Harita Genel Komutanlığının Kuruluş Kanunu ve Görevleri…

2 Ocak 1961 tarih ve 203 Sayılı Kanun, Bakanlar Kurulunun 4 Temmuz 1988 tarih ve 336 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamesi (KHK) ve 7 Mart 1990 tarih ve 3615 Sayılı Kanunlarla değişik 22 Nisan 1341 (1925) tarih ve 657 sayılı Harita Müdüriyeti Umumiyesi Kanunu, 22 Eylül 1983 tarih ve 2895 Sayılı Kanunun 1’inci maddesi ile

“Harita Genel Komutanlığı Kanunu” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir. Aynı Kanunun 2’nci maddesi ile Kanunda geçen Harita Müdüriyeti Umumiyesi veya Harita Genel Müdürlüğü ibareleri “Harita Genel Komutanlığı”, Müdüriyet veya Müdürü ibareleri “Komutanlık veya Komutanı” şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.²⁶⁰

Kanunun 3’üncü maddesine göre; Harita Genel Komutanının tayini Müdafaa-i Millîye Vekâletinin inhası üzerine Başvekâletin tasvibiyle Reisicumhurun tasdikine arz olunur.

Kanunun 4’üncü maddesine göre Harita Genel Komutanlığı;

• Yurdun savunması için lüzumlu bütün harita ve planların,

• Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ile iş birliği yaparak adı geçen Genel Müdürlük için lüzumlu haritaların,

• Bütün bakanlıklar ile diğer resmî dairelerin lüzum göstereceği haritaların, altıncı maddede gösterilen Kurulca tespit edilen evsaf, zaman ve miktarda alımı ve basımı ile mükelleftir.

260 Ülkekul, ag.e, s. 94; Harita Genel Komutanlığı Kanunu, Kanun Numarası: 657, Kabul Tarihi:

22/04/1925, Yayım Tarihi: 02/05/1925, Resmî Gazete, Sayı: 99, Ankara, 1925.

• Ancak; bakanlıklar veya kamu kurum ve kuruluşları, meslekî ve teknik ihtiyaçlarının gerektirdiği 1:5.000 ve daha büyük ölçekli haritaları yapabilir veya yerli gerçek ve tüzel kişilere yaptırabilir (Değişik madde: 07.03.1990–3562/1 md.).

Kanunun 5’inci maddesine göre; belediyeler, İdare-i Hususiyeler ve bilumum müessesat ve eşhas tarafından hususî vesaitle yaptırılacak her türlü plan ve haritaların birer nüshası vesaik-i lâzımesile Harita Genel Komutanlığına tevdi edilir.

Kanunun 6’ncı maddesine göre (Değişik madde: 02/01/1961-203/1 md.); Harita Genel Komutanlığının yapacağı bütün işlerin miktarı ile bunların, isteyen dairenin ihtiyacına uygun teknik vasıf ve esasları her yıl, o sene bütçesinin Büyük Millet Meclisine sevkinden evvel ve bunun dışında ihtiyaç görülecek zamanlarda Harita Genel Komutanının daveti üzerine ve onun başkanlığında toplanacak Mütehassıs Temsilciler ile Harita Genel Komutanlığının ilgili temsilcilerinden müteşekkil Bakanlıklararası Harita İşlerini Koordinasyon ve Planlama Kurulunda görüşülerek tespit olunur.

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün yapacağı kadastral harita ve planlarla identifikasyon işlerinin miktar, zaman, teknik evsaf ve esasları da bu Kurul tarafından tespit olunur.²⁶¹

(Ek madde: 7.3.1990–3615/2 md.) bakanlıklar veya kamu kurum ve kuruluşları, 4’üncü maddenin ikinci fıkrası hükmüne istinaden bizzat yapmayı veya yerli gerçek ve tüzel kişilere yaptırmayı planladıkları 1:5.000 ölçekli haritalar hakkında, Bakanlıklararası Harita İşlerini Koordinasyon ve Planlama Kurulu Başkanlığına bilgi verirler. Kurulun bütçe ve yıllık programla ilgili toplantılarında Devlet Planlama Dairesinin temsilcileri de hazır bulunur. Adı geçen Kurulun kuruluşu, birer temsilci ile katılacak bakanlık ve resmî dairelerin isimleri, kurulun çalışma esasları ile yapacağı işler ilgili Devlet, Millî Savunma, Bayındırlık, Tarım ve İmar ve İskân Bakanlıkları tarafından müştereken hazırlanacak bir yönetmelikle tespit olunur.

261 Harita Genel Komutanlığı, Türk Modern Haritacılığında Bir Asır, s. 5.

(Değişik madde: 4/7/1988 – KHK-336/1 md; Aynen kabul: 7/2/1990-3612/4 Md.) Adı geçen Kurulca yukarıda belirtilen hususlar üzerinde alınan kararlar, ilgili Bakanlığın tasdiki ile kesinleşir.

