• Sonuç bulunamadı

1.4. Araştırmanın Amacı

2.1.1. Fen Eğitimi ve Öğretimi

Bir çocuk; yaşadığı dünya, çevresinin korunması, kendi organizması ve sağlıklı yaşamla ilgili bilgileri fen eğitimi aracılığıyla edinir. İçtiği suyun özelliklerinden, solunum yaptığı havaya, yediği besinlerin üretimi ve pişirilmesine kadar hepsi fen eğitiminde kazandığı bilgilerle ilgilidir. Evin mutfağında, banyosunda aldığı fen eğitimi rehberliğinde asitleri (sirke veya limon suyu, kireç çözücü) ve bazları (karbonatı, çamaşır suyu, diş macunu) keşfedebilir. “Sabun kirli ellerimizi, bulaşık ve çamaşırlarımızı nasıl temizler?”, “sokağa attığımız plâstik bir torba yüzlerce yıl bozulmadan nasıl kalabilir?” sorularının yanıtlarını, fen bilgisi derslerinde bulabilir (Makar ve Yatan, 1994). Aslında tam da bu noktada daha iyi bir fen eğitimi öğretimi için feni hayattan soyutlama yerine hayatın kendisinin içinde öğretmeliyiz.

İyi bir fen öğretimi için tek bir yaklaşım mı vardır? Hayır, tartışabileceğimiz genel ilkeler var mıdır? Evet. Fen öğretimi ile ilgili düşüncelerimiz ve inançlarımız öğretim yolumuzu etkileyen ilkeler için çok önemlidir. Gittiği seminerlerde öğretmenlere “iyi bir fen öğretimi” sizin için ne ifade ediyor şeklinde grup çalışmaları yaptıran Hassard (2000) genelde şu ifadelerle karşılaşmıştır;

 Fen öğretimi uygulama ve akıl yürütücü stratejilere odaklanmalıdır.  İlgi çekici ve eğlenceli olmalıdır.

 İçerik öğrencilerin hayatı ve ilişkileri ile uyum içinde olmalıdır.  Süreç uyumludur.

 Aktif öğrenme yaklaşımlarını kullanmalıdır.  Öğrenciler aktif katılımcılardır (öğrenicilerdir).

17

Öğretmenlerin görüşlerinin yanında Charles Eich’ in 8. Sınıf öğrencileri ile yaptığı görüşmeler sonucunda şu konular gündeme gelmiştir,

 Bağıntılar daha az kitap ve not kaynaklı olmalı daha fazla basit deneyler ile ortaya çıkarılmalı.

 Sınıf dışı etkinlik ve deneylere izin verilmeli.

 İnceleme oyunları ve inceleme rehberlerine sahip olmalı  Her zaman kitaptan çalışılmamalı

 Öğrencilerin küçük gruplar halinde çalışmalarına izin verilmeli

 Konuları tartışmak ve bir sonuca varmak için zaman verilmeli (Hassard, 2000). Öğretmen ve öğrenci görüşlerinin içeriğine baktığımız zaman her ikisinde de dersin ilgi çekici olması, deneylerle gözlem yapılabilmesi ve öğrencilerin öğretmen rehberliğinde aktif katılımcı olması gerektiği konularına vurgu yapılmıştır.

Amerika Birleşik Devletleri Ulusal fen eğitimi standartlarına (NSES) göre ise iyi bir fen öğretimi,

1- Öğrenciler için fen eğitimi araştırma uyumlu olmalıdır. 2- Araştırma uyumlu bir fen öğretmeni olabilmek için,

a) Öğrencilerin araştırmalarına odaklanmalı ve desteklemelidir.

b) Öğrencilerin bilimsel düşüncelerini paylaşmaları esnasında onları idare etmeli c) Öğrencileri kendi öğrenme sorumluluklarını almaları ve işbirliği içinde

çalışmaları için yüreklendirmelidir.

d) Merak ettirmek, yeni fikirlere çözüm aramak gibi araştırma becerilerine özendirmeli ve model olmalıdır.

3- Öğretimimizi ve öğrencilerin öğrenme sürecini yerinde ve zamanında değerlendirmeliyiz.

4- Etkili bir araştırma destekli öğrenme için nasıl bir öğrenme çevresi düzenleyeceğimizi ve yöneteceğimizi iyi bilmeliyiz.

5- Fen öğretmenleri olarak, öğrencilerimizi araştırmaya teşvik edecek tutum ve değerlerini düzenleyecek şekilde sınıf içinde iletişimi geliştirmeliyiz.

Değişen dünya şartlarına uyum sağlamak ve öğrencilerimizin daha başarılı olması için Milli Eğitim Bakanlığımız yapılandırmacı yaklaşıma uygun olarak düzenlenen Fen Bilimleri öğretimi programını 2013 yılında güncelleyerek, genel olarak öğrencinin, kendi öğrenmesinden sorumlu olduğu, öğrenme sürecine aktif katılımının sağlandığı bilgiyi

18

kendi zihninde yapılandırmaya olanak tanıyan araştırma-sorgulamaya dayalı öğrenme stratejisi benimsenmiştir.

