Harf Kardeşliği

kelimeleri anımsamak için bilişsel işlemler yapmak zorundadır. Bu şekilde öğrencinin az kullandığı kelimeleri tekrar etmesi ve birbiriyle bağlantılı olarak kodlamadığı kavramlar arasında ilişki kurması beklenmektedir.

Konuşmada telaffuzun doğru olması iletişimin sağlıklı bir şekilde gerçekleşmesi için gereklidir. Oyunda tahtaya kalkan öğrenci, elindeki kâğıtta yazan kelimeyi öncelikle anlayacak sonrasında ilişkili kelimeleri aklına getirip grup arkadaşlarına telaffuz edecektir. Grup arkadaşlarının öğretmenden ya da günlük hayatta karşılaştıkları anadili konuşurlarından duydukları kelimeleri anlayabilmeleri için tahtadaki öğrencinin de kelimelerin telaffuzunu doğru yapması gerekmektedir. Bu sebeple öğrenci, buna çok daha fazla dikkat edecektir. Ayrıca yanlış söylediği kelimeler arkadaşları tarafından anlamadıkları için soru sorularak tekrar edilecek ve düzeltilecektir. Bu da öğrencilerin eğlenerek öğrenmeleri için uygun bir ortamın oluşmasını sağlayacaktır.

Ölçme-değerlendirme: Öğrencilerin kelimeleri öğrenip öğrenmediğini ölçmek için kullanılan kelimelerle bir dikte çalışması yapılabilir.

Araç: Oyun Etkinliği

Amaç: Belli kelimeleri belli bir bağlam içerisinde uygun şekilde kullanmasını sağlamak.

hakimdirler. Gazi Yabancılar İçin Türkçe B1 kitabına göre öğrenciler gereklilik, emir, istek ve dilek-şart kiplerini bilmektedirler. Sosyal hayat, sağlık, haber konularına hakimdirler.

Düzey: B1

Beceri: Oyunda boşluk doldurma etkinliği ile öğrencilerin yazma becerileri geliştirilmektedir. İlk olarak öğrenciler hafızalarında yer alan kelimeleri çalıştırmakta sonrasında ise bir bağlam içerisinde yer alan boşluklara uygun kelimeleri bulmaktadırlar. Bağlam içerisinde verilen kısa metinler ise öğrencilerin okuma-anlama becerilerinin gelişmesini sağlamaktadır. Çünkü okuyup anladıktan sonra boşluğa gelecek doğru kelimeyi bulabileceklerdir. İşitsellik ise öğrencilerin ilk aşamada kelimeleri bulması ve sonrasında doldurdukları metinleri okumaları aşamasında gelişmektedir.

Yaş grubu: 18 yaş üstü

Kazanım: Duruma uygun ifadeleri bulup aktarır. Doğru betimlemeleri yapar. Kulak dolgunluğu kazanır. Harfleri tanıyıp onları iletişimsel olarak kullanır.

Planlı-Plansız Kelime Öğretimi: Bu oyunda da birinci oyunda olduğu gibi plansız kelime öğretimi söz konusudur. Bununla birlikte planlı kelime öğretiminde kullanılan stratejiler bu oyunda şu şekildedir:

Birinci dille ikinci dil arasında bağlantı kurarak öğretme stratejisine göre oyunda öğrencilerin ilk defa duyduğu kelimelerle karşılaşması durumunda bu stratejiyi kullanmaları beklenmektedir. Özellikle ikinci bölümde öğrencilerin, boşluğa uygun kelimeyi bulurken karşılaştıkları yeni kelimeleri bu şekilde bağlantı kurarak öğrenmeleri beklenmektedir.

Anlamı tanımlama stratejisine göre oyunda öğrenciler boşluklara uygun olabilecek kelimeleri hem anlamsal hem de dilbilgisel olarak analiz etmelidirler. Bu aşamada var olan kelimelerin dışında diğer arkadaşlarının cümlelerinde ya da oyun içerisinde yeni duydukları kelimeleri bu strateji çerçevesinde öğrenebileceklerdir. Çünkü metin tamamlamada kelimelerin anlamsal ve işlevsel boyutu ön plana çıkmaktadır. Bunu bilmeleri ise işlerini kolaylaştıracaktır. Öğrencilerin boşlukları doldururken ya da arkadaşlarının metinlerini dinlerken bu stratejiye başvurmaları beklenmektedir.