(Değişik madde: 7.3.1990–3615/2 md.) Harita Genel Komutanlığı ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, yıllık programı aksatmamak kaydıyla lüzum görecekleri acil işleri de yapmakta yetkilidirler.

Bütün bakanlıklar ve resmî dairelerin harita istekleri her yıl en geç Ağustos ayına kadar Harita Genel Komutanlığına yazılı olarak bildirilir.

(Değişik madde: 7.3.1990 – 3615/2 md.) Her yıl yapılacak ilmî araştırma ve koordinasyon toplantılarına, Harita ve Kadastro Anabilim Dalı bulunan üniversitelerin bu konu ile ilgili öğretim elemanları ile Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasının temsilcileri de iştirak ederler.

Kanunun 7’nci maddesine göre; Harita Genel Komutanlığı memurini fenniye'sine derece-i ihtisaslarına nazaran ve yevmiye hesabı ile bir tazminat verilir. İşbu tazminatın miktarı kadro ile tespit olunur (10 Şubat 1954 tarih ve 6245 sayılı Kanunun 63’üncü maddesi ile harcırah ve zaruri masraf verilmesine ilişkin hükümler yürürlükten kaldırılmıştır.).

Kanunun 8’inci maddesine göre; (Değişik: 18.11.1983 – 2961/1 md.) Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyaç duyduğu harita mühendislerini yetiştirmek için; Kara Harp Okulu mezunu harita subaylarına, harita bilimi alanında eğitim ve öğretim, uygulama, bilimsel inceleme ve araştırma yaptırmak, harita ve harita mühendisi subayların tekâmülünü sağlamak üzere, Harita Genel Komutanlığına bağlı “Harita Yüksek Teknik Okulu” kurulmuştur. Harita Yüksek Teknik Okulunun normal öğretim süresi iki yıl olup, teşkilatı Türk Silahlı Kuvvetleri kuruluş ve kadrolarında gösterilir.

Harita Yüksek Teknik Okulunun ve organlarının görevleri ve işleyişi, eğitim ve öğretim ilkeleri, azami öğretim süresi, öğretim elemanları ile ilgili hususlar, bu yüksek

öğretim kurumuna kabul edileceklerde aranan nitelikler, sınıf geçme, sınav, değerlendirme ve disiplin esasları, başarısız olanlara yapılacak işlemler, yabancı öğrencilere ilişkin esaslar ve diğer hususlar Genelkurmay Başkanlığının ve Yükseköğretim Kurulunun görüşü alınarak Millî Savunma Bakanlığınca hazırlanacak ve Resmî Gazete’de yayımlanacak yönetmelikle düzenlenir.²⁶²

Kanunun 9’uncu maddesine göre; Harita Genel Komutanlığının 1341 senesi teştilat, teçhizat, tesisat ve inşaatı için Müdafaai Millîye Bütçesinden küşat olunacak faslı mahsusa beşyüzbin lira tahsisat vaz olunmuştur.

Söz konusu kanunda belirtilen hususların daha da açıklanması amacıyla aşağıda sıralanan yönetmelikler de yürürlükte bulunmaktadır: ²⁶³

• Harita ve Harita Bilgilerini Temin ve Kullanma Yönetmeliği,

• Büyük Ölçekli Harita ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliği,

• 155 Sayılı Kanuna Göre Hazırlanan Harita ve Planlara Ait İşaretlerin Korunması Hakkında Yönetmelik,

• Bakanlıklararası Harita İşlerini Koordinasyon ve Planlama Kurulu Yönetmeliği,

• Millî Savunma Bakanlığı Harita Genel Komutanlığınca Üretilecek Atlas, Küre ve Coğrafya Haritaları Hakkında Yönetmelik,

• 1:5.000 Ölçekli Standart Topoğrafik, Fotogrametrik Harita Yapımına Ait Teknik Yönetmelik,

• Askerî Coğrafya Hizmetleri Yönetmeliği,

• Türkiye Ulusal Fotogrametri ve Uzaktan Algılama Birliği (TUFUAB) Yönetmeliği,

• Türkiye Ulusal Jeodezi ve Jeofizik Birliği(TUJJB) Yönetmeliği,

• Harita Yüksek Teknik Okulu Öğretim ve Sınav Yönetmeliği,

• Döner Sermaye Yönetmeliği.

262 a.g.e, s. 6.

263 a.g.e, s. 7.

31 Ağustos 1994 tarih ve 22037 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Harita ve Harita Bilgilerinin Temin ve Kullanma Yönetmeliği” çerçevesinde;

“Ülke Temel Ağlarının (nirengi, nivelman, gravite ve manyetik) kurulması ve yaşatılması ile 1:5.000 (hariç)’den daha küçük, 1:250.000 (dâhil)’den daha büyük ölçekli harita ve harita bilgilerinin üretilmesi, çoğaltılması ve arşivlenmesi, Harita Genel Komutanlığının yetki ve sorumluluğundadır.”²⁶⁴