Haber Kaynakları ve Uzmanların Ne’liği

Tablo 4. incelendiğinde, hurriyet.com.tr, milliyet.com.tr ve haberturk.com’da yayınlanan haberlerin, kaynak olarak haber ajanslarından toplandığı belirgin biçimde görülmektedir¹⁷. Diğer sitelerde yer alan ajans haberleri ise bu üç haber sitesinden daha farklı bir dağılım göstermektedir. Haber ajanslarından elde edilen bilgilerin, ağırlıklı olarak Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, kamu otoritelerinin/siyasetçilerin söylemlerine dayandığını söylemek mümkündür. Öte yandan, bu söylemlerin üniversite, ortaöğretim veya ilköğretim okulları gibi eğitim kurumlarında görev yapan eğitimcilerin/akademisyenlerin, çevrimiçi oyun bağımlılığına ilişkin yaptığı durum tanımlamalarıyla eklemlendiği tespit edilmiştir. Örneğin, Gençlik ve Spor Bakanlığı Akademisi öncülüğünde, Kredi ve Yurtlar Kurumu Gediz Kız Öğrenci Yurdu’nda gerçekleştirilen ‘Farkındalık Konferası’nı konu alan haberde, konferansa eğitimci olarak katılan rehber öğretmen Nefize Cihangir’in görüşlerine yer verilmiştir (20 Kasım 2015)¹⁸. Buradan hareketle, bağımlılık konusundaki görüşlerini bildiren uzman ses Cihangir’in açıklamalarının; bu alandaki başka bir aktör olan Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın bağımlılık hususundaki yaklaşımı ile birleşerek bağımlılık temsillerinin üretimini teşvik ettiği söylenebilir.

Haber metinlerinde, eğitim kurumlarının yanı sıra, büyükşehir belediyeleri, valilik ve kaymakamlık çalışanlarının veya bu kurumların gerçekleştirdiği eğitim, açılış, seminer, konferans vb. etkinliklere katılım gösteren uzmanların görüşlerine sıkça başvurulmuştur.

Haber metinlerinde çoğunlukla, bu uzmanların, eğitim ve psikoloji alanlarında görev/çalışma yapmış veya yapmakta oldukları vurgulanmaktadır. Bunun bir örneğini,

“Mezitli’ deki ‘Anne Baba Okulu’ Sona Erdi” başlıklı haber yoluyla serimlemek

17 Söz konusu haber ajansları, IHA, DHA, AA ve CIHAN olarak tespit edilmiştir.

18 Habere erişmek için: http://www.hurriyet.com.tr/yurt-kur-gediz-kiz-ogrenci-yurdu-nda-ogrencilerle-farkindalik-konferansi-verildi-37199281

mümkündür (22 Ocak 2016)¹⁹. Haberde, açıklamalarından alıntı yapılan Mezitli Belediye Başkanı Neşet Tarhan, internet bağımlılığı ve ailelerin bu konudaki sorumluluklarına değinmiştir. Ardından Tarhan, organizasyonda açıklamada bulunan psikolog Yaşam Yanardağ Çelik’e teşekkürlerini iletmiştir. Haber metni yapılandırılırken, Çelik’in açıklamaları dışarıda tutulmuş olsa da, psikoloğun internete ilişkin bağımlılık algılarını güçlendirici rolünü Tarhan’ın değerlendirmelerini izleyerek anlamak mümkündür.

Son olarak, incelenen haberlerde, Türkiye’de yeni medya teknolojilerine ilişkin yasakçı/denetçi düzenlemelerin, kamu otoriteleri ile işbirliği içindeki derneklerin/kuruluşların yönetici üyeleri olan uzmanlarca desteklendiği saptanmıştır. Bu kuruluşlar arasında, başta Yeşilay olmak üzere, USMED (Uluslararası Sosyal Medya Derneği), El Ele Derneği ve KASAD-D (Kadın Sağlıkçılar Eğitim ve Dayanışma Derneği) yer almaktadır²⁰. Bu metinler arasından, içerikte USMED yönetim kurulu üyesi olarak tanıtılan Ümit Sanlav’ın açıklamalarını aktaran haber örnek gösterilebilir. “Sanlav, Sosyal Medyada Bağımlılık Türlerine Dikkat Çekti” (11 Kasım 2015) başlığıyla, milliyet.com.tr’de yayınlanan metinde Sanlav, haberde sosyal medya bağımlılığının çeşitlerine dikkat çekerek bu bağımlılık türünün yol açacağı zararlara karşı okuru uyarmıştır. Sanlav’ın bu açıklamalarına, haber metninin başında yer alan fotoğrafı eşlik etmektedir. Haberin sonunda Sanlav, internet bağımlılığına karşı mücadelede Yeşilay ve BTK’nın çalışmalarına vurgu yapmıştır. Ardından metin, Sanlav’ın, internet bağımlılığı konusunda sunduğu tedavi önerisi ile sonlandırılmıştır. Böylelikle, çevrimiçi oyun bağımlılığı algısını pekiştiren temsiller, bu ve buna benzer biçimlerde birbiri ile içe içe geçen uzman yorumları aracılığıyla, ana akım medyanın internet haberlerinde yeniden üretilmektedir.

