B. Hayali İhracat
2. Hayali İhracatın Yöntemleri
Hayali ihracatta önce bir organizatör ortaya çıkar. Bu kişi ticaret erbabıdır, ihracatçıdır. Ya sırf hayali ihracata yönelik bir organizasyon kurulur ya da gerçekte bir ihracat söz konusudur, ancak buna ilaveten hayali ihracat da yapılmaktadır. Şekli ne olursa olsun hayali ihracata soyunan kişi buna yönelik birçok paravan şirket kurar.
Bunların sayısı birden fazla olabilir. Bu şirketler menfaat karşılığı organizasyon içinde yer alan kişilere kurdurulur. Bu şirketler tescil ettirilir, vergi dairelerine kaydettirilir, bunlar adına matbaalarda fatura ve benzeri belgeler bastırılır kaşeler yaptırılır, vergi dairelerine faaliyet varmış gibi arada KDV beyannameleri verilir.
Görünürde her şey kılıfına uydurulmuştur.311
Bu paravan şirketler birbirlerine mal satmış gibi göstererek fatura düzenleme yoluna giderler. Arada banka hesaplarının kullanılması söz konusu değildir. En son halka olan yurt içindeki paravan ihracatçıya kadar uzanan bir zincir söz konusudur.312 Hayali ihracat şu şekillerde gerçekleştirilebilir:
a) Gerçekte Olmayan Bir Eşyanın İhracı
Gümrük beyannamesinde olmayan bir eşyanın ihraç edilmiş gibi gösterilmesi söz konusudur. Gümrük beyannamesi ihracat ve gümrük mevzuatı uyarınca doldurularak ilgili ihracatçı birliğine onaylattırıldıktan sonra gümrük idaresine ibraz edilir. Gümrük idaresinin onayı ile ihracat gerçekleşmiş olur.313
b) Fiyatların Yüksek Gösterilmesi
Malın kıymeti yüksek gösterilerek, alınması gereken vergi iadesinden daha fazla vergi iadesi alınır.
311 Dağüstü, s. 70.
312 Karslı, s. 151.
313 Karslı, s. 151.
136 c) Ticari Değeri Olmayan Mal İhracı
Bu yöntemde vergi iade oranı yüksek bir mal yerine bu ürünün değersiz bir bölümünün ihracatının yapılması söz konusu olmaktadır.314
d) Miktarı Yüksek Göstermek
İhracat aşamasında, gümrük idaresine sunulan malın miktarı beyannamede yüksek gösterilir veya ihracatı müteakip beyannamede kayıtlı bulunan miktar üzerinde oynanarak miktar yüksek gösterilir. Örneğin 2.000 birimlik bir mal 20.000 birim olarak gösterilir.315
e) Malın Farklı Gösterilmesi
Düşük vergi iadesi uygulanan eşyayı yüksek vergi iadesi uygulanan bir eşya gibi göstererek ihraç etmektir. Özellikle temel gıda maddeleri ve tarım ürünlerinin ihracatında rastlanılmaktadır. Gümrük çıkış beyannameleri üzerinde sahtecilik şu şekillerde yapılmaktadır; Birinci uygulama gümrük çıkış beyannamelerinin tescilini müteakip, eşyanın fiili ihracatı yapılmadan, yapılmış gibi gümrük personelinin imza ve kaşelerinin taklit edilmesi, İkinci uygulama, gümrük idaresinde beyanname tescil etmeden, dışarıda tamamen sahte olarak tanzim edilen ve kullanılan mühür ve kaşelerin (imzaların) gerçeğine yakın olarak taklit edilip kullanılması, Üçüncü uygulama gümrük çıkış beyannamelerinin mevzuata uygun olarak kapatılıp, fiili ihracatın beyana uygun olarak yapıldığı işlemlerde, mükellef nüshası üzerinde daha sonra değişiklikler yapılıp değer ve miktar arttırılmasıdır.316
f) Dahilde İşleme Rejimi Çerçevesinde Hayali İhracat
Dahilde işleme rejimi çerçevesinde hayali ihracat iki şekilde yapılmaktadır.
