelge 3.16), kadınların kıskançlığın olumsuz etkilerine ilişkin görüşlere ilişkin maddelere daha yüksek düzeyde katıldıkları anlaşılmaktadır.
İlişkinin türü ve cinsiyet rolü yönelimi temel etkileri ile ortak etkiler anlamlı değildir.
3. 4. b. Kıskançlığın Olumlu ve Olumsuz Etkilerine İlişkin Görüşlere Katılma Düzeylerinin Yordanmasına İlişkin Bulgular
Katılımcıların kıskançlığın olumlu ve olumsuz etkilerine ilişkin görüşlere katılma düzeylerini yordayan değişkenleri belirlemek amacıyla yaş, kendine saygı,
ilişkinin süresi, ilişkinin geleceğine yönelik beklenti düzeyi, ilişkiden alınan doyum düzeyi, ilişkide kendini güvende hissetme düzeyi, eşini fiziksel olarak çekici bulma düzeyi, alternatifleri çekici bulma düzeyi ve tekeşliliği savunma düzeyi temel alınarak regresyon analizleri yapılmıştır.
Çizelge 3. 18. Kıskançlığın Etkileri Alt Ölçeği puanlarına uygulanan aşamalı regresyon analizi sonuçları
Yordanan Değişken Yordayıcı değişkenler B SB Beta t
Olumlu Etkiler Yaş -0.25 0.06 -0.20 -4.55 Kendine Saygı -0.35 0.10 -0.16 -3.60 R2=0.08, Uyarlanmış R2=0.08, p<0.05
Çizelge 3.18’deki sonuçlara göre, kıskançlığın olumlu etkileriyle ilgili görüşlere katılma düzeyini en iyi yordayan değişkenler yaş ve kendine saygıdır.
Analiz sonucuna göre bu iki değişkenin toplam varyanstaki sorumluluk oranı %8’dir ve bu anlamlı bir değerdir (F=18.192-452; p<.05). Uyarlanmış R2 değeri ise 0.08’dir.
Kıskançlığın olumsuz etkilerinin ise temel alınan değişkenlerden herhangi biri tarafından yordanmadığı görülmüştür.
3. 5. Kıskançlıkla Başetme Yöntemlerine İlişkin Bulgular
Romantik Kıskançlık Ölçeği’nin Kıskançlıkla Baş Etme Yöntemleri Alt Ölçeği daha önce de belirtildiği gibi yapıcı (bağlılık ve konuşma) ve yıkıcı (çıkış ve umursamama) yöntemleri içermektedir. Burada, öncelikle, kıskançlıkla baş etmede
yıkıcı ve yapıcı yöntemlere başvurma sıklıklarına ilişkin puanlar üzerinde cinsiyet, cinsiyet rolü yönelimi ve ilişki türünün temel ve ortak etkilerine; ardından da yaş, ilişkinin süresi, kendine saygı ve ilişkiyle bağlantılı çeşitli değişkenler temelinde kıskançlıkla baş etmede yıkıcı ve yapıcı yöntemlere başvurma sıklıklarına ilişkin puanların yordanmasıyla ilgili bulgulara yer verilmiştir.
3. 5. a. Cinsiyet, Cinsiyet Rolü Yönelimi ve İlişkinin Türünün Kıskançlıkla Baş Etme Yöntemleri Üzerindeki Etkileri
Çizelge 3.19’da katılımcıların kıskançlıkla baş etmede yapıcı yöntemlere başvurma puanlarının ortalamaları ve standart sapmaları verilmiştir.