19 Bu haber milliyet.com.tr, hurriyet.com.tr ve haberturk.com’da yayınlanmıştır.

http://www.hurriyet.com.tr/mezitli-deki-anne-baba-okulu-sona-erdi-37231723

http://www.milliyet.com.tr/mezitli-deki-anne-baba-okulu-sona-erdi-mersin-yerelhaber-1176937/

http://www.haberturk.com/yerel-haberler/haber/42751525-mezitlideki-anne-baba-okulu-sona-erdi

20 İlgili haberlere erişmek için:

http://www.milliyet.com.tr/umit-sanlav-sosyal-medyada-bagimlilik-istanbul-yerelhaber-1058072/

http://www.hurriyet.com.tr/projeyle-gencleri-kotu-aliskanliklardan-uzak-tutacaklar-37235491 http://www.milliyet.com.tr/internet-bagimliligi-onleme-projesi-istanbul-yerelhaber-1211774/

Görsel 4. “Sanlav, Sosyal Medyada Bağımlılık Türlerine Dikkat Çekti”

Köşe yazısı türündeki metinlerin yazarları, her haber sitesinde farklılaşmaktadır. Buna karşın, belli başlı haber metinlerinin farklı başlıklarla, farklı haber sitelerinde dolaşıma girdiğini görmek mümkündür. Bu haberlerin içeriklerinde ufak değişiklikler yapılmış ve haberlerde kullanılan görseller farklılık gösterse de temel örüntüleri aynıdır. Yrd. Doç.

Dr. Onur Noyan’ın açıklamalarının bir derlemesinden oluşan haber, bunlar arasındaki en belirgin örnek olarak gösterilebilir. Noyan’ın teknoloji bağımlılığına karşı “mücadele”de ebeveynlerin, çocukları korumaları için yapmaları gerekenleri sıralayan bu haber metinlerinden biri, yenisafak.com’da “Teknoloji Bağımlılığına Karşı 7 Öneri” başlığıyla yayınlanan haberdir (17 Kasım 2015)²¹. Diğer haber sitelerinden farklı olarak, yenisafak.com’da haberin alındığı kaynak adı belirtilmiştir. İkincil kaynak olarak haber metnine bilgi sağlayan bir başka uzman ise Talyaa Vardar isimli bir ebeveyn koçudur.

21 Haberin yayınlandığı diğer siteler şunlardır:

http://www.yenisafak.com/hayat/teknoloji-bagimliligina-karsi-7-oneri-2341771

http://www.haberturk.com/galeri/yasam/453735-teknoloji-bagimliligina-karsi-7-oneri/1/17 http://www.milliyet.com.tr/teknoloji-bagimliligina-karsi-7-pembenar-detay-cocuk-2149314/

http://www.sozcu.com.tr/2015/egitim/teknoloji-bagimliligina-karsi-ebeveynlere-7-oneri-988101/

http://www.yeniakit.com.tr/haber/teknoloji-bagimliligina-karsi-7-oneri-107399.html

“Çocuğumu dijitalden nasıl uzak tutarım?” başlıklı Haber metnini derleyen muhabir, psikiyatri alanından bir isim olan Vardar’ın açıklamalarından faydalanmıştır (8 Ocak 2016)²².

Köşe yazısı biçimindeki metinlere bakıldığında, uzmanların çeşitlendiğini görmek mümkündür²³. Eğitim ve psikoloji disiplinlerinin yanı sıra, basın ve spor alanlarından görüş bildiren uzman sesler de, haber metinlerindeki açıklamaları vasıtasıyla çevrimiçi oyun bağımlılığı temsilinin üretiminde rol oynamıştır. Hatta veriler kayıtlanırken, milliyet.com.tr’nin blog sayfasında tespit edilen, “Siber Dünya” adlı kullanıcı türevli bir içerik²⁴ de analize dahil edilmiştir (15 Kasım 2015)²⁵.

Resmi kaynaklara örnek olarak, hurriyet.com.tr’de yayınlanan “Ücretsiz İnternet Güvenli Olacak” haberi gösterilebilir (13 Şubat 2016)²⁶. Haberi derleyen muhabir Esra Ülkar, metni yapılandırırken Sare Davutoğlu, Gençlik ve Spor Bakanı Akif Çağatay Kılıç, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Sema Ramazanoğlu’nun açıklamalarından kesitlere yer vermiştir.