Bağlam yolu ile sunma stratejisine göre oyunda öğrencilerin verilen kısa metinleri tamamlamak için bağlamı düşünmeleri ve kelimeleri bu şekilde bağlam içerisinde öğrenmeleri beklenmektedir.

Anlamlı gerçek nesneler ve fenomenlerle bağlantı oluşturma stratejisi bu oyunda yer almamaktadır.

Öğrencilerin aktif katılımı ile sunma stratejisine göre oyunda öğrenciler hem ilk aşamada kelime üretirken hem de ikinci aşamada boşluk doldururken özellikle zihinsel olarak oldukça aktiftirler. Oyun sonunda birbirlerinin cümlelerini dinlerken pasif konumda olsalar da yeni kelimeleri ve bağlamı yakalama ya da anlama çabası içerisinde oldukları için zihinsel olarak aktifliklerinin devam etmesi beklenmektedir.

Stratejiler: Takac’ın maddeleştirdiği pekiştirme stratejilerine göre oyun şu şekildedir:

Kelimelerin mekanik tekrarı stratejisi bu oyunda yer almamaktadır.

Kelimeleri kopyalama stratejisi bu oyunda yer almamaktadır.

Kelime kullanımı stratejisine uygun olarak oyunda öğrenciler verilen harften yola çıkarak kelimeleri bulmakta sonrasında ise metin içerisine yerleştirmektedirler. Bu sayede grup çalışması içerisinde kelimeleri çeşitli ve uygun olacak şekilde kullanmaları beklenmektedir.

Var olan kelimelerle yeni kelimeleri birleştirme stratejisine uygun olarak oyunda öğrenciler arkadaşlarının söylediği kelimelerin içerisinde yer alan yeni kelimeleri özellikle bağlam içerisinde duyduğunda bu stratejiyi kullanarak kodlamaktadırlar. Her öğrencinin bilgisi birbirinden farklıdır. Dolayısıyla öğrenciler kelime türetme ve metin tamamlama aşamasında birbirlerinden yeni kelimeler öğrenebilecektir. Oyunda da öğrencilerin bu şekilde kelime ve bilgi alışverişi yapmaları beklenmektedir.

Anlamsal detaylandırma stratejisine uygun olarak bu oyunun, öğrencilerin kelimeleri boşluğa uygun olacak şekilde sınıflandırma yaparak düşünmesine yardımcı olması beklenmektedir. Çünkü kelimelerin sıfat, isim ya da zarf gibi kullanımları birbirinden farklı olabilmektedir. Öğrenciler de kelimenin uygun olanını bulmaya çalışacaklardır.

Mesela “Üniversitemin bahçesi ……….. ve ………. . Bunun dışında bahçede ……… da var. Tüm gün bahçede zaman geçirmek mümkün.” kısa

metnindeki boşlukları tamamlarken kullanmaları gereken kelimenin anlamıyla birlikte dilbilgisel özelliklerini de düşünmeleri beklenmektedir.

Zihinsel resimler oluşturma stratejisi bu oyunda yer almamaktadır.

Kişileştirme stratejisi bu oyunda yer almamaktadır.

Kelime tanımı için görevlendirme stratejisi bu oyunda almamaktadır.

Hafızadaki kelimeyi tekrar hatırlama için görevlendirme stratejisine uygun olarak oyunda öğrencilerin verilen harfle başlayan kelimeleri hatırlamaları istenmektedir.

Ayrıca oyunda, metin tamamlama aşamasında öğrencilerin kelimenin yapısını, dilbilgisel özelliklerini, işlevselliğini ve anlamını düşünerek kelimeyi hatırlaması beklenmektedir.

Sözlüksel bilgiyi genişletmek için görevlendirme stratejisine uygun olarak oyunda öğrenciler diğer arkadaşlarının söylediği ve oluşturduğu metinlerden çeşitli kelimeler öğrenmekte ve sözlüksel bilgilerini genişletmektedirler. Öğrencilerin bu anlamda bilgi alışverişi yapmaları beklenmektedir.

Kelimelerin verimli kullanımı stratejisine uygun olarak öğrenciler kelimeleri metin içerisinde uygun şekilde kullanmaktadırlar. Böylece öğrencinin kelimenin sadece anlamını değil aynı zamanda bir bağlam içerisine nasıl yerleştirmesi gerektiğini de öğrenmesi beklenmektedir.