Çizelge 3. 19. Katılımcıların kıskançlıkla baş etmede yapıcı yöntemlere başvurma puanlarının ortalamaları ve standart sapmaları (parantez içinde belirtilmiştir)
İlişkinin Türü
Cinsiyet EVLİ EVLİ DEĞİL Genel
KADIN
Cinsiyet tiplemeli
X=3.29 n=69 (1.11)
X= 3.01 n=64 (1.18)
X=3.15 N=133 (1.15) Cinsiyet tiplemeli
olmayan
X=3.09 n=73 (0.93)
X=3.02 n=67 (1.08)
X=3.06 N=140 (0.99)
Genel
X=3.19 N=142 (1.02)
X=3.01 N=131 (1.13)
X=3.10 N=273 (1.079)
ERKEK
Cinsiyet tiplemeli
X=2.63 n=43 (0.99)
X=2.60 n=45 (1.11)
X=2.61 N=88 (1.02) Cinsiyet tiplemeli
olmayan
X=2.87 n=51 (0.99)
X=2.56 n=42 (0.95)
X=2.73 N=93 (0.98)
Genel
X=2.76 N=94 (0.97)
X=2.58 N=87 (1.03)
X=2.68 N=181 (0.99)
Genel
X=3.02 N=236 (1.02)
X=2.84 N=218 (1.11)
X=2.93 N=454 (1.07)
Çizelge 3.20’de kıskançlıkla baş etmede yapıcı yöntemlere başvurma puanlarına uygulanan varyans analizi sonuçları görülmektedir.
Çizelge 3. 20. Cinsiyet, cinsiyet rolü yönelimi ve ilişkinin türüne göre kıskançlıkla baş etmede yapıcı yöntemlere başvurma puanlarına uygulanan varyans analizi sonuçları
Kaynak Kareler Top. S.D. Ort. Kare F
A 855.53 1 855.53 18.98*
B 14.41 1 14.40 0.32
C 173.08 1 173.08 3.84*
AB 12.59 1 12.58 0.27
AC 92.27 1 92.26 2.04
BC 0.26 1 0.26 0.00
ABC 83.09 1 83.09 1.84
Hata 20094.69 446 45.05
Toplam 21368.59 453
A: Cinsiyet
B: Cinsiyet Rolü Yönelimi C: İlişkinin Türü
*p < 0.05
Çizelgede görüldüğü gibi, kıskançlıkla baş etmede yapıcı yöntemlere başvurma puanlarına uygulanan varyans analizi cinsiyet temel etkisinin anlamlı olduğunu göstermiştir (F1-446= 18.98). Kadınların puanları ile erkeklerinki arasındaki fark anlamlıdır (ortalamalar sırasıyla 3.10 ve 2.68’dir). Böylece, kadınların kıskançlıkla baş etmede erkeklerden daha sık yapıcı yöntemlere başvurdukları anlaşılmaktadır.
Aynı zamanda, varyans analizi kıskançlıkla baş etmede yapıcı yöntemlere başvurma puanları üzerinde ilişkinin türü temel etkisinin de anlamlı olduğunu
göstermiştir (F1-446= 3.84). Çizelge 3.19’da da görüldüğü gibi evlilerin ortalaması evli olmayanlarınkinden yüksektir. Bu da evlilerin kıskançlıkla baş etmede evli olmayanlara kıyasla yapıcı yöntemlere daha sık başvurduklarını göstermektedir.
Çizelge 3.21’de katılımcıların kıskançlıkla baş etmede yıkıcı yöntemlere başvurma puanlarının ortalamaları ve standart sapmaları verilmiştir.
Çizelge 3. 21. Katılımcıların kıskançlıkla baş etmede yıkıcı yöntemlere başvurma puanlarının ortalamaları ve standart sapmaları (parantez içinde belirtilmiştir)
İlişkinin Türü
Cinsiyet EVLİ EVLİ DEĞİL Genel
KADIN
Cinsiyet tiplemeli
X=1.90 n=45 (0.90)
X=2.08 n=43 (0.72)
X=1.92 N=88 (0.78) Cinsiyet tiplemeli
olmayan
X=1.60 n=42 (0.75)
X=2.19 n=51 (.78)
X=1.92 N=93 (0.82)
Genel
X=1.88 N=87 (0.85)
X=2.16 N=94 (0.80)
X=1.92 N=181 (0.80)
ERKEK
Cinsiyet tiplemeli
X= 1.88 n=64 (0.81)
X=2.14 n=69 (0.80)
X=2.02 N=140 (0.79) Cinsiyet tiplemeli
olmayan
X=2.02 n=67 (.89)
X=2.28 n=73 (0.93)
X=3.06 N=140 (0.99)
Genel
X=1.95 N=131 (0.85)
X=2.21 N=142 (0.85)
X=2.02 N=133 (0.83) Genel
X=1.87 N=218 (0.85)
X=2.16 N=236 (0.80)
X=2.02 N=454 (0.84)
Çizelge 3.22’de de kıskançlıkla baş etmede yıkıcı yöntemlere başvurma puanlarına uygulanan varyans analizi sonuçları görülmektedir.