Bunlardan birinci şekilde olanında şeker, un ve ayçiçek yağı ihracatına yönelik olan işlemlerde görülmektedir. Örneğin şeker fabrikalarından işlenerek paketlenerek veya benzer bir ameliye sonucu ihraç edilmek kaydıyla düşük fiyatla alınan şeker iç
314 Dağüstü, s. 25.
315 Karslı, s. 151.
316 Avni Ertaş, “Hayali mi Yoksa Gerçek mi?”, Gümrük Dünyası Dergisi, Ankara 2001, s. 21-39.
137
piyasada satılmakta hayali belge ile ihraç edilmiş gibi gösterilmektedir. Bu yöntemde daha ziyade sahte belgelerin kullanıldığı görülmektedir. Sahte ihracat beyannamesini düzenleyen yükümlü bu belgeleri ihracatçı birliklerine ibraz ederek işlemi tamamlamaktadır.317
İkinci şekilde olanı bir örnekle açıklayacak olursak, kaliteli İngiliz kumaşının dahilde işleme rejimi kapsamında getirilerek iç piyasada satılması ve bunun yerine yerli kumaştan yapılmış elbisenin ihraç edilmesi şeklinde ortaya çıkmaktadır.
05.02.2000 tarihinde yürürlüğe giren Dahilde İşleme Rejimi Kararına göre Dahilde İşleme İzin Belgelerinin kapatılması yetkisi İhracatçı Birliklerine verilmiştir.
İhracatçı Birliklerince kapatılan Dahilde İşleme İzin Belgeleri kapsamındaki ihracat teyitlerinin bazılarının doğru olmadığı veya sahte olduğu tespit edilmiştir. Bu uygulama ile Gümrük idaresi rejimi denetleyemez duruma gelmiştir.318
g) Türkiye’de İkamet Etmeyen Yolculara Yapılan Satışlar Çerçevesinde Hayali İhracat
Son dönemde özel fatura ile yapılan ihracatın ihracata ilişkin formalite ve düzenlemelerden kurtulmak amacıyla sıkça başvurulan bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Özel fatura yoluyla yapılan ihracatta gümrük çıkış beyannamesi tescil edilmemekte dolayısıyla beyannamenin İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince onaylanması (gereken hallerde) nispi aidat ödenmesi, eşyanın gümrük mevzuatı uyarınca muayene tespit işlemleri için gümrük antrepolarına ya da bekleme yerlerine konulması gibi ekstra maliyet yükleyen ve zaman alan unsurlarda bertaraf edilmiştir.319 Turizm acentelerinden alınan Türkiye'de ikamet etmeyenlere ait bilgiler özel faturalara kaydedilmekte ya da tamamen sahte isimler kullanılmakta ve böylece yurt dışına kolayca mal çıkarılmaktadır. Özel fatura yoluyla yapılan satışlara dahilde
317 Karslı, s. 152.
318 Karslı, s. 152.
319 Mehmet Korkmaz, “Havali İhracatta Yeni Bir Yöntem Olarak Özel Fatura Yolu ile Yapılan Ihracat-ll”, Yaklaşım Dergisi Mayıs 2001, s. 42.
138
işleme izin belgeler kapsamında yapılması gereken ihracat taahhütleri için de kabul edilmeye başlanmıştır. Bu da suiistimallerin artmasına neden olmuştur.320
Dahilde işleme kapsamında ithal ettiği malı mamul madde olarak süresi zarfında ihraç edemeyecek olan veya bu malları iç piyasada satmış olan firmalar tamamen sahte özel faturalar düzenleyerek taahhütlerini kapatabilmektedirler.
Dahilde İşleme İzin Belgesi sahibi imalatçı firmaların ihraç kaydıyla ihracatçı firmalara yaptıkları teslimler KDVK md. 11/c uyarınca KDV'den istisna tutulmuştur.
Bu durumda mükelleflerce tahsil edilmeyen ancak ilgili dönem beyannamesinde beyan edilmesi gereken bu vergi tecil edilerek ihracı müteakip terkin edilmektedir.
Bu özel fatura kapsamında yapılacak satışlar için de uygulanmaktadır. Bu kapsamda fason imalat yapan pek çok firma sahte özel faturalarla hiç teslim almadıkları malları ihraç etmiş gibi göstermektedirler. Ayrıca bu uygulamada satılan malın kıymeti gerçek değerinden fazla gösterilerek alınması gerekenden fazla KDV iadesi alınmakta ve gerçekte mal satışı veya ülkeden mal çıkışı olmadığı halde sahte fatura düzenlenip bunun onaylanması suretiyle malların yurt dışına çıkmış gibi gösterilmesi söz konusu olmaktadır.321