Kelimeyle çoklu karşılaşmalar stratejisine uygun olarak oyunda öğrenciler farklı grupların oluşturduğu metinlerde çeşitli kelimeleri görme ve duyma fırsatı bulacaklardır. Mesela bir metinde bir kelime sıfat olarak kullanılırken diğerinde zarf olarak kullanılabilecektir. Bu özellikle öğrencilerin yeni bir bakış açısı ve farkındalık kazanmaları beklenmektedir.

Ayrıca oyunda Oxford (1990)’un bellek stratejilerinden gözden geçirme ve bilişüstü stratejilerinden öğrenmeyi düzenleme ve planlama özelliklerinin yer aldığı görülmektedir. Çünkü öğrencilerin ilk olarak hafızalarında yer alan bilgileri gözden geçirmeleri sonrasında ise verilen metindeki boşluklara uygun olacak kelimeleri düzenleyerek ve planlayarak uygun yere yerleştirmeleri beklenmektedir. Bununla birlikte Yalın (2015)’ın araç-gereçlerin önemi ile ilgili söylediklerine uygun olarak oyunun tekrar tekrar kullanılabilir nitelikte olduğu görülmektedir. Çünkü öğrencilere

verilen kısa metinlerdeki boşluklara gelebilecek kelimeler çeşitlidir. Bu da oyunun tekrar kullanılabilir özelliğe sahip olmasını sağlamıştır. Howard ve Major (2004)’un materyal hazırlama kuralları açısından bakıldığında oyunun öğrencileri etkileşime ve üretkenliğe teşvik eden özellikte olduğu görülmektedir. Metinlerde yer alan boşlukları doldurmak için birden çok seçenek bulunmaktadır. Bu seçeneklerden hedef dile en uygun ve mantıklı olanını seçerken öğrencilerin üretkenliğini ortaya koymaları beklenmektedir. Ayrıca oyunun Yanpar (2006)’ın belirttiği gibi öğrenciye alıştırma ve uygulama imkânı sunma, basit, sade ve anlaşılır olma özelliklerini içerdiği de görülmektedir.

Oyun Türü: Metindeki boşlukları tamamlama Yaklaşım-Yöntem: Bilişsel yaklaşım

Gerekçe: Kelimeler iletilmek istenen mesaja uygun olarak seçilmektedir. Bu sebeple yazılı bir metinde yer alan boşluğa uygun kelimeyi getirirken öncesinde ve sonrasında yer alan kelimelere, cümlenin vermek istediği mesaja, öncesinde ve sonrasında yer alan cümlenin içeriğine bakmak gerekir.

Oyun:

Birinci aşamada, öğretmen elinde bir kum saati ile sınıfa gelir ve yirmiye kadar bir sayı söyler. Sınıf listesine göre o rakamda ismi bulunan kişi ayağa kalkar. Öğretmen bir harf söyler ve öğrenciden o harfle başlayan kelimeler söylemesini ister. Kum saatini başlatır.

Bir dakikalık süre içerisinde öğrenci aklına gelen kelimeleri söyler. Süre bitiminde öğrenci yirmiye kadar bir başka sayı söyler ve yerine oturur. Listede söylenen sayıda adı yazan öğrenci ayağa kalkar ve bir dakikalık süre içerisinde öğretmenin söylediği harfle başlayan kelimeler söyler. Oyun bu şekilde on öğrenci kalkıp aynı şeyi yapana kadar devam eder.

İkinci aşamada sınıf ikişerli gruplara ayrılır. Öğrencilere, öğretmen tarafından hazırlanmış ve içinde boşluklar olan birkaç kısa metin verilir. Öğretmen bir harf söyler ve öğrenciler boşlukları, anlamlı olacak şekilde sadece verilen harfle başlayan kelimelerle doldurur. Bu aşama için öğrencilere beş dakika verilir. Sonra her grup oluşturduğu kısa metinleri sesli bir şekilde diğer arkadaşlarına okur ve hatalar metin okunduktan sonra düzeltilir.

Metinler:

1. …………. dört yıl önce liseye başladı. Evinin yakınlarındaki ………

lisesinde okuyordu. Okul hayatı onun için son derece ……… . Bu yüzden her gün okula ……… gidiyordu.