Çizelge 3. 22. Cinsiyet, cinsiyet rolü yönelimi ve ilişkinin türüne göre kıskançlıkla baş etmede yıkıcı yöntemlere başvurma puanlarına uygulanan varyans analizi sonuçları
Kaynak Kareler Top. S.D. Ort. Kare F
A 713.09 1 713.08 6.27*
B 198.10 1 198.10 1.72
C 1169.01 1 1169.00 10.28*
AB 85.05 1 85.05 0.74
AC 163.80 1 163.80 1.44
BC 301.29 1 301.29 2.64
ABC 306.09 1 306.09 2.69
Hata 50719.74 446 113.72
Toplam 53555.95 453
A: Cinsiyet
B: Cinsiyet Rolü Yönelimi C: İlişkinin Türü
*p < 0.05
Çizelgede görüldüğü gibi, kıskançlıkla baş etmede yıkıcı yöntemlere başvurma puanlarına uygulanan varyans analizi cinsiyet temel etkisinin anlamlı olduğunu göstermiştir (F1-446= 6.27). Kadınların puanları ile erkeklerinki arasındaki fark anlamlıdır (ortalamalar sırasıyla 1.92 ve 2.02’dir). Böylece, erkeklerin kıskançlıkla baş etmede kadınlardan daha sık yıkıcı yöntemlere başvurdukları anlaşılmaktadır.
Aynı zamanda, varyans analizi kıskançlıkla baş etmede yıkıcı yöntemlere başvurma puanları üzerinde ilişkinin türü temel etkisinin de anlamlı olduğunu göstermiştir (F1-446= 10.28). Çizelge 3.21’de de görüldüğü gibi evli olmayanların
ortalaması evlilerinkinden yüksektir. Bu da evli olmayanların kıskançlıkla baş etmede evlilere kıyasla yıkıcı yöntemlere daha sık başvurduklarını göstermektedir.
3. 5. b. Kıskançlıkla Baş Etme Yöntemlerinin Yordanmasına İlişkin Bulgular
Katılımcıların kıskançlıkla baş etme yöntemlerini yordayan değişkenleri belirlemek amacıyla yaş, kendine saygı, ilişkinin süresi, ilişkinin geleceğine yönelik beklenti düzeyi, ilişkiden alınan doyum düzeyi, ilişkide kendini güvende hissetme düzeyi, eşini fiziksel olarak çekici bulma düzeyi, alternatifleri çekici bulma düzeyi ve tekeşliliği savunma düzeyi temel alınarak regresyon analizleri yapılmıştır.
Çizelge 3. 23. Kıskançlıkla Baş etme Yöntemleri Alt Ölçeği puanlarına uygulanan aşamalı regresyon analizi sonuçları
Yordanan Değişkenler Yordayıcı değişkenler B SB Beta t Yapıcı Yöntemler Kendine Saygı -0.27 0.06 -0.20 -4.33 İlişkinin Süresi -0.01 0.01 -0.14 -3.14
Tekeşliliği Savunma 0.57 0.21 0.12 2.70 Yıkıcı Yöntemler Kendine Saygı -0.5 0.10 -0.24 -5.32 İlişkinin Süresi -0.03 0.01 0.21 -4.55 R2=0.07, Uyarlanmış R2=0.07, p<0.05
Çizelge 3.23’deki sonuçlara göre kıskançlıkla baş etmek için yapıcı yöntemlere başvurmayı en iyi yordayan değişkenler kendine saygı, ilişkinin süresi ve tekeşliliği savunma düzeyidir. Aşamalı analiz sonucuna göre bu üç değişkenin toplam varyanstaki sorumluluk oranı %7’dir ve bu anlamlı bir değerdir (F=11.853-451; p<.05). Uyarlanmış R2 değeri ise 0.07’dir.