Tüm bireylerin fen okuryazarı olarak yetişmesini amaçlayan Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı’nın temel amaçları şunlardır (MEB TTKB, 2013);

1. Biyoloji, Fizik, Kimya, Yer, Gök ve Çevre Bilimleri, Sağlık ve Doğal Afetler hakkında temel bilgiler kazandırmak,

2. Doğanın keşfedilmesi ve insan-çevre arasındaki ilişkinin anlaşılması sürecinde, bilimsel süreç becerilerini ve bilimsel araştırma yaklaşımını benimseyip karşılaşılan sorunlara çözüm üretmek,

3. Bilimin toplumu ve teknolojiyi, toplum ve teknolojinin de bilimi nasıl etkilediğine ilişkin farkındalık geliştirmek,

4. Birey, çevre ve toplum arasındaki karşılıklı etkileşimi fark etmek ve toplum, ekonomi, doğal kaynaklara ilişkin sürdürülebilir kalkınma bilincini geliştirmek,

5. Fen bilimleri ile ilgili kariyer bilinci geliştirmek,

6. Günlük yaşam sorunlarına ilişkin sorumluluk alınmasını ve bu sorunları çözmede fen bilimlerine ilişkin bilgi, bilimsel süreç becerileri ve diğer yaşam becerilerinin kullanılmasını sağlamak,

7. Bilim insanlarının bilimsel bilgiyi nasıl oluşturduğunu, oluşturulan bu bilginin geçtiği süreçleri ve yeni araştırmalarda nasıl kullanıldığını anlamaya yardımcı olmak,

8. Bilimin, tüm kültürlerden bilim insanlarının ortak çabası sonucu üretildiğini anlamaya katkı

sağlamak ve bilimsel çalışmaları takdir etme duygusunu geliştirmek,

9. Bilimin, teknolojinin gelişmesi, toplumsal sorunların çözümü ve doğal çevredeki ilişkilerin

anlaşılmasına olan katkısını takdir etmeyi sağlamak,

10. Doğada meydana gelen olaylara ilişkin merak, tutum ve ilgi geliştirmek,

11. Bilimsel çalışmalarda güvenliğin önemini fark ettirmek ve uygulamaya katkı sağlamak, 12. Sosyo-bilimsel konuları kullanarak bilimsel düşünme alışkanlıklarını geliştirmektir. Yeni programın vizyonuna baktığımız zaman ise, bireysel farklılıkları ne olursa olsun bütün öğrencilerin fen okuryazarı olarak yetişmesidir şeklinde bir ifade ile karşılaşırız. Fen okuryazarı terimi, feni öğrenen öğrencilerin kazanmasını istediğimiz fenle ilişkili bilgi, uygulama ve değerler bütünüdür. Fen eğitimi araştırmacılarına göre fen okuryazarı olmak demek temelde iki unsurun yönetimindedir. Bunlardan birincisi, sosyal alandır. Bu alanda

19

başarılı olan öğrenci bilgisi ile saygı kazanır, becerisi ile güzel işler çıkarır ve kendisini yakından ilgilendiren çevresine ve işine kolay ulaşır. İkinci alan ise maddesel dünyadır. Bu alanda başarılı olan öğrenci çevresindeki olayları fark eder, tahmin eder açıklar ( Anderson, 2006). Yeni programda da Fen okuryazarı terimi, araştırma-sorgulama, etkili kararlar verebilme, problem çözebilme , kendine güvenme, işbirliğine açık, etkili iletişim kurabilme, sürdürülebilir kalkınma bilinciyle yaşam boyu öğrenen bireyler olma, fen bilimlerine ilişkin bilgi, beceri, olumlu tutum, algı ve değere; fen bilimlerinin teknoloji- toplum-çevre ile olan ilişkisine yönelik anlayışa ve psikomotor becerilere sahip olma gibi becerilerin birleşimi olarak tanımlanmıştır (MEB, 2013).

Fen okuryazarı birey aşağıdaki özelliklere sahip olan bireydir , şeklinde de ifade edebiliriz.  Fen bilimleri ve teknolojinin doğası

 Anahtar fen kavramları

 Bilimsel Süreç Becerileri (BSB)

 Fen-Teknoloji-Toplum-Çevre (FTTC) ilişkileri  Bilimsel ve teknik psikomotor beceriler

 Bilimin ozünü oluşturan değerler  Fen’e ilişkin tutum ve değerler (TD)

Bu maddelerden yola çıkarak fen okuryazarı birey yetiştirebilmek ve öğrencilerin anahtar fen kavramlarını en iyi şekilde öğrenebilmeleri için öğrenmeyi yaşamla bütünleştirmek ve bilimsel süreç becerilerini kullanma alışkanlığı kazandırmak son derece önemlidir.