2. İki ay önce üniversite sınavına girdim ve ………….. puan aldım. Bu sayede

………….. bölümünde okuyabileceğim. Bugün üniversite tercihi yapmak zorundayım. Aklımda iki seçeneğim var. Bu üniversitelerden biri ……….. . Diğeri ise ………. . Şimdi bu seçeneklerden birine karar vermem gerekiyor.

3. Bana göre Türkiye’deki öğrenci için en uygun şehir ……….. . Çünkü bu şehir

………….. ve ……… . Bu da öğrencilerin bu şehirde rahat etmelerini sağlıyor.

4. Üniversitemin bahçesi ……….. ve ………. . Bunun dışında bahçede ……… da var. Tüm gün bahçede zaman geçirmek mümkün.

5. Eğitim için bir üniversite seçmen gerekiyor. Bu üniversiteyi seçerken öğrenci topluluklarına da bakman gerekiyor. Mesela ……… , ………. ,

………. vb. toplulukların olması önemli. Çünkü bu topluluklar sayesinde eğitim ……….. geçecek.

Yorum: Oyunda planlı ve plansız kelime öğretme stratejileri kullanılmıştır. Planlı kelime öğretme stratejileri olarak birinci dille ikinci dil arasında bağlantı kurma, anlamı tanımlama, bağlam yolu ile sunma, anlamlı gerçek nesneler ve fenomenlerle bağlantı oluşturma ve öğrencilerin aktif katılımı ile sunma stratejileri temel alınmıştır. Takac’ın pekiştirme stratejileri olarak kelime kullanımı, var olan kelimelerle yeni kelimeleri birleştirme, anlamsal detaylandırma, hafızadaki kelimeyi tekrar hatırlama için görevlendirme, sözlüksel bilgiyi genişletmek için görevlendirme, kelimenin verimli kullanımı ve kelimeyle çoklu karşılaşmalar stratejileri temel alınmıştır.

Oyunun ilk aşamasında öğrencilerden belli bir harfle başlayan kelimeler söylemeleri istenmektedir. Bu öğrencilerin daha önce öğrendiği kelime bilgilerini tekrar etmeyi sağlayacak bir aşamadır. Üstelik verilen bir harf, öğrenciyi sadece o harfle başlayan kelimeleri düşünmeye sevk edecektir. Bu aşamada öğrencilerin sesleri doğru tanıyıp tanımadıklarını da ölçmek mümkündür. Çünkü sesi doğru anlamayan öğrenci doğru

kelimeleri bulamayacaktır ya da bildiği kelimelerin hangi sesle başladığını bilmeyen öğrenci de doğru kelimeleri bulamayacaktır. Oyunda bu aşama, ses bilgisi açısından öğrencilerin bilgilerini tekrarlamalarını sağlayacaktır.

Metin tamamlama işlemi öğrencilerin tüm metni anlamalarını gerektirmektedir. Var olan boşlukları uygun şekilde tamamlamak için öğrenciler boşluktan öncesine ve sonrasına dikkat etmenin dışında önceki ve sonraki cümlelere de dikkat etmelidirler. Bu da metni anlamaları ve kelime dağarcıklarından belli bir harfle başlayan aynı zamanda bağlama uygun kelimeyi seçmeleri anlamına gelmektedir. Bu aşamada bilişsel işlemleme yapmaları gerekmektedir. Ayrıca uygun kelimeyi bulurken kelimenin kategorisine de dikkat etmeleri gerekmektedir. Böylece öğrenciler sıfat, zarf, isim ve fiil gibi kelime gruplarının nerede ve ne şekilde kullanılması gerektiğine dair tekrar yapmış olacaklardır.

Ölçme-değerlendirme: Öğrencilerin kelimeleri öğrenip öğrenmediğini ölçmek için çeşitli sıfat, zarf, isim ve fiil kelime gruplarının yer aldığı ve boşluk doldurma, zıt anlamlısını bulma gibi bir alıştırma hazırlanabilir.

“BOŞ ZAMAN / EĞLENCE” BAŞLIĞI İLE İLGİLİ OYUNLAR Araç: Oyun Etkinliği

Amaç: Öğrencilerin zıt kelimeleri öğrenmesini ve tekrar etmesini sağlamak.