Kıskançlıkla baş etmek için yıkıcı yöntemlere başvurmayı ise en iyi kendine saygı ve ilişkinin süresi yordamaktadır. Analiz sonucuna göre bu iki değişkenin toplam varyanstaki sorumluluk oranı %10’dur ve bu anlamlı bir değerdir (F=25.92 2-452; p<.05). Uyarlanmış R2 değeri ise 0.10’dur.
3. 8. Daha Çok Kıskançlığa Yol Açtığı Belirtilen Tetikleyici Türü (Cinsel ve Duygusal Aldatılma) Seçimi İle İlgili Bulgular
3. 8. a. Daha çok kıskançlık yaşanmasına yol açtığı belirtilen tetikleyici türü (cinsel aldatılma/duygusal aldatılma) ile cinsiyet, cinsiyet rolü yönelimi ve ilişkinin türü arasındaki bağlantılar
Bu çalışmada, daha önce de belirtildiği gibi katılımcılara cinsel ve duygusal aldatılma olmak üzere iki seçenek verilmiş ve hangisinin kendilerinde daha çok kıskançlığa yol açtığını belirtmeleri istenmiştir. Bu soruya verilen yanıtla cinsiyet, cinsiyet rolü yönelimi ve ilişkinin türü arasındaki ilişkiyi görmek için veriler chi kare tekniğiyle çözümlenmiştir.
Çizelge 3.24’de katılımcıların cinsiyet ve seçtikleri tetikleyici türüne göre dağılımları görülmektedir. Chi kare analizi, belirtilen bu iki durumdan birini işaretlemeleri ile cinsiyet arasında anlamlı bir bağlantının bulunduğunu göstermiştir (X2=50.82). Çizelgede de görüldüğü gibi, kadınlar duygusal erkeklerse cinsel aldatılma karşısında daha çok kıskançlık duyacaklarını belirtmişlerdir.
Çizelge 3. 24. Katılımcıların Cinsiyet ve Seçtikleri Tetikleyici Türüne Göre Dağılımı Tetikleyici Türü
Cinsiyet DUYGUSAL CİNSEL Toplam
KADIN
n=209
%76.6
n=64
%23.4
N=273
%100
ERKEK
n=79
%43.6
n=102
%56.4
N=181
%100
Toplam
N=288
%63.4
N=166
%36.6
N=454
%100
Katılımcıların cinsiyet rolü yönelimi ve seçtikleri tetikleyici türüne göre dağılımları aşağıdaki çizelgede yer almaktadır (Çizelge 3.25). Chi kare analizi cinsiyet rolü yönelimiyle seçilen tetikleyici türü arasında anlamlı bir bağlantının olmadığını göstermiştir.
Çizelge 3. 25. Katılımcıların Cinsiyet Rolü Yönelimi ve Seçtikleri Tetikleyici Türüne Göre Dağılımı
Tetikleyici Türü Cinsiyet Rolü
Yönelimi DUYGUSAL CİNSEL Toplam
CİNSİYET TİPLEMELİ
n=144
%65.2
n=77
%34.8 N=221
CİNSİYET TİPLEMELİ DEĞİL
n=144
%61.8
n=89
%38.2 N=233
Toplam
N=288
%63.4
N=166
%36.6
N=454
%100
Çizelge 3.26’da da katılımcıların ilişkinin ve seçtikleri tetikleyicinin türüne göre dağılımları verilmiştir. Veriler yine chi kare yöntemiyle çözümlenmiş ve bu iki değişken arasında da anlamlı bir bağlantının olmadığı görülmüştür.
Çizelge 3. 26. Katılımcıların İlişkinin Türü ve Seçtikleri Tetikleyici Türüne Göre Dağılımı Tetikleyici Türü
İlişkinin Türü DUYGUSAL CİNSEL Toplam
EVLİ
n=131
%60.1
n=87
%39.9
N=218
%100
EVLI DEĞIL
n=157
%66.5
n=79
%33.5
N=236
%100
Toplam
N=288
%63.4
N=166
%36.6
N=454
%100